Hızlı geçiş!

Elçin Cirik

[email protected]

2020’nin ilk yarısında mobilden kullanılan anlık kredilerde yüzde 150’ye ulaşan artışlar yaşandı. QNB Finansbank’ta dijitalin payı son bir yılda ihtiyaç kredilerinde iki katına, tüzel kredi kullanımlarında üç katına çıktı. İhtiyaç kredilerinin Akbank’ta yüzde 80’i, ING Bank’ta yüzde 62’si dijitalden veriliyor. Uzmanlar dijital bankacılıkta sigorta ve mevduat ürünlerinin de büyüyeceğini düşünüyor.

Son yıllarda bankacılık müşterilerinde dijital kanallara kayış hızlıydı. Pandemi bu süreci daha da ivmelendirdi. Bu yılın ilk çeyreğinde, geçen yılın aynı dönemine göre bireysel ve kurumsal dahil aktif dijital bankacılık müşteri sayısı 12,1 milyon arttı. Pandemi döneminde bankacılık hizmetlerini dijital yoldan alan müşteri sayısı ise 68,5 milyona ulaştı. Dijital bankacılık istatistiklerine bakıldığında bu kanalların ağırlıkla para transferi ve ödemeleri gerçekleştirmek için kullanıldığı görülüyor. Ancak burada önemli bir nokta daha var: Dijital bankacılık üzerinden verilen kredi tutarları ve adetleri de ciddi boyutlara ulaştı. 2021’in ilk çeyreğinde mobil bankacılık kanalıyla 1,8 milyon anlık kredi kullandırıldı ve bu kredilerin toplam hacmi 35,6 milyar TL’yi buldu. Aynı dönemde internet bankacılığı kanalıyla verilen 89 bin kredinin toplam hacmi de 2 milyar TL oldu. Deloitte Türkiye Ortağı ve Finansal Hizmetler Endüstrisi Lideri Yaman Polat, “Pandemiyle dijital kanalların kullanımı önemli şekilde arttı. 2021’de Dijital Bankacılık eylem planı kapsamında, BDDK’nın dijital müşteri kabul mevzuatının da yürürlüğe girmesiyle bankalar için uzaktan müşteri edinimi çok kolay ve yasal hale geldi. Bu durumun dijital kanallardan kredi kullanımını çok daha hızlandıracağını düşünüyorum” yorumunu yapıyor. 

SON 1 YIL HAREKETİ 

Kredilerdeki bu hızlanmayı, sektör verileri gözler önüne seriyor. “Dijital bankacılıktan verilen krediler, hem pandemiyle değişen müşteri eğilimleri hem düşük faiz ortamı ve BDDK’nın getirdiği mevzuatlarla 2020’de kredi hacminde yaşanan artışın etkisiyle önemli yükseliş yaşadı” diyen BCG Türkiye Kurucu ve Kıdemli Yönetici Ortağı Burak Tansan, özellikle 2020 yılının ilk yarısında mobil bankacılık üzerinden kullanılan anlık kredilerde yüzde 150’ye varan artış gözlemlediklerine dikkat çekiyor. Bain& Company Türkiye Finansal Kurumlar Lideri Emre Demircan da pandeminin özelikle dijital kanallardan ihtiyaç kredisi kullanım oranını belirgin şekilde artırdığını açıklıyor. QNB Finansbank Bireysel ve Özel Bankacılık Genel Müdür Yardımcısı Enis Kurtoğlu’nun paylaştığı bilgiler de bu yönde: “Son yıllarda oranını artıran dijital kanal kullanımları pandemiyle birlikte daha da yükseldi. Kredi kullandırmalarımızda bireysel ihtiyaç kredilerinde dijital kanalın payı iki katına çıkarken tüzel kredi kullanımında ise üç katına yükseldi.” Türkiye Finans’ta da 2020 yılında dijital kanallardan kullandırılan finansman oranı 2019 yılına göre yüzde 10 artış gösterdi. Daha ilginç olarak, Türkiye Finans Perakende Bankacılık Genel Müdür Yardımcısı M. Necati Özdeniz, bu oranın 2021 yılının ilk 5 ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 64 yükseldiğini açıklıyor. “Pandeminin süregelen etkisi, değişen müşteri eğilimleri ve elbette mayıs itibarıyla devreye giren uzaktan müşteri edinimi bu ivmede büyük pay sahibi” diyor. Aktif Bank’ta da pandemi döneminde dijital kanallardan verilen bireysel kredilerde yüzde 90 artış yakalandı.

