Yerli CEO'ya ilgi artıyor

Yıllardır Türkiye operasyonlarının başına expat CEO’lar atayan global devlerin strateji değiştirdiği görülüyor. Öyle ki 16 çok uluslu şirket ilk defa Türkiye ülke başkanlığı pozisyonuna Türk yöneticiler atamış durumda....

30.07.2015 11:24:150
Paylaş Tweet Paylaş
Yerli CEO'ya ilgi artıyor
Üst düzey yönetici yerleşme şirketi Pedersen&Partners’ın “Expatriate Country Managers” araştırmasına göre dünyada trend expat’tan lokal yöneticiye doğru kayıyor. Araştırmaya göre dünyanın önde gelen 297 çok uluslu şirketinin yüzde 40’ında 2007-2012 yılları arasında expat müdür sayısında artış yaşanmadı. Şirketlerin 95’inde ise expat müdür sayısı azaldı. Araştırmadan çıkan önemli bir sonuç da lokal CEO’ların yükselişi oldu. Çokuluslu şirketlerin neredeyse yarısı önümüzdeki dönemde expat yerine lokal bir yöneticiyi atamayı planladıklarını belirtti. Expat yöneticiyle devam edeceklerin oranıysa yüzde 15’te kaldı. Türkiye’de de benzer bir dönüşüm yaşanıyor. 2005’ten sonra başlayan yabancıdan lokal CEO’ya geçiş trendi son 5 yılda iyice arttı. Son 5 yılda CarrefourSA’dan BAT’e, AstraZeneca’dan Goodyear’e kadar Türkiye’de faaliyet gösteren birçok çokuluslu şirket, operasyonlarının başına ilk kez bir Türk yönetici atadı. Son 5 yılda güçlenen expat’tan Türk CEO’ya geçiş trendini araştırdık. İşte son 5 yılda ilk kez Türk CEO atayan şirketler ve gerekçeleri…

LOKALLİK YÜKSELİŞTE

10 yıl öncesine kadar Türkiye’de faaliyet gösteren çokuluslu şirketlerin başında mutlaka expat’lar olurdu. Son dönemde ise AstraZeneca’dan Türk Pirelli’ye, Nokia’dan Panasonic’e kadar çok uluslu global devlerin büyük kısmı Türkiye’deki operasyonlarının başına lokal yönetici atadı. Bu konuda çok tutucu olan Fransız ve Alman şirketlerinde bile benzer değişim yaşandı. Türkiye pazarında expat yöneticiden lokal yöneticiye geçişin öncüleriyse Vodafone, Unilever, P&G, Renault, Citigroup gibi çok uluslu global devler oldu. P&G Türkiye ve Kafkasya Yönetim Kurulu Başkanı Tankut Turnaoğlu, “Eskiden bizim yönettiğimiz çokuluslu şirketlerin CEO koltuklarında yabancı yöneticiler otururdu. Bugün onların yerini Türk yöneticiler aldı” diyor. Özellikle 2005-2010 arası Türkiye’deki birçok yabancı şirkette expat’tan lokal CEO’ya geçiş dönemi oldu. 2008’de Oyak Renault’da Tarık Tunalıoğlu, Vodafone’da Serpil Timuray şirketlerinin ilk Türk genel müdürleri olarak atandı. Her ikisi de Türkiye’deki 5 yıllık görev sürelerinin ardından bölgesel sorumluluklar üstlendi. Tunalıoğlu, bu yılbaşında Renault’daki görevinden emekli olurken Timuray’ın Vodafone Group’ta Afrika, Ortadoğu ve Asya Pasifik bölge başkanlığı görevi sürüyor. 50 yılı aşkın süredir Türkiye’de faaliyet gösteren PepsiCo İçecek de 4 yıl önce ilk kez Türkiye operasyonunun başına bir Türk yöneticiyi atadı. PepsiCo İçecek’in Türkiye’deki ilk Türk müdürü, Hüseyin Tulpar oldu.
~
HANGİ ŞİRKETLER?
 
