Yükselen yeni işler

Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP) Ekonomi ve Ticaret Bölümü Başkanı Dr. Hussein Abaza, 2009’daki Türkiye ziyaretinde, “Çevreye yatırılacak her dolar, gelecekte istihdam yaratma olanağı sunacak piyasa koşullarının iyileşmesine, temiz ve çevre dostu teknolojilerin artmasına yardımcı olacaktır” derken yeni bir ekonomik modelin de tarifini vermiş oldu.
Bugün Abaza’nın dikkat çektiği gibi yeşil trendler yeni bir ekonomik model yaratıyor. Çevreci fikirler, yatırımlar pek çok yeni iş kolu yaratıyor. Bazı girişimciler, yeşil trendlerden faydalanarak çevreci ürünler geliştirirken bazıları da çevreci yatırımların yarattığı yeni işlere odaklanıyor.
Özetle yeşil ekonomi, bugün nakliyeden plastik üretimine, müteahhitlikten atık yönetimine, yakıt üretiminden promosyon sektörüne kadar neredeyse her alanda çok çeşitli örnekler ortaya çıkarıyor. Yeni iş alanları, yeni ürünler oluşken yeni meslekler de ortaya çıkıyor.
ATIK­LA­RIN YA­RAT­TIĞI İŞLER
Yeşil ekonomi, akaryakıt sektöründe de etkili oluyor, yeni işler oluşuyor. Fosil yakıtların tükenmesinden yola çıkan inovatif girişimciler, hem çevreyi koruyacak hem akaryakıt sektörüne destek olacak şekilde yeni bir iş alanı yarattı ve biyodizel fikri ortaya çıktı. Biyodizel kolza (kanola), ayçiçek, soya, aspir gibi yağlı tohum bitkilerinden elde edilen yağlardan veya hayvansal yağlardan açığa çıkarılan ve yakıt olarak kullanılan bir ürün. Evsel kızartma yağları ve hayvansal yağlar da biyodizelin hammaddeleri arasında. Türkiye’de bu uygulamanın öncülerinden biri de Gaziantepli girişimci Mustafa Ezici oldu. 2005’te Gebze’de biyodizel üretimine başlayan Ezici, biyodizel üretiminde bitkisel atık yağların değerlendirilmesi adına çalışmalarını şekillendirmiş bir girişimci.
Atık olarak çevreye zararı olan bir başka materyali inovatif bir akılla yüksek kalorili yakıt haline dönüştüren İnte adlı şirket oldu. İnşaat sektöründe büyüme olanağı olmadığını fark eden şirketin genel müdürü Ahmet Settar Yaltır, çevre yatırımlarında önemli bir büyüme potansiyeli olduğunu keşfedince atık sterilazasyonu konusuna odaklandı. Çevreye ve insan sağlığına büyük tehlike oluşturan tıbbi atıklardan yeni bir iş alanı yaratan eski inşaatçı Ahmet Settar Yaltır, Eskişehir’de sahibi olduğu inşaat firmasını Atık Yönetim Merkezi’ne dönüştürerek tıbbi atıkları toz yakıt haline getirdi. İtalyan kökenli bir firmayla anlaşarak sistemi Türkiye’ye getiren Yaltır, Eskişehir Büyükşehir Belediyesi’nin desteğiyle 2 bin 500 metrekarelik alanda bir atık sterilizasyon tesisi kurdu. Tesis ile günde 3,5 ton tıbbi atığın 6 bin kilokalori ısıtma enerjisi içeren 2,5 ton toza dönüştürüldüğünü söyleyen Ahmet Settar Yaltır, “Bu yolla tıbbi atıkların yakılmasını sağlayarak sıfır atık çıkarıyoruz. Ayrıca steril bir ürün ortaya çıkararak çevreyi koruyoruz. Aynı zamanda çimento fabrikaları gibi tesisler için ilave yakıt üretiyoruz” diyor.  
RÜZ­GAR NAK­LİYECİLİĞİ
Rüzgar enerjisi temiz ve çevreyi kirletmeyen bir enerji türü. Maliyetlerinin düşük olması, çevreci olması gibi nedenlerle son yıllarda bu alana yatırımlar arttı. Bu yatırımların artması, yeni işler yaratıyor.
Türkiye’de bugüne dek 600 civarında rüzgar türbini dikildi. Boyları 35-50 metreyi, ağırlıkları 100 tonu bulabilen bulan rüzgar türbini kanat ve direklerinin nakliyesi ve kurulumu, yeni bir işkolu yarattı. Türbin başına zorluk ve uzaklık derecesine bağlı olarak 50-100 bin Euro civarı harcama gerektiren nakliye ve kurulum, bugün 10’a yakın firma tarafından yapılıyor.
Hareket Transport Genel Müdürü Engin Kuzucu, iş tanımlarının esas olarak oversize yani standart dışı yük taşımacılığı yaptıklarını belirtiyor. Kuzucu, standart TIR kapasitelerinin rüzgar türbinlerini taşımaya yeterli olmadığı için rüzgar nakliyesi konusunda uzmanlaştıklarını söylüyor. Kuzucu, “Rüzgar santrallerinin parçaları da gerek boyutları gerekse ağırlıkları itibariyle bizim ilgi ve çalışma sahamızın içine girmekte” diyor.~
 Rüzgar türbinlerini taşımak için özel imal edilmiş ekipmanlar, treylerler gerektiğini belirten Kuzucu, bu pahalı ekipmanların hem büyük yatırım hem kullanmak için özel uzmanlık ve tecrübe gerektirdiğine değiniyor.  
