1,5 milyon kişi çıktı,onları geri almalıyız

Hedefi burada en hızlı büyüyen şirket olmak... Yapı Kredi Emeklilik Genel Müdürü TAYLAN TÜRKÖLMEZ, katılımcı sayısında büyümeyi bir sonraki aşamaya bıraktıklarını söylüyor. "BES şirketlerinin de önümüzdeki dönemde, yeni katılımcı bulmak yerine sistemden çıkanları geri kazanması gerekiyor. Katılımcının yüzde 35'i çıkmış durumda" diye konuşuyor. İlk 4 aydaki dalgalanma, bireysel emeklilik sistemi (BES) fonlarının performansını da olumsuz etkiledi. Geçtiğimiz yıl krize rağmen göz kamaştıran bir büyüme gösteren sistem, ilk 4 ayda aynı performansı yakalayamadı. Ancak, ivme çok geçmeden yeniden hızlandı ve BES'in performansı yükselmeye devam ediyor. Yapı Kredi Emeklilik Genel Müdürü Taylan Türkölmez, sıcak gündemde özellikle iki konuya dikkat çekiyor. Birincisi, bu yıl vakıf ve sandıklardan fon büyümesine ciddi katkı sağlayacak bir aktarım bekliyor. İkincisi ise yeni düzenlemeler gündemde. Türkölmez, "Hazine, SPK ve Maliye tarafından 3 koldan sistemi iyileştirici düzenlemeler bekliyoruz" diyor. Yapı Kredi Emeklilik ise stratejisini fon tarafında büyüme odaklı kurmuş durumda. Geçtiğimiz yıl burada en güçlü büyümeyi sağlayan şirketlerden biri olduklarını söyleyen Türkölmez, "Katılımcı sayısındaki büyümede ise sektörün gerisinde gidiyoruz" diyor. Bunun en temel nedeninin ise sistemdeki süreklilik sorunu olduğuna işaret eden yönetici, "Katılımcıların yarısından fazlası düzenli birikim yapmıyor. Ciddi bir süreklilik sorunumuz var" diye konuşuyor. Yapı Kredi Emeklilik Genel Müdürü Taylan Türkölmez ile BES'in performansını, yeni dönem gündemini konuştuk:

Capital: Bireysel emeklilik sistemi nasıl gelişiyor? Katılımcı sayısı, fon büyüklüğü ne düzeye ulaştı?
- Sistemin toplam fon büyüklüğü 2010 sonunda 12 milyar TL idi. 17 Haziran 2011 itibarıyla 13 milyar TL'yi geçti. Yüzde 8Tik bir büyüme var. İlk 4 ayda piyasalardaki dalgalanmalardan dolayı fon performansları geçmişe göre çok da istenen düzeyde olmadı. Bu, böyle bir ortamda yine de iyi bir büyüme. Yıla 2 milyon 281 bin katılımcı ile girmiştik. Şu anda 2 milyon 400 bini aştık. Bu da yüzde 9'luk bir büyümeye işaret ediyor. Sistemin performansında yüzde 70 oranında 4 büyük şirketin etkisi var. Pazara yeni giren şirketler daha hızlı büyüme gösteriyor.

Capital: Bu yıl ne kadar büyüme öngörüyorsunuz? Bu büyümeyi neler tetikleyecek?
- Özellikle kamu şirketleri pazara giriyor. Onun dışında günümüzün sıcak konularından biri vakıfların ve sandıkların bireysel emeklilik sistemine aktarımı. Bugüne kadar çok kayda değer aktarım oluşmamıştı. Ancak son dönemde ilerlemeler var. Örneğin, Noterler Vakfı aktarım kararı aldı. Merkez Bankası Vakfı'nın böyle bir niyeti var. Önümüzdeki dönem başka aktarımlar da bekliyoruz. Hazine Müsteşarlığı, BES mevzuatında bir iyileştirme çalışması içinde. Bu çalışma, bireysel emeklilik sisteminin mevcut tasarruf açığının giderilmesinde daha etkin rol oynamasını amaçlıyor. BES'in iyileşmesi, büyümesi için 3 kamu idaresinin de gerekli değişiklikleri yapması gerekiyor. Hazine Müsteşarlığı bu konuda çok istekli. SPK tarafından fonlarla ilgili mevzuat değişikliği bekleniyor. Fonların çeşitlenmesine imkan sağlayacak yeni düzenlemeler planlanıyor. Üçüncüsü de Maliye'nin vergi mevzuatı tarafında bazı yeni aksiyonlar alması gerekiyor. Sistemin daha da iyi olabilmesi için yurtdışında "Tax Credit" adı verilen, doğrudan vergi teşviki anlamına gelen bir uygulama var. Şu anda vergi teşvikinden yararlanma oranı yüzde 40 düzeyinde. Dağılımına baktığınızda bunun yüzde 60'ının çalışan kesim olduğunu görüyoruz. Serbest meslek sahipleri yüzde 35, ev hanımları da yüzde 17 gibi bir oranda faydalanıyor. Söz konusu uygulama devreye girerse daha fazla katılımcı vergi teşvikinden yararlanabilir.~

Capital: Peki bütün bu düzenlemeler yapılırsa sisteme toplam ne kadarlık bir katkı sağlar? Büyük bir sıçrama olur mu?
- Şu ana kadar tahvil ve bono fonuna yatırım yaptık. Bir de hisse senedi alıp satabilen esnek fonlara yatırım yaptık. Farklı yatırım araçlarına yatırım yapılabilecek bir fon çeşitlendirilmesine ihtiyacımız var. Örneğin bugüne kadar altın fonu kuramadık. Mevzuat izin vermiyor. Bu tip fonları tercih eden ve yatırım yapmak isteyen belli bir kesim var. Bu tip emtia fonlarına yatırım yapabilmek sisteme daha fazla katılımcıyı çekmemizi sağlayacaktır. Ama bu, sistemin sıçramasını sağlamaz. Sadece ivme kazandırır. Ama 'Tax Credit'i uygularsak çok büyük katkısı olur.

