“Talep yüksek fonlama yok”

Faktoringde büyüme sürüyor. BDKK Mart sonu verilerine göre sektörün cirosu yıllık yüzde 49,4 arttı. Tam Finans CEO’su Hakan Karamanlı, sektörde bugün en önemli sıkıntının fonlama olanakları olduğuna dikkat çekiyor.

Elçin Cirik / [email protected]
Fotoğraf: Gökhan Çelebi
Capital Dergisi / Haziran 2025

“Aslında talep çok yüksek ama finansmana erişebildiğimiz kadar büyüyebiliyoruz. Bankaların musluğu kapandığında biz de büyük oranda etkileniyoruz” yorumunda bulunan Karamanlı, sektörde 2025 sonu için enflasyonun 5 puan kadar üstünde bir ciro büyümesi yakalanacağını öngörüyor.

Bu yıl hem faizlerin yükselmesi hem sorunlu alacak oranının artmasıyla özsermaye kârlılıklarının 2024 sonundaki yüzde 44 seviyesinden yüzde 35’e ineceğini tahmin ediyor. Tam Finans CEO’su Hakan Karamanlı ile sektör[1]deki değişimleri ve bu alandaki iş planlarını konuştuk:

Faktoring sektörü için bu yıl nasıl gidiyor?

BDDK’nin son güncel mart sonu verilerine göre faktoring sektörünün cirosu yıllık yüzde 49,4 büyüdü. Bu yılın ilk aylarında genel eğilim olarak yıl başına göre yüzde 40 üstü büyüme mevcuttu. Geçen yıl da sektör yüzde 51 büyüme yakalamıştı.

Sektörde en önemli sıkıntı, fonlama. Biz bankalardan borçlanarak finansman sağlayabiliyoruz, bankaların da kredi büyümesi sınırlandırılıyor. Aslında faktoringe talep oldukça yüksek ama finansmana erişebildiğimiz kadar büyüyebiliyoruz. Bankaların musluğu kapandığında biz de büyük oranda etkilenmiş oluyoruz. Ticari kredilere konulan kısıtlama bizi de kapsıyor. Talep çok. Sınırlama bizim büyümemizi etkiliyor.

Türkiye’de faktoringin finans sektöründen aldığı pay dünya ortalamasının 5-6 kat altında. Ancak son 2 yıldır sektöre karşı algı, pozitif yönde değişti. 2 yıl önce aynı bizim iş modelimizde olduğu gibi bankalara da kredi kullandırımında fatura mecburiyetinin getirilmesi faktoringin önemini gösterdi.

Aslında kısıtlamalarla bankacılıkta kaynak bulamayan şirketler faktoringe yöneldi diyebilir miyiz o zaman?

Yönelmeye çalıştılar evet, ama biz de oluşan ihtiyacın tamamını karşılayamadık. Sektör olarak krediye bakış açımız çok farklı. Ticareti finanse eden bir yapımız olduğu için müşterinin değil ticaretin kredibilitesine bakıyoruz. Kredi riskinde fatura borçluluğu daha ağırlıklı o yüzden yeni bir şirket de güçlü bir şirkete iş yapıyorsa, fatura kesiyorsa bizden kredi alabiliyor. Kapsayıcılığımız çok daha fazla.

Şirketiniz verileri ve sektör gözlemlerinize göre ilk yarıda trend nasıl? Mart ortası dalgalanmanın etkisi nasıl oldu?

Yüzde 40 büyümelerle gittiğimizi düşünüyorum. Mart ortası birkaç güne özel bir panik ortamı oldu, müşterilerde bunu hissettik. Ama ardından genel trendde bir sorun var diyemem.

Faizlerin artması sektörü nasıl etkiliyor?

Tabii ki negatif etkiliyor. Maliyet artıyor. Müşteri bulmakta, ikna etmekte zorluk çekiyoruz; çünkü müşterinin yükü artıyor. Faktoring şirketleri fonlamayı yapıp sonra müşteriye finansman verdiği için finansmanı kullanmadığı sürece aslında para da kaybediyor. Finans sektörü, faizler düştüğünde para kazanır. Genel algı şu yönde, işler kötü gittiğinde faktoring sektörü iyi gider. Niye öyle olsun ki? Biz bankaların kredi vermediği şirketlere de kredi veriyoruz, dolayısıyla kredi riskimiz çok artmış oluyor.

Peki 2025 sonunda ciroda büyümeyi nasıl bekliyorsunuz?

Sektör olarak yılı enflasyonun 5 puan üstünde bitiririz. Talep var, fonlama kaynaklarına bakıyoruz. İkinci yarıda bunun da açılacağını düşünüyorum. Yurt dışından arayan, soran, finansman verelim diyenlerin sayısı son 3 aydır çok arttı. Yurt dışından fonlama biraz daha rahatlamış durumda.

Yılın son çeyreği büyüme kısıtlamalarında es[1]neme olursa sektörünüzde büyüme olur mu?