PepsiCo gibi son 5 yılda Türkiye’de CEO’luk koltuğuna ilk kez Türk yönetici atayan 15 şirket daha var. Bunların arasında Goodyear, CarrefourSA, Türk Pirelli, BAT ve Nokia öne çıkıyor. Dünyanın önde gelen ilaç şirketlerinden AstraZeneca da Türkiye’deki ilk Türk ülke başkanını geçtiğimiz yıl atadı. AstraZeneca’nın Türkiye’deki ilk Türk ülke başkanı 14 yıldır şirkette farklı pozisyonlarda yöneticilik yapan Dr. Pelin Eriştiren İncesu oldu. Nokia da AstraZeneca gibi Türkiye’deki ilk Türk genel müdür tercihini kadın yöneticiden yana yaptı. Nokia’nın ilk Türk genel müdürü geçtiğimiz yıl erken emekliye ayrılan Çiçek Uyansoy İcan oldu. Nokia-Microsoft birleşmesi sonrasında Nokia Türkiye genel müdürlüğünden Microsoft Türkiye mobil cihazlardan sorumlu genel müdür yardımcılığına atanan Sertaç Şener, expat’tan lokal yöneticiye kayışın nedenini şöyle açıklıyor: “Şirketimizin global üst yönetimi ülke yönetiminde Türkiye pazarını iyi anlayan ve yorumlayan biri olmasının önemine inanıyor. Bu çerçevede 4 yıl önce böyle bir değişiklik yapıldı.” Dünyada 180 ülkede faaliyet gösteren British American Tobacco Grubu bünyesindeki BAT Türkiye’de de ilk Türk genel müdür 2 yıl önce atandı. Uzun yıllar Coca- Cola’da üst düzey yöneticilik yapan Gökhan Bilgiç’i şirketin ilk Türk müdürü olarak atayan BAT, bu değişimle Türk tüketicisini yakından tanıyan birini tercih etmiş oldu.

NEDEN TÜRK CEO?

Bat İK Direktörü Birsen Çevik Akgünlü, “BAT, çeşitlilikten gelen güce ve farklı bakış açılarının önemine inanan bir kurum. Gökhan Bilgiç geçmiş tecrübelerinin getirdiği farklı bakış açısını yansıtarak ve Türk olmanın verdiği avantajla çalışanlarla üst yönetim arasındaki bağı sağlamlaştırdı. Ayrıca satış ve üretim tarafında iş ortaklarıyla birlikte başarılara imza attı” diyor. Akgünlü’ye göre Türkiye’den birinin genel müdür atanması BAT grubunun Türk yeteneklere duyduğu güvenin de bir göstergesi olarak görülebilir. Expat’ların azalıp Türk CEO’ların sayısının artıyor olmasının birkaç nedeni var. İlki, Batı ülkelerinde hızla azalan lider ve yetenek kaynağı. Bu nedenle çok uluslu şirketler expat yönetiminde optimizasyona gidiyor ve Türkiye’ye eskisi kadar çok expat yollamıyor. Expat’larını daha çok Asya ve Amerika pazarlarına atanmayı tercih ediyorlar. Egon Zehnder İstanbul Ofisi Lideri Murat Yeşildere de Türkiye’deki siyasi ortamın ve politik bloklaşmanın Türk genel müdürlere olan talebi artırdığını söylüyor. Türkiye pazarının giderek yerelleşmesi ve kendine has dinamiklerinin artması daha fazla sayıda yabancı şirketin Türk üst düzey yöneticiyi tercih etmesine neden oluyor. Stanton Chase Dünya Başkan Yardımcısı Çağrı Alkaya da Türkiye’nin son yıllarda yerelleşen piyasasının, kendine has dinamiklere sahip kültürünün yerel CEO’lara olan talebi artırdığı görüşünde. Expat’lara göre lokal yöneticileri daha başarılı bulduğunu söyleyen Avrupa Mentorluk ve Koçluk Konseyi (EMCC) Türkiye Başkanı Rıza Kadılar da “Hala Türkiye’de iş dünyasında akraba ilişkileri, lise arkadaşlıkları, eşlerin ortak ilgi alanları, çocukların hobileri, gittikleri okullar ve komşuluk çok önemli. Bir expat’ın bütün bunlardan büyük ölçüde mahrum kalarak, rekabet ortamına ayak uydurması kesinlikle çok zor” diyor. 5 yıl önce Qatar Airways’in ilk Türk ülke müdürü olan daha sonra da Güneydoğu Avrupa ülke müdürlüğü pozisyonuna atan Ferit Aksun da lokal ekipten gelen bir yöneticinin expat’a göre daha avantajlı olduğu belirtiyor. Aksun, “Lokal yönetici yerel pazarı daha iyi biliyor” diyor. AL Danışmanlık Genel Müdürü Ayşe Laçinel de piyasa teamüllerini Türk yöneticilerin daha iyi bildiği kanısında. Laçinel, “Yabancılarınsa bunlara alışması uzun sürüyor” diyor.
~
KRİZ YÖNETİMİ ÖNEMLİ

