Heyecanlandıran keşif:Yenikapı

İstanbul Marmaray projesi çalışmaları, İstanbul’un geçirdiği tarihsel evreleri ortaya koyan binlerce eseri gün yüzüne çıkardı.

27.08.2014 15:07:160
Paylaş Tweet Paylaş
Heyecanlandıran keşif:Yenikapı
Yenikapı kazılarında ortaya çıkarılan 37 batık gemi ve yüzlerce tarihi kalıntı bulunduran Theodisios (Langa) Limanı ile İstanbul’un tarihi yeniden yazılıyor.

Kimya şirketi BASF, Türkiye’nin İlk Antik Gemi Konservasyon ve Rekonstrüksyon Laboratuvarı’na verdiği destekle tarihin gün ışığına çıkarılmasına katkıda bulunuyor. Tarihler boyunca farklı medeniyetlere ev sahipliği yapan İstanbul, Osmanlı ve Bizans dönemlerine ait binlerce tarihi eseri barındırıyor.

Ancak 2004’te başlayan Marmaray ulaşım projesinde, İstanbul’un bambaşka bir tarihi olduğu ortaya çıktı. Öyle ki İstanbul tarihiyle ilgili 6 bin yıllık kalıntılar, İstanbul’un kuruluş tarihini günümüzden 8 bin 500 yıl önceye götüren kalıntılar elde edildi.

Keşfedilen bu kalıntılar, sadece Bizans değil, İstanbul’un geçirdiği bütün tarihi dönemleri yansıtıyor. Yenikapı kazılarında MÖ 7000’den başlamak üzere İstanbul’un son 8 bin 500 yılı gün yüzüne çıkarılıyor.

THEODİSİOS LİMANI
Yenikapı’da 2004 yılında başlayan Marmaray kazıları kapsamında ilk olarak Theodosius (Langa) Limanı’na ait kalıntılar keşfedildi. Dönemin en büyük uluslararası ticaret merkezlerinden biri sayılan Theodisios Limanı, o zamanın Bizans İmparatoru olan I. Theodisios’un adını taşıyor.

Limanın en büyük özelliklerinden biri, Mısır’dan İstanbul bölgesi ve Avrupa’ya yapılan buğday ticaretiydi. Ancak bir süre sonra bu ticaretin etkisini yitirmesi ve doğal sebeplerden dolayı limanın kullanımının zorlaşması gibi sebeplerden de (fırtına gibi) demirli olan gemilerin bir kısmı batmış ve çürümeye terk edilmişti.

Terk edilen ve fırtınalara teslim olan gemilerin zamanla kullanılamaz hale geldiği düşünülüyor. Yenikapı kazılarında ortaya çıkarılan 37 batık geminin hangi tarihlerde kullanıldıklarıyla ilgiliyse çalışmalar hala devam ediyor. İlk verilere göre batıklar, MS 5-11 yüzyıllar arasına tarihlendi. ~

Sadece gemi batıklarıyla sınırlı kalmayan buluntuların arasında, İstanbul’un farklı dönemlerine ait amforalar, keramik parçalar, çanak çömlekler, deri tabanları, ahşap taraklar ve altın takılar dikkat çekiyor. Yine aynı kazılarda rastlanan yaklaşık 1.700 yıllık Konstantin Suru’na ait kalıntılar da İstanbul’un önemli bir tarihine ışık tutuyor. 4,5 metre genişliğine sahip, 51 metre uzunluğundaki Konstantin Suru kalıntıları, İstanbul için yapılan savaşların en önemli tanıklarından biri.

EL YAPIMI SERAMİKLER
Arazi çalışmaları devam ederken alanda çalışan uzmanların dikkatinden kaçmayan el yapımı seramik parçaları ise kazılara yeni bir boyut kazandırdı. Aslında herkes kültür dolgusunun limanın son seviyesiyle sona ereceğini ve inşaatın devam edeceğini düşünüyordu. Ancak yapılan sondajlar, liman tabanı altında günümüzden 8.500 yıl öncesine tarihlenen prehistorik yerleşimin izlerini ortaya çıkardı.

