Müthiş düşüş
Ürün stok tutma süresi, 2008 yılında 45 günken 2012 yılında 37,8 güne düşmüş durumda.
ABD’de tüketici ürünleri şirketleri, 2008 yılında ortalama 45 gün olan stok tutma süresini, 2012’de 37,8 güne düşürdü. Bu sadece Amerika’ya özgü bir değişim değil. Türkiye’de de son 5 yılda Sarkuysan stok tutma süresini yüzde 100 düşürdü. Turkcell Superonline yüzde 89, Dardenel yüzde 67, Yeşim Tekstil ise yüzde 57 azalma kaydetti.
Bu müthiş değişimin arkasında ise maliyet odaklı yaklaşım yatıyor. Global rekabetin hız kazandığı yeni dönemde şirketler stok süresini düşürmek için büyük çaba harcıyor. Bu durum stokta ideal süreleri ve oyunun kurallarını da değiştiriyor. Wall-Mart'ın tuvalet kağıdında 360 gün stok dönüşü var. Bu, Wal-Mart’ın tuvalet kağıdı stokunu neredeyse her gün sattığı anlamına geliyor.
Mal ne olursa olsun, mal hızını anlamak biraz basit aritmetik gerektirir. Hız fikrini anlamaya, uygulamaya çalışın. Unutmayın ki artık mallar, üreticiden müşteriye hızlı ve daha iyi ulaşmak zorunda.” Bu sözlerin sahibi, büyüme konusundaki kitaplarıyla öne çıkan ünlü yönetim gurusu Ram Charan. Charan, stok hızının şirketlerin başarısını temelden etkilediğini söylüyor ve “Küçük bir manav da dev fabrikalar da stok hızını ideal süresine çekmeli” diyor.
Dünyada da pek çok şirket stokta oyunun kuralının değiştiğinin farkında. Örneğin stok konusunda en başarılı örneklerden biri olarak gösterilen Wal-Mart, ABD’de perakende liderliğini bu sayede almış durumda. Hatta rakipleri Kmart ve Sears’ı tedarik zinciri ve stok yönetimindeki ustalığıyla geçti.
Boston Consulting Group’un (BCG) 2013 yılında ABD’de gerçekleştirdiği tedarik zinciri konferansında da pek çok sektörde stok sürelerinin azalma eğiliminde olduğu görülüyor. Buna göre ürün stok tutma süresi, 2008 yılında 45 günken 2012 yılında 37,8 güne düşmüş durumda.
ŞİRKETİN KADERİNİ BELİRLİYOR
Peki şirketler stok süresini düşürmeyi neden bu kadar önemsiyor? BCG Türkiye Yönetici Ortağı Burak Tansan, yıllar içinde stok sürelerinin azalmasını, birçok sektörde şirketlerin farklılaşmak için daha fazla yatırım yapmaya ihtiyaç duymasına bağlıyor. Stokların azaltılması sonucu yatırımların finanse edilmesinde iç kaynakların verimli ve efektif kullanımının sağlanabildiğine dikkat çekiyor.~
Stok sürelerinin azalmasına neden olan bir diğer önemli gelişme ise son yıllardaki ekonomik yavaşlama ve belirsizlikler. Tansan, “Satışların azalmaya başladığı dönemlerde stok yönetimine önem verilip verilmemesi şirketlerin kaderini belirler. Bu nedenle her geçen yıl daha fazla şirketin elindeki kaynakları verimli kullanma yönünde daha bilinçli davrandığını gözlemliyoruz” diyor.
Kibar Holding CEO’su Tamer Saka da optimum stokla çalışmanın önem kazandığına dikkat çekiyor ve “Şu anda çok fazla stok taşıma dönemi değil. Temel hedefimiz şirketlerin kaynağa olan ihtiyacını azaltmak” diyor.
Homend Genel Müdürü Hakan Koçer ise hem küçük ev aletleri sektörü hem tüm sektörler için ürünlerin stokta kalma süresinin sıfır olması gerektiğini düşünüyor. Üretimin tamamen tüketicinin talebine göre planlanmasının doğru olacağını söylüyor. Homend’de stok süresini 210 günden 90 güne düşürdüklerini belirten Koçer, bu süreyi azaltmanın avantajlarıyla ilgili, “Birincisi verimlilik, yani daha az finansman maliyeti, ikincisi ise tüketicinin ihtiyacına uygun ürünün üretilmesi” diye konuşuyor.