Türk yöneticilerinin yaşadıkları krizler nedeniyle bu alanda uzmanlaşmış olması da onları expat’lara karşı bir adım öne geçiriyor. PERYÖN Başkanı Sevilay Pezek Yangın, “2008 krizini başarıyla yöneten Türk yöneticilerinin zor koşullar altında iyi performans göstermeleri, uyum yetenekleri, risk alma ve girişimcilik konusundaki çeviklikleri onları yabancı yöneticilere karşı öne çıkardı” diyor. Expat CEO’ların kendi ülkeleri haricindeki başka bir ülkede yaşamada, iş ortamına ve çalışma şekline ayak uydurmada zorlanmaları da Türk yöneticilerin tercih edilmesine neden oluyor. HRM Bölge Yöneticisi Ayşegül Davutoğlu, aynı kültürden gelen lokal bir üst düzey yöneticinin adaptasyonunun çok daha kolay ve kalıcı olduğunu söylüyor. Expat yöneticilerin genellikle 3 ila 5 yıllık kontratlarla çalıştığı düşünülürse Türk genel müdürlerin daha uzun süreli görev yapacağının düşünülmesi de Türkleri ön plana çıkarıyor. Yeşildere, “Yabancı CEO’lar, 3 yıl sonra yeni görevlerini araştırmak için odaklarını kaybedebiliyor. Bu durum Türk yöneticilerde pek yaşanmıyor” diyor. 

 GLOBAL TECRÜBE ARANIYOR


İki yıl önce Gebze’de faaliyet gösteren Alstom Grid Güç Transformatörleri Tesisi’nin genel müdürü olan Hakan Karadoğan da bu göreve atanmadan önce Çin’de 6 yıl boyunca Wuhan ve Shanghai güç transformatörleri tesislerinin genel müdürlüğünü yaptı. Alstom Türkiye Ülke İK Direktörü Yeşim Doğancıoğlu, “Bu önemli yurtdışı deneyimi Karadoğan’a Gebze tesisinin genel müdürlüğü kapısını açtı” diyor. Doğancıoğlu, yurtdışı deneyimi olan Türk yöneticilerin hem global şirket kültürünü rahatlıkla devam ettirebildiklerini hem de Türk çalışanlarla ve otoritelerle daha iyi anlaşarak lokal davranabildiklerini söylüyor. Yurtdışı deneyimin önemin CEO’luk kariyeri için önemli olduğunu söyleyen Korn Ferry Genel Müdürü Nilgün Langenberg de “Global organizasyonlarda CEO koltuğuna oturmak için yurtdışı pozisyonlar almak gerekiyor” diyor. Grant Thornton Türkiye Başkanı Nazım Hikmet de Türk CEO’ların expat meslektaşlarının yerini almalarını uluslararası deneyime sahip Türk sayısının artmasına bağlıyor. Hikmet, “Bugün bu deneyime sahip çok sayıda Türk yönetici var. Bu nedenle artık Türkiye’de expat’lardan çok Türk adaylar öne çıkıyor ve seçiliyor” diyor. Türkiye’nin birçok global şirketin EMEA (Avrupa, Ortadoğu ve Afrika) bölgesinin merkezi olması da üst düzey Türk yönetici sayısını artırıyor. Doğancıoğlu, Türkiye’nin Alstom’un bölge merkezi olmasının son yıllarda bu bölgedeki üst düzey pozisyonlara daha çok Türk yöneticinin atanmasına neden olduğunu söylüyor.
~
HEDEF PAZAR LİDERLİĞİ

