6 Sektörün 2025 Projeksiyonu

Projeksiyon, işletmelerin stratejik kararlar almasına yardımcı olabilecek bir yöntemdir. Projeksiyon, ayrıca rekabet avantajı sağlayarak işletmelere sektörlerinde yeni fırsatlar keşfetme imkanı sunar. 

Nil Dumansızoğlu / [email protected]
Capital Dergisi / Ağustos 2025

ARAÇ KİRALAMA

SIKINTILAR ETKİLİYOR

DARALMA

Araç kiralama sektörü, 2025’e küçülerek girdi. TOKKDER verilerine göre ilk çeyrekte sektör, yüzde 3,8 daraldı ve araç sayısı 242 bin 200 adede geriledi. TOKKDER Başkanı Kağan Yaşa, artan kredi faizleriyle kira maliyetlerinin yükseldiğini ve bunun şirketleri tasarrufa zorladığını belirtiyor ve ekliyor: “Finansmana erişimdeki sıkıntılar ve enflasyonist ortam büyümeyi sınırladı Ancak koşulların iyileşmesiyle yeniden bir büyüme süreci bekleyebiliriz.”

SINIR

Yaşa, 2021’de 28 bin 300 olan müşteri sayısının 2025 başında 20 bin 900’e kadar gerilediğini söylüyor. Sahiplik yerine kullanım modelinin Türkiye’de daha fazla tanıtılması gerektiğine dikkat çeken Yaşa, şöyle devam ediyor: “Sektörün yıl sonu performansını enflasyonun seyri, krediye erişim ve maliyet yapısı belirleyecek.”

DÖNÜŞÜM

Yaşa’nın verdiği bilgiye göre kiralanan her 10 araçtan 1’i artık hibrit ya da elektrikli. Elektrikli ve hibrit araçların payı yüzde 10,4’e çıktı. Gövde tipi tercihinde ise sedan modeller yüzde 44,3’le ilk sıradaki yerini korurken hatchback araçlar yüzde 25,3 ve SUV modeller yüzde 21,6’yla onu takip ediyor. Vites tercihinde otomatik araçların payı yüzde 81,9 seviyesine yükseldi.

TÜTÜN

KORUMA YILI

ARTIŞ

Tütün sektörü, 7 yıl sonra yeniden 1 milyar dolar ihracat barajını aştı. 2024 Haziran’ıyla biten 12 aylık dönemde ihracat yüzde 10 artarak 915 milyon dolardan 1 milyar 4 milyon dolara çıktı. En son 2018’de bu seviyeyi gören sektör, 2025’e de güçlü başladı. Ege Tütün İhracatçıları Birliği’nin ilk 5 aylık ihracatı yüzde 7 arttı.

GELİR

Ege Tütün İhracatçıları Birliği Başkanı Ömer Celal Umur, dünya genelinde sigara tüketimi sabit seyrederken ortalama ihraç fiyatlarındaki artışla gelirlerin yükseldiğini belirtiyor. Umur, 2025’ten itibaren Türkiye’de satılan sigaralarda yerli tütün oranının yüzde 30’a çıkarılmasının üretimi etkilediğini ve büyük yapraklı tütünlerde artış yaşandığını ifade ediyor.

YÖNELİM

Sigara ihracatında ilk sırayı 56,6 milyon dolarla Irak alırken ABD ve KKTC onu izledi. Yaprak tütün ihracatında ABD, 31 milyon dolarlık alımla liderliğini korurken Endonezya ve İran da ilk üçte yer aldı. Umur, 2025 sezonunda üretimin 80 bin tona çıkabileceğini öngörüyor ve hedeflerinin 1 milyar dolarlık seviyeyi korumak olduğunu söylüyor.

KOMPOZİT

YÜKSELEN GÜÇ

SIÇRAMA

Türk kompozit sektörü, savunma, havacılık, otomotiv ve inşaat gibi stratejik alanlarda hızlı bir gelişim gösteriyor. 2024 itibarıyla 2 milyar doları aşan ihracat hacmiyle öne çıkan sektör, önümüzdeki beş yılda 7 milyar dolarlık büyüklüğe ulaşmayı hedefliyor. Kompozit Sanayicileri Derneği Başkanı Kemal Darcan, Türkiye’nin Avrupa ve Kuzey Amerika gibi pazarlarda daha rekabetçi hale geldiğini söylüyor.

ATILIM

Kompozit ürünlerin dayanıklılığı, hafifliği ve çevresel uyumu sayesinde küresel pazarda önemli avantaj sağladığı belirtiliyor. Türkiye’deki üreticiler, ASTM, EN ve ISO gibi uluslararası standartlarla üretim yapıyor. Savunma sanayi projelerinde kullanılan yüksek performanslı parçaların çoğu artık yerli kompozitlerle karşılanıyor. Otomotivde ağırlık azaltma hedefi, inşaatta sürdürülebilirlik kriterleri sektöre olan ilgiyi artırıyor.