EN HIZLI DÜŞÜRENLER
Stok devir hızı konusunda araştırmamıza verilerini paylaşarak katılan 21 şirketin 16’sında stok tutma süresi düşmüş durumda. En hızlı düşüşü sağlayan şirket ise elektrolitik bakır sektörünün güçlü oyuncusu olan Sarkuysan. Sarkuysan Yönetim Kurulu Başkanı Hayrettin Çaycı, 5 yıl önce 35 gün olan stok süresini sıfırladıklarını söylüyor. “5 yıl önce global krizin etkileri çok ağırdı.~
Bugün sektörümüzde hammadde temini zorluğundan dolayı ürünlerin stokta kalma süresi hemen hemen hiç yok” diye konuşuyor. Turkcell Superonline da son 5 yılda stok süresini 270 günden 30 güne düşürerek yüzde 89’luk bir iyileşme elde etti.
Turkcell Superonline Genel Müdür Yardımcısı Ceyhun Özata, modemlerin stok süresini düşürerek cihazların değişen teknolojiye uygun kalmasını sağladıklarını söylüyor ve ekliyor: “2014 yılı için ürünlerin temin süresini de göz önüne alarak stokların 2 ayda tüketilmesini amaçladık. İlk çeyreği geride bıraktığımız bugünlerde hedeflerimizin üzerine çıktık ve stoklarımız 30 günde tüketilmeye başlandı.”
Alarko-Leröy ise stok süresini son 5 yılda yüzde 67 oranında düşürmüş durumda. Şirketin genel müdür yardımcısı Hakan İzek, raf ömrü 8-9 gün olan taze balığın 5 yıl önceki stok süresinin 6 gün olduğunu söylüyor.
Bu süreyi 2014’te 2 güne düşürdüklerini belirtiyor ve “Hedefimiz ürünlerimizin stoklarımıza girdiği gi-bi depolarımızda hiç bekletmeden, aynı gün satışını gerçekleştirmek” diyor. Stok süresini 30 günden 10 güne indirerek yüzde 67’lik bir düşüş kaydeden Dardanel’in yönetim kurulu başkanı Niyazi Önen ise hedeflerinin stok süresini 6 güne düşürmek olduğunu belirtiyor.
İDEAL SÜRE VAR MI?
Peki yeni dönemde sektörler için stokta kalma süresi ne olmalı? Bu sorunun yanıtı her sektör için değişiyor. Örneğin yeni dönemde küçük ev aletleri ve kuyumculukta ideal süre “0” gün. Dondurulmuş gıda ve gıdada 14-15, ambalaj, hazır giyim, endüstriyel mutfak ve ağaç ve orman ürünlerinde ise 30 gün kabul ediliyor.~
Grant Thornton Türkiye ortaklarından Jale Akkaş ise stoktan kâr edilen yüksek enflasyonlu dönemin bitmesiyle şirketlerin ideal stoktan ziyade minimum stok hedefine odaklandıklarını söylüyor. Akkaş, yeni dönemin gerçeklerini şöyle anlatıyor:
“Şirketler artık üretim planlarını günlük ve haftalık programlıyor. Tedarikçilerini de bu planlara uygun ürün sevki yapmaları için zorlamaya başladılar. Bu hu-sus, satış tarafında da geçerli. Şirketler gerçekçi ve tutarlı satış hedefleri belirleyerek üretim süreçlerini gözden geçiriyor.”
BCG Türkiye Yönetici Ortağı Burak Tansan, şirketlerin kendileri için ideal stok tanımını yaparken stokları olabildiğince düşürmeyi hedeflemek yerine 4 önemli amaca ulaşacak senaryolar üzerinde çalışmaları gerektiğini söylüyor. Tansan, şöyle devam ediyor: “İlk olarak şirketin stoka bağlanmış nakit ve diğer kaynak kullanımını azaltması gerekiyor.
