Dünyanın ilk dev süpermarketi nasıl küçüldü?

"Dünyanın en büyük işverenleri" listesini yayınladı.

1.10.2011 00:00:000
Paylaş Tweet Paylaş
Dünyanın ilk dev süpermarketi nasıl küçüldü?

Geçenlerde The Economist dergisi, "Dünyanın en büyük işverenleri" listesini yayınladı. Bu listede ilk 5 arasında 2,1 milyon çalışanla perakende devi Wal-Mart vardı. ABD'de bir fenomen haline gelen bu devin 9 bine yakın mağazası bulunuyor. Bu sayı bile tek başına Amerika'da küçük işletmeler için tehlike sayılıyor ve Wal-Mart karşıtı grupların ortaya çıkmasını sağlıyor. Oysa yüzyılın başında büyümeye başlayan ve çok kimsenin adını bilmediği A&P şirketinin 1930 yılında 16 bin, yani Wal-Mart'ın bugün sahip olduğunun 4 katından fazla mağazası vardı. Ancak, şimdi neredeyse 10'da birinden aza düştü. Bu nedenle A&P'nin yükseliş ve düşüşü, her işletme için önemli mesajlar içeriyor. Marc Levinson tarafından yazılan "Great A&P" adlı kitap, 19'uncu yüzyılın başında, demiryolları ve telgrafın yayılmasıyla kurulan bir perakendecinin ilginç öyküsünü anlatıyor.

İŞE ÇAY VE KAHVE İLE BAŞLADI
ABD'nin ilk dev perakende zincirinin temeli 1860 yılında, tabakhane işletmecisi George Gilman tarafından, çay ve kahve ticareti yapmak amacıyla atıldı. New York'ta işe başlayan Gilman, çok agresif satış stratejisi izliyordu. 1869 yılında ise George Gilman, The Great Atlantic&Pacific Tea Company adlı bir başka paralel şirket daha kurdu. Kitabın yazarının tanımıyla bu şirket, Amerika'nın ilk ve en büyük "yaratıcı yıkıcı" kurumlarından biri olacaktı. Ancak, Gilman, A&P'nin (Atlantic&Pacific) dönüşümünü başarıyla yapamayınca, yönetimi arkadaşı George Hartford ile iki oğluna (George L. ve John) devretti. Hartford Ailesi, agresif stratejiye devam ettiler ve 1880'lerin başında ürün yelpazesini genişlettiler. Artık ürünleri arasında şeker, paketlenmiş gıda, un gibi ürünler de vardı.
Sonraki 30 yıl A&P şirketi için tam anlamıyla baş döndürücü oldu. Mağaza satın almalar ve maliyet düşürücü önlemlerle birlikte şirketin mağaza sayısı 1920'lerin ortasında 9 bin 200'e ulaşmıştı. 1925 yılında satışları yıllık 352 milyon doları yakalamıştı. Kroger, Grand Union ve F.W. Woolworth gibi perakendeciler de o dönemin rüzgarından etkilenmiş ve büyümüşlerdi. Ancak, ortaya konulan performansları A&P'nin çok altındaydı. Yine de ortaya ciddi bir rekabet çıkmıştı.~

HIZLI BÜYÜMEK YETERLİ OLMADI
Sonra A&P ve perakende şirketleri için şu gelişmeler yaşandı:
1- 1920'lerle birlikte A&P sahip olduğu büyük ölçeği indirimde kullanmaya başladı. O güne kadar görülmemiş düşük fiyatlar uyguladı.
2- 1925-1929 arasında ulusal düzeyde fiyatlar yüzde 2 oranında düşerken, A&P'nin fiyatları yüzde 10 geriledi.
3- Bütün bunlar olurken Amerikan tüketicisinin de alışkanlıkları değişti, büyük zincirlere ve çeşide alıştı. Tabii bu beraberinde bakkal ve küçük marketlere büyük darbeyi de getirdi. Çok sayıda küçük işletme kapandı.
4- Bu nedenle federal ve yerel hükümetin hedefinde artık A&P vardı. Özellikle gıda sistemindeki egemenliği hükümeti rahatsız ediyordu. Bu nedenle 1920-1950 yılları arasında çeşitli vergi vekısıtlamalarla A&P'nin yayılışı engellenmeye çalışıldı. Anti tekel düzenlemeleri, 1950'lerde A&P'nin gücünü kontrol için epey çaba sarf etti.

YARATICI YIKICILIKLA GELMİŞTİ!
1950'ler bu tip büyük perakendeciler için daha uygun ortam sunuyordu. Ekonomi hızla büyüyor, nüfus artıyordu. İzleyen 10 yıl içinde Kmart, Target ve Wal-Mart'ın kuruluşunda bu rüzgarın da etkisi vardı. 1950'lerde Hartford Kardeşler'in ölümü, zaten giderek artan rekabet nedeniyle şirketi ciddi şekilde zorladı. Bir yandan da Amerika'da yeni yerleşim birimleri kuruluyor, büyük AVM'ler ortaya çıkıyordu. Perakende ve A&P için farklı bir dönemdi.

- Yazar Levinson'un deyimiyle, 1920'lerde "yaratıcı yıkıcılık" stratejisiyle sektörü eline geçiren A&P, şimdi
1960'larda bunun kurbanı olmuştu. Artık dünyanın en büyük perakendecisi o değil, Sears ve Roebuck gibi şirketlerdi.
- 1980'lere gelindiğinde ise A&P'nin, 1960'da sahip olduğunun yarısı kadar 2 bin mağazası vardı. 1990'lar zorluklarla geçti, 2010'da iflasını istedi. Şimdi 336 adet mağazası, 8,1 milyar dolar cirosu var.
- Şimdi dünyanın en büyüğü olan Wal-Mart'ın cirosu 421,8 milyar dolar, mağaza sayısı 8 bin 970 ve çalışan sayısı ise 2,1 milyon düzeyinde.
Yazar Levinson'un burada güzel bir saptaması var: "A&P'nin hikayesi, bir zenginlik hikayesinden öte anlam taşır. Bu, kendimize tuttuğumuz bir aynadır. İstediklerimiz ve vizyonumuz arasındaki çatışmayı ortaya koya

Türkiye ve dünya ekonomisine yön veren gelişmeleri yorulmadan takip edebilmek için her yeni güne haber bültenimiz “Sabah Kahvesi” ile başlamak ister misiniz?


İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR

Yorum Yaz