Mevduattaki çıkış sürer mi?

Elçin Cirik

[email protected]

 2022’nin 9,5 aylık döneminde kaydedilen büyüme, 2021’in tamamını geride bıraktı. Bu ivmede, TL mevduatlar yüzde 105,6 artışla başrolde. Yılın kalanındaki tabloyu ise regülasyonlar ve MB kararları belirleyecek. Son regülasyonun sektör maliyetlerine etkisinin artacağı hesaplanırken, politika faizi indirimleri düşen oranlar nedeniyle TL mevduat toplamayı zorlaştıracağa benziyor. Yine de yıl sonu için toplam mevduatta yüzde 80-90 ve TL mevduatta yüzde 130’ları bulan büyümeler öngörülüyor.

Bankacılıkta mevduat kalemi, BDDK verilerine göre 14 Ekim haftasında geçen yılın aynı dönemine yüzde 95,3 büyüdü. Yılbaşından bu yana büyüme yüzde 56’ya ulaştı. Mevduatta 8 trilyon TL’yi aşan hacme ulaşan sektör, son 5 yılın en iyi rakamlarını yazıyor. Hatta 2022 yılının 9,5 aylık dönemindeki büyüme performansı, 2021’in tamamında kaydedilen toplam büyümeyi geçti. Faizdeki indirime rağmen mevduattaki büyümede kur korumalı mevduatın önemli bir etkisi bulunuyor. Emekli ve kamu çalışanlarına verilen maaş promosyonlarında yaşanan rekabet de bu alandaki büyümeyi artırıyor. Vakıf Katılım Genel Müdürü Osman Çelik, “Mevduatlarda güçlü büyüme ivmesinin devam ettiği, bunun yanı sıra kur korumalı mevduat uygulamasının desteğiyle para birimi itibarıyla liralaşmanın izlendiği bir döneme şahit oluyoruz” yorumu yapıyor. Bu yıl kredi hacmindeki büyüme de bankaların mevduat hacminde genişlemeyi destekliyor. 

KKM RÜZGARI

Bu yıl mevduatta yakalanan ivmede TL mevduatlar lokomotif. TL cinsi mevduatlar yılbaşından 14 Ekim’e kadar yüzde 105,6 büyüyerek 3,8 trilyon TL’ye ulaştı. Bu alana da özellikle Aralık 2021’de hayata geçen kur korumalı mevduat (KKM) damgasını vurdu. 30 Eylül ile biten hafta itibarıyla bankacılık sektörünün toplam kur korumalı mevduat hesap portföyü 1,4 trilyon TL’ye ulaştı. Burgan Bank Genel Müdürü Murat Dinç, mevduatta büyümenin tamamen TL mevduat yoluyla sağlandığına dikkat çekerek, “Eylül sonunda TL mevduatlarda yüzde 94 artış sağlanırken yabancı para mevduatlar dolar bazında yüzde 9 geriledi. Bu değişimdeki en büyük etken, kur korumalı mevduat ürünü yoluyla liralaşma sürecinin desteklenmesi” şeklinde konuşuyor. Kuveyt Türk Genel Müdürü Ufuk Uyan, büyümede kur korumalı ve dönüşüm destekli mevduat kampanyalarının etkisinin büyük olduğu düşüncesinde. Uyan, “Gerek mevduat ve fon sahiplerinin bu kampanyalara olan ilgisi gerekse bankacılık sektörünün destekleyici aksiyonları büyümedeki en önemli faktörler” diyor. Vakıf Katılım Genel Müdürü Osman Çelik’e göre pandemi ve sonrası oluşan jeopolitik gerginliklerin etkisiyle küresel ve yerel makroekonomik göstergelerdeki dalgalanma ve yaşanılan kur hareketliliği, KKM’ye teveccühü artırdı. Bu gelişmelerle bu yıl sadece bireysel müşteriler değil ağırlıkla tüzel firmalar da likit kaynaklarının bir kısmını KKM’de değerlendirdi. Anadolubank Mevduat Perakende ve Özel Bankacılık Bölüm Başkanı Didem Karaca, KKM ürünlerinin çeşitlenmesiyle mevduat piyasasının oldukça hareketlendiğine vurgu yapıyor ve “2021’de mevduat gelişimi ağırlıklı yabancı para mevduattan sağlanırken günümüzde TL’ye geçiş hızlandı. Bu değişimin ana kaynağı KKM’ye duyulan ilgi” diyor. 