PO­ŞET İŞİ NASIL ÇEVRECİ OLDU?
Uzmanlar, dünyada yılda ortalama 1 trilyon adet naylon poşet kullanıldığını tahmin ediyor. Dolayısıyla poşetlerle kullanımdaki plastik miktarı bir hayli fazla. Bu nedenle gelişmiş ülkeler, bu miktarı azaltmak için çeşitli tedbirler hayata geçiriyor. Büyük perakendeciler poşetleri ücretli satarak kullanımı azaltmaya çalışıyor. Benzer trend gelişmekte olan ülkelerde de gözleniyor. Türkiye’de ise bu trendin öncülüğünü Migros, Tansaş, Metro, Carrefour gibi organize perakendeciler yapıyor. Belediyeler, pazarlarda daha çevreci poşetlerin kullanılmasını istiyor.
İşte bu yeşil trend, yeni bir iş alanı da yarattı. Çevreci poşet üretme fikrinin öncüsü ise İzmirli Triosel oldu. Biyoçözünür poşetlerin mucidi sayılan Kanadalı EPI adlı firmanın iş ortağı olan Triosel’in genel müdürü Reşat Yüksel, “Plastik poşetleri doğaya dost kılıyoruz” diyor. 24 ayda doğada çözülen poşette ‘Oxo-bio’ teknolojisini kullandıklarını ifade eden Yüksel, doğaya dost bu ürünün maliyetinin de diğerlerine oranla çok pahalı olmadığını savunuyor.
ÇEVRECİ KALEMİ YARATTI
İş dünyasının yeşil ekonomiye adaptasyonu üzerine önemli örneklerden biri promosyon sektöründe ortaya çıktı. Plastik kalem üreticisi Steppen, 2009’da 180 gün içinde doğada gübre haline dönüşen tükenmez kalem üretti. İstanbul Sanayi Odası’nın “En çevreci KOBİ” ödülünü kazanan Steppen, Erguvan ve Göknar adını verdiği iki kalemi ek bir maliyete yol açmadan üreterek yeşil üretimin pahalı olmadığını da kanıtladı. Firma, ayrıca hedefini dünyada çevreci kalemle tanınan bir marka olmak şeklinde belirledi.
Steppen’in pazarlama müdürü Tunç Şengül, şirketin yeşil seçenekler konusunu 2008’de araştırmaya başladığını söylüyor. Araştırma sonucunda biyoplastik ve geri dönüşümlü kağıttan üretilen, mürekkebi de çevreye zarar vermeyen iki kalem gündeme geliyor. Tunç Şengül, 2010’dan itibaren plastik kalemlerle ilgili yeni model çıkarmayacaklarını da belirtiyor ve “Bütün çalışmamızı biyoplastik ürünlere yönelteceğiz. Fiyatı aynı tutmaya çalışacağız. Maliyet en fazla yüzde 10 civarında yükselecek. Bu, göğüsleyebileceğimiz bir rakam” diyor. Şengül, uzun vadede plastik kalem üretimini tamamen çevreci bir hammadde üzerinden gerçekleştirmeye karar verdiklerini de belirtiyor. Şengül, ayrıca plastik kalem imalinden kaynaklanan üretim çapaklarını toplayarak geri dönüştürdüklerini ve ortaya çıkan plastikten de bir kalem ürettiklerini söylüyor.
ELEK­TRİK YOK­SA GÜ­NEŞ VAR
Dünya, hızla temiz, tükenmez enerji kaynaklarına yöneliyor, altyapısını yeniden kuruyor, enerji alanında adeta bir devrim yaşanıyor. Güneş enerjisi ise sadece temiz, tükenmez bir enerji kaynağı olmasının yanı sıra çocuklarımıza yaşamaya değer bir çevre bırakmak için belki de tek şansımız. Üstelik herkesin bağımsız, bedelsiz ve vergisiz yararlanabileceği bir enerji kaynağı... İşte bu nedenlerle güneşle ilgili pek çok inovatif fikir öne çıkıyor. Bunlardan biri de Adanalı bir girişimciye ait.
Elektriksiz köylere güneş mobil enerjisi santrali yapan Adanalı girişimci Özen Özer, inovatif yeşil iş sahiplerinden biri. Avukat eşi Yusuf Özer’le birlikte güneş enerjisi sistemleri üreten Korona adında bir şirket kuran Özen Özer, amacını elektriği olmayan köylerdeki evlere güneş enerjisi ile elektrik götürmek olarak belirledi. Bugüne kadar 20 köy evini bu şekilde elektriğe kavuşturan Özer’in yeni hedefi gezici elektrik santrali. Ayrıca sulama sistemleri, bekçi kulübeleri ve evlere iki yıl içinde 30’dan fazla uygulamaya yapan firma, 15-20 yıl ömrü olan sistemler üretiyor. Ağırlıklı olarak 1-1,5 kw gücünde güneş panelleri gerektiren sistem, bu sisteme eklenen akülerle birlikte bir evin gece gündüz buzdolabı, TV, çamaşır makinesi, aydınlatma gibi ihtiyaçlarını karşılayabiliyor. Yaklaşık 10 bin TL’ye mal olan sistem, 5 kişilik bir ailenin ihtiyacını karşılayabiliyor. ~