- Anasayfa
- Yazarlar
- Ali Özgenç
- Sosyal inovasyon
Sosyal inovasyon
Sosyal inovasyon konusunda bir yazı yazmayı bir süredir planlıyordum. Gerek global gerekse de ülke çapında toplum öylesine devasa problemlere boğulmuş durumda ki artık zamanıdır diye düşündüm.
Eskiden inovasyon denildiğinde yalnızca şirketler akla gelirdi. Şimdi bireyin ve toplum bilincinin güçlendiği bir çağı yaşıyoruz. Sosyal medyanın gelişmesi de toplumsal fayda sağlayacak yeni çözümlere olan talebi artırıyor. Sosyal inovasyon, sosyal problemlere inovatif çözümler geliştirmeye verilen ad.
İnovasyonlar her zaman ticari boyutu ön plana çıkarılarak yapılmıyor. Toplumsal faydayı öncelik olarak alan inovasyonlar da var. Tabii toplumsal faydayı hedefleyen inovasyonlar, ticari başarıyı da getirebilir. Hem toplumsal bir sorunu çözen hem gerçekleştirene fayda sağlayan inovasyonlar bir taşla iki kuş vurma fırsatı veriyor.
NEDEN İLGİLENMELİ?
Bugün şirketler, sağlık ve zindelik, çevrecilik, toplum ve sosyal medya, alım gücü düşük kesim için ürün ve hizmetler gibi alanları birer inovasyon firsat alanı gibi görüyor. Toplumsal duyarlılıklara hizmet eden ürün ve servisler toplumdan giderek daha fazla destek alıyor.
Aynı şekilde, yalnızca kârını değil de içinde var olduğu toplumu önemseyen ve katkıda bulunan şirketler de daha çok takdir görüyor ve daha kalıcı oluyor.
Kamuda da sosyal inovasyona dönük büyük bir ihtiyaç ve fırsatlar var. Eğitimi demokratikleştirmek, niteliğini artırmak ve inovatif bireyler yetiştirecek programlar uygulamak, her ülke için zorlu bir hedef. Türkiye’nin global inovatiflik skalasında bulunduğu 60’lı sıralardan bir sıçrama yapabilmesi için bu daha da önemli.
Sağlık ve adalet sistemi, gıda güvenliği, yoksullukla mücadele, büyük şehire göç ve mülteciler sorunu, sosyal dışlanma, aile-içi şiddet, çocuk evlilikleri, çarpık şehirleşme ve kaçak yapılaşma, çevre sorunları, büyük şehirlerin trafik keşmekeşi, hepsi sosyal inovasyon için birer fırsat alanı.
Bunların bir kısmı, gerekli platformlar oluşturulursa devlet ile STK’lar, üniversiteler, şirketler ve bireylerin işbirliği yapabileceği alanlar.
GÜZEL ÖRNEKLER
Sosyal inovasyonda dünyanın değişik yerlerinden çok güzel örnekler var. Amerika’dan bir örnek MIT’ten Nicholas Negroponte’nin 2006’da başlattığı dünyadaki her çocuğa bir bilgisayar vermeyi amaçlayan proje.
Çocuklar için özel bir şekilde tasarlanan düşük maliyetli XO cihazları dizüstü bilgisayar olarak başladı. Şu anda tabletleri de var. Yine ABD’de son dönemde yaygınlaşan çevrimiçi üniversite dersleri de önemli bir eğitim inovasyonu ve sosyal inovasyon.
LifeStraw, bir Amerikalı tarafından geliştirilen ve temiz su kaynağı olmayan yerlerde birikintilerden su içerek hayatta kalmayı sağlayan, içme kamışı biçiminde bir kişisel su filtresi. Suyun tadını bozmadan bakterileri, parazitleri ve kirliliği süzüyor ve 1000 litreye kadar ömrü var.
