Dış ticaret dengesi haziranda 5,4 milyar dolar açık verdi

İhracat, haziran ayında, Kurban Bayramı tatilini de kapsayan tatil döneminin etkisiyle, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 10,5 azalışla 20 milyar 901 milyon dolar olarak gerçekleşti.

Ticaret Bakanlığı, haziran ayı dış ticaret verilerini açıkladı. Buna göre, küresel ekonomideki zayıf seyir ve Kurban Bayramı tatilini de kapsayan tatil döneminin etkisiyle haziran ayı ihracatı 20,9 milyar dolar olarak gerçekleşti. Bu rakam 2023 yılının ilk 5 ayındaki aylık ortalama ihracatın üzerinde oluştu.

Haziran ayındaki 20,9 milyar dolarlık ihracat, geçen yılın aynı ayına kıyasla yüzde 10,5 azalmaya karşılık geliyor. Bunun temel nedeni, Kurban Bayramı tatilini de kapsayan tatil dönemi nedeniyle sipariş ve teslimatların duraksaması oldu. Böylece, 2023 yılının ilk yarısında 6 aylık ihracat 123,4 milyar dolar olarak gerçekleşti.

Bu verilerle, katma değerli ihracatta da artış meydana geldi. Orta yüksek ve yüksek teknolojili ürün ihracatının imalat içindeki payı 2022 yılı genelinde yüzde 36,9 iken, bu yılın ilk 6 ayında yüzde 40,8'e yükseldi.

İthalat ise haziran ayında geçen yılın aynı ayına göre yüzde 16,8 azalarak 26,3 milyar dolar oldu ve son 20 ayın en düşük seviyesine geriledi. İthalatta yaşanan azalışta, takvim dışında enerji ithalatındaki düşüş etkili olurken, haziranda toplam enerji ithalatı yüzde 45,3 azalarak 4,4 milyar dolar olarak gerçekleşti. Enerji ithalatındaki düşüşte enerji fiyatlarının gerilemesi de etkili oldu. Bütün bu gelişmelerle, 2023 yılının ilk yarısında 6 aylık ithalat 184,8 milyar dolar olarak hesaplandı.

Yılın ilk 5 ayında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 270 artan ve 14,6 milyar dolar olan işlenmemiş altın ithalatının haziran ayında nispeten ılımlı bir seyir izlediği görüldü. Haziran ayında işlenmemiş altın ithalatı 2022'nin aynı ayına kıyasla yüzde 62,5 artarak 2 milyar dolara çıktı.

Dış ticaret açığı yüzde 34,5 azaldı

Haziranda dış ticaret açığı yüzde 34,5 gerileyerek 5 milyar 396 milyon dolar oldu. İhracatın ithalatı karşılama oranı 19 ay sonra yüzde 80'lere yaklaşarak, haziranda bir önceki aya göre 16,1 puan artış ile yüzde 79,5 olarak hesaplandı. Bu oran, dış ticaret dengesinde olumlu gidişatın önemli bir göstergesi olarak öne çıktı.

2023 yılı 6 aylık dış ticaret açığı ise 61,4 milyar dolar olarak gerçekleşti. Gelecek dönemde ithalattaki düşüşün devamı ve zayıf dış talebe rağmen ihracatı artırmaya dönük atılacak ilave adımlarla, dış ticaret dengesinde iyileşmenin devam etmesi bekleniyor.

Haziran ayında fasıl bazında verilere göre motorlu kara taşıtları geçen yılın aynı ayına göre yüzde 14,8 artarak 2,7 milyar dolar, elektriksiz makineler yüzde 9,9 artarak 2,1 milyar dolar, elektrikli makineler yüzde 3,8 artarak 1,3 milyar dolar oldu. Böylece yıllıklandırılmış bazda her bir fasılda en yüksek ihracat seviyesine ulaşıldı.

Yılın ilk 6 ayında ise 2022'nin aynı dönemi ile karşılaştırıldığında motorlu kara taşıtları ihracatı yüzde 16,4 artarak 15,1 milyar dolar, elektriksiz makineler ihracatı yüzde 15,6 artarak 12,5 milyar dolar, elektrikli makineler ihracatı da yüzde 14,7 artarak 7,5 milyar dolar olarak gerçekleşti.