Dal örgü tarzında inşa edilmiş yuvarlak planlı mekanlar, bu mekanların yakınında çoğunluğu kremasyon yöntemiyle yakılarak gömülmüş bireylere ait mezarlık alanı, çeşitli aletler, organik kalıntılar ve seramik eserlerden oluşan buluntular, tarihi yarımadaya yerleşmiş en eski topluluğa ait şimdiye kadar bilinmeyen bu kültürü tanımamızı sağladı.

8 BİN YILLIK AYAK İZLERİ
Yenikapı’daki kazılarda sadece gemiler, eşyalar değil insan ve hayvan iskeletlerine de ulaşılması İstanbul’da şehir yaşamının da izleri olmasından büyük anlam taşıyor. Yaklaşık 8 bin 500 yıl öncesine dayanan mezarlar ve deniz seviyesinin altındaki katmanda bulunan neolitik döneme ait yaklaşık 8 bin yıllık olduğu düşünülen ayak izleri de arkeoloji dünyasını heyecanlandırıyor.

Yapılan araştırmalar bu ayak izlerinin deniz kumuyla kaplanmadan önce kuruduğunu ve bu şekilde günümüze kadar geldiğini gösteriyor. Bu ayak izleri, liman yakınlarında önemli bir yerleşim merkezinin bulunduğunu, bu alanın antropolojik ve kültürel tarih yönünden de önemli ipuçları taşıdığını gösteriyor.~

35 BİN ESER KAYDA GİRDİ
T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından açıklanan rapora göre, Marmaray projesi kapsamında yapılan kazılarda 35 bin envanterlik eser kayda alındı. 3 bin 250 etüdlük eserin restorasyonu ve konservasyonları gerçekleştirildi. Bizans dönemine ait 37 gemi kalıntısının da açığa çıkarıldığı açıklandı. Geçici olarak İstanbul Arkeoloji Müzesi’nde izlenebilen eserlerin sürekli sergilenebilmesi için 2 yeni müze yapılması da planlanıyor.

İstanbul Üniversitesi Taşınabilir Kültür Varlıklarını Koruma ve Onarım Bölümü bünyesinde BASF Türk’ün de destekleriyle “Türkiye’nin İlk Antik Gemi Konservasyon ve Rekonstrüksyon Laboratuvarı” kuruldu.

NELER YAPILDI?
SEMPOZYUM

2013 yılında Yenikapı batıklarında kullanılacak konservasyon yönteminin belirlenmesi amacıyla dünyanın 29 ülkesinden 120'yi aşkın uzman UNESCO'ya bağlı ICOM (Uluslararası Müzeler Konseyi) çalışma grubunun düzenlediği WOAM (WetOrganicArchaeologicalMaterials-Islak Organik Arkeolojik Eserler) sempozyumu için BASF Türk sponsorluğunda İstanbul'da buluştu.

ÇALIŞTAYLAR
İstanbul Üniversitesi öğretim üyesi Doç. Dr. Ufuk Kocabaş başkanlığında yürütülen Yenikapı Batıkları Projesi kapsamında düzenlenen çalıştaylarda, kazılarda ele geçen arkeolojik ahşapların doğal ayrışmasını engellemek için dünyanın önde gelen müzelerinde kullanılan çözümler üzerinde duruldu.

Yenikapı'da bozulma durumu yüksek batıklarda, daha önce Almanya'da Mainz Antik Gemi Müzesi'nde, Restoratör Markus Wittköpper'in önerdiği ve BASF'nin ürettiği 'Kauramin 800'maddesi kullanılmaya başlandı.~

MALZEME
Likit bir emprenye reçinesinden oluşan melamin formaldehit bazlı kauramin maddesi, su bazlı oluşu, düşük molekül boyutları ve bunlara bağlı olarak arkeolojik ahşaplara uygunluğuyla tarihi kalıntıların korunmasında büyük role sahip. Malzeme ahşaba uygulanmadan önce gerekli mekanik temizlik ve tuzdan arındırma prosedürü uygulanıyor. Ahşabın kalınlığına bağlı olarak da değişen emdirme süresinin hesaplanmasının ardından tarihi kalıntı kontrollü olarak kurutuluyor.

Türkiye ve dünya ekonomisine yön veren gelişmeleri yorulmadan takip edebilmek için her yeni güne haber bültenimiz “Sabah Kahvesi” ile başlamak ister misiniz?


İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR

Yorum Yaz