Yerli Ceo Ücreti Milyon $ Yolunda

Doğru anda doğru hamleyi yapmak, fark yaratarak rekabette üstünlük sağlamak onların işi… Şirketlerine milyon dolarlar kazandırıyorlar, karşılığını da kuşkusuz alıyorlar. Türkiye’de CEO ve genel müd...

1.02.2007 02:00:000
Paylaş Tweet Paylaş

Doğru anda doğru hamleyi yapmak, fark yaratarak rekabette üstünlük sağlamak onların işi… Şirketlerine milyon dolarlar kazandırıyorlar, karşılığını da kuşkusuz alıyorlar. Türkiye’de CEO ve genel müdürlerin yıllık ortalama ücreti 250 bin dolar civarında. Sektöre ve şirkete göre değişen bu rakam, yan haklar da eklendiğinde 750 bin dolara kadar çıkabiliyor. Holding ve banka CEO’ları aldıkları rekor ücretler ile başı çekerken, onları danışmanlık, telekom, bilişim gibi dinamik sektörleri yönlendirenler izliyor. Uzmanlar, en iyi kazanan CEO’ların önümüzdeki yıllarda milyon dolarlık ücretlere ulaşabileceğine dikkat çekiyorlar.

Geçtiğimiz yıl yaşanan üst düzey yönetici değişikliklerinin hemen ardından en çok konuşulan konuların başında CEO’ların aldıkları ücret paketleri geliyordu. Özellikle şirket dışından transfer edilen CEO’lara ödenen transfer bedelleri ve yıllık ücret paketleri üzerinde çok konuşuldu. Yüzbinlerce dolarlık yıllık ücret paketleri ve milyon dolarlık transfer bedelleri hakkında çok sayıda tahmin yürütüldü. Ancak, Avrupa’dakilerle yarışan bu ücretlere rağmen bugüne kadar Türkiye’de patronların CEO’lara ödedikleri yüksek ücretlerden yakındığı duyulmuş değil. Çünkü, doğru anda, doğru açılımı gündeme getiren, farklılık yaratarak rekabette üstünlük sağlayan bir CEO, aldığı ücreti şirkete kat kat “geri ödüyor”. İnsan kaynakları uzmanları ise bu durumu çoğunlukla “Talep var ki arz da bu yönde” diye değerlendiriyor.

Kuşkusuz, CEO’ların aldığı ücretler ülkeden ülkeye önemli değişiklik gösteriyor. Örneğin, dünya ekonomisinin lokomotifi konumundaki ABD’deki rakamlar parmak ısırtacak düzeyde. Mercer Danışmanlık’ın 350 şirkette yaptığı araştırmaya göre, ortalama CEO ücreti ABD’de yıllık 6,8 milyon dolar. Avrupa’ya uzanıldığında ise rakam bir anda ciddi bir düşüş gösteriyor. FTSE-100 (Financial-Times Stock Exchange) şirketlerinin CEO’ları, yılda ortalama 3,4 milyon dolar kazanıyor. Fransa’da CAC 40 Endeksi’nde yer alan şirketlerin CEO’larının yıllık ortalama geliri 3 milyon dolar. Hollanda’da ise 75 kamu kuruluşunda yapılan araştırmaya göre, ortalama CEO ücreti 1,47 milyon dolar. Kuzey Avrupa’ya gelindiğinde, ücretler daha da düşüyor. Danimarka ve İsveç’teki CEO’lar yılda ortalama 1 milyon dolar kazanıyor. Norveç’te ise bu seviye 900 bin doların üstünde seyrediyor.

Türkiye’de Ortalama 250 Bin Dolar
İnsan kaynakları danışmanlarının belirttiğine göre, Türkiye’de büyük ve yabancı şirketlerin CEO’larının ortalama maaşı brüt 250 bin dolar düzeyinde. Yan haklarla birlikte bu rakam brüt 300-400 bin dolar seviyesine kadar çıkabiliyor. Alanyalı&Alanyalı Danışmanlık Yönetici Ortağı Mehtap Alanyalı, Türkiye’de CEO ücretlerinin yıllık 300 bin dolar brüt civarından başlayarak üste doğru genişleyen bir bantta seyrettiğini söylüyor.