İkincisi satış kaybına neden olmamak. Üçüncüsü satılan malların maliyetlerinin düşük seviyelerde tutulması ve sonuncusu tüm değer zincirindeki arz/talep dengelerinin gözetilmesi.” Daikin Türkiye Genel Müdürü Hasan Önder ise ideal stok süresinin her ürün grubuna hatta ürünün geldiği mesafeye göre bile değiştiğini söylüyor. Önder, “Her zaman süreyi kısaltmak doğru değil” diyor.
HIZLANMANIN AVANTAJLARI
Stok süresini azaltanlar önemli rekabet avantajı da elde ediyor. Örneğin Mondi Endüstriyel Torba CEO’su Kaan Özkan, stokta kalma süresini azaltarak işletme sermayesini daha verimli kullanabildiklerine dikkat çekiyor. Özkan, “Stok alanınızı düzgün ve verimli kullanmak hem yanlış stokları engelliyor, hem daha az elemanla daha verimli çalışmamızı sağlıyor. İşçi sağlığı ve güvenliğiyle ilgili riskleri de minimuma indiriyor” diye konuşuyor.~
Mövenpick Hotel İstanbul Satın Alma Direktörü Oktay Çampınar ise stokları azaltmanın avantajını, şirketin parasını depoya bağlamaması ve farklı yatırımlaryapması olarak görüyor. Netaş Satın Alma, Üretim ve Fabrika Bakım Direktörü Murat Kulak, “Stokta kalma süresini azaltmak, şirketin likiditesini artırır ve fiziksel stok tutma maliyetlerini düşürür” derken dezavantajına ise şöyle dikkat çekiyor: “Ancak bu süreyi azaltmak, tekrarlı sipariş maliyetlerinin ve stoksuzluk maliyetlerinin artmasına neden olabilir.”
Yeşim Tekstil CEO’su Şenol Şankaya, fazla stokların nakdin depoda bekletilmesinden dolayı finansal değer kaybının yanı sıra depolarda yaşanan bekleme sebebiyle ürün kalitesinin düşmesine, depolarda fazladan yer işgaline neden olduğunu söylüyor.
Şankaya, şöyle devam ediyor: “Stoklama aslında hem müşteri hem fabrikanın kendisi açısından değer yaratmayan bir süreç. Bütün işletmeler stok türlerinden bazılarına katlanmak zorunda, ancak stokları kontrol etmenin zorluğu da düşünüldüğünde minimum stok miktarıyla çalışmak fabrikanın üretim maliyetlerinin etkin yönetilebilmesi açısından avantaj sağlar.”
NASIL BAŞARDILAR?
Stok süresini düşürmenin zor olduğu sektörler de var. Bunlardan biri de mobilya. Ancak sektör oyuncuları stok maliyetlerinin yüksekliği nedeniyle bu alana daha fazla odaklanıyor. Bu sayede çoğu, stok sürelerini önemli ölçüde düşürmeyi başarmış durumda.
Örneğin Çilek Mobilya, stok süresini 5 yılda 90 günden 40 güne indirdi. Çilek Mobilya Yönetim Kurulu Üyesi Talha Çilek, bunu nasıl başardıklarını şöyle anlatıyor: “Yalın üretim felsefesine göre stok 7 israftan biri ve sürekli azaltılmalı. Bu kapsamda her yıl stok devir hızını düşürmeye yönelik hedefimizi belirliyoruz ve performans yönetim sistemiyle bölüm ve kişi hedeflerine indirgiyoruz. ~
Aylık olarak sonuçları takip ediyoruz. Yarı mamul stok devir hızı değişimleri ise atıl malzemelerin kontrolü, tedarikçilere uygun miktarlarda stok tutturmakla mümkün oluyor. Bunun için kullandığımız SAP sistemiyle etkileşim içinde olan tedarikçi portal kullanımı büyük önem arz ediyor. Yalın üretim felsefesini işin içine dahil ederek sistemimizi çok iyi kurduk.”