Çok uluslu şirketler genellikle Türkiye pazarına expat CEO’ların liderliğinde giriş yapıyor. Türkiye’de kültürel ve organizasyonel yapıyı kurduktan sonra da pazarda agresif büyümek için lokal CEO’yla devam etmeyi tercih ediyorlar. Boyden Türkiye Yönetici Ortağı Özlem Ergün, Türkiye pazarına yeni giren yabancı şirketlerin başlarda şirket kültürünü yeni ekibe geçirmek için expat yöneticileri getirdiğini söylüyor. Ancak expat yöneticilerin yerli yöneticiye göre 2-3 kez daha pahalı olmasından dolayı maliyet unsurları çerçevesinde kritik dönem sonrasında yerel pazarı bilen, deneyimli bir Türk yönetici bayrağı devralıyor. Kurum kültürünü oluşturan yabancı şirketlerin Türk CEO atayarak en önemli hedefi pazar payını hızla artırmak oluyor. Geçtiğimiz şubat ayında Türkiye operasyonunu ilk kez bir Türk yöneticiye emanet eden De’Longhi’nin de bu değişimi yapmasındaki temel neden buydu. Türkiye’de kahve makinelerinde pazar lideri olan grup buradaki başarısını diğer markaları Braun ve Kenwood’a da taşımak istedi. Bu nedenle kendine Türkiye’de hızlı tüketim sektörü deneyimi olan Türk genel müdür atadı. De’Longhi’nin Türkiye’deki ilk Türk yöneticisi olan Tunç Gençoğlu, “De’Longhi beni Türkiye’de grubun başına atayarak piyasayı ve pazarı daha yakından tanımayı, müşterilerle daha çok yakınlık kurmayı, iş yapış şeklini, kültürünü değiştirmeyi hedefledi” diyor. Fransız tarım şirketi Timac Agro da Türkiye operasyonunun başına pazara girdikten 5 yıl sonra Türk genel müdür atadı. Fransız genel müdürle istediği büyümeyi gerçekleştiremeyen şirketin Türkiye’deki ilk Türk genel müdürü Murat Karagöz, “Türkiye pazarında expat yöneticiyle çalışmak şirketimize ciddi zaman kaybı yaşattı” diyor ve ekliyor: “Son derece lokal olan tarım sektörü yabancı bir yönetici için oldukça zor bir iş.”

 DENGE NASIL SAĞLANIYOR?


Türkiye operasyonlarının başına Türk yönetici atamayan şirketler genellikle CEO ya da finansman yönetiminde kendi içlerinden bir yöneticiyle çalışarak kendilerini daha güvende hissedebiliyor. Bazen de Türk CEO atayan şirketlerde finans ve risk departmanlarının başında expat yöneticiler görev yapabiliyor. Alkaya da birçok çokuluslu şirkette yerel ve expat yöneticisi dengesinin gözetildiğini belirtiyor. Buna göre CEO veya CFO’nun biri expat ise diğeri lokal oluyor. Yabancı CEO da ısrar eden ancak Türk CEO’nun avantajlarını da yaşamak isteyen şirketler de bulunuyor. Bunlardan biri de Türkiye’de enerji sektörünün en önemli oyuncularından biri olan Ewe Türkiye. Almanya merkezli şirketin Türkiye’de biri Türk diğeri Alman olmak üzere 2 genel müdürü bulunuyor. Dr. Frank Quante grubun dağıtım faaliyetlerine Ewe Turkey Holding Genel Müdürü Bekir Sami Acar da şirketin ticaret, satış ve iş geliştirme konularına bakıyor. Ewe’in Türkiye pazarına girdiğinden beri başında bulunan Acar, Alman şirketlerinde yerel ve expat CEO’ların birlikte görev yaptığı bu tarz yönetim modellerinin oldukça yaygın olduğunu söylüyor. Acar, farklı modellerini şöyle anlatıyor: “Çok fazla sayıda operasyonun yönlendirilmesi gereken holding şirketlerinde iş bölümü yaparak yöneticilerin belli konulara daha fazla odaklanması sağlanıyor. İkili yönetim yapısı sayesinde dört göz prensibi yaygın olarak kullanılıyor ve yönetim kademesinde bir öz denetim sağlanmış oluyor” diyor.
~
Nilgün Langenberg / Korn Ferry Genel Müdürü
"Global görev yükselmeyi sağlıyor"

SAYI ARTTI Türkiye’deki iş ortamının ve ekonominin büyüdüğünü, derinleştiğini ve çeşitlendiğini görmek lazım. Bu durum hem kişilerin gelişmesi için ortam sağlıyor hem daha fazla genel müdür pozisyonu yaratıyor. Önemli bir başka unsur da artık Türkiye’nin ve Türk yöneticilerin bölgesel ve global arenada oynuyor olması. Bu gelişme Türk yöneticilere müthiş bir gelişim imkanı sunuyor. 
YURTDIŞI DENEYİMİ Türk üst düzey yöneticiler global arenada herkes ile çalışılabilir ve yarışabilirler. Biz bunu çok pozitif bir gelişme olarak görüyoruz. Bizim Türk yöneticilere önerilerimiz her zaman global düşünmeleri, CEO pozisyonunun gereklerini her açıdan çok iyi anlamaları ve kariyerleri boyunca kendi gelişimlerini yönetmeleri lazım.