REGÜLASYON MALİYETİ 

Aslında mevduatta bu güzel büyümeyi yakalayan sektörü, zorlu bir sınav bekliyor. Eylül ayı başında Merkez Bankası, 2022 yılı için TL mevduatın payı yüzde 50’nin altında kalan bankaların yabancı para zorunlu karşılıklarından yıllık yüzde 3 komisyon alınmasına karar verdi. 2023 için de TL mevduatın toplam mevduat içindeki payına göre getirilen menkul kıymetle ilgili yeni oranlar açıklandı. Peki bankalar bu karara ne kadar uyabilecek? Adını vermek istemeyen üst düzey eski bir banka yöneticisi, bugün sektörde TL mevduat payını yüzde 50’nin üzerine taşıyabilen 3-4 orta ölçekli özel banka olduğunu belirtiyor. Sistema Genel Müdürü Tolga Moral, özel mevduat bankalarında TL mevduat oranının yüzde 42 civarında olduğunu açıklıyor. “Liralaşma stratejisi kapsamında TL / yabancı para mevduat oranlarını dengelemek amacıyla böyle bir uygulama başlatıldı” diyen Moral’a göre, daha önce uygulamaya alınan TL’ye dönüşüm düzenlemesi de dikkate alınırsa liralaşmaya katkısı yeterli olmayan bankaların zorunlu karşılık yükü yüzde 30’u aşacak. Hesaplamaya göre düzenlemenin bu yıl için mevcut durumda bankaların maliyetlerine etkisi 12-15 milyar TL arasında olacak. Bankacılık danışmanı Alp Aksudoğan, 2022’de bankalara yönelik 200 civarında düzenleme geldiğini hatırlatarak, “Bu yıl bankalar reel olarak sermayelerinde erozyonla karşılaştı. Yönetimlerin yapacağı en iyi performans, bu erimeyi minimize etmek olur” şeklinde konuşuyor. Moral, ilk 8 ayda 250 milyar TL’nin üzerinde kâr elde eden bankalar için ilave maliyetin yüzde 5-6 kâr kaybı anlamına geldiğinin altını çiziyor. “Ancak TL mevduat oranı şartını sadece bazı bankalar sağlayabildiğinden şartı sağlayamayan bankalar için toplam kayıp yüzde 10’u bulabilir” diye de ekliyor. 

YIL SONU TABLOSU

Mevduatta yılın kalanında görülecek tabloda, regülasyonun yanında Merkez Bankası’ nın politika faizi kararları belirleyici olacak. Merkez Bankası’nın ağustos ve eylülde 100’er baz puan ve ekimde 150 baz puan yaptığı faiz indirimi, bankaların TL mevduat faizlerini etkiliyor. Bu durumda hem TL mevduat faizleri hem KKM’ye verilen faizler aşağıya geliyor. Bu faiz indirim döngüsünün kasım ayında da süreceği bekleniyor. Bu da KKM’ye olan ilgiyi düşürebilir. Bankacılık uzmanları, gerileyen mevduat faizleri ve yatay seyreden dolar/TL kuru nedeniyle KKM’ye ilginin azalabileceğine ve bankaların TL mevduat toplamada zorlanabileceğine dikkat çekiyor. İşte bu ortamda banka yöneticileri yıl sonu için farklı tahminler telaffuz ediyor. Burgan Bank Genel Müdürü Murat Dinç, yılın sonunda üçüncü çeyrekteki trende benzer, yani toplam mevduatta yüzde 50 ve TL mevduatlarda yüzde 95 civarı büyüme tahmininde bulunuyor. Vakıf Katılım Genel Müdürü Osman Çelik, “Konvansiyonel bankalarda mevduat büyümesinin yüzde 80’e ve katılım finans kurumlarında toplanan fon büyümesinin yüzde 85’e ulaşacağını öngörüyoruz. Türk Lirası cinsi toplanan fonların konvansiyonel bankalar için yıllık yüzde 120’yi ve katılım finans kurumlarında büyümenin yüzde 150’yi bulmasını bekliyoruz” sözleriyle öngörüsünü paylaşıyor. QNB Finansbank Bireysel Bankacılık ve İşletme Bankacılığı Genel Müdür Yardımcısı Enis Kurtoğlu, toplam mevduatta iştahın ve KKM’ye ilginin süreceğinden hareketle yıl sonunda toplam mevduatlarda yüzde 70 ve TL mevduatlarda yüzde 130’un üzerinde büyüme öngörüyor. Anadolubank’ın ön görüsü ise toplam mevduatta yüzde 70 ve TL mevduatta yüzde 130 büyüme yönünde. 

