Devlerin Liderlik Planı!

Dünya ekonomisinin devleriyle aynı masada oturmak yalnızca ölçek değil inovasyon, sürdürülebilirlik ve cesur yatırımlar gerektiriyor. Bugün Türk şirketleri tam da bu masada.

Özlem Aydın Ayvacı / [email protected]
Capital Dergisi / Eylül 2025

Beko, 13 ülkedeki 45 fabrikası ve 10,6 milyar Euro’luk cirosunun yüzde 68’ini Türkiye dışında elde ederek Avrupa’nın en büyük beyaz eşya üreticisi devlerle yan yana. Kordsa, her üç uçak lastiğinden ikisini, her üç otomobil lastiğinden birini güçlendiren ileri kompozit teknolojileriyle DuPont’un karşısında global rekabette söz sahibi. Şişecam, 19 ülkedeki üretim ağıyla 5,2 milyar dolarlık cirosunun yüzde 43’ünü Türkiye dışından elde ediyor; cam ev eşyasında ve krom kimyasallarında dünya lideri, düz cam ve cam ambalajda Saint-Gobain’le aynı ligde.

Capital’in “Global 50 Türk Şirketi” araştırması, işte bu vizyonun fotoğrafını çekiyor. Türk markalarının dünya ekonomisindeki yerini, küresel pazar paylarını ve önümüzdeki beş yılda devlerle aynı masada oynayacakları yeni rolleri ortaya koyuyor.

KÜRESELDE LOKAL

Yurt dışında başarılı olmuş Türk şirketlerinin her birinin farklı stratejileri de var, ortak yol haritaları da. Kordsa çok uzun yıllardır odaklı stratejiler izleyerek bugüne geldi. Kordsa CEO’su Ergun Hepvar, “global pazarda lokal oyuncu” yaklaşımına dikkat çekiyor. Hepvar, bu dönüşümü ve Kordsa’nın oyun planını şöyle anlatıyor:

“Kordsa’nın stratejisi, global pazarda, lokal bir oyuncu olarak yer alıp müşterisine yakın olmak. Bugün enerjide, mobilitede ve dijitalde çok güçlü bir dönüşüm sürecini yaşıyoruz. Bu dönüşüm konvansiyonel malzemelerden, sürdürülebilir malzemelere geçişi de zorunlu kılıyor. İşte Kordsa, global pazarda bu malzeme dönüşümüne yön veren önemli oyunculardan biri. Kısa, orta ve uzun vadede, inovasyon kabiliyetimiz ve bütüncül sürdürülebilirlik anlayışımızla bu malzeme dönüşümünün en büyük destekçisi ve kolaylaştırıcısı olmayı hedefliyoruz.”

Hepvar, “Yalnızca bugünün değil yarının da malzemelerini geliştiriyoruz. Dünyada her 3 uçak lastiğinden 2’sini, her 3 otomobil lastiğinden 1’ini güçlendiren bir şirket olarak lastik güçlendirme alanında küresel liderliğimizi korurken kompozit teknolojilerindeki ürün portföyümüzle bir ileri malzeme şirketine dönüştük” diyor.

ODAK NET: İLK 3

Şişecam ana iş kollarında globalde ilk 3’ü hedefliyor. Cam ve kimyasallarda 19 ülkede faaliyet gösteren şirketin Türkiye dışındaki şirketlerinin 2024 konsolide cirosu 2 milyar doların üzerinde. Şişecam Genel Müdürü Can Yücel, camın tüm temel alanlarında faaliyet gösteren tek küresel şirket olduklarını söylüyor. Cam ev eşyasında ve krom kimyasallarında lider olan şirket, düz cam ve cam ambalajda ilk 5’te, soda külünde ilk 3 arasında. “Ana faaliyet alanlarımızda dünyanın en büyük 3 üreticisinden biri olma hedefiyle ilerliyoruz” diyen Yücel, bunu en verimli teknolojiyi kullanarak, teknoloji geliştirerek ve sürdürülebilirlikte ayrışarak yaptıklarını anlatıyor.

Şişecam, kârlı ve sürdürülebilir büyüme hedefini korurken, uluslararası satışların payını ve kritik iş kollarındaki liderlik konumlarını ileriye taşımayı hedefliyor. Tiryaki de yurt dışında oldukça başarılı Türk şirketleri arasında yer alıyor. Şirketten yapılan açıklamada hedef şöyle açıklanıyor: “5 yıl içinde 6 milyar dolar ciroya ulaşmayı hedefledik. Dünya pazarında ilk 3’e girme ya da liderlik gibi bir hedefimiz kısa ve orta vadede mümkün değil ama Amerika’da organik pazarında ve Irak’ta yem pazarında lideriz.”

