Yeni ülkelere açılarak büyüyeceğiz

Nil Dumansızoğlu

[email protected]

Bu yıl stratejik bir alımla Endonezya’ya giren Çelebi Havacılık Holding, gelişmekte olan pazarlarda büyümeyi sürdürüyor. Önümüzdeki 5 yılda, 110 milyon dolar kârlılığı 200 milyon dolara çıkarmayı hedeflediklerini belirten şirketin kurulu başkanı CANAN ÇELEBIOĞLU, bunun için yurt dışındaki faaliyetlerini genişleteceklerini söylüyor. Önümüzdeki dönemde, gelirlerindeki yurt dışı payını yüzde 60’a çıkarmak istediklerini belirten Çelebioğlu, “Hızlı bir şekilde ilerlememize imkan ve ortam sağlayan ülkelerdeki şirketleri almayı tercih edeceğiz” diyor.

65 yıllık bir geçmişe sahip olan Çelebi Havacılık Holding, 6 ülkede ve 60’tan fazla istasyonda faaliyet gösteriyor. Bu yıl Endonezya’da PT. Prathita Titian Nusantara’yı (PTN) satın alarak Güneydoğu Asya pazarında kilit bir yatırım yapan şirket, radarına gelişmekte olan pazarları aldı. 2023 yılını yurt dışı operasyonlarıyla birlikte kârlılıkta yüzde 10 büyümeyle kapattıklarını belirten Çelebi Havacılık Holding Yönetim Kurulu Başkanı Canan Çelebioğlu, “Şu anda 110 milyon dolar civarında yıllık kârlılık seviyelerindeyiz. Hedefimiz, bu rakamı 5 yılda 200 milyon dolara yükseltmek” diyor. Bu seviyeye ulaşmak içinse yurt dışı operasyonlarını genişleteceklerini sözlerine ekleyen Çelebioğlu, şöyle devam ediyor: “Toplam büyüklüğümüzün içinde Türkiye, yüzde 60’la en büyük payı alıyor. Türkiye’de bundan sonra büyüme çok fazla olmayacaktır, yeni istasyonlar eklenmesi de söz konusu değil. Bu nedenle kısa vadede hedefimiz, Hindistan’ın gelirler içindeki payının en az yüzde 50 olması yönünde. 5 yıllık dönemde cironun yüzde 60’ı yurt dışı faaliyetlerimizden gelir.” Canan Çelebioğlu’yla holdingin faaliyetlerini, hedeflerini ve gelecek vizyonunu konuştuk: 

Çelebi Havacılık Holding’in geldiği büyüklük nedir? 

Türkiye, en büyük pazarımız. Sonra Hindistan, Macaristan, Almanya ve Tanzanya geliyor. Bu yıl yeni bir satın alma yaparak Endonezya’da da faaliyetlerimize başladık. 

Hangi hizmetlerle faaliyettesiniz buralarda? 

Ağırlıklı olarak yer hizmetleriyle faaliyet gösterirken antrepo, kargo, lojistik işlerimizle de hizmet veriyoruz. Bunların dışında bir de platinium servisimiz var. Bazı ülkelerde de platinium hizmete bağlı ya da bağımsız yolculuların lounge’larının işletilmesini kapsayan geniş bir faaliyet alanımız var. 

2013’te Actera’yla yaptığınız ortaklığın büyümenize nasıl bir katkısı oldu? 

Actera, özellikle yurt dışı büyüme hedeflerimizi ilginç buldu ve yatırımcı olarak katılmak istedi. Ortaklık yaptığımız dönemde Hindistan’da yeni yeni büyümeye başlamıştık. Şu an Hindistan’ın 6’sı metropol olmak üzere 9 havalimanında yatırım gerçekleştirdik. Afrika da büyüme odağımızda olan bölgeler arasındaydı. Actera’dan sonra Tanzanya’da bir girişimimiz söz konusu oldu. 

2023 yılını finansal olarak nasıl geçirdiniz? 

2023, bir önceki yıla göre çok daha iyi geçti. Yurt dışında kârlılıkta en fazla büyümeyi Hindistan’da yaptık. Yaklaşık yüzde 30’un üzerinde büyüme gerçekleştirdik. Diğer ülkeleri de hesaba katınca kârlılıkta büyümemiz yüzde 10 civarında oldu. Havacılık sektöründe büyümeler yüzde 5-6 civarındadır, biz sektörün üzerinde büyüdük. Türkiye’de kârlılıkta yüzde 35’lik bir büyüme gösterirken uçuş sayımız da yaklaşık 95 bin olarak gerçekleşti. 2023’te yeni pazarlara girmedik ama Macaristan’da kargo işimiz çok büyüdü. Hindistan’da yeni destinasyonlar aldık. Kârlılığımızın artmasının bir nedeni de maliyetlerimizi daha iyi bir hale getirmemiz oldu. 

