Mayıs ayı rakamları açıklandı: Enflasyonda 'doğalgaz' etkisi!

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) mayıs ayı enflasyon rakamlarını açıkladı. Tüketici fiyat endeksi tarafında doğalgaz fiyatları için 'sıfır fiyat' yönteminin uygulanması etkili oldu.

Yıllık enflasyon, tüketici fiyatlarında yüzde 39,59, yurt içi üretici fiyatlarında yüzde 40,76 oldu
TÜFE son 17, Yİ-ÜFE de son 24 ayın en düşük seviyesine geriledi.

Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE), mayısta aylık bazda yüzde 0,04, Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) yüzde 0,65 artış gösterdi. Yıllık enflasyon tüketici fiyatlarında yüzde 39,59 ile son 17 ayın, yurt içi üretici fiyatlarında da yüzde 40,76 ile son 24 ayın en düşük seviyesine geriledi.

Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre, mayısta 12 aylık ortalamalar dikkate alındığında, tüketici fiyatları yüzde 63,72, yurt içi üretici fiyatları yüzde 95,8 arttı. Aylık bazda TÜFE yüzde 0,04, Yİ-ÜFE yüzde 0,65 artış gösterdi. TÜFE, mayısta geçen yılın aralık ayına göre yüzde 15,26, Yİ-ÜFE ise yüzde 7,81 yükseldi.

Yıllık enflasyon, tüketici fiyatlarında yüzde 39,59, yurt içi üretici fiyatlarında yüzde 40,76 oldu. Böylece yıllık enflasyon, TÜFE'de son 17, Yİ-ÜFE'de ise son 24 ayın en düşük seviyesi olarak kayıtlara geçti. TÜFE, Aralık 2021'de yüzde 36,08, Yİ-ÜFE de Mayıs 2021'de 38,33 seviyesinde gerçekleşmişti.

TÜİK, konut doğal gaz abonelerinin 24 Nisan 2023 tarihinden 31 Mayıs 2023 tarihine kadarki fatura kullanım bedellerinin devlet tarafından karşılanmasına yönelik karar doğrultusunda, TÜFE kapsamında yer alan doğal gaz fiyatının, Mayıs 2023 dönemine ilişkin hesaplamalar yapılırken dikkate alınacağını duyurmuştu. Buna göre, mayıs ayı TÜFE hesaplamaları kapsamında doğal gaz için 'sıfır fiyat' yöntemi uygulandı.

Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi

Yİ-ÜFE, mayısta bir önceki aya göre yüzde 0,65, geçen yılın aralık ayına göre yüzde 7,81, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 40,76 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 95,8 arttı.

Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE), mayısta yıllık bazda madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 56,84, imalatta yüzde 42,34, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında yüzde 0,53, su temininde yüzde 66,27 artış gösterdi.

Sanayinin 4 sektörünün mayısta yıllık bazda değişimleri, madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 56,84, imalatta yüzde 42,34, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında yüzde 0,53, su temininde yüzde 66,27 artış olarak gerçekleşti. Bu grupların aylık değişimlerine bakıldığında ise madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 1,66, imalatta yüzde 1,26 ve su temininde yüzde 0,71 artış olurken elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında yüzde 7,36 azalış görüldü.

Ana sanayi gruplarının yıllık değişimleri incelendiğinde, ara malında yüzde 35,82, dayanıklı tüketim malında yüzde 49,1, dayanıksız tüketim malında yüzde 64,92, enerjide yüzde 9,62 ve sermaye malında yüzde 49,97 artış hesaplandı. Bu grupların aylık değişimlerine bakıldığında, ara malında yüzde 1,06, dayanıklı tüketim malında yüzde 2,57, dayanıksız tüketim malında yüzde 2,57 ve sermaye malında yüzde 3,09 artış görülürken enerjide yüzde 6,67 azalış gerçekleşti.

Yıllık Yİ-ÜFE'ye göre 12 alt sektör daha düşük, 17 alt sektör daha yüksek değişim gösterdi. Yıllık azalış gösteren tek alt sektör yüzde 15,39 ile kok ve rafine petrol ürünleri oldu. Buna karşılık diğer madencilik ve taş ocakçılığı ürünleri yüzde 98,13, içecekler yüzde 92,97, temel eczacılık ürünleri ve müstahzarları yüzde 91,82 ile endekslerin en fazla arttığı alt sektörler olarak kayıtlara geçti.