5 yıl öncesine göre stok süresini 40 günden 25 güne düşüren Eğretli Gıda Yönetim Kurulu Başkanı Galip Eğretli ise süreyi azaltmanın nakit akışı ve geç tahsilatları tolere etme anlamında ciddi avantajları olduğuna dikkat çekiyor. Eğretli, “Mevsimsel dalgalanmaları da dikkate alarak doğru talep tahmini ve güncel stok kontrolüyle doğru tarihte doğru miktarda sipariş veriyoruz” diyor.
İnoksan Mutfak CEO’su Gürhan Akdoğan, her zaman stok sürelerini düşürmeye çalıştıklarını söylüyor ve devam ediyor: “Tedarikçileri geliştiriyoruz. İlk hammadde malzemenin stoklara değil hatlardaki üretim aşamasına teslimini sağlayacak uygulamaları hayata geçiriyoruz. Üretim sürelerini azaltacak yeni imalat usulleri ve teknoloji kullanımını sahada uygulamaya sokuyoruz. Yalın üretim tekniklerini uyguluyor, sürekli tedarik sürecini iyileştiriyoruz.”
İLHAN İL / TEPE HOME YÖNETİM KURULU BAŞKANI
“TALEBİ DOĞRU TAHMİN ETMEK KRİTİK”
OPTİMUM STOK
2012 yılının mart ayında şirketimizin “Mutluluk evinizde başlar” mottosundan yola çıkarak “Mutluluk optimum stokla başlar” isimli bir stok farkındalığı çalışması başlattık. Bu çalışma sonucunda son 2 yılda çarpıcı sonuçlar elde ettik. Mamul ürün stok tutma süremiz 2010 sonunda 140 günden 2013 sonu itibarıyla 118 güne düştü.~
2014 yılı ilk çeyreği itibarıyla bu rakam 105 gün civarında. Temin süresi siparişi takiben 4-5 ay süren, bu sebeple de kaçınılmaz olarak stok seviyesini yukarı çeken ithal aksesuar ve mobilya ürünleri de bu rakama dahil.
DAHA VERİMLİ STOK
Buradaki en kritik süreç talep tahminini doğru tespit edebilmek. Bu nedenle talep tahmin yöntemleriyle ilgili dışarıdan danışmanlık alarak bir proje geliştirdik. Bu proje tamamıyla uygulamaya konduğunda önümüzdeki dönemlerde gereksiz stok yapılmasını önleyen daha verimli bir sistem kurulmuş olacak.
VERİMLİ TEŞHİR
Şirket ve sektör özelliklerine göre belirli bir sürede satış görmeyen ürünleri “dönmeyen stok” olarak tanımlayıp ayrıca takip ettik. Bu ürünlerin eritilmesi için farklı fiyat politikaları ve pazarlama yöntemleri geliştirdik. Teşhir alanlarımızı daha verimli hale getirdik.
YALIN FELSEFE
Ayrıca, üretim ve mağazacılık faaliyetlerimizde “yalın üretim, yalın işletme” çalışmalarımızı başlattık. Çalışmalarımız ilerledikçe 105 günlük stok seviyesinin 90-95 güne düşebileceğini tahmin ediyoruz.~
MEHMET BOZAN
SEALED AIR TÜRKİYE TEDARİK ZİNCİRİ DİREKTÖRÜ
“STOK SÜREMİZ 43 GÜNE DÜŞTÜ”
YÜZDE 35 ÖNDEYİZ
5 yıl önceye göre stok süremizi yüzde 22 azalttık. 55 günden 43 güne düştü, Kompleks bir tedarik zinciri yapımız var. Stokta ideal süre, ürünlerin üretildiği yerden tedarik süresine ve dağıtım ağımıza bağlı olarak farklılık gösteriyor, Sealed Air Türkiye operasyonu olarak, diğer ülkelerdeki operasyonlarımıza göre yüzde 35 daha başarılı operasyon ile çalışmalarımızı yürütüyoruz.
TALEP DOĞRU ÖNGÖRÜLMELİ
Süreyi düşürmek için tedarik zinciri olarak satış ve pazarlama departmanlarıyla doğru talep planlama oluşturulmalı. Tahmin doğruluğu düzenli olarak ölçülmeli. Bu planı karşılayacak iyi bir tedarik planı oluşturulmalı ve satış ve pazarlamayla bu plan üzerinde mutabık kalınmalı. Öte yandan üretim ve lojistik departmanları yeterli esnekliğe sahip olmalı. Son olarak ise tedarikçilerin iyi denetlenerek istenilen siparişlerin zamanında ve eksiksiz teslimi sağlanmalı.
