Tüzelde kobi hesabı

Elçin Cirik

[email protected]

Yine de küçük ölçekli şirketlerin kredi talebinin devam etmesi bekleniyor. Bu etkiyle tüzel tarafta yüzde 20’lere varan büyüme öngörülüyor. Bankalar da bu ortamda ağırlıkla KOBİ tarafına yoğunlaşmış durumda. Ana kitle ise ihracatçı şirketler. Mevduat tarafında da yüksek faiz seven blok kurumsal hesaplar yerine tabana yaygın küçük montanlı KOBİ ve mikro mevduatlara erişmek planlar arasında.

Mayıs ortasında bankacılıkta krediler, yılbaşına göre yüzde 5,6 artış gösterdi. BDDK verilerine göre yine aynı dönemde ticari kredilerdeki büyüme, yüzde 7 olarak gerçekleşti. Ticari kredilerin toplam kredilerden aldığı pay, 2020 sonunda yüzde 77’yken geçen 5 ayda yüzde 78’e yükseldi. Bu veriler, sektörde bu yıl büyüme alanı olarak tüzel bankacılıkta hareket yaşanacağına işaret ediyor. Bankaların tüzeldeki hareketliliği iyi okumaya çalıştıkları da kesin. Tabii bu alanda geçmişten gelen vizyonları nedeniyle her bankanın farklı bir segmentte büyüme hedefi bulunuyor. Bankalar her ne kadar pandeminin getirdiği belirsizlikte tahmin yapmalarının zorlaştığını açıklasa da tüzelde hangi şirket segmentinde aktif olacakları konusunda netler. Mevduat tarafında da daha tabana yaygın bir büyüme planı çiziyorlar. 

BÜYÜME OLUR MU?

Martta yükselen faizler, her alanda olduğu gibi tüzel tarafta da kredi talebini etkiliyor. Merkez Bankası verilerine göre 3 aya kadar vadeli ticari kredi faiz oranı 2020 sonunda 19,7 iken bugün yüzde 21’lerin üzerine çıktı. Başkent Üniversitesi Uluslararası Finans ve Bankacılık Bölüm Başkanı Prof. Dr. Şenol Babuşcu, yine de bu yıl ticari kredilerde bireysel kredilerin üzerinde bir artış bekliyor. Babuşcu, “Bu artışın bir gerekçesi, işletmelerin faaliyetlerinin sürmesi için ihtiyaç duydukları kaynak için kredi kullanmaları olacak. Diğer gerekçesi de 2020’de çekilen düşük faizli anapara ödemesiz kredilerin vadesi geldiğinde, ödeme güçlüğü içinde olabilecek çok sayıda işletme, kaynak ihtiyacı duyacak” diyor. Bankacılık danışmanı Derya Gürerk, ticaride 2021 yılı için yüzde 20’nin üzerinde büyüme tahminini koruyor. Gürerk’e göre bu artışta en önemli rolü KOBİ segmentinin kredileri oynayacak. Türkiye Finans Genel Müdürü Murat Akşam da tüzel taraftan finansman taleplerinin sürmesini ve maliyetlerin yılın sonuna doğru azalmasını bekliyor. Bu varsayımlarla en az yüzde 15 seviyesinde bir büyüme öngörüyor. Bankacılık duayeni Mehmet Erten, özellikle yeme- içmeyle geçinen ve esnaf olan küçük ve mikro segmentin kapanmalardan çok olumsuz etkilendiğine dikkat çekiyor. Bugün kredi talebinde sanayi ve ihracat yapan şirketlerin başı çektiğini ve büyümenin de buradan geleceğini belirtiyor. Erten’in de bu yıl için tahmini yüzde 15 artış yönünde. Tmob İcra Kurulu Üyesi ve bankacılık danışmanı Tunç Akyurt, “Yıllık olarak ürün bazında değişse de ticari kredilerde yüzde 6-10 arası artış söz konusu. Son ekonomik dinamikler eşliğinde tüzel kredilerde yüzde 25 civarı büyüme bekliyorum” yorumunu yapıyor. 