2024 yılı nasıl geçiyor? 

Uçuş sayımız ve kargo tonajlarımız gayet iyi gidiyor. İlk 6 aylık gelirimiz 240 milyon Euro, kârlılığımız ise 60 milyon Euro civarında gerçekleşti. Türkiye’deki büyümemiz, Hindistan’a nazaran daha iyi durumda. Bu yılın en önemli gündemi, kur politikası. Onun için fiyatlandırmalarımızda değişiklik yaparak yeniden TL gelirlerimizi artırmak gibi bir politikaya gidiyoruz. Elimizden geldiğince maliyetlerimizi kontrol altında tutarak kârlılığımızı belli bir seviyenin üzerine çıkarmaya çalışıyoruz. Ancak zaman zaman birkaç puanlık düşüşler de söz konusu olabilir. 

Bu yıl PT. Prathita Titian Nusantara’yı (PTN) satın alarak Endonezya pazarına girdiniz. Yatırımın size nasıl katkısı olacak? 

Endonezya, yer hizmetleri sektöründe nispeten küçük bir pazar payına sahip. Dolayısıyla satın aldığımız şirketin 26 havalimanında yapılanması söz konusu olsa da getirisi büyük değil. Kısa vadede önemli bir büyüme beklemesek de Endonezya’nın bir ada ülkesi olması dolayısıyla uçuş sayısı açısından ciddi bir potansiyeli var. Hedefimiz, 35 bin uçuşla başlayıp 5 yıl içinde bu sayıyı 80 bine çıkarmak yönünde. 

Gelirlerinize etkisi ne olur? 

Yeni girdiğimiz pazarlarda genelde rekabeti başlatan taraf olabiliyoruz. Pazara sonradan gelen şirket olarak açıkçası fiyatın hangi yönde oluşacağını şu anda bilemeyiz. Aslında 1.000 dolar baz alınıp uçuş sayısıyla çarpılabilir. Ancak başlangıçta fiyatlar 700, 800 dolar da olabilir. Bu biraz pazardaki mevcut şirketlerin rekabet konusunda nasıl bir yaklaşım izleyeceğine bağlı. Biz elimizden geldiğince girdiğimiz pazarlarda fiyatları çok aşağı çekerek müşteri almaya çalışmayız. Öngörüler, önümüzdeki yıl netleşecektir; ancak Endonezya, belli bir büyüklüğe ulaştığımızda bize ciddi cirolar getirecek bir pazar. 

Güney Doğu Asya’da bu yatırımla nasıl bir güç elde etmek istiyorsunuz? 

Endonezya ve Malezya birlikte çok iş yapan, neredeyse aynı dili konuşan ülkeler. Endonezya’daki başlangıç, bize hem Malezya hem onun civarındaki ülkelerde büyüme konusunda önemli bir avantaj getirecek. Çünkü lokal ilişkiler, bizim sektörümüzde işi almak açısından da çok önemli bir rol oynuyor. Endonezya’da şu anda Hintli yönetici arkadaşlarımızdan faydalanıyoruz. Bu tür büyümelerin hem insan kaynağı hem yeni iş almak açısından gerçekten önemli kazanımları var. 

Bulunduğunuz pazarlarda kaçıncı sıradasınız?

Sektörümüz çok kalabalık değil, onun için zaten ya birinci ya ikinci oluyoruz. Türkiye’de 3 şirketiz. TGS’deki Türk Hava Yolları’nın büyüklüğünü bir kenara bırakırsak aslında üçümüz neredeyse eşit paya sahibiz. Yüzde 30-33’er paylar var. 15 yıldır bulunduğumuz Hindistan pazarında en büyük yer hizmetleri grubu biziz. Macaristan’da da şu anda üç rakibiz, ancak yeni bir birleşme oldu. Dolayısıyla belki iki pazarda iki şirkete düşme durumumuz söz konusu. Macaristan’da kargoda pazar lideriyiz. Büyüklük olarak yer hizmetlerinde de hemen hemen birbirimize yakınız, bir miktar daha gerideyiz. Tanzanya’da en küçüğüz, çünkü daha çok yeniyiz ve sadece bir şirkete hizmet veriyoruz. Frankfurt’ta ise kargo işletmeciliği yapıyoruz. 

Yurt dışında özellikle hangi bölgelerde büyümeye odaklanıyorsunuz? 