Bu müthiş değişimin arkasında ise maliyet odaklı yaklaşım yatıyor. Global rekabetin hız kazandığı yeni dönemde şirketler stok süresini düşürmek için büyük çaba harcıyor. Bu durum stokta ideal süreleri ve oyunun kurallarını da değiştiriyor. Wall-Mart'ın tuvalet kağıdında 360 gün stok dönüşü var. Bu, Wal-Mart’ın tuvalet kağıdı stokunu neredeyse her gün sattığı anlamına geliyor.
Mal ne olursa olsun, mal hızını anlamak biraz basit aritmetik gerektirir. Hız fikrini anlamaya, uygulamaya çalışın. Unutmayın ki artık mallar, üreticiden müşteriye hızlı ve daha iyi ulaşmak zorunda.” Bu sözlerin sahibi, büyüme konusundaki kitaplarıyla öne çıkan ünlü yönetim gurusu Ram Charan. Charan, stok hızının şirketlerin başarısını temelden etkilediğini söylüyor ve “Küçük bir manav da dev fabrikalar da stok hızını ideal süresine çekmeli” diyor.
Dünyada da pek çok şirket stokta oyunun kuralının değiştiğinin farkında. Örneğin stok konusunda en başarılı örneklerden biri olarak gösterilen Wal-Mart, ABD’de perakende liderliğini bu sayede almış durumda. Hatta rakipleri Kmart ve Sears’ı tedarik zinciri ve stok yönetimindeki ustalığıyla geçti.
Boston Consulting Group’un (BCG) 2013 yılında ABD’de gerçekleştirdiği tedarik zinciri konferansında da pek çok sektörde stok sürelerinin azalma eğiliminde olduğu görülüyor. Buna göre ürün stok tutma süresi, 2008 yılında 45 günken 2012 yılında 37,8 güne düşmüş durumda.
ŞİRKETİN KADERİNİ BELİRLİYOR
Peki şirketler stok süresini düşürmeyi neden bu kadar önemsiyor? BCG Türkiye Yönetici Ortağı Burak Tansan, yıllar içinde stok sürelerinin azalmasını, birçok sektörde şirketlerin farklılaşmak için daha fazla yatırım yapmaya ihtiyaç duymasına bağlıyor. Stokların azaltılması sonucu yatırımların finanse edilmesinde iç kaynakların verimli ve efektif kullanımının sağlanabildiğine dikkat çekiyor.~
Stok sürelerinin azalmasına neden olan bir diğer önemli gelişme ise son yıllardaki ekonomik yavaşlama ve belirsizlikler. Tansan, “Satışların azalmaya başladığı dönemlerde stok yönetimine önem verilip verilmemesi şirketlerin kaderini belirler. Bu nedenle her geçen yıl daha fazla şirketin elindeki kaynakları verimli kullanma yönünde daha bilinçli davrandığını gözlemliyoruz” diyor.
Kibar Holding CEO’su Tamer Saka da optimum stokla çalışmanın önem kazandığına dikkat çekiyor ve “Şu anda çok fazla stok taşıma dönemi değil. Temel hedefimiz şirketlerin kaynağa olan ihtiyacını azaltmak” diyor.
Homend Genel Müdürü Hakan Koçer ise hem küçük ev aletleri sektörü hem tüm sektörler için ürünlerin stokta kalma süresinin sıfır olması gerektiğini düşünüyor. Üretimin tamamen tüketicinin talebine göre planlanmasının doğru olacağını söylüyor. Homend’de stok süresini 210 günden 90 güne düşürdüklerini belirten Koçer, bu süreyi azaltmanın avantajlarıyla ilgili, “Birincisi verimlilik, yani daha az finansman maliyeti, ikincisi ise tüketicinin ihtiyacına uygun ürünün üretilmesi” diye konuşuyor.
