Bilişimin 10 Milyar $ Yolculuğu

BT pazarı geçtiğimiz 3 yılda Türkiye’nin ortalama büyüme hızının üstünde büyüdü. Aynı tarihlerde Türkiye’de bilgisayar sayısı ve internet kullanımında da büyük bir aşama kaydedildi. 2000 yılından bu yana internet kullanıcısı sayısı yüzde 1.200 oranında artarak 26,5 milyona ulaştı. Kriz BT’nin de büyüme hızını yavaşlattı. 2009’da yüzde 5 büyüyerek yaklaşık 7,5 milyar dolarlık bir hacme ulaşan sektörde donanım, payını bu yıl da artırdı. Yüzde 5’lik büyüme ise büyük ölçüde finans ve telekom sektörlerinin yatırımlarına devam etmesinden ve kamunun BT harcamalarından kaynaklandı. BT sektörü temsilcilerinin 2010 hedefinde pazarı yüzde 13,1 oranında büyüterek 8,4 milyar dolar ciroya ulaştırmak var. Sonraki hedef 10 milyar dolar…

2009, dünyada bilgi teknolojileri (BT) pazarı açısından oldukça hareketli bir yıldı. Yaklaşık 1,4 trilyon dolarlık hacme ulaşan sektörde kriz, rekabeti son noktasına taşıdı. Dünya devlerinin ortaklıklarına, birbirlerini satın almalarına tanık olduk. Devler yaptıkları büyük satın almalarla rakiplerinin bulunduğu alanlara girdiler. HP, 3Com’u satın aldı böylece network alanına da girerek Cisco’ya karşı daha iddialı bir rakip oldu.

HP’nin Oracle ile işbirliği devam ediyor ama yapılan açıklamalar ve satın alma trendi HP’nin yakın zamanda Oracle’a da rakip olacağını düşündürüyor. Yılın en büyük satın almasını ise Oracle, Sun’ı alarak gerçekleştirdi. Bu birlikteliğin sadece Oracle’ı değil, tüm BT sektörünü dönüştüreceği konuşuluyor.

2010 yılında dünya BT harcamalarının 1,5 trilyon dolara ulaşacağı tahmin ediliyor. IDC’nin araştırmasına göre dünyada yazılım, ağ ekipmanları, sunucu, PC ve hizmetler kategorileri toplam BT harcamalarının yüzde 76’sını oluşturuyor.

Gelişmiş ülkelerde yazılım ve hizmet pazarı donanımın minimum 2 katı büyüklüğünde. Gelişmekte olan ülkelerde eşit bir dağılım söz konusu. Türkiye’de yazılım ve hizmetlerin payı ise oldukça düşük. IDC’nin araştırmasına göre, Türkiye’de 2009’da yaklaşık yüzde 5 büyüyerek 7,5 milyar dolar büyüklüğe ulaşan BT sektörü, gelirlerinin yüzde 80’ini donanım, yüzde 12’sini hizmetler ve yüzde 8’ini ise yazılımdan elde etti.

Türk BT pazarında 2010’da da donanımın payını daha da artacağı yapılan tahminler arasında. Buna göre 2010 yılında BT pazarı yüzde 13 oranında büyüyecek ve sektörün hacmi 8,4 milyar dolara ulaşacak. Donanım payını yüzde 81’e çıkarırken hizmetlerin payı ise yüzde 11’e gerileyecek. Capital, BT sektöründe Türkiye’de yaşanan son gelişmeleri, alt kategorilerin performansını ve 2010 beklentilerini araştırdı.

Büyüdü Ama Hala Küçük
2009’da bilişim, her sektör gibi küresel ekonomik konjonktürdeki dalgalanmalardan etkilendi. Özellikle de krizin, sektör için en kritik dönem olan yılın son çeyreğinde gerçekleşmesi, daha yıkıcı oldu. Kamudaki büyük e-dönüşüm projelerinin gerçekleşememesi, bu etkinin daha fazla hissedilmesine neden oldu.

Ancak, bunlara rağmen BT diğer sektörlere kıyasla büyük fırsatları da içinde barındırdığını yine 2009 yılında ortaya koydu. Küresel ekonomik dalgalanmaların ve risklerin yılı olan 2009’da maliyet avantajı, tasarruf ve verimlilik artışı için, bilgi teknolojileri yatırımlarına devam eden şirketler krizi fırsata çevirmeyi başardı. Bunun en büyük kanıtı yıllardır BT alanında yaptığı yatırımların karşılığını hem krizde hem büyüme zamanlarında çok net alan finans sektörünün krizden güçlenerek çıkması oldu.