Aylık Yİ-ÜFE'ye göre 7 alt sektör daha düşük, 22 alt sektör daha yüksek değişim gösterdi. Aylık en yüksek azalış yüzde 8,6 ile kok ve rafine petrol ürünleri, yüzde 7,36 ile elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme, yüzde 0,05 ile kömür ve linyit alt sektörlerinde gerçekleşti. Buna karşılık ham petrol ve doğal gaz yüzde 6,19, ağaç ve mantar ürünleri (mobilya hariç) yüzde 3,72, motorlu kara taşıtları, römork ve yarı römork yüzde 3,67 ile endekslerin en fazla arttığı alt sektörler olarak kayıtlara geçti.

TÜFE'de ana harcama grupları

Tüketici Fiyat Endeksi'nde (TÜFE) yer alan ana harcama gruplarında mayısta yıllık bazda en yüksek artış yüzde 68,98 ile lokanta ve oteller grubunda oldu. Ana harcama grupları itibarıyla mayısta aylık bazda artışın en yüksek olduğu gruplar yüzde 9,85 ile giyim ve ayakkabı, yüzde 7,10 ile lokantalar ve oteller, yüzde 5,14 ile eğitim grubunda oldu. Mayısta aylık bazda azalış gösteren tek ana grup ise yüzde 13,79 ile konut olarak kaydedildi.

Yıllık değişimler

TÜFE'de yıllık bazda en yüksek artış yüzde 68,98 ile lokanta ve oteller grubunda görüldü. Mayıs 2022'ye göre artışın düşük olduğu ana gruplar sırasıyla yüzde 19,49 ile giyim ve ayakkabı, yüzde 20,73 ile konut, yüzde 23,68 ile ulaştırma olarak belirlendi. 

Aynı ayda, endekste kapsanan 143 temel başlıktan 25 temel başlığın endeksinde düşüş gerçekleşirken, 8 temel başlığın endeksinde değişim olmadı. 110 temel başlığın endeksinde ise artış gerçekleşti.

TÜFE göstergeleri

Özel kapsamlı tüketici fiyatları endeksi göstergelerine bakıldığında, işlenmemiş gıda ürünleri, enerji, alkollü içkiler ve tütün ile altın hariç TÜFE'deki değişim, mayıs ayında bir önceki aya göre yüzde 3,60, geçen yılın aralık ayına göre yüzde 19,51, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 47,70 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 60,94 olarak gerçekleşti.

Mayısta aylık bazda en yüksek artış yüzde 4,25 ile "enerji, gıda ve alkolsüz içecekler, alkollü içkiler ile tütün ürünleri ve altın hariç TÜFE"de oldu. Aylık bazda düşüş ise yüzde 0,29 ile "mevsimlik ürünler hariç TÜFE" göstergesinde görüldü.

Yıllık bazda ise en yüksek artış, yüzde 47,70 ile "işlenmemiş gıda ürünler, enerji, alkollü içkiler ve tütün ile altın hariç TÜFE", en düşük artış yüzde 38,10 ile "işlenmemiş gıda, alkollü içecekler ve tütün ürünleri hariç TÜFE" göstergesinde oldu.

Doğalgaz ayarlaması etkisiyle negatif enflasyon bekleniyordu

Tüketici enflasyonu tarafında doğalgaz etkisi güçlü bir şekilde hissedildi. TÜİK geçen hafta yaptığı açıklamada, hanelere bir ay boyunca ücretsiz doğalgaz verilmesinin ardından, Mayıs ayı TÜFE hesaplamaları kapsamında doğalgaz için 'sıfır fiyat' yöntemi uygulanacağını, bu sayede genel endeks üzerinde 'aşağı yönlü kuvvetli bir etki' beklendiğini bildirmişti. Bu açıklamanın ardından ekonomistler aylık enflasyonun negatif gelebileceğini ifade etmişti.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Mayıs ayı enflasyon verilerini hesaplarken hükümetin doğalgazı ücretsiz dağıttığını göze alacağını, bu uygulamanın da enflasyonu düşürücü "kuvvetli bir etki yaratacağı" uyarısında bulunmuştu.

TÜİK tarafından yapılan açıklamada, Avrupa Birliği'nin istatistik kurumu Eurostat'ın kararlarına atıfta bulunularak, "2023 yılı Mayıs ayı TÜFE hesaplamaları kapsamında doğalgaz için 'sıfır fiyat' (zero price) yöntemi uygulanacaktır" denilmişti. Açıklamada ayrıca 25 metreküp doğalgazdan ücret alınmamasının da hesaplamalara yansıtılacağı ifade edilmişti.

TÜİK bu uygulamanın tahmini etkisi hakkında da bilgi vererek, "2023 yılı Mayıs ayında aşağı yönlü kuvvetli bir etki yaratacağı, ancak doğalgaz tüketim miktarının artmasına paralel olarak özellikle yılsonuna doğru bu etkinin kuvvetli ve yukarı yönlü olacağı öngörülmektedir" demişti.