Şarap endüstrisinde ihracat fırsatları

19’uncu yüzyıl sonuna doğru filoksera (asma biti) hastalığı Avrupa’daki üzüm bağlarını tahrip edince, Fransa başta olmak üzere Avrupa ülkeleri şarap açıklarını Osmanlı Devleti’nden ithalat yaparak gidermişti. 1904 yılında Osmanlı’nın Avrupa’ya şarap ihracatı 340 milyon litreye ulaşmıştı. Buna karşın Güler Sabancı ve Lucien Arkas gibi önemli holding sahiplerinin; Başmanlar, Akerman, Arca, Kutman, Ellialtı, Öngör, Güner, Arıner, Turasan, Yazganlar ve Gürsel gibi önemli ailelerin ciddi yatırımlarına rağmen Türkiye’nin 2012 yılı şarap ihracatı 3,4 milyon litre civarında kaldı. Yüzyıl önceye göre 100 katlık düşüş söz konusu. Oysa Türkiye’nin dünya çekirdeksiz kuru üzüm ihracatındaki payı yüzde 40-45 arasında seyrediyor. Yabancı ve yerli uzmanlar, dünyanın en büyük üzüm üreticisinin çok az şarap ihraç etmesini, büyük bir çelişki olarak değerlendiriyor.

KOMŞULARIMIZ AÇIK ARA ÖNDE
Dünyada yılda 50 milyar litre şarap üretiliyor. Üzümün vatanı olan Türkiye’nin payı ise sadece binde 15 civarında. Türkiye, Fransa’nın ardından dünyanın 2’nci büyük üzüm ekim alanına ( 8.120 km2) sahip. Yıllık 150 milyar dolarlık dünya şarap ihracatından aldığımız pay ise sadece 10 milyon dolar düzeyinde. Oysa Türkiye bunu 100 kat artırabilecek olanaklara sahip. Fransa ve İtalya 50 milyar litrelik dünya üretiminden aşağı yukarı yüzde 10 civarı pay alıyor. İspanya’nın dünya şarap üretimindeki payı ise yüzde 8 düzeyinde. Amerika dünya şarap üretiminin yüzde 5’ini, Arjantin, Avustralya, Şili, Almanya, Güney Afrika ise yüzde 2,5’ini gerçekleştiriyor. Komşumuz Yunanistan Türkiye’den 5 kat (350 milyon litre), Bulgaristan 3 kat fazla ( 200 milyon litre), Gürcistan 2 kata yakın (90 milyon litre) şarap üretimi yapıyor. 12 milyon nüfusu olan Yunanistan yılda 450 milyon dolar, 8 milyon nüfusa sahip Bulgaristan ise yılda 200 milyon dolar ihracat geliri sağlıyor. Bu rakamlar komşularımızın, üzümün anavatanı Türkiye’den, şarap üretiminde ve ihracatında açık ara önde olduklarını gösteriyor. Fransa’nın, savunma sanayinden sonra en büyük 2’nci ihraç kalemini, 7 milyar Euro ile şarap endüstrisi oluşturuyor. Paris’e her yıl giden 40 milyon turistin önemli ziyaret nedenlerinden biri de Fransız şarap endüstrisidir.

ŞARAPTA BİR BAŞARI HİKAYESİ
20 bin km uzaklıkta üretilen Şili şarapları Türkiye’deki pazar payını artırıyor. 16 milyon nüfusla Şili, yılda 1 milyar litre şarap üretimiyle dünyada ilk 10’a girerek ve yılda 1,5 milyar dolar döviz kazanarak bir başarı hikayesi yarattı. Bu sektör, Şili’nin 3’üncü en büyük ihraç kalemini oluşturuyor.~
Evvelki yıl Türkiye’ye gelen Şili’nin Dış Ekonomik İlişkiler genel müdürü Jorge Bunster, şu ifadeleri kullanmıştı; “Şarap ihracatı silah ihracatından çok daha iyi. Bu ülkenizi gelişmiş ülkeler nezdinde romantik bir ülke yapıyor ve imajınızı yükseltiyor. Anadolu şarapçılığın doğduğu yer. Bu öyküyü iyi bir hikayeye dönüştürebilir ve rekabet avantajı sağlayabilirsiniz.” Şili bu başarıyı, yıllara yayılan doğru bir şarapçılık stratejisi uygulayarak; bağcı, şarap üreticisi, bankacılık sektörü ve kamunun öncülüğünde dörtlü sacayağını kurarak sağlamış.

ÜRETİCİ SAYISI VE TÜKETİM
Fransa’da 39 bin, İspanya’da 27 bin, Almanya’da 18 bin ve Türkiye’de ise sadece 150 adet şarap üreticisi var. Üretici sayısı ile şarap ihracatı arasında paralellik olduğu apaçık ortada. Ülkelere göre kişi başı şarap tüketim rakamları ise litre bazında şöyle: Fransa 53, İtalya 50, Portekiz 44, Slovenya 43, Hırvatistan 41, Yunanistan 21, Bulgaristan 18 ve Türkiye 1. Türkiye’nin önde gelen şarapçılık uzmanı Şakir Akışık’a göre üretim verileri, üretici sayısı ve tüketim rakamları oldukça düşük görünen Türkiye, son 10 yılda kalite açısından büyük aşama kaydetti. Akışık’a göre, kalite artışı üzüm çeşitlerinin ithal türlerle melezlenmesiyle sağlandı. Akışık, Şili örneğinin iyi izlenmesi ve uygulanmasıyla 1 milyar dolarlık ihracata ulaşılabileceğine inanıyor.

ÜZÜMLER SOFRALARDA HEBA OLUYOR
Dünyanın önde gelen şarap uzmanı Fransız Stephane Derenoncourt; “Üzümlerinizi sofralarda heba ediyorsunuz. Çok daha güçlü bir şarap üreticisi olmanız ve ciddi bir ihracat geliri sağlamanız için her şey fazlasıyla var aslında. Restoranlarınız, normal fiyatı 3 kat artırabilecek şarapçılığınızın gelişmesine engel oluyor. Türkiye şarapçılıkta iyiye gidiyor. İnsanlar bu gizemli ülkeye ilgi duymaya başladı. Bu kültürün dünyaya ihraç edilmemesi yazık olur. Dünya şarap üreticileri arasında yeni yıldız Türkiye olabilir. Ancak şarap üreticilerinin çabası tek başına yetmez; hükümetinizin ve bankacılık sektörünün de omuz vermesi şart.”

Türkiye, 500 milyar dolarlık ihracat hedefine, bankacılığı ve hükümeti yanına alarak şarapçılık sektörü gibi gıda endüstrisinde var olan potansiyelini değerlendirerek ulaşabilir. Silah yerine dünyaya Türk mutfağının zenginliğini pazarlamada, şarabın dayanılmaz cazibesi yad-sınmamalı...