Oyuncu sayısında hareket

Elçin Cirik

[email protected]

Dijital banka lisanslarıyla bankacılıkta 2022 sonuna kadar e-ticaret, e-para ve telekom şirketleri tarafından 2-3 dijital bankanın faaliyete geçmesi öngörülüyor. Yatırım bankacılığına da yeni girişler olacak. Sigortadaysa salgınla öne çıkan sağlık, finansal sigortalar, seyahat gibi branşlara odaklanacak yeni oyuncu girişi kapıda.  Finansman şirketlerinde otomotiv dışı alanda hareket var. Küçük montanlı e-ticaret ve mağaza ağı satış finansmanında yeni oyuncu girişi olacak. Oyuncu sayısını koruması beklenen BES ve leasingin dışında erime yaşayacak tek alanın faktoring olacağı öngörülüyor.

Pandemiyle hızlanan dijitalleşme, sadece bankacılık değil, finansın her alanında değişime neden oluyor. Salgınla farklılaşan tüketici beklentileri, bankacılıktan sigortacılığa kadar farklı noktalarda oyuncu sayısını artırıyor. Bankacılıkta bu akım, son iki yılda yatırım bankacılığı tarafında yeni alınan lisanslarla net şekilde görülüyor. Asıl hareketse dijital bankaların sektöre girişiyle olacak. 1 Ocak 2022 itibarıyla dijital bankacılık yönetmeliğinin devreye girmesiyle sektörde yeni dönem başlamış durumda. Dünyada oyuncu sayısı 200’ü geçen dijital bankacılıkta Türkiye’de de gerekli izinlerin alınmasıyla yakın zamanda rekabet kızışacak gibi gözüküyor. Bu trendin finansın diğer alanlarına yansıması da beklentiler arasında. Örneğin finansman şirketleri, yatırım için niş bir alan olarak görülüyor. Sigorta tarafında da bu yıl kıpırdanmalar mevcut. 

İLK YIL 3-4 YENİ OYUNCU

Aslında sektörde dijital bankacılık mevzuatı uzun zamandır bekleniyordu. “Bu yıl içinde özellikle telekom operatörleri ve büyük dijital perakende şirketlerinden dijital bankacılığa katılımlar bekliyoruz” diyen Alternatif Bank Genel Müdürü Kaan Gür, bu şirketlerin mevcut geniş müşteri bazlarıyla sektöre hızla gireceklerinin ve özellikle genç bireysel müşterilere hizmet vermeye başlayacaklarının altını çiziyor. Gür, “Değişim çok yakın. 2022’de başvuruların çift hanelere ulaşacağını ve 3-4’ünün hayata geçeceğini öngörüyoruz” diyor. Aktif Bank Genel Müdürü Ayşegül Adaca, halihazırda lisans olmaksızın bir ana banka ya da e-para temsilciliğiyle ilerleyen dijital bankacılık hizmetlerinin ve e-para cüzdan temelli hizmetlerin dijital bankaya dönüşebileceğini vurguluyor. Özellikle yurt dışında banka lisansı alma çalışmaları olan yerli finteklerin yerel pazara dönüş yapabileceği öngörülüyor. Türkiye Finans Genel Müdür Yardımcısı M. Necati Özdeniz, dijital banka kurmak için 1 milyar lira ödenmiş sermaye şartına dikkat çekiyor ve “E-ticaret ve büyük ödeme kuruluşlarından bu atılımların gerçekleşeceğini düşünüyoruz” diyor. Dijital bankacılığa yabancı yatırımcılardan da talep bekleniyor. BCG Türkiye Yönetim Kurulu Başkanı Burak Tansan, “Gelişmiş ülkelerde yüzde 98 olan bankacılık penetrasyonu Türkiye’de yüzde 70. Dış yatırımcılar için Türkiye, bu açıdan çekici bir pazar. Yabancılar pazara girerken ortaklık arayışında olabilir” yorumunu yapıyor. Sistema Genel Müdürü Tolga Moral da aynı fikirde. Moral, “Körfez sermayesinden veya Çin’den gelecek yabancı oyuncular olabilir. 2022’de en fazla 3 yeni oyuncu bekliyoruz. 2023’ün ikinci yarısında ciddi bir sıçramaya şahit olabiliriz” diye konuşuyor. Danışman Dr. Soner Canko da bu noktada 2023 yılına dikkat çekiyor ve “Bu yıl sonuna kadar yerel geleneksel bankalar, yabancı dijital bankalar, yerel fintekler, e-ticaret şirketlerinden oluşan yatırımcı gruplarından en az bir başvuru haberi alırız. Asıl hareketlilikse 2023’e sarkacak” yorumunda bulunuyor. 