Asya, Afrika ve Orta Doğu ülkeleri çerçevesinde bir büyüme stratejimiz var. Hindistan çok büyük bir ülke ve hala büyüme alanları söz konusu. Dolayısıyla ihale açılması ya da şirket satın alınması gibi faaliyetlerle büyümeye devam edeceğiz.  Endonezya’daki satın almamız, uzun süredir Malezya’da yürüttüğümüz bir çalışmanın devamı olarak gerçekleşti. Özellikle gelişmekte olan ülkelerde fırsatlar görüyoruz, ancak çok uzak bölgelere gitmiyoruz. Örneğin Güney Amerika’da da bizim işimiz için potansiyel var, ancak o bölgeyi düşünmüyoruz. 

Neden uzak bölgelerle ilgilenmiyorsunuz? 

Bizim yarattığımız her markadan bir kalite ve standart bekleniyor. Bunu da ancak mevcut ekiplerimizin belli sürelerde yatırım yaptığımız yerlerde bulunup lokal çalışanları yetiştirmesiyle sağlayabiliriz. En az 2-3 yıl süren ciddi zaman ve emek gerektiren bir süreç söz konusu. Bu nedenle gittiğimiz ülkenin ulaşım olarak da avantajı olması gerekiyor. 

Takip ettiğiniz pazarlar var mı?

Malezya’da takip ettiğimiz bir proje var. Önümüzdeki yıl son neticeyi alırız diye ümit ediyoruz. Suudi Arabistan’da bir imkanımız var, uzun süredir ilgilendiğimiz bir ülke. Ancak politikalar, kurallar değişiyor. Azerbaycan, Bangladeş ve Afrika’da takip ettiğimiz projeler söz konusu. Cape Verde’de yer hizmetleriyle ilgili bir çalışma var. Abu Dabi’de, oranın mevcut yer hizmetleri şirketinin özelleştirilmesi ihalesiyle ilgili bir görüşme içindeyiz. Bir de Kuveyt’te bir ihale söz konusu. Afrika’daysa Uganda, Kenya ilgi alanımızda; görüşmelerimiz sürüyor ama kısa vadede sonuçlanacak işler değil. 

Bu ülkelerde hangi hizmetlerle yer alacaksınız?

Azerbaycan’da, tamamen yeni kurulacak bir havalimanını takip ediyoruz. Yer hizmetleriyle kargonun birlikte olması öngörülüyor. Burada görüştüğümüz bir lokal ortak da söz konusu. Gittiğimiz ülkelerde bir lokal ortakla ilerlemeyi arzu ediyoruz. Çünkü bu havalimanlarında hem kurallar açısından çok oturmuş yapılar var hem devletle yakın ilişki kurmanız gerekiyor. Onun için bölgenin alışkanlıklarını bilen insanlarla çalışmak avantajlı oluyor. Aslında bir dönem Suudi Arabistan’ın lokal bir havayoluyla anlaşma yapıp 1-2 yıl kuruluma başlamıştık. Ancak ihale bizim lehimize sonuçlanmayınca oradaki ortağımıza işi devredip geri çekilmiştik. Şimdi yeniden bir ruhsat alma imkanı oluştu ve biz de yeniden bu projeyi canlandırdık. Öngörümüz, yer hizmetleriyle başlamak, ileriki dönemde kargo alanına da girmeyi düşünüyoruz. Bangladeş’te yer hizmetleriyle faaliyete başlayacağız, kısa vadede kargo odağımız olmayacak. 

2024 sonu için büyüme hedefiniz nedir? 

Kârlılıkta yüzde 10 büyüme bekliyoruz. 

5-10 yıllık planlarınızda şirkete taşımak istediğiniz nokta nedir? 

Çelebi’nin şirket değeri borsada 1,5 milyar dolar seviyesine gelmiş durumda. Şu anda 110 milyon dolar civarında yıllık kârlılık seviyelerindeyiz. Hedefimiz bu rakamı 5 yılda 200 milyon dolara yükseltmek. Mevcut işimizin organik büyümesi, bizi o seviyelere getirmeyecektir. Yeni ülkelere açılarak bu hedefe ulaşabiliriz. Dolayısıyla önümüzdeki dönemde cironun yüzde 60’ı yurt dışı faaliyetlerimizden gelecek. 

Nasıl bir büyüme stratejiniz olacak? 

Elimizden geldiğince çoğunluğun bize ait olduğu yatırım seçeneklerine gitmeye çalışıyoruz ki bu bahsettiğim büyüklüğü yakalayabilelim. Yeni bir satın almada eski yapıları değil satın aldıktan sonra hızlı bir şekilde ilerlememize imkan ve ortam sağlayan ülkelerdeki şirketleri almayı tercih ederiz.