Tüm dünyada sigorta sektöründe önemli yer tutan bireysel emeklilik uygulaması Türkiye’de de faaliyet geçiyor. Kurulmasında özel şartlar aranan sistem için şu ana kadar 10 şirket hazırlık yapıyor.&n...
Tüm dünyada sigorta sektöründe önemli yer tutan bireysel emeklilik uygulaması Türkiye’de de faaliyet geçiyor. Kurulmasında özel şartlar aranan sistem için şu ana kadar 10 şirket hazırlık yapıyor. Bireysel emeklilik sektörde sağlık ve hayat branşlarını etkileyecek ve yeni bir dönemi başlatacak. Sigortacılıkta yeni bir rekabet dönemini başlatacak bu sistem, aynı zamanda sermaye piyasasına da soluk getirebilecek.
Ardı ardına yaşanan krizlerle morali bozulan ve prim üretiminde istedikleri noktaya bir türlü ulaşamayan sigorta şirketleri, son günlerde tatlı bir telaş içinde. Bu telaşın ana nedeni de 7 Ekim 2001’de yürürlüğe girecek olan bireysel emeklilik yasası. Şirketler bir yandan alt yapı çalışmalarına hız verirken, diğer yandan da ödenmiş sermayelerini 10 trilyon liraya çıkartarak yasadaki ana unsurları birer birer yerine getirmeye çalışıyorlar. Böylece, çok az sayıda şirketin yükümlülüklerini yerine getirerek girmesi beklenen bu alana güçlü giriş yapmayı planlıyorlar.
Türkiye bu sisteme daha yeni geçiyor olsa da, bireysel emeklilik, gelişmiş ülkelerde yıllardır uygulanıyor ve çok önem veriliyor. Hatta emeklilik fonları bu ülkelerde hızla büyüyerek, sermaye piyasalarına yön veren en önemli sermaye grupları arasında yer alıyor. Dünya genelinde emeklilik fonlarının toplamının 11 trilyon dolar düzeyine ulaşmış olması da, bu gücü açıkça ortaya koyuyor. Sadece ABD’deki emeklilik fonlarının toplamı ise 4.3 trilyon dolar seviyesinde.
Bu sistem son yıllarda gelişmekte olan ülkeler de bile oldukça hızlı bir büyüme yaşamış. Macaristan da bunlardan biri. 1995 yılında bireysel emeklilik sistemine geçen Macaristan'da şu anda emeklilik fonlarının toplamı 28 milyar dolara ulaşmış durumda. Macaristan'ın nüfusunun 10 milyon olduğuna dikkat çeken uzmanlar, bireysel emeklilik sisteminin Türkiye'de çok daha büyük rakamlara ulaşabileceğine dikkat çekiyorlar. İşte bu nedenle sektörün önde gelen şirketlerinde yoğun bir hazırlık dönemi içindeler. Harıl harıl yeni rekabet ortamına hazırlanıyorlar.
Kimler hazırlık yapıyor?
Bireysel emeklilik sistemi, sigorta sektörü tarafından uzun süredir bekleniyordu. Bu nedenle sektörde faaliyet gösteren neredeyse tüm hayat şirketleri bu konuya yatırım yapmayı planlıyor. Ancak, yönetmeliklerin henüz belli olmaması, sermaye zorunluluğu ve şirketin en az yüzde 51’lik kısmının mali sektör kuruluşlarına ait olması gibi zorunluluklar, şirketlerin hazırlık çalışmalarını zorlaştırıyor.
Sektörün önde gelen şirketleri ise konuyla ilgili fizibilite çalışmalarını son hızla sürdürüyor. Yaptığımız araştırmaya göre, şu anda 10 şirket, bireysel emeklilik konusunda ciddi bir hazırlık aşamasında. Bu şirketler de şöyle: Anadolu Hayat, Koç Allianz Hayat, Axa Oyak Hayat, Yapı Kredi Yaşam, Garanti Hayat, Başak Hayat, Güneş Hayat, Ak Hayat, Commercial Union Hayat ve İsviçre Hayat Sigorta.
Şimdiye kadar neler yapıldı?
Bireysel emeklilik konusunda hazırlık yapan şirketlerin hemen hepsinin ilk yaptığı iş, yasanın öngördüğü gibi kayıtlı sermayelerini 20 trilyon liraya, ödenmiş sermayelerini de 10 trilyon liraya yükseltmek oldu. Yapı Kredi Yaşam Sigorta Genel Müdürü Doç. Dr. Giray Velioğlu, "Yasanın çıkmasının hemen ardından kayıtlı sermayemizi 20, ödenmiş sermayemizi de 10 trilyon liraya yükselttik" diyor.