Adecco Türkiye Birim Müdürü Akgül Can, Türkiye’de en büyük 500 şirkete bakıldığında, maaşların yıllık net 110 bin YTL’den başladığını söyleyerek “Elbette CEO paketleri yan faydalarla zenginleşiyor ve tavanda çok yükseliyor” diyor.

MY Executive Yönetim Danışmanı Elif Baydar ise 2001 krizi öncesinde Türkiye’deki üst düzey yönetici ücretleri ile yurtdışındaki benzer pozisyonların ücretlerinin birbirleriyle yarıştığını söylüyor. Baydar, “Krizle beraber ücret paketleri de önemli ölçüde gerilemişti. Son dönemde ise ekonominin iyileşmesi ile beraber ücretlerde artış trendi gözlüyoruz. Öyle ki, ücretlerde ortalama yüzde 30-40 artış yaşandı ve yan haklar da tekrar canlandı. Büyük şirketlerin CEO’larının ücretleri 120-450 bin dolar seviyesine yükseldi” diye konuşuyor.

Primler Maaşı 5’e Katlıyor
Ortalama bir CEO ücretinin brüt aralığının 150-400 bin Euro olduğunu ifade eden Amrop International Yönetici Ortağı Yeşim Toduk Akış ise “Ancak, bu, yöneticilerin baz maaşları. Primler maaşların yüzde 30’u ile yüzde 500’ü arasında değişebilir. Yani primlerle birlikte yöneticiler maaşlarını 5’e katlayabiliyor” diyor.

Son dönemde baz maaşın belirli seviyede sabit tutularak başarıya göre ödenen primlerin ön plana çıktığını söyleyen Alanyalı&Alanyalı Yönetici Ortağı Mehtap Alanyalı, “Artık performansa göre ödeme gittikçe yaygınlaşan bir eğilim. Başarı kriterleri somut rakamlara dayalı yani nicel olarak ölçülebilen kriterler olabildiği gibi finansal olmayan nitel kriterler de olabilir. Yine teşvik edici parasal yan hak hesaplanırken bireysel başarılar göz önüne alınabildiği gibi, takım performansı, şirket performansı da gözetiliyor” diyor.

Adecco Türkiye Birim Müdürü Akgül Can, Türkiye’de CEO paketlerinde ücretin yan haklarla nasıl giydirildiğinin çok daha önemli olduğunu ifade ediyor. Can, CEO’lara sunulan imkanları şöyle anlatıyor:

“Şoförlü araç, cep telefonu, aileyi de kapsayan özel sağlık sigortası, bireysel emeklilik programı, okul yardımı gibi aile için ilave imkanlar, jestiyon, prim, temsil ağırlama fonu sıklıkla pakete ilave ediliyor. Ayrıca şirketlere özel düşük faizle kredi imkanı veya hisse senedi verilmesi uygulamaları da var.”

Holding Ceo’ları Liste Başı
Kuşkusuz, CEO ücretleri, şirketten şirkete önemli farklılıklar gösteriyor. Halka açık şirketlerde rakamların biraz daha yüksek olduğunu söyleyen Fortune Danışmanlık Genel Müdürü Ayşen Arıduru, “Yine uluslararası şirketler ve holdinglerde maaş seviyeleri daha iyi olabiliyor. Üst düzey rollerde, ciro, piyasa değeri, kârlılık, rakamları belirleyen önemli faktörler” diyor.

Hızlı büyüyen ve kârlı gruplarda da CEO’ların aldıkları ücretler doğal olarak daha fazla. Amrop International Yönetici Ortağı Yeşim Toduk Akiş, “En çok holding CEO’ları kazanıyor. Ama CEO’lar için önemli olan baz maaşları değil, aldıkları hisse senetleri, primler ve diğer yan haklar” diye anlatıyor.

İnsan kaynakları uzmanlarına göre, Türkiye’deki büyük holdinglerin CEO’larının yılda 500-600 bin dolar arasında kazanıyor. Bu yıl en çok ücret alması beklenen kişilerden biri Koç Holding CEO’su Bülend Özaydınlı. Aynı şekilde, Sabancı Holding CEO’su Ahmet Dördüncü ve Doğuş Holding CEO’su Hüsnü Akhan da en çok kazananlar listesinin ilk sıralarında.