EN HIZLI DÜŞÜRENLER
Stok devir hızı konusunda araştırmamıza verilerini paylaşarak katılan 21 şirketin 16’sında stok tutma süresi düşmüş durumda. En hızlı düşüşü sağlayan şirket ise elektrolitik bakır sektörünün güçlü oyuncusu olan Sarkuysan. Sarkuysan Yönetim Kurulu Başkanı Hayrettin Çaycı, 5 yıl önce 35 gün olan stok süresini sıfırladıklarını söylüyor. “5 yıl önce global krizin etkileri çok ağırdı.~
Bugün sektörümüzde hammadde temini zorluğundan dolayı ürünlerin stokta kalma süresi hemen hemen hiç yok” diye konuşuyor. Turkcell Superonline da son 5 yılda stok süresini 270 günden 30 güne düşürerek yüzde 89’luk bir iyileşme elde etti.
Turkcell Superonline Genel Müdür Yardımcısı Ceyhun Özata, modemlerin stok süresini düşürerek cihazların değişen teknolojiye uygun kalmasını sağladıklarını söylüyor ve ekliyor: “2014 yılı için ürünlerin temin süresini de göz önüne alarak stokların 2 ayda tüketilmesini amaçladık. İlk çeyreği geride bıraktığımız bugünlerde hedeflerimizin üzerine çıktık ve stoklarımız 30 günde tüketilmeye başlandı.”
Alarko-Leröy ise stok süresini son 5 yılda yüzde 67 oranında düşürmüş durumda. Şirketin genel müdür yardımcısı Hakan İzek, raf ömrü 8-9 gün olan taze balığın 5 yıl önceki stok süresinin 6 gün olduğunu söylüyor.
Bu süreyi 2014’te 2 güne düşürdüklerini belirtiyor ve “Hedefimiz ürünlerimizin stoklarımıza girdiği gi-bi depolarımızda hiç bekletmeden, aynı gün satışını gerçekleştirmek” diyor. Stok süresini 30 günden 10 güne indirerek yüzde 67’lik bir düşüş kaydeden Dardanel’in yönetim kurulu başkanı Niyazi Önen ise hedeflerinin stok süresini 6 güne düşürmek olduğunu belirtiyor.
İDEAL SÜRE VAR MI?
Peki yeni dönemde sektörler için stokta kalma süresi ne olmalı? Bu sorunun yanıtı her sektör için değişiyor. Örneğin yeni dönemde küçük ev aletleri ve kuyumculukta ideal süre “0” gün. Dondurulmuş gıda ve gıdada 14-15, ambalaj, hazır giyim, endüstriyel mutfak ve ağaç ve orman ürünlerinde ise 30 gün kabul ediliyor.~
Grant Thornton Türkiye ortaklarından Jale Akkaş ise stoktan kâr edilen yüksek enflasyonlu dönemin bitmesiyle şirketlerin ideal stoktan ziyade minimum stok hedefine odaklandıklarını söylüyor. Akkaş, yeni dönemin gerçeklerini şöyle anlatıyor:
“Şirketler artık üretim planlarını günlük ve haftalık programlıyor. Tedarikçilerini de bu planlara uygun ürün sevki yapmaları için zorlamaya başladılar. Bu hu-sus, satış tarafında da geçerli. Şirketler gerçekçi ve tutarlı satış hedefleri belirleyerek üretim süreçlerini gözden geçiriyor.”
BCG Türkiye Yönetici Ortağı Burak Tansan, şirketlerin kendileri için ideal stok tanımını yaparken stokları olabildiğince düşürmeyi hedeflemek yerine 4 önemli amaca ulaşacak senaryolar üzerinde çalışmaları gerektiğini söylüyor. Tansan, şöyle devam ediyor: “İlk olarak şirketin stoka bağlanmış nakit ve diğer kaynak kullanımını azaltması gerekiyor.
İkincisi satış kaybına neden olmamak. Üçüncüsü satılan malların maliyetlerinin düşük seviyelerde tutulması ve sonuncusu tüm değer zincirindeki arz/talep dengelerinin gözetilmesi.” Daikin Türkiye Genel Müdürü Hasan Önder ise ideal stok süresinin her ürün grubuna hatta ürünün geldiği mesafeye göre bile değiştiğini söylüyor. Önder, “Her zaman süreyi kısaltmak doğru değil” diyor.