Bill Gates tarafından kurulan Gates Vakfı da dünyanın geri kalmış yerlerinde insanların sağlığı ve gelişimi için yüksek teknolojili ucuz tüberküloz testi gibi projeleri destekliyor, ihmal edilmiş tropik hastalıklar üzerinde çalışıyor.
Profesör Muhammed Yunus’un başlattığı ve yoksulların bankası olarak bilinen Grameen Bankası Bangladeş’te küçük girişimci gruplarına teminatsız “mikrokredi” veriyor. Kredi alanların yüzde 98’i kadın. Mikrokredinin mucidi olan Mu-hammed Yunus aynı zamanda bir de Nobel ödülünün sahibi.
Eskiden klavuz köpek ve beyaz baston kullanan görme özürlüler, evin dışında ancak bildikleri dar bir bölgede dolaşabilirdi. Hollanda’da geliştirilen ve iPhone veya Android ile çalışan elektronik baston I-Cane sayesinde bu artık sona eriyor. Bir cins navi-gasyon aleti gibi çalışan ve aynı zamanda tehlikelerden koruyan I-Cane görmeyenlerin gözü gibi çalışıyor.
Avrupa Komisyonu başta olmak üzere çeşitli kuruluşlar, Avrupa’da sosyal inovasyonu destekliyor. Avrupa Komisyonu’nun BENISI Projesi, ülkeler ve bölgeler arası sosyal inovasyon için bir kuluçkalıklar ağı oluşturmayı hedefleyen bir proje. İngiltere merkezli Nesta ve SIX de bu konuda çalışan organizasyonlar.
Sosyal inovasyonlar nasıl gerçekleşecek? Burada “katılım”, sonuca varmayı hızlandıracak önemli bir anahtar kelime. Katılımı ne kadar önemserseniz, benimsenme ve yayılım da o kadar güçlü olur. Katılımı artırıcı araçlar olarak, sosyal medya, bloglar, teknolojiyi kullanma, TED benzeri konferanslar, ve paydaşları içeri alma sayılabilir.
Yöntem, sosyal problemleri belirlemek, sorunlara ses kazandırmak, ilgi uyandırmak, özgün çözüm fikirleri üretmek ve etki, yayılım ve kalıcılık sağlayacak şekilde dönüşümü gerçekleştirme. Sosyal inovasyonun çıktıları ise inovatif hizmet ve ürünler, zihin değişikliği, insan odaklılık ve yeni insan ağları.
İnovasyonlar her zaman ticari boyutu ön plana çıkarılarak yapılmıyor. Toplumsal faydayı öncelik olarak alan inovasyonlar da var. Tabii toplumsal faydayı hedefleyen inovasyonlar, ticari başarıyı da getirebilir. Hem toplumsal bir sorunu çözen hem gerçekleştirene fayda sağlayan inovasyonlar bir taşla iki kuş vurma fırsatı veriyor.
NEDEN İLGİLENMELİ?
Bugün şirketler, sağlık ve zindelik, çevrecilik, toplum ve sosyal medya, alım gücü düşük kesim için ürün ve hizmetler gibi alanları birer inovasyon firsat alanı gibi görüyor. Toplumsal duyarlılıklara hizmet eden ürün ve servisler toplumdan giderek daha fazla destek alıyor.
Aynı şekilde, yalnızca kârını değil de içinde var olduğu toplumu önemseyen ve katkıda bulunan şirketler de daha çok takdir görüyor ve daha kalıcı oluyor.
Kamuda da sosyal inovasyona dönük büyük bir ihtiyaç ve fırsatlar var. Eğitimi demokratikleştirmek, niteliğini artırmak ve inovatif bireyler yetiştirecek programlar uygulamak, her ülke için zorlu bir hedef. Türkiye’nin global inovatiflik skalasında bulunduğu 60’lı sıralardan bir sıçrama yapabilmesi için bu daha da önemli.