YERİNDE ÜRETİM

Yaşar Holding, global büyümesini ihracat ve yerinde üretim ekseninde konumlandırıyor. Yaşar Holding İcra Başkanı Dr. Mehmet Aktaş, bu stratejiyi “Marka ve ürünlerimizi farklı coğrafyalarda tüketiciyle buluştururken yüksek potansiyel gördüğümüz ülkelerde yerinde üretimle katma değeri artırıyoruz” diye açıklıyor. Aktaş, Almanya, Birleşik Arap Emirlikleri ve Rusya’da toplam 5 şirketle ilerlediklerini, Rusya’da boya, BAE’de peynir ürettiklerini belirtiyor. “Yurt dışı varlığımızı öncelikle ihracatla, katkısı daha yüksek olacak pazarlarda ise yerinde üretimle güçlendiriyoruz” diye ekliyor.

Yaşar’ın 2024 tablosu net: Yaklaşık 54 milyar TL konsolide brüt ciro, 190 milyon doların üzerinde yurt dışı gelir. Yurt dışının payı yaklaşık yüzde 10. Aktaş, “Hedefimiz sürdürülebilir ve kârlı büyümeyi korumak, mevcut pazarlarda derinleşirken yeni pazarlarda da seçici biçimde konum almak” diyor. Pazar payı konusunda ülke ve kategori bazlı farklılaşmaya dikkat çeken Aktaş, Pınar markasının Körfez bölgesindeki liderliğini sürdürdüğünü vurguluyor. “Yurt dışı pazarlarda yeni ürün ekleyerek portföyümüzü genişletiyoruz. Potansiyel gördüğümüz yeni pazarlar için de hazırlıklarımız sürüyor” diyor.

DÜNYA TEK PAZAR

Kastamonu Entegre, yıllara yayılan istikrarlı yatırımlarla global ayak izi en derin olan şirketlerden. Kastamonu Entegre Global Pazarlama Direktörü Talha Aydın, şirketin oyun planını şöyle özetliyor: “Dünyayı tek bir pazar olarak görüyoruz. Sürdürülebilirlik, inovasyon ve Ar-Ge ekseninde üretimden ürünlerimize, yaşam alanlarından insana uzanan değer zincirimizi iklim odaklı ve verimlilik esaslı bir yapıya dönüştürüyoruz. Amacımız yalnızca ölçeği büyütmek değil, sektörün en iyi yönetilen şirketi olmak.”

Bu yaklaşım sahada somut karşılık buluyor: Yurt içinde liderliğin yanı sıra Romanya, Bulgaristan, Bosna Hersek, Rusya ve İtalya’daki üretim tesisleriyle 7.000 kişiye istihdam sağlanıyor; 2024’te konsolide ciro 1 milyar 757 milyon dolar, bunun 590 milyon doları yurt dışı şirketlerden geliyor. Bölge bazında pazar payları yonga levhada Bulgaristan’da yüzde 30, Romanya’da yüzde 25, İtalya’da yüzde 11 seviyesinde. Rusya’da ise MDF’de yüzde 30 pazar payı var. 100’ün üzerinde ülkeye ihracat yapan Kastamonu Entegre; MDF, yonga levha ve laminat parkede dünyanın en büyük dört üreticisinden biri, Türkiye’de ahşap bazlı panelde yüzde 30 payla açık ara lider. Küresel ölçekte yonga levhada yüzde 2,5, MDF’de yüzde 2, laminat parkede ise tek başına yüzde 8’lik üretim payı bulunuyor. Yıllık 7 milyon metreküpü aşan kapasitesiyle şirket, önümüzdeki 5 yılda rakamsal büyüklüğün ötesine geçip yönetim kalitesiyle standardı belirleyen oyuncu olma hedefini öne koyuyor.

LC Waikiki de yurt dışında 60 ülkede faaliyet gösteriyor. 2024’te 5,4 milyar dolar ciroya ulaşan şirketin cirosunda yurt dışının payı 1 milyar 650 milyon dolar oldu. LC Waikiki Yönetim Kurulu Başkanı Vahap Küçük, “Avrupa’nın ilk 3 moda markası arasında yer almak istiyoruz. Bugün 5’inciyiz. Bu hedefimizi gerçekleştirmek için çalışıyoruz” diyor.

