Sürpriz toparlanma

2012'ye korku ve endişeyle başlayan piyasaların, ocak ayında sürpriz toparlanması bize ünlü yatırımcı Warren Buffet'ın bu yazının spotundaki ayın yatırım sözüne güzel bir örnek teşkil ediyor. Fransa dahil pek çok Avrupa ülkesinin kredi notunun düşüşü sonrasında piyasalarda sert düşüşler beklenirken tam tersi oldu. Bu durumda piyasaları sadece ekonomiyle değil, insan ve toplum psikolojisini de hesaba katan davranışsal finansla izah etmekte fayda görüyoruz. Piyasa, her an risk ve getiri arasında farklı dengeler sunar. Bazen iyimserlik abartılır, piyasalarda balon oluşur. Bazen de riskler gereğinden fazla abartıldığı için fiyatları gereğinden fazla düşer. Fon yöneticisi olarak bizim pratik gözlemimiz odur ki yatırımcılar, genellikle piyasalar aşırı iyimserken alım yapmak ister. Diğer yandan son 6 ayda yaşadığımız
gibi ekonomik krizin daha da kötüye gitmesinden endişe eden çoğu yatırımcı ise zararına satıp deyim yerindeyse "masada bedava yemek" bırakır.

"ocak ayı etkisi"
"Ocak Ayı Etkisi" diye Türkçeye çevirebileceğimiz "January Effect", hisse senetlerinin ocak ayında belirgin bir şekilde yükseldiğini iddia eder. Bu yükseliş, özellikle küçük şirket hisselerinde ocak ayının ilk yarısında görülür. ABD borsası için ortaya konan bu gözlemin temelinde vergi etkisi vardır. Şöyle ki yatırımcılar vergi yüklerini azaltmak için zararda olan hisselerini aralık ayında satıp yeni yıl başında geri alır. Türkiye'de hisse senedi değer artış kârında vergi sıfır olduğu için yerli yatırımcı açısından ocak ayı etkisi olmayabilir. Ancak kendi ülkesinde vergi veren yabancı yatırımcılar için aralıkta satıp ocakta geri almak belli ölçüde rol oynamış olabilir. Nitekim 2011 son günlerinde yüzde 62'ye kadar gerileyen İMKB'deki yabancı payı, 19 Ocak 2012 itibariyle yüzde 62,7'ye çıkmış durumda. Klasik finans teorisinde yatırımcılar rasyonel, piyasalar ise etkin kabul edilir. Ancak son yıllarda gelişen davranışsal finans yaklaşımına göre, duygusal ve psikolojik etkiler, insanların yatırım kararlarında rasyonel olmayan sonuçlara yol açar. (Aslında bu yaklaşımın haklı olduğunu anlamak için herkesin kendi yatırım davranışlarını dürüstçe değerlendirmesi yeterli olacaktır.) 2012'ye girerken Avrupa krizinin piyasaları daha da düşüreceği tahmininin neden hatalı çıkabileceğini davranışsal finansın üç saptamasıyla açıklamaya çalışalım:

1) İnsanlar, karar verme sürecinde yakın geçmişteki olaylara gereğinden fazla ağırlık verir.
2) İnsanlar, kendi tahminlerine aşırı güvenme eğilimindedir.
3) İnsanlar, yeni veriler karşısında bile beklenti ve inançlarını değiştirmeye direnç gösterip yavaş davranır.

Ata yatırım ın 2012 tahminleri
Ata Yatırım Araştırma Bölümü baz senaryosuna göre Avrupa Birliği bu yıl yüzde 1,5-2,0 daralacak ama banka batışı veya Birliğin dağılması gibi en kötü senaryolar yaşanmayacak. Bu şekil ılıman bir küresel ortamda, Türkiye ekonomisi arzu edilen yumuşak inişi gerçekleştirip yüzde 3,3 büyümeyi başaracak. Döviz kurları yılın ilk aylararında yüksek ve dalgalı seyretmekle birlikte 2012'yi Dolar kuru 1,75, Euro kuru ise 2,10 seviyelerinden tamamlayacak. Bu seviyelerin ima ettiği Euro/dolar parite seviyesinin 1,20, döviz sepeti seviyesinin ise 1,93 olduğunu da not edelim.

Yine Ata Araştırma Bölümü'nün tahminlerine göre gösterge tahvil faizi yüzde 9,0'a kadar gevşerken İMKB-100 endeksi yılı 65.000 civarında tamamlayacak. Son olarak borsada işlem gören şirketler, 2012'de net kârlarını ortalama yüzde 22 yükseltmeyi başaracak. Detayını vermek gerekirse, banka kârları yüzde 5 artarken banka dışı şirket kârları, özellikle 2011'deki kur farkı zararlarının yerini kur farkı gelirine bırakması nedeniyle yüzde 38 gibi yüksek bir oranda artacak. Hem hisse fiyatları ucuz hem de kâr büyümesi varsa borsa bu yılı, geçen yılki yüzde 22 kaybını telafi etmeyi başaracak. Nitekim Ata Araştırma'nın 65.000 borsa endeks tahmini 2012'nin tamamında ortalama yüzde 27 kazanç öngörüyor. Özetlemek gerekirse... Bu yıl sinirlerine hakim yatırımcılar için hırslı olma zamanı.