Bireysel emeklilik şirketine dönüşüm için 4 milyon dolarlık yatırım yapmayı planladıklarını belirten Başak Hayat Sigorta Genel Müdürü Tevfik Cansız, emeklilik şirketinin sermaye gereksiniminin karşılanması doğrultusunda hazırlıklarını tamamladıklarını söylüyor. Prim üretiminde sektörün lideri konumunda olan Anadolu Hayat, sermayesi kanunda öngörülen miktara uygun olduğu için, şu sıralarda herhangi bir artırım yapmayı düşünmüyor. Diğer şirketler ise sermaye artırımları için bağlı bulundukları holdinglerin onayının yanı sıra, Hazine ve SPK'nın yasayla ilgili yayınlayacakları yönetmelikleri bekliyor.
Şirketlerin emeklilik planı
Bireysel emeklilikle ilgili fizibilite çalışmaları yaptıklarını belirten Ak Hayat Sigorta Genel Müdür Yardımcısı Olgun Akça, "Prensip olarak tamam diyoruz. Ancak, bu konuda kesin kararı holding verecek. Tabii bir de Hazine ve SPK'nın hazırlayacakları yönetmelikleri bekliyoruz" diyor.
Bireysel emeklilik işinde kesinlikle yer alacaklarının altını çizen Axa Oyak Hayat Sigorta Genel Müdürü Gökhan Dereli, "Varolma şeklimiz de, mevcut hayat şirketimizi Axa Oyak Emeklilik şirketi haline dönüştürerek olacak. Bu arada da hayat sigortacılığına devam edeceğiz. Sermayemizi de yasa çerçevesinde 10 trilyon liraya yükselteceğiz" şeklinde konuşuyor.
Koç Allianz Sigorta Genel Müdürü Kemal Olgaç ise bireysel emeklilikle ilgili çalışmalarını sürdürdüklerini, yasanın yürürlüğe girmesiyle birlikte hayat şirketlerinin sermayesini 10 trilyona yükselterek, emeklilik şirketine dönüştürmek için başvuracaklarını söylüyor.
Alt yapı hazırlıkları tamam
Sermaye yeterliliğinin yanı sıra, yasada yer alan en önemli unsurlardan biri de alt yapı olacak... Sektörün önde gelen şirketleri aslında bu konuda oldukça rahat. Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu'nda emeklilik konusunda uzmanlaşan şirketin 2 yıl içinde bilgi işlem alt yapısının 100 bin kişiye hizmet verecek nitelikte olması gerektiği belirtiliyor. Ancak, şu sıralarda hazırlık yapan şirketlerin önemli bir kısmı teknik alt yapılarının buna uygun olması ya da bağlı bulunduğu bankanın sistem alt yapısını kullanacağı için, bu konuda da herhangi bir sorun görünmüyor.
Altyapı konusundaki çalışmalarını tamamladıklarını belirten İsviçre Hayat Sigorta Genel Müdür Yardımcısı Ali Aktuğ, konuyla ilgili olarak şunları söylüyor: "Bireysel emeklilikle ilgili altyapı konusundaki çalışmalarımızı tamamladık. Biz şu anda 200 bin sigortalıya cevap verecek bir sistem kurduk."
Portföy yönetim şirketleri kuruluyor
Yasa, aynı zamanda emeklilik şirketlerinde biriken fonların, başka bir şirket tarafından yönetilmesini de zorunlu kılıyor. Bu nedenle hayat sigorta şirketleri, kendilerine yeni partnerler bularak portföy yönetim şirketi kurma konusunda çalışma yapıyorlar. Aslına bakılırsa, bireysel emeklilik konusunda hazırlık yapan şirketlerin hemen hemen tamamının ana ortakları arasında büyük bankalar ya da holdingler yer alıyor. Dolayısıyla bu şirketler diğerlerine göre daha şanslı görünüyor. Anadolu Hayat da bu şirketlerden biri. Genel Müdür Mustafa Su, "Yatırım fonlarımızın işletilmesi kapsamında İş Portföy Yönetimi ve İş Yatırım ile işbirliği yapmayı planlıyoruz" diyor.
Başak Hayat Sigorta Genel Müdürü Tevfik Cansız ise emeklilik fonlarını yönetmek üzere portföy yönetim şirketi kurulması için tüm çalışmaların tamamlandığını söylüyor.
İsviçre Hayat ise EVG Yatırım ile birlikte, kanunun öngördüğü portföy yönetim şirketini kurmuş bile... İsviçre Hayat Genel Müdür Yardımcısı Ali Aktuğ, konu hakkında şunları söylüyor:
"Söz konusu şirket şu anda kendi çabalarıyla bulduğu müşterilerin portföylerini yönetiyor. Emeklilik fonlarının toplanmaya başlamasıyla da, bu fonları yönetecek."