Sektörel bazda bakıldığında, holding CEO’larından sonra danışmanlık, bankacılık, otomotiv, telekom ve ilaç alanında faaliyet gösteren CEO’ların yüksek ücret aldığı dikkat çekiyor. Danışmanlık şirketlerinin CEO’ları yılda ortalama 450-550 bin dolar kazanıyor.
Büyük şirket birleşmelerinde, yerli-yabancı evliliklerinde aktif rol oynayan bu şirketlerin

Bankacılar Üst Sıralarda
2001 kriziyle birlikte zor günler yaşayan bankacılık, son birkaç yılın en gözde sektörü. MY Executive Yönetim Danışmanı Elif Baydar, “Bankacılık ve finans, bir dönem yaşanan krizlere rağmen yabancı sermaye girişinin de etkisiyle yüksek ücretlerin ve primlerin ödendiği sektörler olmaya devam ediyor” diye anlatıyor.
Yılda 300-750 bin dolar olduğu söylenen ücretler, holding CEO’larının maaşlarıyla yarışıyor. Garanti Bankası Genel Müdürü Ergun Özen, İş Bankası Genel Müdürü Ersin Özince, Fortis Bank İcra Kurulu Başkanı Yvan De Cock, HSBC Genel Müdürü Piraye Antika en yüksek ücret aldığı konuşular yöneticilerden birkaçı.

Koçbank ile birleşen Yapı Kredi Bankası’nın genel müdürü Kemal Kaya, Akbank’ın yüzde 20 hissesini satın alarak stratejik bir adım atan Citibank’ın genel müdürü Steve Bideshi ve NBG tarafından satın alınan Finansbank’ın genel müdürü Sinan Şahinbaş, yine en çok kazandığı söylenen yöneticiler arasında yer alıyor.

Ücretler Daha da Yükselecek
Danışmanlara göre, Türkiye’de CEO ve genel müdür ücretleri, yurtdışıyla karşılaştırıldığında oldukça iyi düzeyde. Türkiye’nin şu an Avrupa’da en çok kazanılan ilk 5 ülkeden biri olduğunu belirten Yeşim Toduk Akiş, “Türkler, Almanya, İngiltere, İtalya’dan sonra hemen hemen en yüksek ücretlere sahip. Yurtdışında eğitim almış, iyi İngilizce konuşan, yöneticilik deneyimi olan insan sayısı hala çok fazla sayılmaz. Talebin fazla olması nedeniyle fiyatlar yükseliyor” diye konuşuyor.

Mercer’ın yaptığı 2005-2006 Global Ücret Araştırması’na göre de Türkiye, Doğu Avrupa ve Ortadoğu’da yöneticilerine en yüksek ücret veren ülke konumunda. CEO’lara ödenen yıllık toplam nakit sıralamasına göre Türkiye 204 bin dolarla ilk sırada yer alıyor. Türkiye’yi 111 bin dolarla Polonya takip ediyor.

Uzmanlara göre, Türkiye’deki CEO ve genel müdürlerin aldığı ücretler gelecekte daha da yükselebilir. Fortune Danışmanlık Genel Müdürü Ayşen Arıduru, bu konuda görüşünü şöyle ifade ediyor: “Ücretler, ülke ekonomisinin durumu, istikrar, yatırımlar, büyüme ve gelişme ile doğru orantılı. Kalkınan ve büyüyen bir ekonomide, yöneticilerin daha iyi gelirlere ulaşma şansı her zaman var. Türkiye’de de ücretler, bu çerçevede daha da yükselebilir.”

 “Gelişen Ekonomilerde Ücret Yüksek”
Ayşen Arıduru / Fortune Danışmanlık Genel Müdürü

Maaşın 18 Katı İkramiye
CEO’lar için maaş dışında prim, ikramiye, şirket kârlılığı ile doğru orantılı olarak kâr payı uygulamaları yapılıyor. Aileyi de kapsayan özel sağlık sigortası, hayat sigortası, bireysel emeklilik, hissedarlık uygulamaları, şirket aracı, cep telefonu gibi sosyal haklar sunuluyor. İkramiyeler şirketin ücret politikasına göre, brüt maaşın 14-18 katına kadar çıkabiliyor. Ayrıca temsil gideri olarak telaffuz edilen aylık bazda sabit rakamlar da ödeniyor.