SON DÖNEMİN YILDIZI

Bankacılıkta dijital akımın yanında son dönemde yatırım bankacılığına da yoğun ilgi var. Son iki yılda Türk sermayeli 3 yeni yatırım bankası kuruldu. Peki bu trend sürecek mi? Banka yöneticileri ve danışmanlar, bu soruya net bir “Evet” yanıtı veriyor. Yatırım bankacılığının liderlerinden Aktif Bank’ın genel müdürü Ayşegül Adaca, büyük finansal hizmetler sunan ya da geçmiş tecrübesi olan sermaye gruplarının sektöre yatırım bankacılığı alternatifi üzerinden girmeyi tercih ettiğini aktarıyor. Adaca, “Kredi temelli iş modellerinin daha baskın olduğu yatırım bankacılığı, daha esnek oyun alanı sunuyor ve daha düşük bir başlangıç sermayesi gerektiriyor” diyor. BCG Türkiye Yönetim Kurulu Başkanı Burak Tansan, yatırım bankacılığı lisansıyla şube kullanımına izin verilmesinin özellikle fiziksel kanal etkileşimi gerektiren bankacılık segmentlerine odaklanma açısından daha ideal bir lisans tipi olduğuna vurgu yapıyor. “Konvansiyonel bankacılıkta doyuma ulaşıldı” diyen Sistema Genel Müdürü Tolga Moral da yatırım bankacılığını daha aktif bir alan olarak görüyor. “Uzman fakat küçük ve çevik ekiplerle yatırım bankacılığında çok yüksek ve hızlı büyüme potansiyeli mevcut” yorumunda bulunuyor. Alternatif Bank Genel Müdürü Kaan Gür de “Yatırım bankacılığı cazip bir alan. Globaldeki volatilite ve enflasyondaki artış nedeniyle müşteriler basit ürünlerden daha çok alternatif ve gelişmiş yatırım ürünleri arıyor. Y ve Z jenerasyonlarının da yatırım bankacılığına yatkın olduğunu görüyoruz” şeklinde konuşuyor. Deloitte Türkiye Finansal Hizmetler Endüstrisi Lideri Yaman Polat ise yakın zamanda birkaç yeni yatırım bankası kurulabileceği fikrinde.

SİGORTADA SAYI ARTACAK 

Finansın en çok oyunculu alanlarından biri, sigorta. Hayat dışı sigortacılıkta 40’a yakın şirket mevcut. Ancak 2021 Kasım verilerine göre prim üretiminde yüzde 5’in üstünde pay alanların sayısı sadece 6. Bu çok oyunculu yapıya rağmen önümüzdeki 1-2 yılda sayının artması bekleniyor. Son dönemde sektörün yatırımcı portföyünde de değişim mevcut. Anadolu Sigorta Genel Müdürü Mehmet Şencan, bu durumu, “2000’lerde küresel sigorta şirketleri Türkiye’ye giriş yapmıştı. Son yıllardaysa ağırlıklı yerel sermaye kaynaklı yeni sigorta şirketlerinin pazara dahil olduğunu görüyoruz” sözleriyle aktarıyor. Sektöre giriş için uzun zamandır ruhsat bekleyen 3 şirket bulunuyor. Ancak halen başvuruları sonuçlanmış değil. Anadolu Sigorta Genel Müdürü Mehmet Şencan özellikle sağlık, seyahat sigortaları gibi branşlarda yeni oyuncular görülebileceğini düşünüyor. Generali Sigorta CEO’su Sylvain Ducros, “Yüzde 100 yerli sermayeye sahip oyuncuların pazara giriş yapması muhtemel. Bu tabloyu yaşanan ekonomik süreç, seçim beklentisi, seçimin sonuçları, sosyal şartlar ve pandeminin geleceği belirleyecek. Yeni oyuncuların ağırlıklı katılım ve finansal sigortalarda çalışmaları mümkün” diyor. Sigorta Cini Genel Müdürü Fulya Argat da bu yıl yeni katılım sigortacılığı şirketleri kurulabileceği görüşünde. İşlerini dijital e-ticaret platformuna taşıyan yeni bir sigorta şirketinin sektöre girmeye hazırlandığını da aktarıyor. Ethica Sigorta CEO’su Cemal Ererdi, kısa dönemde oyuncu sayısında büyük değişiklik olacağını düşünmüyor ve “Yeni giriş taleplerinin son asgari sermaye miktarı genelgesiyle duracağını düşünüyorum” diyor. Önümüzdeki 2 yıl içinde şirket sayılarının kontrollü olarak artacağını ifade eden Ray Sigorta Genel Müdürü Koray Erdoğan ise özellikle yabancı şirketler için pazarın hala iştah açıcı olduğu görüşünde. “Sektörümüze daha çok yabancı uyruklu oyuncuların giriş yapmasını bekleyebiliriz. Sağlık, alacak, kredi sigortaları gibi daha niş branşlara giriş olabilir” diyor. 