HIZLANMANIN AVANTAJLARI
Stok süresini azaltanlar önemli rekabet avantajı da elde ediyor. Örneğin Mondi Endüstriyel Torba CEO’su Kaan Özkan, stokta kalma süresini azaltarak işletme sermayesini daha verimli kullanabildiklerine dikkat çekiyor. Özkan, “Stok alanınızı düzgün ve verimli kullanmak hem yanlış stokları engelliyor, hem daha az elemanla daha verimli çalışmamızı sağlıyor. İşçi sağlığı ve güvenliğiyle ilgili riskleri de minimuma indiriyor” diye konuşuyor.~
Mövenpick Hotel İstanbul Satın Alma Direktörü Oktay Çampınar ise stokları azaltmanın avantajını, şirketin parasını depoya bağlamaması ve farklı yatırımlaryapması olarak görüyor. Netaş Satın Alma, Üretim ve Fabrika Bakım Direktörü Murat Kulak, “Stokta kalma süresini azaltmak, şirketin likiditesini artırır ve fiziksel stok tutma maliyetlerini düşürür” derken dezavantajına ise şöyle dikkat çekiyor: “Ancak bu süreyi azaltmak, tekrarlı sipariş maliyetlerinin ve stoksuzluk maliyetlerinin artmasına neden olabilir.”
Yeşim Tekstil CEO’su Şenol Şankaya, fazla stokların nakdin depoda bekletilmesinden dolayı finansal değer kaybının yanı sıra depolarda yaşanan bekleme sebebiyle ürün kalitesinin düşmesine, depolarda fazladan yer işgaline neden olduğunu söylüyor.
Şankaya, şöyle devam ediyor: “Stoklama aslında hem müşteri hem fabrikanın kendisi açısından değer yaratmayan bir süreç. Bütün işletmeler stok türlerinden bazılarına katlanmak zorunda, ancak stokları kontrol etmenin zorluğu da düşünüldüğünde minimum stok miktarıyla çalışmak fabrikanın üretim maliyetlerinin etkin yönetilebilmesi açısından avantaj sağlar.”
NASIL BAŞARDILAR?
Stok süresini düşürmenin zor olduğu sektörler de var. Bunlardan biri de mobilya. Ancak sektör oyuncuları stok maliyetlerinin yüksekliği nedeniyle bu alana daha fazla odaklanıyor. Bu sayede çoğu, stok sürelerini önemli ölçüde düşürmeyi başarmış durumda.
Örneğin Çilek Mobilya, stok süresini 5 yılda 90 günden 40 güne indirdi. Çilek Mobilya Yönetim Kurulu Üyesi Talha Çilek, bunu nasıl başardıklarını şöyle anlatıyor: “Yalın üretim felsefesine göre stok 7 israftan biri ve sürekli azaltılmalı. Bu kapsamda her yıl stok devir hızını düşürmeye yönelik hedefimizi belirliyoruz ve performans yönetim sistemiyle bölüm ve kişi hedeflerine indirgiyoruz. ~
Aylık olarak sonuçları takip ediyoruz. Yarı mamul stok devir hızı değişimleri ise atıl malzemelerin kontrolü, tedarikçilere uygun miktarlarda stok tutturmakla mümkün oluyor. Bunun için kullandığımız SAP sistemiyle etkileşim içinde olan tedarikçi portal kullanımı büyük önem arz ediyor. Yalın üretim felsefesini işin içine dahil ederek sistemimizi çok iyi kurduk.”
5 yıl öncesine göre stok süresini 40 günden 25 güne düşüren Eğretli Gıda Yönetim Kurulu Başkanı Galip Eğretli ise süreyi azaltmanın nakit akışı ve geç tahsilatları tolere etme anlamında ciddi avantajları olduğuna dikkat çekiyor. Eğretli, “Mevsimsel dalgalanmaları da dikkate alarak doğru talep tahmini ve güncel stok kontrolüyle doğru tarihte doğru miktarda sipariş veriyoruz” diyor.