Yurtdışında Ücret Yüksek
Genel olarak yurtdışında yaşam seviyeleri ve standartları daha yukarıda olduğu için ücretler de ona göre daha yüksek oluyor. Dubai’de ücretler Türkiye’ye göre oldukça yüksek. Yine Kazakistan, Rusya, Ukrayna gibi bölgelerde yapılan yatırımlar sonucunda profesyonel yöneticilere ihtiyaç olduğundan özellikle Türkiye’den giden yöneticilerin gelirlerinde ciddi farklılıklar görmekteyiz.

Türkiye’de Şartlar Farklı
Türkiye’de yöneticilere daha az maaş ödeniyor demek doğru değil. Hayat şartları farklı. Ama diğer ülkelerde daha iyi rakamların olduğu kesin. Ücretler, ülke ekonomisinin durumu, istikrar, yatırımlar, büyüme ve gelişme ile doğru orantılı. Kalkınan ve büyüyen bir ekonomide bulunan yöneticilerin daha iyi gelirlere ulaşma şansı her zaman var.

Adil Ücretler Gündemde
Türkiye’de maaş artışları birçok parametreye bağlı. Enflasyon, şirketin performansı ve bireysel performans değerlendirilerek artış yapılıyor. Artık birçok şirkette performans yönetim sistemi ve ücret yönetim sistemi mevcut. Adil ve objektif ücret sistemleri gündemde. Ancak çok dengesiz ücret seviyeleri göze çarpıyor. Sektöre, yabancı sermaye olup olmamasına, şirketin büyüklüğüne ve cirosuna göre, ücret seviyeleri değişkenlik gösteriyor.

 “Hedefleri Aşanların Geliri Artıyor”
Murat Kaan Güneri / Mkg Yönetici Ortağı

Yan Gelirler Önemli
CEO’ların prim, ikramiye gibi birçok yan geliri var. Bunlar sabit ya da kârlılığa bağlı olarak değişken olabiliyor. Bu rakam, o yılki hedeflerin tutturulmasına göre, maaşlarının 2 katına kadar çıkabilir. Çok agresif satış politikası yürüten şirketlerin bazıları bunun için sınır bile koymaz. Türkiye’de ortalama CEO ücreti 200-250 bin dolar aralığında diyebiliriz. Hedeflerini aşanların geliri, ücretlerinin 2 katına kadar çıkabilir.

Eva Önem Kazanıyor
Holdingler artık ücretlendirmede “Economic Value Added” (EVA) sistemine geçiyor. Örneğin bir holding, bir şirket için yaptığı her 1 dolar harcama karşılığında ne kadar getiri sağladığına bakıyor. Ve buna göre ölçüm yapıyor. Şirketlerin yarattığı katma değer, üst düzey yönetici ekibinin primini etkiliyor. Bu son 1,5-2 senedir büyük şirketlerde, holdinglerde uygulanıyor. Bir şirketin kârlılığı ciro artışından daha büyük önem taşıyor.

Kriz Göstergesi
 2000 yılının sonlarında Türkiye’deki üst düzey yönetici ücretleri yükselmişti. Bir araştırma yapmıştım ve Türkiye’de yöneticilerin aynı işi yapan Avrupa’daki meslektaşlarına göre yüzde 30 fazla ücret aldığını gördüm. Ardından da kriz geldi. Bu bence önemli bir gösterge. Krizin geldiğini buradan tahmin ediyorum artık. Bugünlerde yine çizginin geçildiğini düşünüyorum. Benim tahminim Avrupa rakamlarının yüzde 15 üzerine çıkıldığı yönünde.

Talep Yükseltiyor
 Türk Cumhuriyetleri, Rusya, Ukrayna gibi gelişmekte olan ülkelere yabancı şirketler gittiklerinde yerel yönetici bulma konusunda sıkıntı yaşıyorlar. Yeni gelen en iyiyi istiyor. Aynı şekilde, Türkiye’de bir avuç kaliteli yönetici var aslında. Herkes en iyisini istiyor. Talep arza göre fazla olduğu için de fiyatlar yukarı çıkıyor. Ben bunun daha artacağını düşünüyorum. Özellikle bilişim ve telekomda daha başlamamış bir talep olacak, dolayısıyla ücretler yukarıya tırmanacak.