 Finans sektörü, kriz döneminde birçok alandaki yatırımlarını kesmesine rağmen, bilişim yatırımlarına devam etti. Özellikle hizmetler ve yazılımdaki büyüme finans, telekom, sağlık gibi sektörlerin yatırımlarından kaynaklandı.

2009’da yüzde 5 büyümeyle hacmi 7,5 milyar dolara ulaşan Türkiye BT pazarı, bu düzeyine rağmen hacim olarak çok yeterli bulunmuyor. Bilişim sektörünün GSMH’ye oranı ABD’de yüzde 3,5, gelişmiş ülkelerde yüzde 2-3 düzeyinde.

2009 yılında, Türkiye’de kişi başına düşen BT harcaması ise 103 dolar olarak gerçekleşti ve BT’nin GSYİH’dan aldığı pay yüzde 1,2’de kaldı. HP Türkiye Ülke Müdürü Serdar Urçar, “Aslında pazarın büyüklüğünün bugünkünün 2 katı olması gerekiyor” diye konuşuyor.

Pc’de Dizüstü Rekor Kırdı
BT sektörünün yüzde 80’ini sunucu ve PC’yi de içine alan donanım pazarı oluşturuyor. 2008’de 5,6 milyar dolar olan donanım gelirleri, 2009’da yüzde 4,8 oranında artarak yaklaşık 6 milyar dolara ulaştı. Bundan en büyük payı da masaüstü ve dizüstü bilgisayarların toplamı olarak ifade edilen PC satışları aldı.

3G lansmanı, netbook kategorisinin yaratılması ve mobilite trendinin artmasıyla tüketici talebi dizüstü bilgisayarlara kaydı. Dizüstü bilgisayar satışları y��zde 63,7 oranında artarken masaüstü bilgisayar satışları ise yüzde 18,4 oranında daraldı.

IDC analistlerinden Aslı Koçkal, masaüstü bilgisayar satışlarında yaşanan daralmanın en önemli nedeninin, 2008’de satışları artıran Milli Eğitim Bakanlığı’nın projelerinin benzerinin 2009’da gerçekleşmemesi olduğunu söylüyor ve şöyle devam ediyor:

“Bu büyümede netbook ürün kategorisinin lansmanı, 3G teknolojisinin başlamasıyla telekom kanalı kampanyalarının artmasının çok büyük etkisi var. Bunun haricinde global ve yerel anlamda tüm markalar odaklarını taşınabilir tarafa kaydırdı. Perakende kanalının yeni yabancı yatırımlarla genişlemesi, Satürn ve Bestbuy’ın Türkiye pazarına girmeleri de rekabeti artırdı. KDV indiriminin de satışlara çok olumlu etkileri oldu.”

Büyüklüğü 2,6 milyar dolara ulaşan pazarın yüzde 54,4’ünü ise 5 büyük oyuncu paylaştı. HP yüzde 16,8 payla lider, Casper yüzde 10,6 oranıyla ikinci, Acer yüzde 9,4 oranıyla üçüncü oldu. Exper, yılın son çeyreğinde Kocaeli Belediyesi’nin okullar için yaptığı 26 bin adetlik netbook alımının tedarikçisi oldu. Bu hatırı sayılır satış adediyle son anda pazar payını yüzde 9,3’e taşıdı ve 4’üncülüğe yerleşti. Toshiba ise yüzde 8,3 pazar payıyla pazarın en büyük 5’inci oyuncusu oldu. Toshiba Ürün Grup Müdürü Koray Oray, 2010’da da PC’de büyümenin taşınabilir bilgisayar tarafından geleceğini söylüyor.

Hizmetlerde Neler Oluyor?
BT sektöründen yüzde 12 pay alan ve 2009’da büyüklüğü 871,6 milyon dolara yükselen hizmetler kategorisi 2009’da yüzde 1,6 oranında büyüdü. 2008 yılında ise hizmetlerin büyüme oranı yüzde 13,1 olarak gerçekleşmiş ve büyüklüğü 857,9 milyon dolar olmuştu. 2008 yılında IBM BT servisleri tedariğinde bir numaralı üretici oldu. Onu Koç Sistem ve Datateknik izledi. HP ve Nortel Netaş da en büyük beş oyuncu arasında yer aldı. Bu 5 büyük oyuncunun pazarın toplamından aldıkları pay ise yüzde 33,9 oldu.