SIRADAKİ HEDEF

 Ölçek, verimlilik, sürdürülebilirlik... Tosyalı Holding bu üçlü ekseni “yeşil çelik” odağıyla kurumsallaştırdı. Tosyalı Holding Yönetim Kurulu Başkanı Fuat Tosyalı, bu yaklaşımı şöyle çerçeveliyor: “Küresel başarılarımız tesadüf değil nitelikli çelik üretimine yönelik stratejik yatırımlarımızın sonucu. Sürdürülebilirlik, verimlilik ve ölçek odaklı üretimle rekabet gücümüzü her yıl artırıyoruz. Avrupa’da satın almalar ve ortaklıklarla güçlenirken Afrika’da yeşil alan yatırımlarıyla yeni kapasiteler kuruyor, Türkiye’de derinleşirken komşu pazarlara açılıyoruz.” Tosyalı, Dünya Çelik Birliği verilerine göre 2024’te 9,12 milyon ton ham çelik üretimiyle 21 basamak yükselip 46’ncılığa çıktı ve yüzde 54,3 üretim artışıyla dünyanın en hızlı büyüyen ilk 3 üreticisinden biri oldu. Bugün Tosyalı, Türkiye’nin en büyük, Avrupa’nın 3’üncü büyük çelik üreticisi konumunda. Fuat Tosyalı, gelecek 5 yıla dair hedeflerini şöyle anlatıyor: “Yüksek enflasyon, Çin’in dampingli çelik ihracatı ve enerji maliyetlerindeki artış gibi küresel baskılar karşısında stratejimiz verimliliği artırmak, maliyetleri düşürmek ve katma değerli üretime yönelmek. Hedefimiz, önümüzdeki 5 yıl içerisinde dünyanın en büyük 20 çelik şirketinden biri olmak.”

Sarkuysan Yönetim Kurulu Başkanı Hayrettin Çaycı da iddialı. Çaycı, “Global bazda elektrolitik bakır teli pazarı toplam bakır tüketiminin yüzde 73’ü düzeyinde olup grup şirketlerimizle beraber bahse konu tel pazarında önümüzdeki 5 yıl içinde yüzde 2’lik bir pazar payı hedefimiz bulunuyor. Bakırda özellikle global olarak elektrikli araçlar, yenilenebilir enerji, veri merkezleri gibi gelişimi çok güçlü olan alanlara yönelik özel iletken ürünlerimizde çeşitlendirmeye giderek ürün bazında ilk üçe girmeyi hedefliyoruz” diyor.

YEŞİM’İN GÖZÜ İLK 10’DA

Jade Tekstil ve Asena Tekstil ile yurt dışında üretmeyi sürdüren Yeşim Grup da globaldeki iddiasını güçlendiriyor. Yeşim Grup Yönetim Kurulu Başkanı Şenol Şankaya, Mısır’da yüzde 15 büyüme planıyla yurt dışı gelirini artıracaklarını ifade ediyor. Şankaya, “Önümüzdeki beş yılda Avrupa ve Amerika’da ilk 10 üretici arasına giriyoruz; ölçeği büyütürken en iyi yönetilen ve sürdürülebilirlikte referans gösterilen üretici olmayı hedefliyoruz” diyor.

Yeşim Grup, Bursa’daki merkez üretiminin yanında Mısır ve Moldova ile üç ayaklı yapıda, Avrupa ve Amerika pazarında ilk 10’a girme hedefine zemin hazırlıyor. Şankaya, “Mısır’da yüzde 15 büyüme planını 2025 sonuna kadar uyguluyoruz” diyor. 

Rakamlara gelince… Yeşim Grup’un 2024 cirosu 510 milyon dolar, bunun 490 milyon doları ihracat. Jade Tekstil 220 milyon dolar, Asena Tekstil 50 milyon dolar ciroya sahip. Şankaya, “Entegre tedarik zinciri ve hızlı-esnek üretim kabiliyetiyle Avrupa ve Amerika’da payımızı kademeli artırıyoruz diyor ve ekliyor: “2025’te Çin-Amerika arasında yaşanan küresel ticaret gerilimleri ve gümrük savaşları, Türkiye’nin stratejik konumunu daha da ön plana çıkardı. Mısır’ın serbest ticaret anlaşmaları ise bize rekabette önemli avantaj sağladı. Önümüzdeki 5 yıl içinde, üretim ve ihracat kapasitemizi stratejik yatırımlarımızla güçlendirmeyi hedefliyoruz.”

