Taban Gıda CEO’su: Türkiye, tahıl sevkiyatının transit merkezi olabilir

Mardin’de yapılan buğday hasadını ziyaret eden Taban Gıda CEO’su Hasan Hacıhaliloğlu, kurlarda yaşanan hızlı artış ve Rusya-Ukrayna savaşının pandemi sonrası döneme damgasını vurduğunu belirterek, “ İklim değişikliği ile savaşan hububat sektörünün gündemini ve rotasını yeni krizler tamamen değiştirdi. Dünya buğday deposu iki ülkenin savaşı tüm ülkelerin ekonomik ve politik stratejilerini yeniden şekillendirmelerine sebep oldu. Rusya-Ukrayna arasında devam eden krizin ilerleyen dönemde Türkiye’yi önemli bir noktaya taşıyacağını düşünüyorum. Konumu gereği ülkemiz transit ticaret ağında kritik öneme sahip olacaktır” dedi.

Dünyada yaklaşık 200 milyon ton buğday ticareti yapıldığını belirten Hacıhaliloğlu “Taban Gıda olarak bu rakamın yüzde 1’den fazlasını biz yapıyoruz. 350 bin tonlarda olan transit ticaret hacmimizi bu yıl 1 milyon tonun üzerinde bekliyoruz. Bu yıl geçen yıllara göre daha yüksek miktarda buğday rekoltesi bekliyoruz. TÜİK ile bizim tahminlerimiz arasında yüzde 10-15 fark oluyor. TÜİK bu dönem için 19,5 milyon ton buğday rekoltesi bekliyor. Ancak biz yaklaşık 17 milyon ton olacağını tahmin ediyoruz. USDA raporlarındaki beklenti de bu yönde. TÜİK’in mısır için rekolte beklentisi daha doğru geliyor. Mısırda rekoltede dünya ortalamasının üzerindeyiz. Mısırın buğdaya göre üretim maliyeti daha yüksek ancak rekolteye bağlı olarak getirisi de daha fazla. Bu nedenle Türkiye’de buğday ekim alanları mısıra kayıyor” dedi.

 TMO’nun hamlesini doğru buluyorum

“Buğday alım fiyatını zaten 6.500 TL’nin altında beklemiyorduk” diye belirten Hacıhaliloğlu, “Bu yıl TMO, primle birlikte 7.050 TL alım fiyatı açıkladı ki bu rakam sektöre can suyu oldu. 1.000 TL’lik desteğin sonbaharda verileceğini göz önünde bulundurduğumuzda yapış şekli eleştirilebilir ancak USD bazında verilmiş en yüksek alım fiyatı ile karşılaştık. Buğdayda dünya ortalaması olan 420 $ ‘a yaklaştık. Bu rakam önümüzdeki yıl ekilebilen alanların oranını da arttırabilir” dedi. 

Hacıhaliloğlu, “Çiftçi verimi dolayısıyla daha yüksek getirisi olduğu için mısıra yöneliyor. Türkiye’de buğdayın ekim alanlarında ciddi azalma söz konusu. Şanlıurfa tarafında pamuğa, Karadeniz tarafında yağlı tohumlara kaçış var” diye konuştu.

Ukrayna hasat gerçekleştiremezse dünyayı kötü bir senaryo bekliyor

Taban Gıda CEO’su Hasan Hacıhaliloğlu Ukrayna’daki buğday ekim alanlarında şimdiden yüzde 30'luk bir kayıptan söz ediliyor. Mısır tarafında ise Mayıs ayı ekim zamanıydı. Geçen yılın aynı dönemine göre ekim oranı yüzde 50'de kaldı. Ukrayna'da limanların çalışmaması en büyük sorunlardan biri. Hasadın yapılabilmesi için savaş ortamını bir kenara koyarsak, Ukrayna’nın uygun fiyattan akaryakıt bulabilmesi ve bu ürünün dünya piyasalarına ulaştırılabilmesi oldukça zor. Hasata bir ay kala Ukrayna hasatı gerçekleştiremezse dünyayı çok daha kötü bir senaryo bekliyor” dedi. 

Rusya’da hasat dönemi yaklaşırken, son dönemin en büyük rekoltesi olacağı tahmin ediliyor. Hasan Hacıhaliloğlu, “Rusya’nın satma gibi bir problemi yok. Bu yıl Rusya’nın 40 milyon ton gibi bir buğday ihraç edeceği varsayılırsa bunun 10 milyon tonunu sadece Türkiye’ye satıyor. En son İran ile 5 milyon tonluk bir anlaşma yaptılar. Mısır da bizim kadar ithal ediyor. Doğal olarak, baktığınızda sadece üç ülke ile 25 milyon tonluk ihracat rakamına ulaştı. Çin’i ve etrafındaki diğer ülkeleri de bu denklemin içerisine kattığımızda Rusya’nın ürününü satamaması gibi bir sorunu yok. Rusya’nın bu konuda eli güçlü ve bunu koz olarak kullanıyor. Gerekirse 10 milyon ton buğdayı denize döker ve dünyayı dize getirmeye çalışır. Rusya sadece tahılda değil birçok emtiada dünyada ilk üçte yer alıyor ve bu durum Rusya’nın elini güçlendiriyor” şeklinde konuştu.

Uzun vadeli tarım politikaları Türkiye’yi dünyada güçlü bir konuma getirebilir

Rusya-Ukrayna savaşı gösterdi ki özellikle gıdada ülkelerin kendine yeter seviyede üretim yapması oldukça önemli. Türkiye buğday kalitesi bakımından verimli topraklara sahip. Üstelik toprağı işleme ve tohum kalitesi olarak da güçlü bir konumda olduğunu belirten Hacıhaliloğlu, “Rusya-Ukrayna arasında devam eden krizin ilerleyen dönemde Türkiye’yi önemli bir noktaya taşıyacağını düşünüyorum" diye konuştu.

Konumu gereği Türkiye'nin transit ticaret ağında kritik öneme sahip olacağını belirten Hacıhaliloğlu, "Türkiye tarım politikaları konusunda uzun vadeli planlar yaparsa ve verimli tarım arazilerini doğru kullanarak tarım teşvik politikalarını üretici lehine planlarsa gelecekte dünya gıda piyasasında güçlü bir konuma gelebilir. Bugün itibariyle Avrupa fiyatlarına göre Rus buğdayı yaklaşık 40 dolar aşağılarda. Türkiye bugün dünyadaki en büyük un ihracatçısı ve makarnada da İtalya’dan sonra ikinci konumdadır. Diğer kalemleri de alt alta yazdığımızda Türkiye’nin bu ticaretten kazançlı çıkacağını düşünüyorum’ dedi.