Kesin, tabii ki. Ama o zaman bankalar da kendi müşterilerine daha çok finansman verebilir hale gelecek. O nedenle çok büyük bir artış beklemiyorum, bu da büyümeye 5 puana kadar artı getirir. Faktoring şirketlerinde talep var. Sermaye yeterliliği açısından büyümeyi destekleyecek sermaye de var. 2023’ün kârlılığı yüksek geldi ve BDDK sermayenin şirketlerde kalması için teşvik ediyor. Bu etkiyle sermaye yeterliği çok yüksek.

Sözleşme adetlerini de takip ediyor musunuz?

Daha çok müşteri adetlerine bakıyoruz. Geçen yıl müşteri adedinde bir artış oldu, 2022 ve 2023’te düşüş vardı. Ama artış istenilen seviyede değil. Ama bu istatistiklere Tam Finans olmadan bakmak çok anlamsız çünkü biz istatistikleri bozuyoruz. Örneğin dijital fatura iskonto yapabilen bir ürün çıkardık ve kredibilitesi yetersiz olanlara 100 bin TL altı rakamlarda onay verebilir hale getirdik. Aylık işlem sayımız 15 bine kadar çıktı, bu da tüm sektörün işlem sayısının yüzde 30’una karşılık geliyor.

2015 yılında müşteri sayısı 95 binlerdeydi. 2024 sonundaysa 79,5 bin…

Aslında son dönemde Merkezi Fatura Kaydı Sistemi sayesinde müşterileri daha tekilleştirerek ölçebilir hale geldik. Eski verilerde mükerrer girişler var. Bunların 45 bini bizim müşterimiz, 15-20 bini diğer faktoring şirketleriyle de çalışıyordur. Faktoringde müşterinin yaşam döngüsüne bakmak gerekiyor. Üç türde müşterimiz var, bir tür müşterimiz yılda sadece bir işlem yapıyor. Müşterilerimizin yüzde 25’i acil durumda antibiyotik gibi faktoringi kullanıyor. Yine yüzde 25’lik başka bir kesim de tüm işlerini banka yerine faktoring şirketleriyle yürütüyor, nakit akışını bu şekilde yönetiyor. Kalan yüzde 50’lik kesimse 2-3 yılda bir işlem yapıyor.

Yıl sonunda müşteri sayısının ne kadar olacağını düşünüyorsunuz?

Her ay çoğunluğu bizim şirketten gelecek şe[1]kilde müşteri sayısı artıyor. Yıl sonunda sektör 90 bini aşan müşteri sayısına gelir. 2026’da 100 bin müşteri sayısına ulaşılır.

Faktoring şirketlerinin bakış açısı daha farklı oluyor bu noktada… Bazı şirketler özellikle sorunlu alacakların arttığı dönemde bildikleri, tanıdıkları müşterilere yoğunlaşmayı tercih ediyor. Yeni müşteri alıp riski artırmamayı seçiyorlar. Sektörde böyle bir davranış modeli var. O yüzden de müşteri sayısı çok artmıyor. Bizse tersine olabildiğince çok sayı[1]da müşteriye daha küçük tutarlı finansman verelim, riski yönetelim diye düşünüyoruz. Aynı amaç için farklı uçlarda aksiyon oluyor. Bu yıl sorunlu alacak riski hızlı büyümeye engel oluyor. Ama 2025 sonrası yapılan şube yatırımlarını da görünce 1-2 yılda müşteri sayısının daha hızlanacağını düşünüyorum.

Sorunlu alacak oranında artış ne kadar?

Sorunlu alacak oranı çok kötü bir noktada değil; mart sonunda 1,96’ydı ama artıyor. 2023 yılına göre karşılıksız çeklerde durum bugün yüzde 85 daha kötü. 2024’ün devamını yaşıyoruz. 2025’in ilk altı ayında düzelir diye düşünüyorduk ama görünen o ki trend devam ediyor.

Sektörde sorunlu alacak oranına bakmanın da çok doğru olduğunu düşünmüyorum. Çünkü faktoringde vadeler kısaldıkça 1 yıl içinde sorunlu alacaklar hızlı dönüyor. Ama en net göstergeyle Türkiye’de karşılıksız çek oranı 2023’te yüzde 1,2 iken şu anda yüzde 2,1. Böylece 10 yıllık ortalamaya dönüldü. Burada yıl sonunda radikal bir artış beklemiyorum. Karşılıksız çek oranında yıl sonunda yüzde 2,3-2,4’ü görürüz. Sorunlu alacak oranın da yüzde 2,5-3 olmasını bekliyorum. Bu da kötü bir oran değil.

Bu yıl daha iyi gidecek alanlar neler olacak?

Sektörde yurt içi cironun payı artıyor. 2024 sonunda ciroda payı yüzde 92’ydi. Biz ihracat faktoringi yapmıyoruz. Ama bildiğim kadarıyla ihracat tarafında finansman ihtiyacı problemleri daha faz[1]la. Tam Finans’ta biz finansman verirken sektöre bakmıyoruz. Sektör genelindeyse inşaat tarafında sıkışıklık olduğu için talebin burada daha yüksek olduğunu söyleyebilirim. Toptan gıda sektöründe de sıkışıklık var, tekstil problemli. Hizmet sektöründe işler daha iyi gidiyor.