BÜYÜKLERİN PLANI 

Peki sektörün en büyük 7 oyuncusu kurumsalda hangi alandan büyüme bekliyor? Bankalar bu yıl tüzel tarafta kurumsaldan çok KOBİ ve daha küçük niş alanlarla ilgili. Deloitte Türkiye Ortağı ve Finansal Hizmetler Endüstrisi Lideri Yaman Polat, maliyetlerdeki artış nedeniyle kurumsal ve ticari şirketlerin kredi kullanmada istekli olmadığını söylüyor. Bu durumda mevcut kredilerin yenilenmesi dışında bu alanda büyümenin yaşanmayacağını belirtiyor. “2020 sonunda KOBİ’lere sağlanan 69,4 milyar TL nakdi kredi ve 190 milyar TL kurumsal kredilerle bankamızın ticari, kurumsal ve KOBİ ağırlıklı bir portföyü var” diyen İş Bankası Genel Müdürü Hakan Aran, bu yıl seçici büyüyeceklerini aktarıyor. Aran, “Kredi tarafında büyümemizin; tarım, ihracat, e-ticaret, yatırım projeleri ve enerji portföyümüzün ilave ihtiyaçlarıyla olacağını öngörüyoruz” diyor. Banka, toplam TL kredilerde yüzde 15 büyüme öngörüyor. “2021’de devam eden faiz ve kur artışları bizi son derece hareketli bir dönemin içine soktu” diyen Garanti BBVA Genel Müdürü Recep Baştuğ da mevcut yüksek faiz ortamında büyük firmaların kredi kullanımlarını öteleyeceklerini söylüyor. Bu yıl kredi dünyasının küçük ticari, KOBİ tarafına yoğunlaşacağını belirtiyor. Yapı Kredi CEO’su Gökhan Erün ise bankasının ilk çeyrek sonuçlarının değerlendirmesinde, “İlk 3 ayda nakdi kredi hacmimiz yüzde 26 arttı. KOBİ’ler, bizim için her zaman stratejik bir öneme sahip” diyor. 

KAMUDA DURUM NE? 

Kamu tarafında da KOBİ ve mikro işletmelere odaklanma stratejisi mevcut. 17 Mayıs’ta açıklanan yeni Nefes Kredisi’nin etkisiyle, bu yıl da bu alanda yeniden güçlü büyüme yakalanacağı beklentisi hakim. 2020 yıl sonunda kredi portföyünün yüzde 75’i reel sektör kredilerinden oluşan Ziraat Bankası’nın yönetimi, 2021’de kredi büyümesini yüzde 15 olarak belirlemiş durumda. Bu büyümede tarım, KOBİ ve özellikle kurumsal müşterilerin finansmanına odaklanacaklarını açıklıyorlar. Halkbank da kuruluş amacı olan küçük esnaf ve sanayicilere uygun kredi kullandırma yaklaşımını sürdürüyor. Halkbank Genel Müdürü Osman Arslan, son yaptığı basın açıklamasında KOBİ kredilerinde büyüklüklerinin 200 milyar TL’ye geldiğini söylüyor. Yüzde 21,5 pazar payıyla liderliklerini koruduklarını belirtiyor. Banka, bu yıl ayrıca kadın girişimcilere özel kredi avantajları da sunuyor. 

ORTAK HEDEF İHRACATÇILAR 

Pandemi koşullarının etkisiyle son dönemde kapasite artışı ve yeni yatırıma dair kredi talepleri, kağıt-ambalaj, gıda, sağlık ve perakende ticaret alanlarında canlı. Bir de bu dönemin parlayan yıldızı ihracat tarafında güçlü hareket var. Nisan ayında, geçen yılın aynı ayına göre ihracat yüzde 109 artış gösterdi. Bu da ihracatçı şirketleri, tüm bankaların büyüme odağına almasını sağlıyor. 2020’de tüzel müşterileri “Kurumsal ve Ticari Bankacılık” ile “KOBİ ve İşletme Bankacılık” olarak iki ayrı iş kolunda yönetmeye başladıklarını açıklayan Anadolubank Genel Müdürü Namık Ülke, bu yıl stratejilerinde tüm tüzel segmentlerin yanında özellikle dış ticareti olan firmalara ve de ihracatçılara çok önem verdiklerinin altını çiziyor. Banka, nakit kredilerde yüzde 15-20 büyüme öngörüyor. “2021’de dış ticaret alanında büyümeye odaklanıyoruz. Katma değer yaratan orta ve büyük ticari şirketlere destek olacağız” diyen Odeabank Genel Müdürü Mert Öncü ise ihracat pazar payında yüzde 30 büyüme ve 3 milyar doların üzerinde bir ihracat hacmine çıkmayı planladıklarını aktarıyor. 

