Son 4 ayda hareket olur

Elçin Cirik

[email protected]

Katılım bankacılığı için bu yılın ilk yarısı olumlu geçti. Kamu katılım bankalarının da katılmasıyla oyuncu sayısı beşe çıkan katılım bankacılığında, makas daralsa da büyümeler konvansiyonel bankacılığının üzerinde gidiyor. İlk 5 ayda aktif büyüklük, bankacılık sektöründe yüzde 11,7 artarken, bu oran katılım bankacılığında yüzde 13,1 olarak gerçekleşti. Aynı şekilde kullandırılan fonlarda yani kredilerde bankacılığın büyümesi yüzde 12,2 olurken katılım bankalarında bu rakam yüzde 15’e ulaştı. “Faiz artışlarıyla büyümeler yılın ikinci yarısında daha sakinleşecek” diyen Kuveyt Türk Genel Müdürü Ufuk Uyan, son dönemde faiz oranlarında yaşanan artışının hem firmaların hem hanehalkının kredi kullanma iştahını olumsuz yönde etkilediğini vurguluyor. Uyan, yine de 2018 sonunda katılım bankacılığında aktiflerin yüzde 16-18 ve kullandırılan fonlar yani kredilerin yüzde 18-20 bandında büyüyeceğini tahmin ediyor. Türkiye’nin en eski katılım bankalarından Kuveyt Türk’ün genel müdürü Ufuk Uyan ile katılım ve konvansiyonel bankacılık için 2018 tablosunu konuştuk: 

 Katılım bankacılığı için 2018 yılı nasıl gidiyor? 

 2018’in ilk 5 aylık verilerine göre katılım bankalarında büyüme sürüyor. Aktif büyüklük, toplanan ve kullandırılan fonlarda, konvansiyonel bankacılık sektörünün üzerinde gidiyoruz. Geçtiğimiz yılın sonuna göre ilk 5 ayda aktif büyüklük, bankacılık sektöründe yüzde 11,7 büyürken katılım bankacılığında yüzde 13,1 düzeyinde oldu. Eskisi kadar büyük bir büyüme farkı olmasa da katılım bankacılığı, bankacılık sektörünün 2-3 puan üzerinde büyümeye devam ediyor. Kullandırılan fonlarda, yani kredilerde bankacılık sektörünün büyümesi yüzde 12,2 oldu. Katılım bankalarında ise bu rakam yüzde 15. Toplanan fonlarda da katılım bankaları, yüzde 15,5’lik oranla banka sektörünün 3,6 puan üzerinde büyüme kaydetti. Bu yılın ilk yarısı olumlu gidiyor. Tabii faiz artışıyla büyümeler yılın ikinci yarısında daha mutedil bir hale gelecek, sakinleşecek. Bugünlerde ekonomide yavaş şekilde yavaşlamak tartışılıyor, öyle bir döneme gireceğiz. 

Yıl sonu büyüme hedefi için revizyon var mı?

 Yıl sonu için büyümelerde bir revizyon yapmadık. Katılım bankaları olarak yılı tahmin edeceğimiz büyümelerle kapatacağımızı düşünüyoruz. Ama son dönemde faiz oranlarında yaşanan artış, hem firmaların hem hanehalkının kredi kullanma iştahını olumsuz yönde etkiliyor. Talebin biraz azaldığını görüyoruz. Seçim, yaz dönemi, bayram derken insanlar bekliyor. Son 4 ayda yeniden hareketlenme olacak. Ama ikinci yarıda büyüedimelerin ilk yarıdan düşük olacağını öngörüyoruz. Ama birden bire de yavaşlamaz. 2018 sonunda katılım bankacılığında aktiflerde yüzde 16-18, kullandırılan fonlar, yani krediler ve toplanan fonlar (mevduatta) yüzde 18- 20 bandında büyüme yakalanır diye düşünüyoruz. 

 İlk 5 ayda kârlılık nasıl? Burada da yavaşlama olur mu? 

 Katılım bankacılığında net dönem kârında ilk beş ayda, geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre, yüzde 73,3 artış mevcut. Konvansiyonel bankacılıkta ise net kâr yüzde 12,6 oranında genişledi. Ama tabii şu önemli, katılım bankalarının kârında baz etkisi mevcut. Yani 2017 yılında büyük bir katılım bankasının devre dışı kalmasıyla kâr rakamları düşük olmuştu. Bu yıl kâr rakamlarında böyle özel bir baz etkisi söz konusu… 

 Katılım bankaları, özelikle de inşaat sektöründe kâr veya zarar ortaklığı yöntemleriyle çalışıyor. Bu, kårlılığı etkiler mi? 