REKABET ZİRVEDE 

Bankalar, düşen faiz ortamında mevduat toplamak için kıran kırana bir rekabet içinde. Sistema Genel Müdürü Tolga Moral, yeni ürün satma potansiyeliyle TL mevduat bazını da güçlendirmek için son dönemde maaş promosyonlarının yoğun olarak kullanıldığına dikkat çekiyor. Alp Aksudoğan, bu alanda para akış kanalları üzerinden gece yatan vadesiz mevduat üzerinde çalışmanın en akıllıca yol olduğu fikrinde. “Mevduat toplamada yaşanan rekabette fiyat önemli bir parametre olarak gözükse de bir çekim merkezi olabilmeniz için artık tek başına yeterli değil” diyen Burgan Bank Genel Müdürü Murat Dinç, fiyatlamanın yanında ürün çeşitliliği, erişebilme kolaylığı ve hızı, esnek iş süreçleri gibi etkenlerin de müşterilerin tercihinde belirleyici olduğunu söylüyor. Dinç, “Güçlü mevduat ürünümüz ON Hesap ile büyümemiz sürüyor, daha rekabetçi mevduat ürünlerine de çok yakında mobil uygulamamızda yer vereceğiz” şeklinde konuşuyor. Anadolubank, mevduat portföyünü geliştirmek için iki temel strateji uyguluyor. Hacimsel gelişimi özel bankacılık faaliyetleriyle nitelikli yatırımcılar üzerinden sağlamayı planlıyor, ayrıca dijital kanalları üzerinden çoklu yeni müşteri edinimi hedefliyor. Banka, “Renkli Hesap” ve ticari bankacılıkta “Kasa Mevduatı” ürünleriyle yıl sonunda toplam mevduatta yüzde 52,5 ve TL mevduatta yüzde 100’ün üzerinde büyüme öngörüyor. Bu yıl sonunda toplanan fon büyüklüğünü yüzde 50-60 büyütmeyi planlayan Kuveyt Türk’ün genel müdürü Ufuk Uyan, “TL cinsi fon büyüklüğünde yüzde 100’ün üzerinde büyüme hedefliyoruz. Vadesi dolan kur korumalı hesapların yüzde 72’sinin yenileme yoluyla vadesinin uzatıldığını görüyoruz” diyor. Vakıf Katılım Genel Müdürü Osman Çelik ise “Toplanan fonlarımızı yılbaşından bu yana yüzde 70’e yakın artırdık. Yıl sonunda yüzde 90’nın üzerinde büyüme bekliyoruz” derken KKM, YUVAM hesabı ve fiziki altın ürünlerinin fon toplama stratejilerinin temelini oluşturduğunu dile getiriyor. QNB Finansbank da hem yenilenmiş QNB Mobil uygulamasıyla hem ‘Emekli Maaş’ ve ‘Finans Maaş’ müşterilerini kapsayan ‘Çift Sarılı Hesap’, ‘Kazandıran Günlük Hesap’ ve diğer mevduat ürünleriyle fark yaratmayı hedefliyor. Genel müdür yardımcısı Enis Kurtoğlu, yılı toplam mevduatlarda yüzde 75-80 büyümeyle kapatmayı istediklerini açıklıyor.