 “Krizle Düşen Ücretler Tekrar Canlanıyor”
Elif Baydar / My Executıve Yönetim Danışmanı

Yurtdışıyla Yarışıyordu
Bir dönem Türkiye’deki üst düzey yönetici ücretleri ile yurtdışındaki benzer pozisyonların ücretleri birbiriyle yarışır haldeydi. Özellikle finans ve bilişim sektöründe faaliyet gösteren şirketlerin genel müdürleri yabancı ülkelerdeki meslektaşlarına kıyasla ciddi paketler almaktaydılar. Ancak yaşanan ekonomik krizle beraber ücret paketleri de önemli ölçüde geriledi.

Artış Trendine Giriliyor
 Son dönemde ekonominin iyileşmesi ile beraber ücretlerde artış trendi gözlüyoruz. Üst düzey yöneticiler için kriz öncesi ücret seviyelerine henüz gelinmedi. Ama ücretlerde ortalama yüzde 30-40 artış yaşandı ve yan haklar da tekrar canlandı. Büyük şirketlerin genel müdür ve CEO’larının ücretleri 120-450 bin dolar seviyesine yükseldi.

Bankacılıkta Yüksek
Maaşlar sektörün ve operasyonun büyüklüğüne göre farklılık gösteriyor. Bankacılık ve finans krize rağmen yabancı sermaye girişinin de etkisiyle yüksek ücretlerin ve primlerin ödendiği sektörler olmaya devam ediyor. Hızlı tüketim, ilaç ve telekomünikasyon gibi, rekabetin yoğun olduğu ve fark yaratan yöneticilerin ön plana çıktığı sektörlerde ücretler diğerlerine oranla daha yüksek.

En Çok Kazananlar Abd’de
 Araştırmalara göre en çok kazanan yöneticiler ABD’de. Avrupalı CEO’ların paketleri ise Amerikalı meslektaşlarının altında. Yurtdışındaki yöneticiler daha büyük operasyonlardan sorumlu oldukları için ücretler de yüksek oluyor. Ayrıca yurtdışında ödenen ücretlerin ucu daha açık. Türkiye’de sabit ücret ön plandayken Avrupa’daki ücret paketlerinde hisse ve primler ücret paketinin önemli bir kısmını oluşturuyor.


ABD
İngiltere
Fransa
Hollanda
İsveç
Danimarka
Norveç
Türkiye

6.8 milyon dolar
3.4 milyon dolar
3.0 milyon dolar
1.47
1.0
1.0
0.9
0.3

Kuşkusuz, CEO’ların aldığı ücretler ülkeden ülkeye önemli değişiklik gösteriyor. Örneğin, dünya ekonomisinin lokomotifi konumundaki ABD’deki rakamlar parmak ısırtacak düzeyde. Mercer Danışmanlık’ın 350 şirkette yaptığı araştırmaya göre, ortalama CEO ücreti ABD’de yıllık 6,8 milyon dolar. Avrupa’ya uzanıldığında ise rakam bir anda ciddi bir düşüş gösteriyor. FTSE-100 (Financial-Times Stock Exchange) şirketlerinin CEO’ları, yılda ortalama 3,4 milyon dolar kazanıyor. Fransa’da CAC 40 Endeksi’nde yer alan şirketlerin CEO’larının yıllık ortalama geliri 3 milyon dolar. Hollanda’da ise 75 kamu kuruluşunda yapılan araştırmaya göre, ortalama CEO ücreti 1,47 milyon dolar. Kuzey Avrupa’ya gelindiğinde, ücretler daha da düşüyor. Danimarka ve İsveç’teki CEO’lar yılda ortalama 1 milyon dolar kazanıyor. Norveç’te ise bu seviye 900 bin doların üstünde seyrediyor.

Özgür Gözler
[email protected]

Türkiye ve dünya ekonomisine yön veren gelişmeleri yorulmadan takip edebilmek için her yeni güne haber bültenimiz “Sabah Kahvesi” ile başlamak ister misiniz?


İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR

Yorum Yaz