Umuda dönüş

Nilüfer Gözütok Ünal

[email protected]

Son bir yıldır şirketler, sisin içinde yol alıyordu. Ancak aşı gelişmeleriyle en azından yılın ikinci yarısı için iyimser bir beklenti var. Capital’in, her yıl ocak ayında yaptığı CEO Profil anketi de bu gelişmeleri doğruluyor. Bu yılki ankete katılan 197 CEO’ya göre 2021 “iyileşme yılı” olacak. Yeni yılda Türkiye ekonomisinin yüzde 3-5 arasında büyüyeceğini düşünen CEO’lar, özellikle ilk çeyreğin ardından ertelenen talebin harekete geçmesini bekliyor. Ancak olumlu beklentilere karşı CEO’lar temkini elden bırakmıyor. Borçlanma, satın alma ve yatırımda dikkatli olacaklarını dile getiriyorlar.

2020, en kötü senaryoların hayata geçtiği yıl oldu. Pandemi; dengeleri, öncelikleri ve hatta iş yapış şekillerini değiştirdi. Dünya ekonomisi sadece bir yılda 3,4 trilyon dolarlık kayba uğradı. Belirsizliklerle ve kaygılarla geçen yılın ardından, oluşan hasarın onarılması ve iyileşmeye geçilmesi için tüm umutlar 2021’e bağlandı. Peki 2021 nasıl bir yıl olacak? Her yıl gerçekleştirdiğimiz CEO Profil anketi, bu soruya net bir yanıt verirken iş dünyasının yeni yıla bakış açısını tüm boyutlarıyla ortaya koyuyor. Bu yıl Capital500’de yer alan şirketlerden 197 üst düzey yöneticinin katılımıyla gerçekleşen ankete göre CEO’lar, pandeminin damga vurduğu 2020’nin ardından 2021’in iyi bir yıl olacağını düşünüyor. Katılımcıların yüzde 35,4’ü “2021’de işler iyi olacak”, yüzde 34,2’si de “İyileşme başlayacak” diyor. En iyi performans gösterecek sektörler olarak e-ticaret, bilişim ve sağlık hizmetleri öne çıkarken en kötü performansı turizm, havayolu taşımacılığı ve eğlence sektörlerinin göstermesi bekleniyor. Yeni yılda CEO’ları en çok pandeminin devam etmesi endişelendiriyor. Türkiye’ye yönelik olası ekonomik ya da siyasi yaptırımlar ve kur artışlarının sürmesi de iş dünyasında kaygıyı artırıyor. Yöneticiler, borçlanma, satın alma ve yatırımda temkinli olacaklarını dile getiriyor. 2021’in ilk çeyreğinde aşılamanın ekonomiyi olumlu etkileyeceğini düşünenlerin oranı yüzde 60. Öte yandan katılımcıların yüzde 35’i de bu etkilerin sınırlı kalacağını ifade ediyor. CEO’lar kısa dönemde etkinlik, verimlilik ve performans artışı için yeni teknolojilere yatırım yapacaklarını, iyileştirme projeleri gerçekleştireceklerini ve maliyet düşürücü aksiyonları devreye sokacaklarını açıklıyor. 

HAVA İYİYE DÖNÜYOR

Türkiye ekonomisi, 2020 yılı ilk çeyrekte yüzde 4,5 büyüdükten sonra ikinci çeyrekte salgının etkisiyle yüzde 9,9 daraldı. Haziran ayındaki normalleşmenin ardından ekonomi toparlanmaya geçerek üçüncü çeyrekte yüzde 6,7 oranında büyüdü. Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü’ne (OECD) göre Türkiye yılı yüzde 1,3 daralmayla kapatıyor. 2021 yılına ilişkin beklentiler farklı. OECD, Türkiye’nin yeni yılda da yüzde 2,9 büyüyeceğini tahmin ederken, JP Morgan yüzde 3,7, Credit Suisse yüzde 3,5 büyüyeceğini hesaplıyor. Türkiye’deki CEO’lar ise büyüme konusunda daha iyimser. Anket katılımcılarının yaklaşık yüzde 80’i, Türkiye ekonomisinin yüzde 3 ila 5 arasında büyümesini bekliyor. Yıldız Holding CEO’su Mehmet Tütüncü, aşıyla bağlantılı olumlu gelişmelere paralel olarak Türkiye ekonomisinde pozitif beklentinin hakim olduğunu söylüyor. “2021’in ekonomide 2020’ye nazaran daha olumlu bir hava içerisinde geçeceğine inanıyoruz” diyor. Akfen Holding CEO’su Selim Akın, 2021’in tüm sektörlerin yaşadığı olumsuz etkilerin yaralarını saracağı, piyasaların toparlanacağı ve ekonomik verilerin iyileşmeye başladığı bir yıl olacağını düşünüyor. Eczacıbaşı Topluluğu CEO’su Atalay Gümrah ise daha temkinli. Geleceğin hala bir sis perdesinin ardında olduğunu belirten Gümrah, “Temel belirleyici faktör, pandeminin ortaya koyduğu kısıtların ne kadar hızlı ortadan kalkacağı ve pandemi sonrasındaki ekonomik aktivite olacak. Göstergeler 2021’in ilk yarısının da zorlu geçeceğine işaret ediyor. İkinci yarıya dair olumlu beklentilerimiz daha yüksek” diye konuşuyor. 