MESA YENİ SEKTÖRLERDE

Mesa Holding, globalde büyüme planını ihracat ve yeni sektörlerde dünya markası olma ekseninde şekillendiriyor. Mesa Holding İcra Kurulu Başkanı ve Yönetim Kurulu Üyesi Mert Boysanoğlu, “Ortak projeler dahil yurt dışı işlerde 1 milyar dolara gidiyoruz; 2025’te 21 milyar TL ciro hedefini Mesalas ve Mesa Farmtech’in ölçeğiyle destekliyoruz” diyor. Grup, 2024’ü 15 milyar TL ciroyla kapatıyor. Mesa Uluslararası 105 milyon dolar ciroya ulaştı.

Boysanoğlu, Emirdağ’daki lastik yatırımını “ihracat ağırlığı yüzde 70” olarak tanımlıyor ve “İlk faz 60 milyon dolar, ikinci faz 180 milyon dolar, üçüncü faz 300 milyon dolar yatırım yapacağız. İlk etapta 500, ileride 4.500 istihdam planlıyoruz” diyor. Ürün gamı önce forklift/iş makinesi/tarım lastikleriyle başlıyor kademeli olarak binek–SUV–hafif ticari–kamyon/otobüse genişliyor. Boysanoğlu, “Mesalas’ı global vitrinde saygın bir üreticiye, orta vadede dünya markasına taşıyoruz” diyor. Mesa, tarımda Mesa Farmtech ile de ihracat odaklı ölçek peşinde. Sandıklı’da 40 bin metrekare kapalı alana sahip serada Siranzo domatesi üretiliyor. Mesa İmalat, yıllık 200 bin metrekare çelik kalıp, 300 bin metrekare ahşap yüzeyli kalıp, 1 milyon metreküp iskele-döşeme kalıbı kapasitesiyle Avrupa’nın en büyüklerinden. Sistemler 6 kıtada, 77 ülkede kullanılıyor. “Tünel kalıpta dünya liderliğini pekiştiriyoruz. Doğru pazara doğru yerel ortakla giriyoruz” diyen Boysanoğlu, Balkanlarda iş geliştirmeyi, Avrupa’da satış ve yatırım odağını vurguluyor.

KALICI BAŞARI MÜMKÜN MÜ?

Peki kalıcı başarı mümkün mü? Başarı tekrarlanabilir mi? İki şirket bunun mümkün olduğunu defalarca kanıtladı. İlki TAV Havalimanları. Şirket, ikinci 25 yılına 2,5 milyar Euro’luk yatırım hamlesiyle girdi. TAV Havalimanları CEO’su Serkan Kaptan, 2024’te 33 ülkede faaliyet gösterdiklerini ve toplam 2 milyar 960 milyon dolar ciroya ulaştıklarını belirterek “Halka açık havalimanı işletmecileri arasında ciroda 6’ncı sıradayız” diyor. Kaptan, son üç yılda 2,5 milyar Euro’luk programla ikinci 25 yıllarını güvence altına aldıklarını anlatıyor ve “Nisan 2025’te Antalya’daki yeni terminalimizi devreye alarak ticari operasyonlara başladık. Buradaki hizmet şirketlerimiz, yolcu deneyimini iyileştirirken ticari gelirlere de katkı sağlıyor” diye konuşuyor ve Almatı’ya önümüzdeki 5 yılda yaklaşık 300 milyon Euro yatırım planlıyoruz” diyor. Kaptan, çok ülkeli yapı ve entegre hizmet şirketlerinin sağladığı kaldıraç için “Ölçek ve kârlılığı birlikte büyüten modelimizle hedefimiz, küresel ligde üst sıralara kalıcı şekilde yerleşmek” diye hedefini ifade ediyor.

Otokoç Otomotiv ise 5 yılda yeni bir ülkede Türkiye ve Yunanistan’daki başarıyı tekrarlamak niyetinde. Otokoç Otomotiv Şirket Lideri İnan Ekici, vizyonu net koyuyor: “Mobilitede liderliği pekiştiriyoruz; filomuzu beş yılda 240 bin araca çıkarıyoruz. Uygun koşullar oluştuğunda Türkiye-Yunanistan ölçeğinde yeni bir ülkede daha faaliyet gösteriyoruz.” Otokoç, Türkiye, Yunanistan, Azerbaycan ve Kazakistan’da pazar lideri. Yurt dışı araç kiralamada inorganik fırsatları yakın takip ettiklerini belirten Ekici, “Faaliyet gösterdiğimiz alanlarda ilk akla gelen ve lider mobilite oyuncusu olmak istiyoruz” diyor.