ASIL ETKİ BİREYSELDE 

Türkiye’de bankalar, banka danışmanlarının vurguladığı gibi dijital kanal kredi oranlarında gelişmiş ülkelerle kapışıyor. Aynı dünyada olduğu gibi Türkiye’de de dijital kanallardan daha çok bireysel krediler ve bu alanın alt kırılımı olarak da ihtiyaç kredileri veriliyor. “Bu yıl dijital aktif müşteri sayımız, 2020’nin ilk aylarına göre yüzde 30 artarken MobilDeniz uygulamamızın aylık ziyaret sayısı yüzde 60’ın üstüne çıktı” diyen DenizBank Dijital Dönüşüm ve Değişim Yönetimi Grubu Genel Müdür Yardımcısı Umut Özdoğan, dijital kanallardan verilen bireysel ihtiyaç kredilerinde 2020 yılının ilk aylarına göre yüzde 303’lük yani 3 katı aşan büyüme kaydettiklerini belirtiyor. Akbank Teknoloji ve Operasyon Genel Müdür Yardımcısı Dr. İlker Altıntaş da “Bugün Akbank’ta ihtiyaç kredilerini yüzde 80’e varan oranda dijital kanallardan veriyoruz” diyor. Bugün online bankacılık müşteri sayısı 2 milyonu aşan TEB de 2020 sonu finansal raporlarında “2020’de ihtiyaç kredisi bakiyesini erteleyerek nakit akışı bozulan müşterilerinin yanında olan TEB, süreç boyunca önceliğini müşterilerinin dijital kanallar üzerinden yaptığı işlemlere yoğunlaştırdı. Yıl boyunca dijital kanallar ve çağrı merkezinde yapılan geliştirmeler, müşteri özelinde kampanyalarla TEB’in dijital kanallardan kredi üretim oranı yüzde 44’e yükseldi” açıklamasını yapıyor. QNB Finansbank’ta da kullandırılan bireysel ihtiyaç kredilerinin yarıdan fazlası dijital kanallardan gerçekleşiyor. 

DİĞER ALANLARDA DURUM NE? 

Ancak bireysel kredilerde konut kredisi gibi danışmanlık gerektiren ürünlerde şubenin ağırlığı devam ediyor. Bunlar, büyük montanlı ve uzun vadeli krediler olduğundan müşteriler de bankalar da henüz dijital kanallara yanaşmıyor. Deloitte Türkiye Ortağı ve Finansal Hizmetler Endüstrisi Lideri Yaman Polat, “Digital Banking Maturity raporuna göre dünyada da dijital kanallarda kredi kullanımında ilk sırayı nakdi krediler ve kredili mevduat hesapları alırken, taşıt ve konut kredileri için tüketicilerin şube kanalını önceliklendirdiğini görebiliyoruz” şeklinde konuşuyor. Taşıt kredilerinde genelde süreç, dijital kanalda başlıyor, ancak fiziksel ortamda sonlanıyor. “2021 Mayıs sonunda ihtiyaç kredilerinin hacim bazında yüzde 62’sini şube dışı kanallardan kullandırdık” diyen ING Türkiye Bireysel Bankacılık Genel Müdür Yardımcısı ve İcra Kurulu Üyesi Ozan Kırmızı, konut ve taşıt kredilerinde ekspertiz değerlendirmeleri ve ıslak imza süreçleri gerekli olduğu için bu kredilerde hızlanmanın ancak bankacılığın ötesinde konut ve taşıt şirketlerinin de dijitalleşmesiyle olacağını vurguluyor. Aktif Bank’ta ihtiyaç tarafında kullandırılan bireysel kredilerin yüzde 50’si dijital kanallardan veriliyor. Aktif Bank Perakende Dijital ve Ödeme Sistemleri Genel Müdür Yardımcısı Betügül Toker, taşıt ve ihtiyaçta gelecek planlarını şöyle aktarıyor: “Taşıt kredilerinde kredi kullanım süreçlerini mevzuatın imkan verdiği ölçüde dijitalleştirdik. Bu hamleyle pazar payımızı iki katına çıkardık. 2021 ve 2022’de ihtiyaç ve taşıt kredilerinde yüzde 100’e yakın büyüme hedefimiz var.” Türkiye Finans Perakende Bankacılık Genel Müdür Yardımcısı M. Necati Özdeniz, 2020 yılı toplam kredi finansman portföylerinin yüzde 20’sini dijital kanallardan verirken, 2021 itibarıyla bu rakamın yüzde 35’e yükseldiğini açıklıyor.

