İlk 5'in peşinde

Elçin Cirik / [email protected]

Capital Ağustos 2023 sayısından

Bu yıl büyük ve orta ölçekli şirketler, özellikle 18 yaş altı segmentten pay alma yarışında. BES’teki oyuncuların fon çeşitlendirmesi ve performanslarında da yoğun rekabet görülecek. Emeklilik, ölçek ekonomisi işi olduğu için bugün 15 olan oyuncu sayısının, yakın gelecekte konsolidasyonlarla azalması da beklentiler arasında.

Bireysel emeklilik sistemi (BES), 20. yılına girdi ve bugün aktif 15 oyuncu sektörde faaliyet gösteriyor. 7 Temmuz Emeklilik Gözetim Merkezi (EGM) verilerine göre 8,2 milyon katılımcı sayısına ve 476,7 milyar TL fon büyüklüğüne ulaşıldı. BES’e ilk günden bu yana toplamda 20 kadar şirket lisans belgesi alarak dahil oldu. 2003 yılında 11 şirketle başlayan rekabet, 2015’te en yüksek sayıyla 19 oyuncuya ulaştı. Ancak emeklilik sisteminde sürdürülebilir ve kârlı büyümenin yolu ölçek kazanmaktan geçtiği için bu alan pek çok konsolidasyona da sahne oldu. Bunun en belirgin örneği, 2020 yılında kamu emeklilik şirketlerinin Türkiye Hayat ve Emeklilik çatısı altında birleşmesiyle görüldü. Satın alma ve birleşmelerin yoğun yaşandığı alanda, özellikle son iki yıldır gelen yeni düzenlemeler rekabeti hareketlendiriyor. 

BİRİNCİ LİGİN BEŞLİSİ 

BES’te ilk 5 emeklilik şirketi, aslan payını alıyor. 2023 Haziran sonu EGM verilerine göre, Türkiye Hayat ve Emeklilik ile Agesa Hayat ve Emeklilik, fon büyüklüğünde yüzde 19,2 pazar payıyla liderliği paylaşıyor. İki emeklilik şirketiyle faaliyet gösteren Allianz, Anadolu Hayat ve Emeklilik ile Garanti BBVA Emeklilik ve Hayat, liderleri yakın takipte. Birinci ligi oluşturan bu beşli, fon büyüklüğünün yüzde 87,7’sini elinde tutuyor. Hatta son 3 yılda birinci lig oyuncularının payını 1 puan artırdığı da görülüyor. Katılımcı sayısında da birinci lig oyuncuların payı yüzde 82,4’e ulaşıyor. Katılımcı tarafında önemli bir nokta, 2020 Eylül’ünde kamu emeklilik şirketlerinin birleşmesiyle kurulan Türkiye Hayat ve Emeklilik katılımcı sayısında yüzde 29 payıyla en yakın rakibinin yaklaşık 2 katı büyüklüğe sahip. Bir enteresan detay olarak da Agesa Hayat ve Emeklilik, katılımcı sayısında yüzde 9,3 paya sahip ve yüksek katkı pay toplamayı başararak fon büyüklüğünde liderliğe ulaşıyor. Agesa Hayat ve Emeklilik Genel Müdürü Fırat Kuruca, BES’te fon büyüklüğünde son beş yıl ortalama büyüme oranlarının yüzde 45 olduğuna vurgu yapıyor. Allianz Türkiye CEO’su Tolga Gürkan, sistemde son iki yılda yapılan yeniliklerin karşılık bulduğunu aktarıyor ve “Sistemin gelişimi noktasında, 18 yaş altı bireylerin katılımı oldukça önemliydi. EGM’nin verilerine göre mayıs sonu itibarıyla sistemdeki 18 yaş altı katılımcıların sayısı 750 bine yaklaştı” yorumunu yapıyor.