İnoksan Mutfak CEO’su Gürhan Akdoğan, her zaman stok sürelerini düşürmeye çalıştıklarını söylüyor ve devam ediyor: “Tedarikçileri geliştiriyoruz. İlk hammadde malzemenin stoklara değil hatlardaki üretim aşamasına teslimini sağlayacak uygulamaları hayata geçiriyoruz. Üretim sürelerini azaltacak yeni imalat usulleri ve teknoloji kullanımını sahada uygulamaya sokuyoruz. Yalın üretim tekniklerini uyguluyor, sürekli tedarik sürecini iyileştiriyoruz.”
İLHAN İL / TEPE HOME YÖNETİM KURULU BAŞKANI
“TALEBİ DOĞRU TAHMİN ETMEK KRİTİK”
OPTİMUM STOK
2012 yılının mart ayında şirketimizin “Mutluluk evinizde başlar” mottosundan yola çıkarak “Mutluluk optimum stokla başlar” isimli bir stok farkındalığı çalışması başlattık. Bu çalışma sonucunda son 2 yılda çarpıcı sonuçlar elde ettik. Mamul ürün stok tutma süremiz 2010 sonunda 140 günden 2013 sonu itibarıyla 118 güne düştü.~
2014 yılı ilk çeyreği itibarıyla bu rakam 105 gün civarında. Temin süresi siparişi takiben 4-5 ay süren, bu sebeple de kaçınılmaz olarak stok seviyesini yukarı çeken ithal aksesuar ve mobilya ürünleri de bu rakama dahil.
DAHA VERİMLİ STOK
Buradaki en kritik süreç talep tahminini doğru tespit edebilmek. Bu nedenle talep tahmin yöntemleriyle ilgili dışarıdan danışmanlık alarak bir proje geliştirdik. Bu proje tamamıyla uygulamaya konduğunda önümüzdeki dönemlerde gereksiz stok yapılmasını önleyen daha verimli bir sistem kurulmuş olacak.
VERİMLİ TEŞHİR
Şirket ve sektör özelliklerine göre belirli bir sürede satış görmeyen ürünleri “dönmeyen stok” olarak tanımlayıp ayrıca takip ettik. Bu ürünlerin eritilmesi için farklı fiyat politikaları ve pazarlama yöntemleri geliştirdik. Teşhir alanlarımızı daha verimli hale getirdik.
YALIN FELSEFE
Ayrıca, üretim ve mağazacılık faaliyetlerimizde “yalın üretim, yalın işletme” çalışmalarımızı başlattık. Çalışmalarımız ilerledikçe 105 günlük stok seviyesinin 90-95 güne düşebileceğini tahmin ediyoruz.~
MEHMET BOZAN
SEALED AIR TÜRKİYE TEDARİK ZİNCİRİ DİREKTÖRÜ
“STOK SÜREMİZ 43 GÜNE DÜŞTÜ”
YÜZDE 35 ÖNDEYİZ
5 yıl önceye göre stok süremizi yüzde 22 azalttık. 55 günden 43 güne düştü, Kompleks bir tedarik zinciri yapımız var. Stokta ideal süre, ürünlerin üretildiği yerden tedarik süresine ve dağıtım ağımıza bağlı olarak farklılık gösteriyor, Sealed Air Türkiye operasyonu olarak, diğer ülkelerdeki operasyonlarımıza göre yüzde 35 daha başarılı operasyon ile çalışmalarımızı yürütüyoruz.
TALEP DOĞRU ÖNGÖRÜLMELİ
Süreyi düşürmek için tedarik zinciri olarak satış ve pazarlama departmanlarıyla doğru talep planlama oluşturulmalı. Tahmin doğruluğu düzenli olarak ölçülmeli. Bu planı karşılayacak iyi bir tedarik planı oluşturulmalı ve satış ve pazarlamayla bu plan üzerinde mutabık kalınmalı. Öte yandan üretim ve lojistik departmanları yeterli esnekliğe sahip olmalı. Son olarak ise tedarikçilerin iyi denetlenerek istenilen siparişlerin zamanında ve eksiksiz teslimi sağlanmalı.
