Ücretin liderleri

Bankacılıkta İş Bankası, Odeabank, Vakıfbank, Garanti; otomotivde Renault, Otokar, BMC; hazır giyimde LC Waikiki, DeFacto ve Inditex… Bu şirketlerin ortak özelliği çalışanlarına sektör ortalamasının üzerinde ücret ödemesi… 11 sektörde yaptığımız “Ücret Liderleri 2016” araştırmasına göre bu şirketler yetenekli iş gücünü çekmek için yüksek ücret stratejisini benimsiyor. Yine de eskisi gibi sektör ortalamasının yüzde 50-70 üzerine çıkmayıp yüzde 20-30 bandında kalmaları dikkat çekici…
Geçen yıl ücretler açısından hiç de iyi geçmedi. Şirketler, çalışanlarına ortalama yüzde 7,8 zam yaparken, döviz kurlarındaki artış ücretlerin reel olarak yüzde 30 değer kaybetmesine yol açtı. 2016’da ise ücretlerdeki büyük kaybın telafi edilmesi beklenmiyor. Son 8 yıldır olduğu gibi bu yıl da şirketlerin ücret ve zam politikalarında büyük değişiklikler yok. Mercer’dan Hay Group’a kadar dünyanın en büyük ücret araştırma şirketleri, 2016’da Türkiye’de ücretlerde ortalama yüzde 8-9 bandında artış öngörüyor. Mercer Türkiye Genel Müdürü Dinçer Güleyin, geçen yıl ücretlerin yüzde 30 değer kaybetmesine karşın 2016’da bu durumun telafi edilmeyeceğini belirtiyor. Güleyin, “2016’da Türkiye’de ücret artışının yüzde 8 seviyesinde olmasını bekliyoruz” diye konuşuyor. Hay Group, Towers Watson ve Poyraz’ın ücret araştırmaları da döviz kurlarındaki artışın 2016’da ücretlere yansımayacağını gösteriyor. Hay Group, 2016’da Türkiye’deki şirketlerin ücret artış bütçelerinin yüzde 9 seviyesinde olacağını öngörürken Poyraz, yüzde 8-9 bandında zam bekliyor. Özetle bu yıl birçok şirkette yüksek ücret artışları yapmak mümkün olmayacak gibi gözüküyor. En iyi performanslı beyaz yakalılar bile maksimum yüzde 12 zam alabilecek. Reel ücretlerin hızla değer kaybedip eridiği bir ortamda Türkiye’de en yüksek maaşı ödeyen şirketleri araştırdık. İşte Türkiye’de ve dünyada ortalamanın üzerinde maaş veren, sektörlerinin ücret liderleri olan şirketler…~DÜNYADA DURUM NASIL?
Glassdoor.com, çalışanların işverenleriyle ilgili anonim değerlendirmeler yaptığı bir internet sitesi. 190 ülkeden 16 milyon üyesi var. Glassdoor.com’un ücret ve yan haklar konusunda yaptığı son araştırmaya göre dünyada çalışanlarına en yüksek ücretleri ödeyen ilk 5 şirket sırasıyla Google, Costco Wholesale, Facebook, Adobe ve Epic Systems Corporation. 10 binden fazla çalışanı bulunan Google, aynı zamanda oldukça bonkör. Çalışanları için düzenlediği partilerden kayak tatillerine kadar mühendislerin çalışmak için can attığı Google’da yeni işe başlayan bir yazılım mühendisi yılda 372 milyon TL (127 bin dolar) kazanıyor. Analistlerin yıllık maaşı ise 500 milyon TL seviyesinde. Google’daki en yüksek maaşlı pozisyonlardan bir tanesi de finans direktörlüğü pozisyonu. Google’da bir finans direktörü yılda 1 milyon TL ücret alıyor. Google’ın rakiplerinden Facebook da en iyi yetenekler için en iyi ücreti ödeme prensibiyle hareket ediyor. Bu nedenle Facebook’un kurucusu Marc Zuckerberg de dünyanın en bonkör patronları arasında. Sektör ortalamasının üzerinde rekabetçi ücret politikasının benimsendiği Facebook’ta, yüksek mühendisin yıllık kazancı 1 milyon TL’yi buluyor. Yazılım mühendisleri de Google’da olduğu gibi yarım milyon TL’nin üzerinde kazanıyor. Oracle, Microsoft, Twitter, Qualcom gibi diğer bilişim şirketleri de çalışanlarına en yüksek ücret ve yan hakları sunuyor. Özellikle son dönemde sosyal medya ve mobil şirketlerin CEO’ları en çok kazananlar arasında yer alıyor. 