YAKIN PAYLARLA SAVAŞ

Sektörün kalan 9 emeklilik şirketi, katılımcı sayısında yüzde 17,6 ve fon büyüklüğünde yüzde 12,3 payı paylaşıyor. Burada da 5 oyuncu, NN Hayat ve Emeklilik, Katılım Emeklilik ve Hayat, BNP Paribas Cardif Emeklilik, HDI Fiba Emeklilik ve Hayat ile Metlife Emeklilik ve Hayat, birbirine yakın ve daha güçlü paylara sahip şirketler olarak öne çıkıyor. Fon büyüklüğünde yüzde 0,5 ve altı paylara sahip ve üçüncü ligi oluşturan 4 şirket mevcut. İkinci lig oyuncuları büyümede güçlü oyun planlarıyla dikkat çekiyor. NN Hayat ve Emeklilik Genel Müdürü Anna Grzelonska, “Özellikle 18 yaş altı bireylerin sisteme dahil edilmesinin etkisiyle pazar payımızı koruyarak güçlenmeyi hedefliyoruz” diyor ve müşteri ihtiyaçlarını göz önüne alarak yeni bireysel emeklilik fonları kuracaklarını, yıl sonunda BES’te 17 milyar TL fon büyüklüğüne ulaşacaklarını söylüyor. Katılım Emeklilik Genel Müdürü Ayhan Sincek, 10’uncu faaliyet yıllarında 1 milyon BES sözleşmesine ulaştıklarını aktararak, “Yıl sonu beklentimiz 700 binin üzerinde sözleşmeye ulaşmak, fon büyüklüğümüzü de yıllık yüzde 63 büyümeyle 18,4 milyar TL’ye ulaştırma hedefindeyiz” şeklinde konuşuyor. Bu yılın ilk yarısında BES’te 20 bin yeni sözleşmeye ulaşacaklarını belirten BNP Paribas Cardif Türkiye CEO’su Cemal Kişmir de yıl sonu için hedeflerini 40 bin yeni sözleşme ve OKS dahil 13 milyar TL fon büyüklüğü olarak açıklıyor. HDI Fibaemeklilik Genel Müdürü Erol Öztürkoğlu, “Yıl sonuna kadar gönüllü BES’te sertifika adedinde net yüzde 20 büyüme hedefliyoruz. 120 bin katılımcı sayısına ulaşacağız. 18 yaş altında 10 bin katılımcıya ulaşmak istiyoruz ve BES fonumuzu 12 milyar TL bandına ulaştıracağız” şeklinde konuşuyor. 

BÜYÜKLERİN SAVAŞI 

Tabii bu büyüme ortamında, birinci lig şirketleri de iddialı hedefler koyuyor. Hepsi 18 yaş altında yüksek pazar paylarına göz dikiyor. Türkiye Hayat ve Emeklilik Genel Müdürü Atilla Benli, BES’te toplam fon büyüklüklerinin 90 milyar TL’yi aştığına vurgu yaparak hedeflerini şöyle açıklıyor: “Liderliğimizi sürdürüyoruz. 2,3 milyonu BES’te olmak üzere toplam 4,8 milyon katılımcı sayımızı, yıl sonunda 5 milyon üzerine çıkaracağız. 18 yaş altı BES’te sözleşme sayımızı artırarak lider olmayı hedefliyoruz.” Agesa Hayat ve Emeklilik Genel Müdürü Fırat Kuruca da BES’te özellikle 18 yaş altını destekleyerek müşteri kazanımına odaklanacaklarını söylüyor. Kuruca, “Fon çeşitliliğini artırarak getiri opsiyonlarını genişletmek ve fon danışmanlığının kullanımını artırmak için çalışacağız” diyor. Allianz Türkiye CEO’su Tolga Gürkan, “Yıl sonunda yüksek büyüme ivmesi yakalayacağımızı öngörüyoruz, BES ve otomatik katılım dahil olacak şekilde 110 milyar TL fon büyüklüğüne ulaşacağımızı öngörüyoruz. Katılımcı sayımızda da yıl sonunda 2 milyona yaklaşmayı hedefliyoruz” şeklinde konuşuyor. Anadolu Hayat ve Emeklilik Genel Müdürü Murat Atalay, stratejik hedefler ve bilanço kârlılığına odaklanarak pazar paylarını artırmayı hedeflediklerini dile getiriyor ve “Yıl sonunda BES katılımcı sayımızın 1,4 milyona ulaşacağını tahmin ediyoruz. 18 yaş altında lider konumumuzu koruyarak yıl sonunda yaklaşık 250 bine geleceğimize inanıyoruz” diyor. “Her 6 katılımcıdan 1’i bizi tercih ettiği için mutluyuz” diyen Garanti BBVA Emeklilik Genel Müdürü Burak Ali Göçer, bu yıl ana hedeflerinin pazar paylarını artırmak olduğuna ve 18 yaş altı pazardan en büyük payı almayı istediklerini vurgu yapıyor. 