 Her katılım bankasının farklı bir risk iştahı ve risk yönetimi var tabii… Ama sektör dağılımına dikkat ediliyor. İnşaat sektöründe bir sorun var malum ama riskler sektörel olarak dağıtılıyor. Bir de konvansiyonel bankalarda faizler arttığında bu, mevduat maliyetine hemen yansıtılıyor. Katılım bankacılığında ise elde edilen kârı havuz sistemiyle dağıttığımız için mevduat maliyetlerine yansıması daha uzun zaman alıyor. Dolayısıyla biz de faiz artışlarının etkisi, yılın ikinci yarısında daha çok hissedilecek. Katılım bankalarında maliyet makası da açıldı. Bu açıdan da kâr yazıyoruz. Yılın ikinci yarısında tüm havuz için yeni kârlarla maliyet hesabı yaptığımızda, kâr rakamı da sakinleşecek. Yılın sonunda katılım bankacılığında net kâr, yüzde 20- 30 bandında olacaktır. 

Peki bu ortamda, daha yavaş artan mevduat oranlarıyla fon toplamada zorlanıyor musunuz?

 Katılım bankaları müşterileri, bizimle faizsiz bankacılık yaptığımız için çalışıyor ve bu işleyişi uzun süredir biliyorlar. Son 2-3 ayda katılım bankaların kâr paylarının her hafta arttığını görüyorlar. Faiz artış dönemlerinde biraz arkadan geliyoruz ama tam tersi yani faizlerin düştüğü dönemlerde de aynı nedenden bizim mevduat faizlerimiz daha yüksek seyreder. Ciddi bir etkilenme olmuyor. Evet, kolay bir süreç değil ama yeni ürünler sunarak bunu yönetmeye çalışıyoruz. Örneğin bir yılın üzerinde sukuk ile mevduatı sepet yapan hibrit ürünler geliştirdik. Bu yıl enteresan bir eğilim var: Volatilitenin arttığı bu dönemde, riskten kaçınmak için sabit getirili ürünlere yönelmede yüksek bir trend olduğunu görüyoruz. Belirsizliklerin etkisiyle nasıl kredi alımlarında bekleniyorsa parayı mevduatta tutma eğilimi de artıyor. Özellikle döviz fonlarında artış görüyoruz. Altın tarafı çok iyi bu yıl… Tüm bankacılık sektöründe bugün 170 ton altın bulunuyor. Bu yıl altın alımında ciddi bir artış var. Dolarla ilgili belirsizlik sürüyor. Altın, dolar fiyatına tershareket eden bir emtia ve bu ara yükselişte. Kuveyt Türk özelinde altın 20 tonunu üzerine çıktı. Bu zaman zaman 9-10 tona düşüyordu. 

 Yeni kurulan kamu bankalarına rağmen, katılım bankacılığının bankacılık sektöründen aldığı pay yüzde 5’lerde. Büyüme ne zaman hızlanacak? 

 2018 ilk 5 ay verilerine göre katılım bankalarının toplam sektörden aldığı pay, yüzde 4,98. Kamu katılımları devreye girdikten sonra bir özel katılım bankası devreden çıktı. O nedenle sektör payında büyüme olmamış gibi görünse de aslında yeni oyuncular boşluğu doldurdu. 2023 için bize konulan sektörden yüzde 15 pay alma hedefi, zor bir hedef… Bu hedef için sadece mevcut oyuncuların büyümeleri değil önemli sermaye artırımları da gerekiyor. Ayrıca kamu katılım bankalarıyla birlikte bizim sektörümüze giren kamu kaynaklı fonlarda artış görüyoruz. Katılım bankalarındaki resmi kurumlar mevduatı Mart 2016’da 344 milyon TL iken 2018’in Mart ayında 2 milyon 383 milyon TL’ye yükseldi. 2 milyon TL kaynağın resmi kurumlar mevduatı olarak kamu katılım bankalarına aktarıldığını görüyoruz. 

Bugün katılım bankaları tarafında sorunlu alacak oranı ne kadar?

 2018’in ilk çeyreğinde bankacılık sektöründe sorunlu alacak oranı ortalama yüzde 2,9’du. Katılım bankacılığında da yüzde 3 düzeyinde bir oran var. KOBİ bankacılığı, bizim sektörün odağı olmaya devam edyor. 2018 ilk beş ay verilerinde katılım bankalarının KOBİ’lere kullandırmış olduğu toplam fon miktarı 38 milyar TL. 10 yıl öncesinde bu rakam, 5 milyar TL’ydi. KOBİ kredilerinde yıllık ortalama yüzde 23 büyüme var. Katılım bankalarının kredi dağılımında KOBİ’lerin payı yüzde 30’lardadır. O nedenle bir yapılandırma talebi olduğunda daha çok KOBİ tarafından geliyor. Bu yılın sonunda sorunlu alacak oranı yüzde 4’lere doğru gidebilir diye tahmin ediyorum. 

 Mevcut ekonomik konjonktürde kalkınma bankalarının büyüme alanları neler olabilir? 

 Katılım bankaları, turizm ve tarım alanları kredilerinden pay almıyor. Bu iki alanda ciddi bir açılım gösterebiliriz. Aynı şekilde ihracat ve dış ticarette daha etkin olmak için çalışıyoruz. Bireysel bankacılıkta da katılım bankalarının kredilerinin yüzde 90 gibi bir ağırlığı konut kredilerinde. Bireysel bankacılıkta da tüketici ihtiyaç kredilerinde büyüme fırsatımız var.