Çimdikleyiciler ve inovasyon

Yönetim uzmanı Oded Shenkar, 3 yıl önce bir kitap yayınlamıştı: "Copycats" (Kopyacılar). Shenkar'ın kitabında şu önemli saptama vardı: "Yeniliklerin yüzde 98'i inovasyondan değil, kopyalardan kaynaklanıyor. İncelenen 48 inovasyondan 34'ünün kopya, yani daha önceden bulunmuş hizmet ve ürünün geliştirilmesinden yaratılmış olması da bunu gösteriyor." Çok tipik ve bilinen bir örnek olacak ama online kitap işi Amazon'a ait değildi. Ancak Jeff Bezos, bu işi ileri aşamaya götürüp yenilikçi iş ve yönetim modeliyle geliştirdi. Sonuçta ortaya çıkan Amazon.com, sektörünün ilki olarak anıldı, alanında çığır açtı.

TEKSTİL İNOVASYONU NASIL GELİŞTİ?
En son "Outliers" kitabı ile adından söz ettiren Malcolm Gladwell'in yeni yazısını okuyunca bu kitap aklıma geldi. Gladwell'in yazısının özünde de benzer mesajvar. O da ürün ve hizmet inovasyonu geliştirenlerin önemli bölümünün başkalarından esinlendiklerinin ya da etkilendiklerinin altını çiziyor. Aradaki bu etkileşime de "çimdik" adını veriyor. Bu tezini ortaya koyarken tarihten birkaç örnek veriyor:

- "Sanayi Devrimi"nin İngiltere'de başlamasını farklı nedenlere yoranlar vardır. Ama esas nedenlerinden birini "etkilenme" ya da "çimdikleme" oluşturur. Samuel Crompton, 1779'da "eğirme çarkını" bulmuştu. Ardından gelen buluşçular Henry Stones, "metal tekerlek", James Hargreaves "yumuşatma işlevini", William Kelly ise "su gücünü" buluşa ekledi. Sonra diğerleri geldi ve iplik dokuma işi devrimci bir hal aldı.

- İlk buhar makinesini James Watt bulmuştu ama ondan sonra gelenler esas devrim niteliğindeki geliştirme ve eklemeleri yaptı.

STEVE JOBS'UN İZLEDİĞİ YOL
- 18'inci yüzyılda iplik eğirme mekanizmasını geliştiren Samuel Crompton ile Steve Jobs arasında benzerlik var. Steve Jobs da kendinden öncekilerin "çimdikleriyle" iPod, iPhone ve iPad ürünlerini geliştirdi. Örneğin, ilk başarılı ürünü olan Macintosh bilgisayarın "mouse" ve "ikonlarını" zamanın önde gelen laboratuvarlarına sahip şirketi Xerox'tan almıştı. Xerox'un PARC'ını 1979'da ziyaret etmiş, gördüklerinden etkilenmişti.

- Sadece Xerox değil, müzik çalarda da benzer bir trend var. Dünyada ilk taşınabilir dijital müzik çalar 1996 yılında piyasaya sürüldü. Apple ise iPod'u 2011 yılında tüketicilerle buluşturdu. Aynı şekilde akıllı telefonlar 1990'ların sonunda piyasaya sürüldü, iPhone ise 2007'de satışa sunuldu.

Gladwell, içinde bulunduğumuz dönemi ve yenilikçiliğin yeni rotasını çok iyi analiz etmiş. Aslında "yeni rota" demek de doğru olmaz. Ancak "buhar motoru", "internet" ve "ampul" gibi buluşları yaratma şansı giderek azaldığına göre, yeni dönemde inovasyonlar Gladwell'in altını çizdiği "çimdikleyiciler"den gelecek. Ürün ya da hizmet, mevcut buluşları birkaç aşama ileri taşıyanlar, içinde bulunduğumuz dönemin "değer yaratma" şampiyonları da olacak.