ÜCRETİN SÜPER LİGİ
 Linkedın’in CEO’su Jeffrey Weiner’ın yıllık ücreti 49 milyon dolar seviyesinde. Dünyanın en büyük ikinci yazılım şirketi Oracle’ın CEO’su Lawrence J. Ellison’ın yıllık kazancıysa 78 milyon doları geçiyor. Dünyanın en büyük yönetim danışmanlık şirketlerinden Pedersen&Partners’ın yaptığı araştırmaya göre, ABD’de çalışanlarına geleneksel olarak en iyi ücreti sırasıyla Oracle, Walt Disney, Boeing ve General Electric şirketleri ödüyor. İngiltere’de ise çalışanlarına en yüksek ücreti HSBC ve Shell veriyor. Pedersen &Partners Türkiye Ortağı ve Ülke Müdürü Sabit Tapan, Almanya’da ücret lideri şirketlerin Volkswagen, BMW, Siemens ve Henkel olduğunu belirtiyor. Batı Avrupa’da ise Vivendi, Telefonica, Inditex/Zara ve Louis Vuitton Moet Hennessy çalışanlarına en bonkör davranan şirketler arasında yer alıyor. Human Group Genel Müdürü Gaye Özcan da sektörlerinde lider olan ve marka olmayı başarmış şirketlerin ücretlerinin yüksek olduğunu belirtiyor. Özcan’a göre pazar ve ürün geliştirme potansiyeli yüksek şirketler de diğerlerine göre daha iyi ücret ödüyor. ~TÜRKİYE’DEKİ BÜYÜK DEĞİŞİM
Türkiye’de de eskiye göre yüksek ücret ödeyen şirketlerde büyük bir değişim söz konu. Ücret araştırmasının 42’ncisini yayınlayan Poyraz Danışmanlık’ın 15 bin işverenin verilerini değerleyerek oluşturduğu rapora göre Türkiye’deki konjonktürel değişimler mevcut işlerin ücretlerini de değiştirdi. Poyraz Danışmanlık’ın kurucusu Ali İhsan Poyraz, bugünle 30-40 yıl öncesinin yüksek ücret ödeyen sektörlerinin ve işlerinin farklı olduğunu söylüyor. Poyraz, “30-40 yıl önce Türkiye’de fabrika, üretim müdürlerinin ve mühendislerin ücretleri yüksekti. 80’lerde Özal döneminde dış ticaret şirketlerinde çalışan kişiler kıymete bindi, ücretleri tavan yaptı. 1990’larda finansçıların, bankacıların maaşları yükseldi, sonra bir finansal kriz patladı, bankacılar işsiz kaldı ve dolayısıyla maaşları düştü” diyor. Poyraz’a göre bugünün yüksek ücret artışı yaşayan sektörlerinin başındaysa inşaat ve kimya sektörleri bulunuyor. Towers Watson Türkiye Ücret Araştırmaları Yöneticisi Kerem Tuzlacı da bugün genel piyasa ücretlendirmelerine göre Türkiye’de en yüksek ücreti enerji, ilaç ve teknoloji sektörlerinde faaliyet gösteren şirketlerin ödediğini belirtiyor. Buna karşın, perakende, sigorta ve medyada ücretler daha düşük seviyede konumlanıyor. 