Yılın ilk yarısında Türkiye'nin AB-27'ye ihracatı 52 milyar dolar, Afrika'ya ihracatı 10 milyar dolar, Amerika'ya ihracatı 10,6 milyar dolar, Yakın ve Orta Doğu'ya ihracat ise 20,7 milyar dolar olarak hesaplandı. Küresel ekonomide gerçekleşen durağanlığa rağmen dış ticarette gerçekleşen olumlu gelişmeler, ülkenin makroekonomik istikrarının güçlenmesi yoluyla yatırım, üretim, ihracat ve istihdam öncelikleri açısından uygun ortam sağlanmasına katkı sağlayacak.

Küresel ekonomik aktiviteyle ticarette zayıf bir seyir gözlenirken, OECD Haziran Küresel Görünüm Raporu'na göre 2022 yılında yüzde 3,3 olan küresel ekonomi büyüme hızının 2023 yılında yüzde 2,7'ye gerilemesi öngörülüyor. En büyük ihracat pazarı olan Avro Bölgesi'nde ise ekonomik büyümenin 2023 yılında 2,4 puan düşüşle yüzde 0,9 gerileyeceği tahmin ediliyor.

Haziran ayı İmalat Sanayi Satın Alma Yöneticileri Endeksi (PMI) verileri de küresel talebin bir müddet daha zayıf seyredeceğine işaret ediyor. Haziran ayı öncü PMI göstergeleri Avro Bölgesi'nde 43,6 ile 37 ayın en düşük seviyesinde, en büyük ticaret ortağı Almanya'da 41 ile 37 ayın en düşük seviyesinde gerçekleşti. Endeks, İngiltere ile ABD'de ise 46,2 ve 46,3 ile 6 ayın en düşük seviyelerine gerileyerek eşik değer olan 50'nin altında kaldı.

Ürün, ülke ve ülke gruplarına göre ihracat

Geçen ay en çok ihracat yüzde 17,5 azalış ve 10 milyar 501 milyon dolarla "ham madde (ara mallar)" grubunda gerçekleşti. Bu grubu yüzde 7,7 azalış ve 7 milyar 472 milyon dolarla "tüketim malları", yüzde 13 artış ve 2 milyar 652 milyon dolarla "yatırım (sermaye) malları" takip etti.

Söz konusu ayda sektörlere göre ihracatın payı, imalat sanayisinde yüzde 95,2 (19 milyar 896 milyon dolar), tarım, ormancılık ve balıkçılıkta yüzde 2,8 (583 milyon dolar), madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 1,5 (318 milyon dolar) olarak gerçekleşti.

Haziranda en fazla ihracat yapılan ülke 1 milyar 780 milyon dolarla Almanya oldu. Bu ülkenin ardından 1 milyar 330 milyon dolarla ABD ve 1 milyar 12 milyon dolarla İngiltere geldi. İhracatta en çok paya sahip ilk 10 ülkenin toplam ihracat içindeki payı yüzde 48,2 olarak kaydedildi. Haziranda en fazla ihracat yapılan ülke grupları, 8 milyar 765 milyon dolarla Avrupa Birliği, 3 milyar 567 milyon dolarla Yakın ve Orta Doğu ülkeleri, 3 milyar 285 milyon dolarla diğer Avrupa ülkeleri olarak kayıtlara geçti.

İthalat verileri

Geçen ay en çok ithalat yüzde 27 azalış ve 18 milyar 782 milyon dolarla "ham madde (ara mallar)" grubunda gerçekleştirildi. Bu grubu, yüzde 19,8 artış ve 3 milyar 832 milyon dolarla "yatırım (sermaye) malları", yüzde 37,9 artış ve 3 milyar 640 milyon dolarla "tüketim malları" izledi. Sektörlere göre ithalatın payı yüzde 82,1 ile imalat sanayisi (21 milyar 588 milyon dolar), yüzde 10,6 ile madencilik ve taş ocakçılığı (2 milyar 789 milyon dolar), yüzde 4,8 ile tarım, ormancılık ve balıkçılık (1 milyar 259 milyon dolar) olarak belirlendi.

Haziranda en fazla ithalat yapılan ülkeler, 3 milyar 818 milyon dolarla Çin, 2 milyar 981 milyon dolarla Rusya ve 2 milyar 12 milyon dolarla Almanya oldu. İthalatta en çok paya sahip ilk 10 ülkenin toplam ithalat içindeki payı yüzde 58,9 olarak kayıtlara geçti. Söz konusu ayda en fazla ithalat yapılan ülke grupları, 7 milyar 856 milyon dolarla Avrupa Birliği, 7 milyar 212 milyon dolarla Asya ülkeleri ve 5 milyar 153 milyon dolarla diğer Avrupa ülkeleri olarak hesaplandı.