Sağlık ve adalet sistemi, gıda güvenliği, yoksullukla mücadele, büyük şehire göç ve mülteciler sorunu, sosyal dışlanma, aile-içi şiddet, çocuk evlilikleri, çarpık şehirleşme ve kaçak yapılaşma, çevre sorunları, büyük şehirlerin trafik keşmekeşi, hepsi sosyal inovasyon için birer fırsat alanı.
Bunların bir kısmı, gerekli platformlar oluşturulursa devlet ile STK’lar, üniversiteler, şirketler ve bireylerin işbirliği yapabileceği alanlar.
GÜZEL ÖRNEKLER
Sosyal inovasyonda dünyanın değişik yerlerinden çok güzel örnekler var. Amerika’dan bir örnek MIT’ten Nicholas Negroponte’nin 2006’da başlattığı dünyadaki her çocuğa bir bilgisayar vermeyi amaçlayan proje.
Çocuklar için özel bir şekilde tasarlanan düşük maliyetli XO cihazları dizüstü bilgisayar olarak başladı. Şu anda tabletleri de var. Yine ABD’de son dönemde yaygınlaşan çevrimiçi üniversite dersleri de önemli bir eğitim inovasyonu ve sosyal inovasyon.
LifeStraw, bir Amerikalı tarafından geliştirilen ve temiz su kaynağı olmayan yerlerde birikintilerden su içerek hayatta kalmayı sağlayan, içme kamışı biçiminde bir kişisel su filtresi. Suyun tadını bozmadan bakterileri, parazitleri ve kirliliği süzüyor ve 1000 litreye kadar ömrü var.
Bill Gates tarafından kurulan Gates Vakfı da dünyanın geri kalmış yerlerinde insanların sağlığı ve gelişimi için yüksek teknolojili ucuz tüberküloz testi gibi projeleri destekliyor, ihmal edilmiş tropik hastalıklar üzerinde çalışıyor.
Profesör Muhammed Yunus’un başlattığı ve yoksulların bankası olarak bilinen Grameen Bankası Bangladeş’te küçük girişimci gruplarına teminatsız “mikrokredi” veriyor. Kredi alanların yüzde 98’i kadın. Mikrokredinin mucidi olan Mu-hammed Yunus aynı zamanda bir de Nobel ödülünün sahibi.
Eskiden klavuz köpek ve beyaz baston kullanan görme özürlüler, evin dışında ancak bildikleri dar bir bölgede dolaşabilirdi. Hollanda’da geliştirilen ve iPhone veya Android ile çalışan elektronik baston I-Cane sayesinde bu artık sona eriyor. Bir cins navi-gasyon aleti gibi çalışan ve aynı zamanda tehlikelerden koruyan I-Cane görmeyenlerin gözü gibi çalışıyor.
Avrupa Komisyonu başta olmak üzere çeşitli kuruluşlar, Avrupa’da sosyal inovasyonu destekliyor. Avrupa Komisyonu’nun BENISI Projesi, ülkeler ve bölgeler arası sosyal inovasyon için bir kuluçkalıklar ağı oluşturmayı hedefleyen bir proje. İngiltere merkezli Nesta ve SIX de bu konuda çalışan organizasyonlar.
Sosyal inovasyonlar nasıl gerçekleşecek? Burada “katılım”, sonuca varmayı hızlandıracak önemli bir anahtar kelime. Katılımı ne kadar önemserseniz, benimsenme ve yayılım da o kadar güçlü olur. Katılımı artırıcı araçlar olarak, sosyal medya, bloglar, teknolojiyi kullanma, TED benzeri konferanslar, ve paydaşları içeri alma sayılabilir.
Yöntem, sosyal problemleri belirlemek, sorunlara ses kazandırmak, ilgi uyandırmak, özgün çözüm fikirleri üretmek ve etki, yayılım ve kalıcılık sağlayacak şekilde dönüşümü gerçekleştirme. Sosyal inovasyonun çıktıları ise inovatif hizmet ve ürünler, zihin değişikliği, insan odaklılık ve yeni insan ağları.