ORTALAMANIN ÜZERİNE ÇIKAN ŞİRKETLER 
Towers Watson’ın araştırmasına göre Türkiye’deki şirketlerin yaklaşık yüzde 65’i sektör ortalamasında ücret verirken, sadece yüzde 10’u piyasanın üzerinde ücret ödüyor. Türkiye’de ücret lideri şirketlerin başındaysa yabancı şirketler ilk sırada yer alıyor. Türkiye’nin en büyük bordro şirketlerinden Datassist’in genel müdürü Ayşe Nazmiye Uça, ücret ve yan haklar konusunda güçlü ve global standartları olan şirketlerin ücret skalasında en tepede yer aldığını belirtiyor. “Türkiye’deki uluslararası şirketler, daha yüksek maaşlarla piyasada varlıklarını sürdürüyor” diyen Uça’ya göre bu durum çok uluslu şirketlerin ücret ve yan haklar konularında izledikleri global kodlardan kaynaklanıyor. Pedersen & Partners Türkiye Ortağı ve Ülke Müdürü Sabit Tapan da bugün Türkiye’de en yüksek ücretleri teknoloji, telekom, hızlı tüketim, ilaç, enerji, finans ve danışmanlık şirketlerinin ödediğini belirtiyor. Buna karşın perakende, inşaat ve sivil toplum kuruluşlarında ücretler düşük seviyelerde seyrediyor. Tapan, GE, 3M, BP gibi global devlerin ücret skalasının en tepesinde yer almaya devam ettiğini belirtiyor. Yabancı şirketler ücret araştırmalarında öne çıksa da bilişim sektöründe onların önüne geçen yerli şirketler de var. Uça, yerli bilişim ve yazılım şirketlerinin oldukça dinamik maaş skalası sunduklarını belirtiyor ve “3 yıl önce bugün bilişimde ulaştığımız maaş ortalamalarını öngöremezdik” diye konuşuyor. ~NEDEN YÜKSEK ÜCRET?
Aslında en iyi yetenekleri şirkette çalıştırmak ve onları kurum içinde tutabilmek için piyasa ortalamasının üzerinde ücret paketi sunmak yeni bir konu değil. Hugent İş Geliştirme Direktörü Özlem Veryeri Taşkaya, yeteneği elinde tutmak isteyen, rakiplerine eleman transferini önlemeyi amaçlayan şirketlerin yüksek ücret politikası izlediklerini söylüyor. Türk iş dünyasının duayenlerinden rahmetli Vehbi Koç da “Hayat Hikayem” adlı kitabında bahsettiği gibi işadamlarına çalışanlarına ortalamanın üzerinde yüksek ücret ödeme tavsiyesinde bulunuyor. Koç, kitabında “En ufak tezgahtardan en büyük müdüre kadar vereceğiniz aylık, ücret, prim, ikramiye, kısaca o elemanın eline geçecek para, rakip firmaların verdikleri paradan yüksek olmalıdır” diyor. Türkiye’de iyi ücret ödeyen şirketler arasında yer alan P&G’nin Türkiye ve Kafkasya Yönetim Kurulu Başkanı Tankut Turnaoğlu, “Çalışanlara iyi bakmak gerekiyor ki onlar da işe iyi baksın” diye konuşuyor. Adisa Danışmanlık Yönetim Danışmanı Mehmet Eronat, orta ve üst yönetim seviyesinde şirketlerin rakiplerinden yaptığı transferlerde daha yüksek ücret ödeme stratejisi izlediklerini söylüyor. YÜZDE 30’U GEÇMİYOR
