Suçlama çözüm ara

Son günlerde, ülkemizde çevre konularıyla ilgili pek çok tartışmaya tanık oluyoruz. Enerji israfı, çarpık kentleşme ve orman alanlarının yapılaşmaya açılması sonucunda doğal kaynaklarımız giderek azalıyor. Acil yasal düzenlemelere gerek var. Ancak, geçtiğimiz aylarda İstanbul’da Sabancı Üniversitesi öğrencilerine bir sunum yapan ünlü yönetim gurusu Peter Senge’nin vurguladığı gibi yasalar tek başına yeterli olamıyor. Esas sorumluluk bizlere düşüyor. Hükümet, iş dünyası ve bireylerin birlikte çalışması gerekiyor. Senge, dünyanın çok ciddi ekolojik, sosyal ve manevi sorunlarla boğuştuğunu belirtiyor. Elimizdeki kaynakların 1,5 katını tükettiğimizi, 2 milyar kişinin yoksulluk sınırında yaşadığını, her yıl intihardan ölenlerin toplam sayısının savaş ve cinayetlerden ölenlerin 3 katı olduğunu hatırlatıyor. Çözümün uzun vadeli işbirliklerinde yattığına dikkat çekiyor.

Son yüzyılda iş ve yönetim stratejilerini en derinden etkileyen 24 kişiden birisi olarak tanımlanan Peter Senge ile sürdürülebilirlik konusunda, Capital için özel bir söyleşi yaptık:

Sürdürülebilirlikte geleceğin büyük oyuncuları kim olacak?
Güney Asya’da Endonezya ve Çin gibi ülkeler çok aktif. Herkesin bildiği gibi ana oyuncular onlar. AB bazı konularda öncülük etmişti. Örneğin, geri dönüşüm konusunda ilk yasalar Avrupa'da çıkarıldı. Eğer Avrupa'da otomobil satan bir kuruluşsanız, sattığınız ürünü geri almak ve dönüştürmek zorundasınız. AB'deki her ülkenin bu konuda yasaları var. Büyük otomobil üreticileri Avrupa'da sorumluluklarını yerine getirmek için çalışıyor. Bu onlara rekabette üstünlük sağlıyor. BMW, örneğin geri dönüşüm tasarımında dünyanın en iyi kuruluşu durumunda.

Avrupa hangi konularda lider?
Avrupa, sürdürülebilir malzeme kullanımında dünya lideri. Eğer, geniş ekran bir televizyon, kayıt cihazı gibi ürünleri satıyorsanız, o ürünlerin yaşam eğrisi sona erdiğinde çöpe gitmeyeceklerini kabul ediyorsunuz. Onları geri almak zorundasınız. Avrupa'da çöpleri toprağa gömecek yer kalmadı. Belediyeler, arabaları, TV setlerini çöp olarak kabul etmiyor. Örneğin Sony, Ford gibi üreticiler ürünlerini geri alıyor.~

Üreticilerin sorumluluğu artıyor...
Tüm Avrupa ülkelerinde “uzatılmış üretici sorumluluğu” getiriliyor. Son dönemde, bu konuda pek çok yasa yürürlüğe girdi. Gelecekte üreticiler hükümetler tarafından ürünlerini geri almaya zorlanacak. AB malzeme konusundaki düzenlemeleriyle öncü bir konuma sahip. Zehirli kimyasallar konusunda kurallar katı, pek çok malzemenin kullanımı yasaklanmış durumda. Avrupa'da bir otomobil üretecekseniz, kullanacağınız tüm kimyasalların bir listesini vermek zorundasınız.

Hangi ülke başarılı?
Çin karbon emisyonlarını azaltma konusunda çalışıyor. Ancak, malzeme konusunda çok kötü. Almanya, enerji alanında çok ileride. Hollanda ve İskandinavya ülkeleri de sürdürülebilirlik alanında geniş kapsamlı programlara sahip. İsveç’in bio yakıt konusunda çok agresif planları var.

Türkiye nükleere yatırım yapma kararı aldı. Sizce nükleer olmalı mı?
Enerjinin esas sorunu çok fazla enerjiyi boşa harcıyor olmamız. “Nükleer enerjimiz var” demek, insanlarda “İyi, o halde benim bir şey yapmam gerekmiyor” düşüncesi uyandırıyor. Bireyleri değişime zorlamıyor. İnsanları “Ben değişmeliyim ve tükettiğime dikkat etmeliyim” diye düşünmeye yönlendirmiyor. “Neden bir sürü şeyi çöpe atıyorum? Neden ışıkları açık bırakıyorum?” benzeri düşünceleri olmuyor. Oysa davranış değişikliği gerekiyor. Nükleer enerji fazla kolaycı. Aslında davranışımızla ilgili olan bir soruna, merkezi bir çözüm getirme çabası.