BES’TE ÖLÇEK YARIŞI

Aslında emeklilik sistemi, bu yılın başında getirilen yeniliklerle oyuncularına önemli bir büyüme ivmesi vadediyor. 2013 yılından bu yana uygulanan devlet katkısının 5 puanlık artışla yüzde 30’a çıkması, kısmen ödeme alma imkanıyla katılımcı nakit ihtiyacının karşılanabilmesi, BES birikimlerinin temlik edilebilmesi imkanı tanınması ve 2021’de getirilen 18 yaş altının sisteme girebilmesi gibi teşvikler, emeklilik sistemine olan ilgiyi artırıyor. Öyle ki 2022’de sistemde fon büyüklüğünün 2’ye katlanması bekleniyor. Uzmanlarsa emeklilik sisteminin ölçeğe bağımlılığına dikkat çekiyor. Ölçek büyüdükçe şirketler sürdürülebilir ve kârlı oluyor. İşte bu nedenden de sisteme, yakın zamanda sıfırdan yeni oyuncu girişi beklenmiyor. Anadolu Hayat Emeklilik Genel Müdürü Yılmaz Ertürk de BES’in sunduğu mevcut potansiyel ve bu yeni açılımların yarattığı heyecan doğrultusunda kısa vadede mevcut oyuncu sayısında değişiklik olmasını beklemediklerini açıklıyor. Garanti BBVA Emeklilik Genel Müdürü Burak Ali Göçer, bu konuda şu yorumu yapıyor: “Sektörde şu an 16 emeklilik şirketi varlığını sürdürüyor. Kamu emeklilik şirketi ve ilk 4 özel emeklilik şirketinin sisteme önemli bir ivme kazandırdığını söyleyebiliriz. Önümüzdeki dönemde şirket sayısında bir azalma öngörümüz bulunmuyor.” Cigna Sağlık Hayat ve Emeklilik Genel Müdürü Pınar Kuriş ise yine ölçek büyüklüğü noktasından bakarak, “Sektörün mevcut oyuncu sayısını koruyacağını öngörüyoruz. Ancak fon büyüklüğünü artırmak ve pazarda daha agresif konumlanmak adına, kamu şirketlerinde olduğu gibi, farklı şirketlerin birleşmesiyle sayı azalabilir” şeklinde konuşuyor. Katılım Emeklilik Genel Müdürü Ayhan Sincek ise katılım sigortacılığında pencere usulünün sona erecek olmasıyla bu alanda yeni oyuncu girişi olabileceğine dikkat çekiyor. Ayrıca Sincek, “Aktif büyüme göstermeyen bazı şirketlerin diğer şirketlerce satın alınması nedeniyle çıkış olabilir” diyor. 

FAKTORİNGDE ERİME

Banka dışı finansta en çok hareketin görüldüğü alanlardan biri faktoring. 2022 Ocak’ta BDDK, iki şirketin faaliyet iznini talep doğrultusunda iptal etti. Finansal Kurumlar Birliği (FKB) Başkanı Aynur Eke, 2018 sonunda 59 olan faktoring şirket sayısının bugün 52’ye indiğini ve ortaklık yapılarına göre 11 banka iştiraki, 41 banka dışı şirket bulunduğunu söylüyor. Ulusal Faktoring CEO’su İzak Koenka, “Şubat 2020’de faktoring şirketlerinin asgari ödenmiş sermaye şartının 50 milyon TL’ye çıkarılması, sektörün öz kaynaklarını artırırken bazı firmaların faaliyetlerini durdurma kararı almalarında etkili oldu” diyor. Sermaye şartı bu yıl haziran ayına ertelense de Koenka, nihayetinde zorunlu olduğundan yakın süreçte oyuncu sayısının daha da azalacağını öngörüyor. QNB Finansfaktoring Genel Müdürü Nergis Ayvaz Bumedian ise “Konsolidasyondan öte son dönemde faktoring şirketlerin tüketici finansmanı, yatırım bankacılığı gibi alanlarda faaliyetlerini genişlettiklerini görüyoruz” yorumunda bulunuyor. Bumedian, ayrılmaların birkaç şirketle sınırlı kalacağını öngörüyor. Leasing ise finansın bu açıdan en durgun alanı. Sektördeki 22 şirketin 14’ünün banka iştiraki olduğuna dikkat çeken FKB Başkan Vekili, Leasing Temsil Kurulu Başkanı ve Halk Leasing Genel Müdürü Coşkun Çabuk, şirket sayısında önemli bir değişim öngörmüyor. Çabuk, “Oyuncu sayısı en fazla artı-eksi 1 değişir” şeklinde konuşuyor. İş Leasing Genel Müdürü Şafak Öğün de oyuncu sayısında yakın gelecekte değişiklik olmayacağı görüşünde. Öğün, “Her ne kadar son 2 yılda artış trendi varsa da yeni işlem hacminin halen birkaç yıl öncesinin gerisinde olması, yeni oyuncuların girme ihtimalini azaltıyor” diyor.