Capital: Sektörde rekabet nasıl gelişiyor?
- Sert bir rekabet yok. Genelde her emeklilik şirketi anlaşmalı bankayla işbirliği yapıyor. Herkes dağıtım kanalına yönlenmiş durumda. Oradan birbirine çok benzer bireysel bazlı ürünler satmaya devam ediyorlar. Ürünler çok benzer ve herkes satıyor. Sistemi beraber büyütüyoruz. Ön plana çok çıkan bir şirket de yok. Yalnız işveren katkılı grup emeklilik planlarında rekabet günden güne artmaya başladı. Hep birlikte işi alabilmek adına ciddi fiyat indirimleri yapıyoruz. Bu müşterilerin lehine mi, evet. Engellenebilir mi, hayır. Bir ara yoğun aktarımların yaşandığı bir dönemden geçmiştik. Şimdi bir yoğunluk yok. Zaten Hazine, aktarımın teşvik edilmesi meselesini mevzuat aracılığıyla çözdü. Şu anda aktarım teşvikini cezalandırıyor.

Capital: İşveren katkılı grup emeklilik planları tarafında beklenti büyüktü. Şu anda tablo nasıl? Yılda ortalama kaç şirket sisteme katılıyor? Türkiye'de ilk 500 şirketin ne kadarı çalışanları için sisteme yatırım yapıyor?
- Net rakamı bilemiyoruz ama çok az. Özellikle çok uluslu firmaların, yurtdışındaki grup emeklilik planlarını buraya getirmelerini bekliyorduk. Olmadı. Yapanlar oldu, çok büyük firmalar sisteme girdi ama hala istenilen yerde değiliz. Gönüllü planlar tarafında problem yok. Yılda 350-400 plan açtığımızı biliyorum.Şirketlerin şöyle bir eğilimi var. Bizle görüşüyor, çalışanına çok uygun şartlarda bir plan oluşturuyor. Sonra çalışanına gidip, "Sana çok uygun bir plan yaptım, sen bireysel alsan çok daha fazla kesinti olacak, sana kıyağım budur" diyor. Kendisi katkıda bulunmuyor.

Capital: Yeni dönemde şirket sayısında bir azalma olabilir mi? Küçük paylı şirketler tarafında bir konsolidasyon mümkün mü?
- Emeklilik şirketleri şu anda çok pahalı. Bunda kredi hayat pazarındaki güçlü büyümenin etkisi var. Ancak, önümüzdeki dönem tablo değişebilir. Büyümek için inorganik yaklaşımı benimseyecek şirketler olacaktır.

Capital: Hayat sigortaları tarafında tablo nasıl? Bankacılıktaki son gelişmeler sizi nasıl etkiledi?
- Bireysel emeklilik tarafında kâr gecikiyor, iyi kâr yaratılamıyor. Bu nedenle BES şirketleri hayat tarafında aktif. Şirketlerin kârlılığına ciddi katkısı var. Bu tablo aynen devam ediyor.

Capital: Sektörün önündeki en önemli sorun nedir?
- Bugün 2,4 milyon katılımcının tamamı düzenli birikim yapmıyor. Yani bizim hala düzelmesi gereken bir süreklilik problemimiz var. Belirli bir dönem ödüyorlar, sistemde kalmaya devam ediyorlar ama sözleşmelerini durduruyorlar. Şu anda toplam katılımcı sayısının yaklaşık yüzde 35'i bu durumda. Bugüne kadar 4,2 milyon sözleşme yaratıldı. Bunun 1,5 milyonu çıktı. Geriye 2,7 milyon kaldı. Bu rakamın da 1,2 milyonu düzenli ödeme yapmıyor. 1,5 milyonu ödüyor. Uzun vadeli, emekliliği daha rahat yaşamak için kurulmuş bir sistemde insanlar daha paraları 3 bin lira olmadan çıkıyor. Mevcut çıkışların yüzde 80-85 gibi bir oranı, 5 bin TL altında birikime sahip. Bu kesimi tekrar sisteme kazandırmamız lazım. ~

Capital: Sektöre yeni giren şirketler var. Önümüzdeki dönem rekabetin yönü nasıl değişecek? 4 büyük oyuncu değişir mi?
- Değişmez. Değişmesi için çok farklı dinamikler gerekiyor. Örneğin vakıflar aktarımda bulunacak, bir Vakıf gidip tek bir şirketi seçecek, o şirket de bu 4 büyük şirketten biri olmayacak. Ya da bireysel emeklilik zorunlu olursa da iş değişir. Şu anda ilk 2 şirket 3 milyar lira fon büyüklüğüne gidiyor, biz yıl sonunda 2,4 milyar TL'ye ulaşmayı planlıyoruz. Sıfırdan başlayıp bu rakamlara ulaşabilmek gerçekçi olmaz. Diğer yandan bu pazarda iyi bir yer edinmek için banka işbirliğinin olması gerekiyor. işi banka ile yürütebilmenin kritik noktası ise iyi bir direkt satış örgütünün olmasıdır. Örneğin bizim 500 kişilik çok iyi bir ekibimiz var. Buna büyük gücümüz diyoruz. Bu ekip ne kadar güçlüyse bankadan satış o kadar kuvvetli oluyor.