Jet hızıyla büyümek mümkün mü?

Bİr zamanlar, daha doğrusu 1990’larda Örsa Grubu’nun yükselişine tanık olmuştuk. Sahibi Ahmet Aydın isimli bir işadamıydı. Ressam Hüsamettin Koçan’la sanıyorum aynı köydendi ve onu destekliyordu. Sahibi olduğu Antalya’daki Falez Oteli’nde bir galeri bile açmıştı. Almanya kökenli, duyarlı ve etrafına saygı gösteren bir işadamıydı.
Ancak hızlı büyüme temposu içine girmişti. Falez’i  yapmış, konfeksiyon tesislerine yenilerini eklemişti. Bu yeni tesisler, onu hızlı bir büyüme dönemine sokacaktı. İzlediğim kadarıyla başına işi de bu hızlı büyüme sevdası ve aldığı krediler açtı. Hem konfeksiyon tesislerini hem de Falez Oteli kaybetti.
Sadece Ahmet Aydın mı? Türkiye’de çok sayıda işadamı, bazen etraftan verilen gazın da etkisiyle “hızlı büyüme” tutkusuna kapılabiliyor.
Oysa zenginlik katlanarak artar ve büyüme güç birikimiyle geldiğinde daha da anlamlanır. Örneğin Wal-Mart’ın kurucusu Sam Walton, iş hayatına, 1945 yılında tek bir mağaza ile başladı. İkinci mağazasını 7 yıl sonra açabildi.
30 yıl önce bu önemli perakende devinin sadece 38 mağazası vardı. Walton, yavaş ama istikrarlı bir strateji izleyerek bugünkü 3 binin üzerindeki mağaza sayısına ulaştı.
Bu konuyu “İyiden Mükemmele” kitabının yazarı Jim Collins’e sorduğumda bana şunları yazmıştı:
“Albert Einstein, bir defasında iğneleyici bir üslupla tüm zamanların en muhteşem buluşunun ‘bileşik faiz’ olduğunu söylemişti. İşte bu tam da Wal-Mart’ın hikayesidir.”
Sam Walton, iş hayatına yıllık 72 bin dolar gelirle başlamış. Yani ilk mağazasının cirosu sadece bu kadarmış. Sonraki 30 yılda her yıl onu yüzde 29 oranında artırmayı başarmış ve sonra da bu noktadan uçuşa geçmiş.
Şirket son yıllarda yılda ortalama yüzde 15 düzeyinde büyüyor, ama yüzdesi alınan taban çok büyük… Einstein’in dikkat çektiği ‘bileşik büyüme’ burada devreye giriyor. 72 bin dolarla başlayan ciro, bu büyümenin katkısıyla 1 trilyon doları yakalamış durumda.
Collins, büyümenin “kümülatif” güce dayalı olanının sağlıklı olabileceğini söylüyor:
“Büyük olabilirsiniz, bir dev de olabilirsiniz. Şeyleri birden ikiye, ikiden dörde ve dörtten sekize katlamak olağanüstü bir çaba gösterilmesini gerektirir. Ancak eğer şartları, zekice ve istikrarlı bir şekilde zorluyorsanız, o zaman önünde sonunda önce yüz, sonra bin, ardından da milyon katına çıkarmanız işten değildir. Tutarlı bir hedefi, istikrarlı bir hızla birleştirdiğinizde, her birinin teker teker tutturulmasından çok daha büyük bir iş başarmış olursunuz. Yani momentum kazanırsınız.”
Hızlı büyümek, basamakları üçer dörder çıkmak isteyenlerin dikkatine…