“DÜNYA LİDERLİĞİ HEDEFLİYORUZ”

HAKAN BULGURLU

BEKO CEO’SU

KONUM

Faaliyet gösterdiğimiz sektörde Avrupa’nın en büyük beyaz eşya şirketiyiz. Dünyanın ise lider beyaz eşya şirketinden biri konumundayız. 2024 yılında Bangladeş ve Mısır’da devreye aldığımız yeni fabrikalar, Orta Doğu, Afrika ve Güney Asya pazarlarını hedefleyen stratejik üretim üslerimiz olarak konumlandı. Mısır’da 114 bin metrekare alanda, 110 milyon dolarlık yatırımla faaliyete geçen tesisimiz, buzdolabı, fırın ve bulaşık makinesi üretimi yapıyor ve üretimin yüzde 60’ından fazlasını bölge ülkelerine ihraç etmeyi hedefliyor.

STRATEJİ

Bangladeş’teyse 135 bin metrekare alanda, 78 milyon dolarlık yatırımla hayata geçirdiğimiz tesisimiz, buzdolabı üretimiyle faaliyete geçti ve kısa süre içinde çamaşır makinesi, TV, küçük ev aletleri ve klima üretim hatlarını da devreye alacak şekilde yapılandırıldı. Önümüzdeki 5 yılda stratejimiz, Avrupa’da liderliğimizi pekiştirmek, global ölçekte bu güçlü konumumuzu koruyarak liderlik yarışında iddialı olmak. Hedefimiz hem finansal hem sürdürülebilirlik kriterlerinde dünyanın lider ev teknolojileri şirketi olmak.

“BÖLGENİN LİDERİ OLMA HEDEFİNDEYİZ”

BÜLENT KOZLU

SANİPAK CEO’SU

60 ÜLKE

Selpak, Solo, Silen, Servis ve Selpak Professional markalarımızla Türkiye’nin lider şirketiyiz. Temizlik kağıtlarında bölgenin lider şirketi olma hedefiyle çalışıyor, 60’ı aşkın ülkeye ihracat gerçekleştiriyoruz. Fas, Irak, Gürcistan, Azerbaycan, Birleşik Arap Emirlikleri, Bulgaristan ve ABD en önemli yurt dışı pazarlarımız. Irak, Gürcistan ve Azerbaycan gibi 20 yılı aşkın ticaretimiz olan pazarlarda ilk iki oyuncu arasında konumlanıyoruz.

SATIN ALMALAR

2014 yılında ihracatla başlayan Fas yolculuğumuzu, 2022’de konverting tesisine yaptığımız 25 milyon Euro’luk yatırımla güçlendirdik. 2024 yılında ülkenin lider temizlik kağıtları üreticisi Jeesr Industries’i satın aldık. Fas’ta Selpak’la olan premium pazar liderliğimizi tüm temizlik kağıtları markalarımızla kategori liderliğine taşıdık. Vizyonumuz, bölgenin lider temizlik kağıtları şirketi olmak.

“İLK 3 İÇİNDEYİZ”

ÖNDER ŞENOL

DEFACTO YATIRIMLAR VE BÜYÜMEDEN SORUMLU BAŞKANI

SIRRI OMNICHANNEL

Fas, Mısır, Kazakistan ve Irak’ta sektörün en güçlü oyuncuları arasındayız. Bu pazarlarda ilk 3 içerisinde yer alıyoruz. Küresel rekabette bölgesel uzmanlığımız, güçlü tedarik zincirimiz ve hızlı adaptasyon kabiliyetimizle öne çıkıyoruz. MENA ve CIS bölgelerinde mağazacılık ve online kanalları birlikte yöneterek müşteriye en yakın marka olmayı hedefliyoruz. Omnichannel stratejimiz sayesinde Türkiye’deki başarılı müşteri deneyimini bu pazarlara taşıyarak önemli bir rekabet avantajı elde ediyoruz.

HEDEF 1.000 MAĞAZA

Önümüzdeki 5 yıl içinde Türkiye ve dünyada mağaza sayımızı bine çıkarmayı hedefliyoruz. Bu mağazaların yarısı Türkiye’de, yarısı ise yurt dışında konumlanacak. Fas, Mısır, Kazakistan ve Irak’ta liderliğimizi pekiştirirken, yurt dışı ciromuzun grup toplamındaki payını yüzde 40’ın üzerine taşımayı planlıyoruz. Tüm ülkelerde Türkiye ile eş düzeyde bir omnichannel ekosistemi kurmayı hedefliyoruz.