2024 sonunda sektör 21,1 milyar TL kâr açıkladı. Bu yıl kârlılıkta tablo nasıl olacak?

Bu yıl için kârda iki önemli etken, kredi fa[1]izleri ve sorunlu alacak oranı olacak. Kredi faizlerinin artması da sorunlu alacak oranın yükselmesi de kârlılığı düşürecek. Bu yıl 2024’teki gibi bir kârlılık olmayacak, bu kesin. Sektörün aktif kârlılığı yüzde 8,1; bu yüksek bir rakam. Bunun yıl sonunda yüzde 3,5’e düşmesini bekliyorum. Özsermaye kârlılığının da 2024 sonundaki yüzde 44’ten yüzde 35’e düşeceğini öngörüyorum.

“Vadede 90 günün altına indik”

2026’DA AÇILIR

Son altı aydır sektörde vadelerde 90 günün altına indik. 85-87 gün arasında dalgalanıyor, bu şekilde de devam eder. Vadelerin artması için enflasyonun düşmesi lazım, böylece vade riskinin etkisi de azalır. Vade artıkça hem enflasyon kaynaklı maliyet hem risk artıyor. Bilinmezlik de yükselmiş oluyor. Zaten vadeyi biz değil ticaret belirliyor. Birbiriyle vadeyle alışveriş yapan herkes vadeyi kısa tutmaya çalışıyor. 2026’da vadelerin uzamasını, 100 günlere çıkmasını bekliyorum. Enflasyon düştükçe bu uzayacak.

YENİ OYUNCU YOLDA

Sektörde 48 oyuncu az değil, ciddi bir rakam. Özellikle BDDK’nın sermaye yeterliliği ve regülasyon gibi alanlarda isteklerini karşılamada küçük faktoring şirketleri zorlanıyor; çıkanlar veya el değiştirenler oluyor. Bunlar güzel gelişmeler… Yakın zamanda birkaç yerli yeni lisans geliyor, hazırlıklarını duyuyoruz. Katılım faktoringi de gelecek. Yurt dışından ilgi var ama onlar mevcutları satın alarak girmeyi tercih eder diye düşünüyorum.

“Yıl sonunda ciro hedefimiz 100 milyar TL”

10 ŞUBE GELİYOR

Şirket olarak geçen yıl yüzde 122 büyüdük. Bu yıl nisan sonunda yıllık yüzde 89 büyümeyle 25 milyar TL ciroya ulaştık. İlk 4 ayda 77 bin işlem yaptık. Yıl sonu 100 milyar TL ciro hedefliyoruz. Önümüzdeki 5 yılda hep yüzde 100, iki misli büyüme planlıyoruz. Kurduğumuz şirket gerek altyapı gerek insan kalitesi olarak daha büyük işler yapabilecek durumda. Bizi satın alan Mısır merkezli MNT-Halan büyümede hevesli, teşvik ediyorlar. Bu yıl 10 şube açıyoruz, gelecek yıl 7 şube daha açacağız. Dolar bazında kârımızı iki katına çıkarıyoruz.

YENİ ALANLAR

2 yıl önce tarım işine girmiştik, 5 bin 500 tane çiftçiye finansman sağlamıştık. Şimdi bu işi Tam Birlik Tarım adında ayrı bir şirketle yapıyoruz, günlük 40 adet finansman sağlıyorlar. Bu işte gelecek yıl 1,6 milyar TL işlem hacmine ulaşma hedefindeyiz. Ayrıca Halleder adıyla KOBİ’lerin finansman dışı ihtiyaçlarına yardımcı olacak bir fintek kuruyoruz. Türkiye’deki potansiyeli gördükten sonra yurt dışına bakacağız. Balkanlar, Türkiye Cumhuriyeti başta olmak üzere yakın coğrafyaya baktık. Türkiye’nin en büyük banka dış finans şirketiyiz.

100 BİN MÜŞTERİ

Sektörde pazar payımız yüzde 55. Kuruluş amacımız, kapsayıcılık. Dijital fatura iskonto yapabilen bir ürünle kredibilitesi yetersiz olanlara 100 bin TL altı rakamlarda onay verebilir hale geldik. Her 10 yeni kurulan şirketten birine finansman sağlıyoruz. Her ay 2.500 yeni müşteriyle büyüyoruz. Ayda 50 bin ziyaret yapıyoruz. Mikro KOBİ’nin verileri problemli olduğu için sadece veriyle değerlendirmeye kalktığınızda kapsayıcılık çok düşük kalıyor, onlara dokunmayı seçiyoruz. Bu yılı 65 bin müşteriyle bitireceğiz; gelecek yıl için hedefimiz 100 bin müşteri