BT hizmet türleri arasında en fazla gelir yaratan kategorilere gelince… Buradan en büyük payı yüzde 29,1 oranıyla donanım destek ve kurulum kategorisi aldı. En fazla gelir getiren 2’inci hizmet türü yüzde 18,3’lük payıyla sistem entegrasyonu olurken, 3’üncü en çok gelir yaratan hizmet türü ise yüzde 17,5 oranıyla dış kaynak kullanımı idi.

IDC, BT hizmetleri pazarının Türkiye’de 2010’da yüzde 7 oranında büyüyerek 933 milyon dolara, 2013 yılında ise 1 milyar 299 milyon dolara ulaşacağını öngörüyor.

BT hizmetlerinin en büyük müşterisi 2008 yılında da yine kamuydu. Kamu BT hizmetlerine 194,95 milyon dolar harcadı ve bu kategoride yaratılan cironun yüzde 22,7’sini gerçekleştirmiş oldu.

Krizde dahi yatırımdan vazgeçmeyen finans sektörü hizmetlerin ikinci en büyük alıcısı oldu. BT hizmetlerine 190 milyon dolar yatıran finans sektörü hizmetler cirosunun yüzde 22,2’sini sağlamış oldu. Telekom sektörü de BT hizmetlerine 2008’de 172,97 milyon dolarlık bir yatırım yaptı ve toplam hizmetler cirosunun yüzde 20,2’sini oluşturdu. IDC Türkiye analistlerinden Mukesh Chuliani, Türkiye’de BT hizmetler kategorisinin gelecek 5 yılda yüzde 51 oranında büyümesini bekliyor. 2013’te kategorinin yaklaşık 1,3 milyar dolara ulaşacağını öngörüyor.

Yazılımı ‘Korsan’ Engelliyor
IDC verilerine göre, 2009’da yazılım gelirleri BT pazarından yüzde 8 oranında pay aldı. 2008 yılında 614,3 milyon dolar olan pazarın büyüklüğü 2009’da yüzde 0,9 oranında daraldı ve 608,7 milyon dolara geriledi. Pazarın 2010’da yaklaşık yüzde 10 oranında büyümesi ve 667,8 milyon dolara ulaşması bekleniyor.

Türkiye’de kullanılan yazılımların yüzde 65’inin korsan yazılım olduğunu açıklayan IDC analistlerinden Mukesh Chulani, bunun da 2008’de Türkiye ekonomisini 468 milyon dolar kayba uğrattığını belirtiyor.

Bilişim sektörünün en önemli sorunlarından biri de sektöre ait veri eksikliği. Bu sorun sektörün büyüklüğünden pazar paylarına kadar her yerde kendini gösteriyor. Yazılım sektörü tamamının hangi oyuncular tarafından nasıl paylaşıldığıyla ilgili araştırma şirketleri de veri sahibi değil. Ancak, IDC Türkiye’ye göre kurumsal uygulama yazılımları pazarı 2008’de global ekonomik kriz nedeniyle büyümesini yavaşlattı. Pazar 2008’de yüzde 2,6 oranında büyüdü. Ve pazarın büyüklüğü 89,2 milyon dolara çıktı. 2007’deyse pazarın büyümesi yüzde 21,8 düzeyinde olmuştu. 2008 yılında Türk şirketleri kurumsal uygulama yazılımı harcamalarının yüzde 48,8’ini kaynak yönetimi, yüzde 17,3’ü tedarik zinciri yönetimi ve yüzde 15,4’ünü de müşteri ilişkileri yönetimi yazılımlarına yaptılar. Pazarın en büyük oyuncusu SAP, 33,6 milyon dolar gelirle pazardan yüzde 37,6 pay aldı. Onu 16,1 milyon dolar gelirle Logo Business Solution ve 12,6 milyon dolarla Oracle takip etti. Bu 3 büyük oyuncunun toplam pazar payı yüzde 70’in altında. Ve 2007’ye göre yüzde 2,5 oranında küçüldüler. IDC Türkiye bu pazarın 2013 yılında 140,6 milyon dolara ulaşmasını bekliyor. Türkiye EAS pazarının 2010 yılında tekrar toparlanması, 2011’de ise daha hızlı büyümesi bekleniyor.

Bt’de Büyüme Nereden Gelecek?

Mukesh Chulanı /Idc Türkiye Analisti

Yabancı Girişi Azaldı
Geçtiğimiz yıl doğrudan yabancı sermaye akışı kriz nedeniyle en düşük seviyelerdeydi. YASED raporuna göre 2009’da doğrudan yabancı sermaye yatırımları 7,6 milyar dolara düştü. Oysa geçtiğimiz 3 yılda yıllık ortalama 20 milyar dolar olmuştu. Bu elbette BT harcamalarını olumsuz etkiledi. Ayrıca Türk girişimciler de 2009’da verimliliğe odaklanarak BT yatırımlarını da azalttı.