YATIRIM

CTP boru sistemleri üreticisi Amiblu Holding, Türkiye’ye 60 milyon Euro’luk yatırım yaptı. Mersin Tarsus’ta kurulan yeni tesiste 25 bin metrekare kapalı alanda üretim yapılacak. Amiblu Genel Müdürü Kemal Tunç, Türkiye’yi Avrupa, Orta Doğu, Afrika ve Asya için stratejik üretim üssü olarak konumladıklarını söylüyor. Yatırımın amacı, Uzak Doğu dahil tüm pazarlara ihracat yapabilmek.

EV TEKSTİLİ

KÜRESEL HEDEF

PAY

2024 yılında 61 milyar dolara ulaşan dünya ev tekstili pazarında Türkiye’nin payı yüzde 3,1 seviyesinde. Halen dördüncü büyük ihracatçı olan Türkiye, bu oranı artırmak için yeni stratejilere yöneliyor. Hefa Grup Yönetim Kurulu Başkanı Murat Şahinler, ABD pazarının bu hedefte belirleyici olacağını belirtiyor. 15 milyar dolarlık ABD ithalatından Türk şirketlerin aldığı pay yüzde 1,8 seviyesinde. Şahinler, Çin’e yönelik yeni vergilerin Türkiye için önemli bir fırsat sunduğunu vurguluyor.

GÜNDEM

Aynı zamanda TETSİAD’ın yeni dönem başkan adayı olan Şahinler, fuarların yeniden kurgulanacağını belirtiyor. Hometex Fuarı’nı uluslararası bir çekim merkezi haline getirmeyi hedefliyor. Markalaşma için üreticilere rehberlik edeceklerini, bu dönüşümü desteklemek için fonlara erişim sağlayacak projeler geliştirileceğini ifade ediyor.

DESTEK

Kamu desteklerinden daha verimli faydalanmak için yeni bir koordinasyon yapısı kurulacağını belirten Şahinler, TETSİAD bünyesinde Dijital Dönüşüm Merkezi kurarak e-ticaret altyapısı olmayan şirketlere özel destek sağlanacağını dile getiriyor. Şahinler, bu yöntemle şirketlerin global rekabette öne çıkacağını vurguluyor.

MAKİNE

FİYAT BASKISI DURAĞAN

Makine ihracatı yılın ilk 5 ayında 11,5 milyar dolara ulaşsa da serbest bölgeler dahil toplam ihracat yüzde 1,2 geriledi. Miktar bazında yüzde 6,2 düşüş yaşanırken ortalama birim fiyat yüzde 5,3 artarak 7,8 dolara çıktı. 2024 yılında 28,3 milyar dolarlık rekor ihracat gerçekleştiren sektör, bu yıl yaşanan belirsizliklerden dolayı daha temkinli.

KAYIP

Makine İhracatçıları Birliği Başkanı Kutlu Karavelioğlu, Avrupa’da yüzde 2,5 artış yaşanmasına karşın yakın ve Orta Doğu’daki yüzde 8’e yakın daralmaya dikkat çekiyor. Türk makinelerinin fiyat performans avantajı kayboluyor. Gelişmiş pazarlarda kalite korunsa da fiyat hassasiyeti olan ülkelerde gerileme var.

TEŞVİK

Yeni açıklanan yatırım destek sistemini olumlu bulan Karavelioğlu, asgari yatırım tutarının KOBİ’lere uygun hale getirilmesini ve yüzde 25’lik makine-teçhizat desteğinin yerli ürünlere ayrılmasını öneriyor. 233 GTİP’in muafiyet dışına alınmasının yapısal bir adım olduğunu ifade eden Karavelioğlu, “Yerli makineye öncelik verilmezse teşvik sistemleri ithalatı teşvik eder” diyor.

KURU MEYVE

FIRSAT ARAYIŞI

İHRACAT

Kuru meyve ihracatı 2024’te miktar bazında yüzde 15 azalmasına rağmen değer bazında yüzde 15 artışla 1 milyar 853 milyon doları aştı. Sektördeki üç ana ürün olan kuru üzüm, incir ve kayısı ihracatından elde edilen toplam gelir 1 milyar 280 milyon dolar oldu. Ege Kuru Meyve ve Mamulleri İhracatçıları Birliği Başkanı Mehmet Ali Işık, Türkiye’nin 100’den fazla ülkeye ihracat yaptığını ve bu alanda “dünyanın kuru meyve ambarı” olduğunu vurguluyor.

ODAK

İhracatta Avrupa pazarı geleneksel olarak öne çıkmasıyla birlikte son dönemde Uzak Doğu, ABD, Kanada ve Brezilya gibi pazarlarda da hızlı bir artış yaşanıyor. İncirin yüzde 35’i AB ülkelerine gönderilirken kayısı ve üzüm ihracatında da benzer bir dağılım söz konusu. Işık, 2025’te 2 milyar dolarlık ihracat hedeflediklerini belirtiyor.

PAZAR

Sektör, Hindistan pazarını hedefleyerek “Turkish Dried Fruits” isimli Turquality Projesi’ni devreye aldı. Bu projeyle Türk kuru meyvelerinin Hindistan’da bilinirliğini artırmak, sağlıklı atıştırmalık segmentinde kalıcı yer edinmek amaçlanıyor. Proje kapsamında incir, üzüm, kayısı ve Antep fıstığı gibi ürünlerle Hindistan mutfağına ve kültürel ritüellerine dahil olunacak.