Eskiden sektör ortalamasının üzerinde ücret ödeyen şirketler genellikle ortalamanın oldukça üzerine çıkıyordu. Ancak son dönemde bu fark geriledi. Datassist Genel Müdürü Ayşe Nazmiye Uça, “Daha önceki dönemlerde yüksek ücret ödeyenler ortalamanın yüzde 50-70 üzerine çıkıyordu. Ancak bu fark günümüzde yüzde 25-30 bandına indi” diyor. Mercer Türkiye İK Danışmanlığı ve Araştırmaları Yöneticisi Goncagül Çamur Uğurlu, yüksek ücret ödeyen şirketlerin ortalamanın yüzde 10-30 üzerine çıkma trendinde olduğunu belirtiyor. Human Group Genel Müdürü Gaye Özcan ise yüksek ücret ödeyen şirketlerin genellikle ortalamanın yüzde 20 üzerine çıktığını belirtiyor. Yüksek ücret ödeyen şirketlerin ücret seviyeleri sektör ortalamalarına yaklaşsa da birçok şirkette daralan makas çalışanlara sunulan ekstra paketler ve yan haklarla telafi edilmeye çalışılıyor. Towers Watson Türkiye Ücret Araştırmaları Yöneticisi Kerem Tuzlacı, şirketler ve çalışanlar açısından bakıldığında yan hakların giderek daha fazla önem kazandığını söylüyor. Tuzlacı, “Belirli sektörler yan hak paketlerini büyük bir dikkatle hazırlayarak çalışanlarına sunuyor. Bu anlamda, ortalama baz ücret kazançları dikkate alındığında özellikle ilaç, tüketici ürünleri ve hizmet sektörünün öne çıktığını gözlüyoruz” diyor. Bu sektörleri sırasıyla petrol ve doğalgaz, altyapı hizmetleri, finansal hizmetler ve teknoloji/telekom sektörleri takip ediyor.~AYHAN YAVRUCU / ALARKO HOLDİNG GENEL KOORDİNATÖRÜ
“İYİ İŞ İÇİN İYİ ÖDEMEK LAZIM”
“ÇOĞU DOĞRU DEĞİL”
Türkiye’de şirketler reel ücretleri doğru açıklamıyor. Herkes ödediği ücreti yüksek gösteriyor, gerçek durumu yansıtmıyor. Birçok firma çalışanlarına ödediği reel ücretin çok altında maaş ödüyor. ‘Çalışanıma net 3 bin TL veriyorum” derken aslında bunun 3’te birini ödüyor.
SEKTÖRÜN ÜZERİNDE
Alarko olarak sektör ortalamasının üzerinde ücret veriyoruz. Bunun da en önemli nedeni iyi iş yapmak istiyorsanız iyi eleman seçmek zorundasınız. Bu nedenle biz de sektör ortalamasının üzerinde ücret veriyoruz. Sadece Türkiye’de değil yurtdışında da çalışanlarımıza iyi ücret verdiğimizi düşünüyorum. İyi adamları hala bünyemizde tuttuğumuza göre demek ki iyi ücret veriyoruz.
ÜLKEYE GÖRE DEĞİŞKEN
Her ülkenin kendine göre ayrı bir ücret sistematiği var. Biz de buna göre ücret politikamızı belirliyoruz. Bazı ülkelerde yüzde 20, bazılarında ise yüzde 50’ye kadar ortalama ücret seviyelerinin üzerine çıktığımız durumlar oluyor.
YURTDIŞINDA İKİ KAT ÜCRET
Yurtdışında önemli yatırımlarımız var. Buralara sürekli Türkiye’den yeni elemanlar, mühendisler, teknisyenler ve işçiler götürüyoruz. Bunun yanında idari personel olarak finans, muhasebe ve depo elemanları da istihdam ediyoruz. Türk yöneticiler için yurtdışında çalışmak çok avantajlı. Kazakistan gibi birçok ülkede Türkiye’dekinin iki katı ücret ödüyoruz. İyi adamı yurtdışına çalışmaya götürmek için iyi ücret ödemezseniz olmaz. 

BANKACILIK
İş Bankası, Odeabank, Vakıfbank, Garanti, HSBC, Citibank, TEB, Finansbank 
Yabancı bankaların ücret konusundaki üstünlüğü yavaş yavaş yabancı ortaklı ya da tamamen yerli bankalara geçiyor. Adecco İK Direktörü Akgül Can Beyhan, “Bankacılık sektöründe direktörler en az 120 bin TL net yıllık baz maaş paketiyle banka CEO’ları ise yıllık 400 bin ila 900 bin TL arasında çalışıyor” diyor. 
BİLİŞİM
Microsoft, Oracle, Google, SAP 
Uluslararası bilişim şirketlerinde ücretler daha yüksek. Buna göre Oracle, SAP, Microsoft, Türkiye pazarında IBM gibi rakiplerine göre daha iyi ücretler ödüyor. 