Finans Yatırıma Devam Etti
Geçtiğimiz birkaç yılda yatırımlar Türk bankacılık sektörüne aktı. Birkaç yabancı banka yerlileri satın aldı.  Bunlar arasında BNP Paribas, National Bank of Greece, National Bank of Kuwait, ING Bank ve Unicredit önemli girişimcilerdi. Bu sürecin sonunda doğal olarak finans sektörü genişledi ve BT yatırımlarında finans sektörünün önemli payı oldu.

Özelleştirmelerin Etkisi Sürecek
Özelleştirme girişimlerinde de büyük işlemler BT yatırımlarını artıran bir diğer gelişmeydi. Finans, elektrik, tütün ve gıdada gerçekleştirilen özelleştirmelerde en büyük işlemler Tekel, Petkim ve Türk Telekom’un satın alınması oldu. BT harcamalarında bu operasyonların etkisi devam edecek.

E-Dönüşüm Önemli
Türkiye’nin e-dönüşüm projesi de BT harcamalarını artıracak. Türkiye, AB’nin Lizbon Stratejisini hedefledi ve bu konuda birkaç girişimde bulundu. E-dönüşüm projesi 2003 yılında lanse edildi. Proje, öncelikle sağlık, sosyal güvenlik, eğitim ve iletişim sektörlerinde BT yatırımlarını büyütecek.

Gündemde Cloud Computıng/Bulut İşletimi Var

Arzu Gençoğlu / Gartner Türkiye Genel Müdürü

Kullandığın Kadar Öde
Cloud computing/bulut işletimi, 2010’un en önemli gündem konularından olacak. Bu noktada şirketler cloud computing’le BT ürün ve hizmetlerine kullandıkları kadar para ödeyecek. Şu an dünyanın gündeminde bu var. Tüm BT şirketleri de hızla buraya yatırım yapıyor. Bu sektörü büyütecek bir gelişme.

Maliyetler Artacak
Büyük işletmelerin veri merkezlerindeki enerji maliyetleri, gelecek 5 yıl içerisinde donanım maliyetleri kadar yüksek olacak. Daha küçük ölçekli işletmeler ise, aynı sorunlarla karşı karşıya kalmadan büyümek ve işlerini geliştirmek için yeni yollara gereksinim duyacak.

Endüstri Büyük Dönüşümün Eşiğinde
Bu noktada cloud computing, önümüzdeki yıllarda yalnızca tüm bilgi teknolojileri endüstrisini dönüştürmekle kalmayıp, aynı zamanda insanların çalışma, firmaların ise operasyonel süreçlerinde de ciddi değişiklere neden olacak.

Planlarımızı Büyüme Üzerine Yaptık

Cem Yeker / Sap Türkiye Genel Müdürü

Yazılımda Oyuncular Değişmeyecek
2010’da ekonominin tekrar büyüme trendine gireceğini ve yılın ikinci yarısının hareketli geçeceğini tahmin ediyoruz. Planlarımızı büyüme üzerine yaptık. Pazar yazılım anlamında özellikle endüstriyel çözümler ve iş zekasına yönelecek. 2009 yılında da bu bağlamda sektörden elenen oyuncular olmadığı gibi, 2010’da da hem dünyada hem Türkiye’de oyuncular değişmeyecek.

Yazılım Donanımdan Hızlı Büyüyecek
Türkiye BT pazarı donanım ağırlıklı bir pazar. Endüstrileşmiş ülkelere baktığımızda ise BT pazarının ağırlıklı olarak danışmanlık servisleri ve yazılım ürünleri tarafından domine edildiğini görüyoruz. Türkiye pazarı da önümüzdeki yıllarda tradisyonel bir donanım pazarından hizmetler yönüne doğru değişecek

Türkiye’de yazılım pazarı donanım pazarından daha hızlı büyüyecek. Kurumsal yazılım pazarı 10 yılda bugünkü pazarın en az 10 katı büyüklüğe ulaşacak.

Bt Devlerinin 2010 Beklentileri

Verimlilik Çözümleri Öne Çıkacak
Geçtiğimiz yıl Oracle Türkiye ve Orta Asya (CAT) adını verdiği yeni bir bölge oluşturdu ve bu bölgenin merkezi olarak Oracle Türkiye’yi seçti. Oracle CAT Bölgesi’nin yönetimine ise başkan yardımcısı olarak Gürhan Kalelioğlu getirildi. Kalelioğlu, bu durumun Türkiye’nin yetişmiş insan kaynağı ve bilgi birikimini uluslararası arenada göstermesi açısından çok önemli olduğunu söylüyor. 2010’da her sektörde BT kullanımında dikkat çekici bir artış yaşanacağını belirtiyor ve “Maliyet tasarrufu sunarken verimlilik artışı sağlayan çözümler ön plana çıkacak” diyor.