YABANCIDA ISRAR EDENLER 
TÜRK CEO ATAMAYANLAR Son 10 yılda Türkiye’deki birçok uluslararası şirkette expat’ların yerini Türkler alırken hala expat müdürde ısrar eden şirketler de var. Mercedes-Benz Türk’ten Tesco’ya, Ikea’dan DHL’e kadar Türkiye’deki birçok uluslararası şirket, bugüne kadar Türkiye operasyonunun başına hiç Türk genel müdür atamadı. 
EN BÜYÜK SORUN GÜVEN HRM Bölge Yöneticisi Ayşegül Davutoğlu, bu durumun en önemli nedeninin güven problemi olduğunu söylüyor. Buna karşın Türkiye pazarının hassasiyet içermesi, şirketin Türkiye’de yeni olması gibi nedenler de Türk CEO’ların üst yönetime atanmasını engelliyor.
EĞİTİM İÇİN GELİYORLAR Bazı şirketler ise kurum kültürü gereği Türkiye operasyonlarının başına sıklıkla hakim hissedarın milliyetine sahip yöneticileri atmayı tercih ediyor. Korn Ferry Genel Müdürü Nilgün Langenberg, bazen çokuluslu şirketin Türkiye operasyonunun büyüklüğü itibariyle bazı global yöneticiler için gelişim pozisyonu olarak görüldüğünü söylüyor. Bunun sonucunda expat yöneticiler eğitim ve deneyim kazanmaları için Türkiye’ye atanıyor. Bazen de genel müdürlük pozisyona hazır yönetici Türkiye organizasyonu içinde bulunamadığı için expat yöneticiyle devam ediliyor.
~
Çağrı Alkaya Stanton Chase Dünya Bşk. Yrd.
“DAHA AZ EXPAT GELECEK” 

YETENEK KITLIĞI Batılı şirketlerde merkezden gönderilen expat’ların sayısı ve bu pozisyona aday yeteneklerin sayısı eskisi kadar yüksek değil. Bundan dolayı bu şirketler expat’larını en verimli olabilecekleri ve en hızlı büyüyen pazarlarda değerlendirmek istiyor. 
YAVAŞLAMANIN ETKİSİ Son dönemde Türkiye’de büyüme hızının yavaşlaması çokuluslu şirketlerin Türkiye’yi hızlı büyüyen ve özel önem gerektiren pazarlar listesinden çıkarması neden oldu. Bundan dolayı da artık çokuluslu şirketler Türkiye’ye daha az expatgöndermeye başladı. Önümüzdeki dönemde de bu trend devam edecek gibi görünüyor. 
TREND DEĞİŞTİ Çok uluslu şirketler için expat gönderme trendi daha çok Asya’ya kaydı. Bugünlerde ise birçok Batılı şirketin önemli kadrolarını Amerika’ya kaydırdığını görüyoruz. Amerika’da Uzakdoğu’dan da çok fazla expat bulunuyor. Ancak Uzakdoğulu expat’lar Türkiye’de çok fazla tercih edilmiyor. 

MEHMET T. NANE CARREFOURSA GENEL MÜDÜRÜ
“GLOKALLEŞMEYİ HEDEFLEDİK”
NEDEN TÜRK MÜDÜR? CarrefourSA olarak Türkiye’de 20 yılı aşkın süredir faaliyet gösteriyoruz. Şirketimizi geleceğe taşımak amacıyla 2013’ün ağustos ayında önemli bir yönetimsel değişiklik yaptık. Expat’larla yönetilen CarrefourSA’nın ilk Türk genel müdürü olarak atandım. Buradaki en önemli hedef, sektörde emaneten bıraktığımız pozisyonu geri alıp tüketiciler için yakın, keyifli ve değer yaratan alışverişin adresi olmaktı. 
STRATEJİ DEĞİŞTİ Öncelikle stratejimizi glokalleşme yani lokal değerleri göz ardı etmeden global bir marka olabilmek üzerine kurduk. Tüketicilerimizin karşısına “Ne Lazımsa CarrefourSA” diyerek çıktık ve sadece fiyat odaklı bir iletişim değil aynı zamanda müşterilerinin ihtiyaç ve beklentilerini iyi anlayan bir marka stratejisi uyguladık. 
HEDEF PAZAR LİDERLİĞİ Genel müdür değişikliğinden sonra CarrefourSA’yı geleceğe taşıyacak altyapıyı kurmaya odaklandım. En önemli hedefimiz, Sabancı Holding’in gücü ve Carrefour Grup’un perakendedeki deneyimiyle pazarda liderlik pozisyonuna ulaşmak oldu. 

Türkiye ve dünya ekonomisine yön veren gelişmeleri yorulmadan takip edebilmek için her yeni güne haber bültenimiz “Sabah Kahvesi” ile başlamak ister misiniz?


İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR

Yorum Yaz