İLAÇ
Pfizer, GlaxoSmithKline, Abdi İbrahim, Borningen, Novartis, Roche 
Sektörün ücret konusundaki öncüleri agresif büyüme hedefleri olan şirketler. Bu nedenle bu şirketler ücretleri rakiplerine göre yüksek tutuyor. 
PERAKENDE
CarrefourSA, Migros 
Yabancı ortaklı şirketler perakendede daha iyi ücretler ödüyor. Kimi pozisyonlarda ücretler sektör ortalamasının yüzde 40 üstüne bile çıkabiliyor. Sektördeki liderlik hedefi de ücretlerde önemli rol oynuyor. ~GSM&TELEKOMÜNİKASYON
Turkcell, Vodafone, Türk Telekom
Turkcell ile rekabet etmek adına Vodafone ve Türk Telekom Grubu ücret konusunda öne çıkmaya başladı. GSM sektöründeki ücretleri değerlendiren Avea CEO’su Erkan Akdemir, “Grup olarak ücretlerimiz sektör ortalamasının altında değil” diye konuşuyor. Ancak yine de sektörde en rekabetçi ve yüksek ücretleri Turkcell ödüyor.

GIDA-İÇECEK
Nestle, Kraft, Ülker, Unilever, FritoLay, Sütaş, Coca-Cola, Anadolu Efes
Datassist Genel Müdürü Ayşe Nazmiye Uça, gıda şirketlerinde yabancı firmaların ücret şartlarına yaklaşmanın çok kolay olmadığını belirtiyor. Ancak son dönemde özellikle Ülker gibi yerli gıda şirketlerinin yurtdışına açılma eğilimleri nitelikli ve fark yaratan iş gücüne ihtiyacı artırdı.

İNŞAAT
Gama, Rönesans, Limak, Alarko, Enka, Tekfen
Büyük projelere imza atan kurumsal şirketler çalışanlarına sektör ortalamasının yüzde 20-30 üzerinde ücret ödüyor. Tekfen Holding Yönetim Kurulu Başkanı Murat Gigin, özellikle mavi yakalı çalışanlarda piyasanın üzerinde ücret ödemeye dikkat ettiklerini söylüyor. Gigin, üst yönetimde ise sektör ortalamasının tam ortasında yer aldıklarını belirtiyor.

HIZLI TÜKETİM
P&G, Unilever, Philip Morris, Ülker
Unilever ve P&G gibi büyük uluslararası şirketler faaliyet gösterdikleri diğer ülkelerde olduğu gibi Türkiye’de de ortalamanın üzerinde ücret ödüyor. Bu iki şirketin ücretleri sektörün yüzde 30-40 üzerinde.

HAZIR GİYİM
LC Waikiki, DeFacto, Inditex
Hazır giyimde en iyi ücreti ödeyen sektörün en büyük iki oyuncusu olan LC Waikiki ve DeFacto olarak karşımıza çıkıyor. Adecco İK Direktörü Akgül Can Beyhan, Inditex Grubu’nun da ortalamanın üzerinde ücret verdiğini belirtiyor. H&M Türkiye de ücretlerde rekabetçi.

AKARYAKIT
Lukoil, Castrol, BP, Shell
Uluslararası organizasyonla uyumlu ücretler ödüyorlar. Özellikle üst düzey yönetici ücretleri Avrupa ve ABD seviyelerinde. Petrol fiyatlarının düşmesinden dolayı önümüzdeki dönemde akaryakıt sektöründe yüksek yönetici ücretleri sıkıntıya girebilir.

HOLDİNGLER 
Doğuş, Koç, Sabancı, Anadolu, Yıldız 
Türkiye’nin önde gelen holdingleri ücretler konusunda da rakiplerine göre daha rekabetçi davranıyor. İK uzmanlarına göre holdingler bazında ücretlerin en yüksek olduğu grupların başında Doğuş var. Onu Koç, Sabancı, Anadolu ve Yıldız Holding izliyor. Pedersen & Partners Türkiye Ortağı ve Ülke Müdürü Sabit Tapan, Türkiye’nin önde gelen holdinglerinin kritik yönetim pozisyonlarında iyi yetenekleri elde tutmak için ücretlerde oldukça rekabetçi olduklarını söylüyor.