MİKRODA BÜYÜME İSTEĞİ

Tüzel bankacılığa gelince… Dijital kanaldan kredi kullanımı henüz oldukça nadir. 2021’in ilk çeyrek dijital bankacılık verilerine göre dijital bankacılık kanallarını kullanan kurum sayısı 2 bin 989. Kurumsal dünyada yüksek montanlı ve finansal okuryazarlığı uzmanlık isteyen krediler talep edildiğinden dijital kanallar tercih edilmiyor. Ancak mikro işletmelerin ve tarımda çiftçilerin küçük rakamlı kredi taleplerinin mobil ya da internet kanalından sağlanması söz konusu oluyor. Aslında özellikle büyük ve orta ölçekli bankalar, KOBİ ve mikro işletmelere kredi vermede dijital kanalın etkinliğini artırmak istiyor. QNB Finansbank Bireysel ve Özel Bankacılık Genel Müdür Yardımcısı Enis Kurtoğlu, “Dijital kanallarımızda bireysel ihtiyaç kredileri yanında tüzel mikro kredileri en çok talep edilen ve kullandırılan ürünlerden” diyor. Enis Kurtoğlu, uzaktan müşteri olma akışıyla birlikte QNB Mobil’den sundukları tüzel mikro kredilerde büyüme planlarının sürdüğünü söylüyor. Kurtoğlu, “Tüzel mikro kredilerin yüzde 10’u dijital kanallardan kullandırılıyor. Yenilenen QNB Mobil ile mevcut stratejilerimize paralel farklı ihtiyaçlara özel ürün ve ödeme planı seçenekleri sunmaya devam edeceğiz” şeklinde konuşuyor. DenizBank Dijital Dönüşüm ve Değişim Yönetimi Grubu Genel Müdür Yardımcısı Umut Özdoğan, dijital kanalda bireysel kredilerin yanı sıra tüzel ve tarım kredilerinde de yüksek artışlar yaşadıklarını aktarıyor. Banka her ne kadar bir oran açıklamasa da yakın gelecekte sektörde de dijital kanallardan verilen benzer hizmetlerin artacağı görüşünde. 

YENİ BÜYÜME ALANI

Dünya trendlerinde olduğu gibi yakın dönemde dijital kanallardan sigorta, mevduat ve yerinde finansman ürünlerinin de satışının artacağı öngörülüyor. 2021 yılı ilk çeyreğinde mobil ve internet kanallarından toplamda 1,5 milyon adet sigorta ürünü satıldı. Bu ürünler, ağırlıkla kredilere bağlı satılan hayat sigorta paketleri. Burak Tansan, sigorta ürünlerinin yüzde 80’inin banka kanallarından kullanıldığı hayat ürünlerinde dijital bankacılık trendlerinin etki göstereceğini ve zamanla artışa geçeceğini belirtiyor. Tansan’a göre hayat dışı sigortalarda da dijitale yönelim, dijital ekosistemler üzerinden kurulacak iş birlikleriyle olacak. Kearney Türkiye Yönetici Ortağı Onur Okutur, sigortada dijital kanallarda online kontrol ve onay süreçlerinin daha kolay olduğu otomobil ve konut sigortalarında büyüme öngörüyor. “Talebe bağlı örneğin cep telefonu ya da fotoğraf makinesinin tatil boyunca sigortalanması gibi kısa süreli ürünlerin büyümesini bekliyoruz” diyor. Dijitalleşmede sigorta ürün grubunda yatırım yaptıklarını belirten ING Türkiye Bireysel Bankacılık Genel Müdür Yardımcısı Ozan Kırmızı, “Hazırladığımız sigorta ürünlerini dijital kanallarımızdan sunmayı hedefliyoruz. Tamamlayıcı sağlık sigortası ürünümüze ING Mobil uygulamasından yalnızca 2 adımda kolayca sahip olunabiliyor. Mobil Cihaz Koruma ürünümüzü de çok yakında sunacağız” şeklinde konuşuyor. Büyüme potansiyeli yüksek alanlar arasında mevduat ürünleri de sayılıyor. Burak Tansan, “Mevduat ürünlerindeki dijital kanal oranının, kredilerle paralel olarak yüzde 90’lara çıkacağını düşünüyoruz” diyor. Enis Kurtoğlu da müşterilerin dijital kanal kullanımının artmasına paralel olarak sigorta, mevduat ve yatırım ürünleri gibi bankacılık ürünlerinde çeşitliliğin artacağını öngörüyor.