Yabancı Yatırımlar Artacak
Bimsa Satış ve Pazarlama Direktörü Murat Atıcı ise Türkiye bilişim pazarına yabancı ilgisinin arttığını söylüyor. Mevcut yabancı şirketlerin Türkiye operasyonlarını büyüttüğüne dikkat çeken Atıcı, ayrıca dünya bilişim devlerinden Foxconn’un Türkiye'de açacağı masaüstü bilgisayar üretim tesisiyle önemli miktarda istihdam yaratacak olmasını örnek gösteriyor.

160 Milyar Dolar Gerçekçi Bir Hedef
Koç Bilgi Grubu Genel Müdürü Mehmet Nalbantoğlu ise “Bilgiyi yönetenlerin kurallarını koyduğu yeni oyunda, artık talebin nerede olduğunu bilenlerin ve bu talebe hızlı cevap verenlerin öne çıkacağı yeni bir düzen kuruluyor” diyor. Nalbantoğlu, bu nedenle önümüzdeki yıllarda BT’de çok ciddi gelişmelerin yaşanacağını ve 2023 yılında Türk bilişim sektörünün 160 milyar dolar büyüklüğe ulaşma hedefinin de gayet gerçekçi olduğunu sözlerine ekliyor.

4 Kategorinin Seyri

Ciroların Yüzde 8’i Baskıya
2009’da 311,1 milyon dolarlık hacme ulaşan baskı, görüntüleme ve kopyalama pazarında 5 büyük oyuncu pazarın yüzde 63,6’sını elinde tutuyor. Bu alanın lideri HP’nin pazar payı yüzde 23,4. Ardından yüzde 13,4 payla Canon geliyor. “Araştırmalar şirketlerin cirolarının yüzde 8’ini baskı maliyetlerine harcadıklarını gösteriyor” diyen HP Türkiye Ülke Müdürü Serdar Urçar, “Özellikle KOBİ’lerin başarılı olmasını sağlamak için sadece ürünlere odaklanmaktan öte şirketlerin iş akışını hızlandırmak ve maliyetlerini düşürmek üzere yeni çevreci teknolojilere yoğunlaştık” diyor.

Sunucu Pazarı Devlerin Elinde
Donanımın sunucu alt kategorisi 2009’da 207,6 milyon dolar büyüklüğe ulaştı. Pazar 5 büyük oyuncu tarafından domine edildi. Pazarın lideri yüzde 38,6 payla HP olurken, IBM yüzde 38,4 payla HP’nin ensesindeydi. Onları Sun Microsystems yüzde 14,5 ile Dell yüzde 3,4 ile ve Fujitsu yüzde 1,7 ile takip etti. Uzmanlar sunucu pazarının 2010’un 2’nci yarısında yatırımların artmasıyla büyüyeceğini öngörüyor.

Güvenlik 3 Yılda Yüzde 80 Büyüdü
Gartner tarafından hazırlanan Türkiye güvenlik yazılımı pazarıyla ilgili verilere göre Türkiye’de pazar 2006’da 24,5 milyon dolarlık hacme sahipken 2009 yılında yüzde 80 büyüyerek 44,4 milyon dolara ulaştı. AVG Technologies Pazarlama Müdürü Gareth Williams, son yıllarda birçok kişinin, temel düzeyde koruma çözümleri yerine tam koruma çözümlerini tercih ettiğini söylüyor. Bu eğilimin 2009 yılı boyunca devam ettiğini dile getiren Williams, artan güvenlik tehditleri nedeniyle 2010 yılı boyunca da güvenlik yazılımlarına rağbet olacağını tahmin ediyor.

Yeni Ürünler Büyütecek
2009’un 3’üncü çeyrek sonuçlarına göre veri depolama pazarı 99,89 milyon dolara ulaştı. Dünya pazarının lideri EMC, Türkiye pazarından da yüzde 39,6 pay aldı. EMC’yi HP yüzde 17,9 ve Sun yüzde 15,3 oranıyla izledi. Bu 3 büyük oyuncu pazarın yaklaşık 4’te 3’ünü kontrol etti. Analistler veri depolama alanında sunulacak yeni ürünlerin 2010’da pazarın büyümesini destekleyeceğini belirtiyor.

Özlem Aydın Ayvacı
[email protected]