Sistemden ne bekleniyor?
Bireysel emeklilik sisteminin gelişmesi de çeşitli teşviklerle desteklenmeye çalışılıyor. En son 10 Temmuz'da Resmi Gazete'de yayımlanan Bireysel Emeklilikte Vergi Teşviğine Yönelik yönetmelik de, sektör yetkililerini sevindiren bir gelişme. Sektör yetkilileri, vergi teşvik sistemiyle hem birey hem de işverenler için olumlu bir sistemin oluşturulduğunu belirtiyorlar.
Vergi teşviklerinin bireysel emeklilik sisteminin gelişimi açısından son derece olumlu olduğunu belirten Anadolu Hayat Sigorta Genel Müdürü Mustafa Su, konuyla ilgili şunları söylüyor:
"Henüz netleşmeyen bazı yönetmeliklerle işverenlerin katılımı teşvik edilmeli. Bunun yanı sıra, fazla yük altında olan işverenlere yeni sosyal yükler getirmeyecek. Ancak, tanıtımda ve katkı paylarının tahsilatında şirketlere yardımcı olacak yeni düzenlemelerin yapılması, sistemden beklenen düzeyde fonun oluşması yönünde büyük katkı sağlar. Ancak, başlangıç aşamasındaki zorluklara rağmen, sistemin önümüzdeki dönemde ekonomimiz açısından hayati önem taşıyan uzun vadeli fonların yaratılmasında önemli bir işlev üstleneceğini sanıyorum."
1.2 milyon sigortalı
Türkiye'de 12 milyon ücretli çalışan olduğunu belirten Yapı Kredi Yaşam Sigorta Genel Müdürü Giray Velioğlu ise ilk yıl bu rakamın yüzde 10'unun sisteme gireceğini iddia ediyor.
Başak Hayat Sigorta Genel Müdürü Tevfik Cansız da 5 yıl içinde, ülke genelinde yaklaşık 5.5 milyar dolarlık bir fon oluşacağını tahmin ettiklerini söylüyor. Axa Oyak Hayat Sigorta Genel Müdürü Gökhan Dereli'nin bu konudaki tahmini ise emeklilik fonlarında 7 yıl sonunda 15 milyar doların birikeceği yönünde...
Bu nedenle sektör yetkilileri, bireysel emeklilik konusunda geç kalındığı görüşünde. Axa Hayat Sigorta Genel Müdürü Gökhan Dereli, bireysel emeklilik sistemine 90'lı yılların başında geçilmesi gerektiğini söylüyor. Dereli'nin konu hakkındaki görüşleri şöyle:
"Şili, Polonya, Çek Cumhuriyeti gibi bu işe 90'lı yılların başlarında girmiş olsaydık, Türkiye bu krizi asla yaşamazdı. Para ve sermaye piyasaları da derinlik kazanırdı. Emeklilik fonları sermayedara güven veren fonlardır. Yabancı sermayeye de güven verir. Enflasyonun düşmesinde, açık pozisyonun azalmasında emeklilik fonlarının yoğun katkısı olacak diye düşünüyorum."
SAĞLIK ARTIK HAYATIN DIŞINDA
Bireysel emeklilik kanunuyla birlikte bugüne kadar hayat ve sağlık branşını bir arada yürüten şirketler de bu iki faaliyeti ayırmak zorunda kalacak. Kanun mevcut hayat şirketlerinin sağlık branşını ayırdıktan sonra emeklilik şirketine dönüşmesine olanak tanıyor. Bu nedenle de şirketlerin bir kısmı şimdiden sağlık branşındaki faaliyetlerini devretmeye başladı. Yapı Kredi Sigorta Genel Müdürü Giray Velioğlu, konuyla ilgili olarak şunları söylüyor:
"Yasa tasarısında emeklilik şirketlerinin sağlık ve diğer branşlarda faaliyet gösteremeyeceği belirtiliyor. Biz bu unsurun yasalaşınca da değişmeyeceğini öngörerek yılbaşında sağlık branşındaki faaliyetimizi, Yapı Kredi Sigorta'ya devrettik. Böylece alt yapısal hazırlıklarımızı daha rahat tamamlayacağımızı düşündük. Aslında tasarıda bunun için şirketlere 2 yıl süre tanınıyor."
Koç Allianz Sigorta Genel Müdürü Kemal Olgaç, mevcut hayat sigortası şirketlerini emeklilik şirketine dönüştüreceklerini, iki yıl içinde de sağlık branşını faaliyetleri arasından çıkaracaklarını ifade ediyor.
Türkiye ve dünya ekonomisine yön veren gelişmeleri yorulmadan takip edebilmek için her yeni güne haber bültenimiz “Sabah Kahvesi” ile başlamak ister misiniz?