OYUNCU AZALIR MI? 

Sektörde bugün rekabet alanları olarak fon çeşitlendirmesi ve performansları, 18 yaş altı BES ve EYT kapsamındaki hareketlilik ön plana çıkıyor. Yakın gelecekteyse yürürlüğe girmesini beklenen düzenlemeler, yeni pazar fırsatları sunacak. Katılımcıların kredi başvurularında tasarruflarını temlik edebilmesi ya da sigorta anlaşmalarının BES’e entegre edilmesi gibi uygulamaların, yeni ürünler doğurması bekleniyor. Bu da gelecekte bankalarla iş birliklerini öne çıkaracak. Tüm bu gelişmeler ışığında sektörde yeni oyuncu girişlerinin olup olmayacağı konusunda farklı öngörüler var. Mevcut sayısının da konsolidasyonlarla azalacağı görüşünde olanlar da var. AON Türkiye Eş CEO’su Selda Oknas Tanbay, “Sektörde birleşmelerin devam edebileceğini düşünüyoruz. Yabancı yatırımcılar da piyasaya dahil olup mevcut atıl emeklilik şirketlerini satın alabilir” diyor. BNP Paribas Cardif CEO’su Cemal Kişmir, ölçek ekonomisiyle çalışan sistemde şirketlerin BES’i kârlı bir branş haline getirebilmeleri için önemli zaman gerektiğine değinerek, “Sektör artık 500 milyar TL’ye yaklaşan büyüklüğe ulaştı. Yeni bir oyuncunun sıfırdan başlayarak faaliyet ruhsatı alıp sektörde faaliyet göstereceğini öngörmüyorum; şirketlerin faaliyetini ve portföylerini başka bir emeklilik şirketine devir yoluyla konsolidasyonlar olabilecek” yorumunda bulunuyor. Anadolu Hayat ve Emeklilik Genel Müdürü Murat Atalay ise şu fikirde: “Sürdürülebilir iş modelini yakalayamayan şirketler için satın alma ya da birleşmeler olası; ancak mevcut potansiyel ve yeni açılımların heyecanıyla kısa vadede oyuncu sayısında değişiklik beklemiyoruz.” Tersine oyuncu sayısının artacağını düşünenler de var. NN Hayat ve Emeklilik Genel Müdürü Anna Grzelonska, Türkiye’nin çok yüksek potansiyeli nedeniyle oyuncu sayısının artmasını normal karşılıyor. “Özellikle yeni oyuncuların sisteme girmesinin çoklu branşlarla olursa daha sürdürülebilir hale gelecek” diyor. HDI Fibaemeklilik Genel Müdürü Erol Öztürkoğlu ise yakın gelecekte sigortanın farklı ürünlerle bir arada satın alınan ikincil ürüne dönüşeceğini öngörerek sektörde hızlı değişim ve yeni oyuncu artışı bekliyor.