TİCARET VE TARIM RADARDA 

KOBİ’lere odaklı bankaların çoğu da bu segmentte ihracat yapanları radarına almış durumda. Tüzel tarafta müşterilerinin yüzde 93’ünü oluşturan KOBİ segmentine büyük önem verdiklerini söyleyen Kuveyt Türk KOBİ’den Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Abdurrahman Delipoyraz, özellikle ticaret, üretim ve ihracatın içinde yoğun şekilde yer alan KOBİ’lerle daha yakından çalışacaklarını belirtiyor. “Özellikle küçük esnafımıza destek olmak için elimizden geleni yapıyoruz” diyen Delipoyraz, yıl sonunda KOBİ finansmanında yüzde 20- 25 büyüme hedefliyor. Bu yıl mikro segment ve ticaride yüzde 25 büyüme planı yaptıklarını aktaran Fibabanka Genel Müdürü Ömer Mert, tarım tarafında da TarımKart’la Pankobirlik ve Süt Birliğiyle anlaşmalar yaptıklarını tarım kredilerinde 400-500 milyon TL bandına çıkmak istediklerini söylüyor. Banka, kurumsal bankacılıkta kredi ihtiyacının az olması nedeniyle bu yıl yüzde 10’un altında bir büyüme öngörüyor.

BLOK MEVDUAT SEVİLMİYOR 

Tabii bir de madalyonun mevduat tarafı var. BBDK verilerine göre toplam mevduatın yüzde 62,5’i gerçek kişilere, kalan kısmı ise şirketlere ve resmi kuruluşlara ait. Bu yılın başından 12 Mayıs’a kadar sektörde tüzel mevduatların büyüme oranı yüzde 5,1 oldu. Bankalar, genelde büyük şirketlerin yüksek tutarlı mevduatlarını tutmak için rekabet gereği daha yüksek faizler vermek zorunda kalıyor. Bu nedenle de mevduat toplamada küçük esnaf, mikro işletmelerle tabana yayılmak ana strateji olarak benimseniyor. “Bankamızda tüzel mevduatın toplamda payı yüzde 33” diyen Anadolubank Genel Müdürü Namık Ülke, şirketlerden elde edilen mevduatın krediyle doğru orantılı olduğunu belirtiyor. Bu yıl hem krediler hem mevduatta TL ağırlıklı büyümek istediklerine dikkat çeken İş Bankası Genel Müdürü Hakan Aran, “Mevduatta özellikle tabana yaygın ticari mevduatta büyümek istiyoruz” diyor. Aynı şekilde Fibabanka Genel Müdürü Ömer Mert, “Mevduatta tabana yaygın ilerliyoruz. Blok mevduat tutmuyoruz, bu sayede daha kontrol edilebilir gidiyoruz” yorumunu yapıyor.

TÜZEL İKİNCİ SIRADA 

Garanti BBVA da aynı stratejiye sahip. “Bu alanda birinci önceliğimiz, portföyümüzü kalıcı müşteri mevduatı ile büyütmek. Kalıcı müşteri mevduatının sürdürülebilir fonlama yapımızdaki önemi büyük” diyen Garanti BBVA Genel Müdürü Recep Baştuğ, bunun için de özellikle bireysel. Baştuğ KOBİ segmentini ana odakları olarak açıklıyor ve “Fonlama maliyeti bakışıyla fiyat duyarlı tüzel mevduat bizim için daha ikinci planda” diyor. Kuveyt Türk, tüzelde müşterilerine birikimlerini katılma hesabı, yatırım fonları, sukuk gibi ürünlerle değerlendirebilme imkanı veriyor. Kuveyt Türk KOBİ’den Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Abdurrahman Delipoyraz, burada da çiftçi ve esnaf müşteri sayılarını daha da artırmayı istedikleri söylüyor. Tüzel toplanan fonlarda 2021 yılında yüzde 24 artış planladıklarını da dile getiriyor.