TEDARİK AVANTAJI

Her koşulda büyümeye çalışan şirket ve gruplar için yeni yılda büyüme, ağırlıklı ihracat pazarlarından gelecek gibi görünüyor. Anket katılımcılarının 3’te 1’i de bu yönde görüş belirtiyor. İç pazardaki artan tüketici talebinin, yenilikçi, katma değerli ürün ve yeni teknolojilerin de büyümeyi desteklemesi bekleniyor. İnci Holding Yönetim Kurulu Başkanı Neşe Gök otomotiv, hizmet ve teknoloji olmak üzere faaliyet gösterdikleri tüm alanlarda nakit ve kâr odağını sürdürerek büyüme öngörecek şekilde iş planlarını hazırladıklarını söylüyor. “Pandeminin getirdiği bir sonuç olarak Avrupa’nın Asya’dan olan tedarik riskini azaltmak üzere yeni kaynak arayışına girdiğini görüyor, bunun da pazar payı artırmak ve ürün paleti genişletmek için bir fırsat olduğunu düşünüyoruz. Bu bağlamda otomotiv ve lojistik sektörlerinde kapasite artışıyla ürün ve hizmet geliştirici projelerimizi ön planda tutacak bir planlama yaptık” diye konuşuyor. Yıldız Holding CEO’su Mehmet Tütüncü, portföylerini sadeleştirerek organik büyüyeceklerini dile getiriyor. Hem Türkiye hem ihracat ve yurt dışı operasyonlarında güçlü büyüme eğilimleri olacağını ifade eden Tütüncü, sözlerini şöyle sürdürüyor: “Ülkemizdeki verimlilik çalışmalarımızla maliyet avantajı sağlarken Türkiye’yi ana üretim ve ihracat üssümüz olarak konumlandırmayı sürdüreceğiz. Yeni ürünler, yeni dijital çoklukanal stratejileri, yenilikçi markalarımızla büyüyeceğiz.” LC Waikiki Yönetim Kurulu Başkanı Vahap Küçük, fiziki mağazalar ve e-ticaret kanalı üzerinden büyüyeceklerini söylüyor. “Teknolojik gelişmelere hızla adapte olan yapımızla inovasyonu ve sürdürülebilirliği yeni yılda da daha fazla odağımızda tutacağız” diyor. 

YATIRIM VAR MI?

2020, birçok grup ve şirket için bir anlamda ayakta kalma yılıydı. Zorunlu olanların dışında yatırımlar askıya alındı. Anket katılımcılarının yüzde 24,1’i, yeni yılda 10-50 milyon dolar, yüzde 22,8’i 1-5 milyon dolar arasında yatırım yapacağını söylüyor. Bu rakamlar yapılması zorunlu yatırımların yapılacağını gösteriyor. Katılımcıların yüzde 12,7’si de yatırım yapmayacağını dile getiriyor. Yani 2021, yatırım anlamında hareketli olmayacak. Sarkuysan Yönetim Kurulu Başkanı Hayrettin Çaycı, belirsiz bir ortamda yeni bir yatırım projelerinin olmadığını ifade ediyor. Çaycı, “Ancak müşteri taleplerinde değişim olursa o üründeki sorunun çözümü için darboğaz giderici yatırımlara gidebiliriz” diyor. Akfen Holding CEO’su Selim Akın, yatırım için yılın ikinci, hatta üçüncü çeyreğini görmek istediğini söylüyor. “Dünya nasıl şekillenecek, hangi sektörler öne çıkacak, hangi sektörlere yatırım yapılacak, bunlar yatırım kararında belirleyici unsurlar. Dolayısıyla 2021’deki bakış açımız, biraz daha dünya ve Türkiye’deki piyasa gelişmelerine bağlı olacak” diyor. Yatırım yapan gruplar için yatırımın adresi pandemiyle birlikte canlanan sektörler ve alanlar olacak. Dijitalleşme ve hızlı tüketim ürünleri yatırımları da yeni yıla damga vuracak. Eren Holding, temizlik kağıtları, karton kutu ve karton ambalaj sektörlerinde 350 milyon Euro’luk yatırım hazırlığı yapıyor. Eczacıbaşı Topluluğu, gelişme ihtiyacı ya da potansiyeli gördüğü alanlarda yatırım planlıyor. Topluluğun CEO’su Atalay Gümrah, “Bu alanların başında da hijyen ve sağlık ürünleri geliyor” diyor. Turkcell Genel Müdürü Murat Erkan, pandemi koşullarına rağmen 2020’de 9 milyar TL yatırım yaptıklarını hatırlatıyor ve ekliyor: “Önümüzdeki 3 yılda 16 milyar TL yatırım planlıyoruz. 2021’de Türkiye’nin dijital dönüşümüne öncülük ederken değer üretmeyi sürdüreceğiz.” 

ÖNCELİKLER DEĞİŞTİ

Pandeminin CEO’ların ajandalarını ve önceliklerini nasıl değiştirdiğini de CEOProfil araştırması ortaya koyuyor. Sadece bir yıl önce “verimliliği artırmak” bir numaralı öncelikti. 2021’de ise “nakit akışı sağlamanın” birinci öncelik olduğu dikkat çekiyor. Onu “kârlılığı” ve “pazar payını” artırmak takip ediyor. Geçtiğimiz yıl ikinci sıradaki öncelik olan “sürdürülebilirlik” de bu yıl 12’nci sıraya gerilemiş durumda. LC Waikiki Yönetim Kurulu Başkanı Vahap Küçük, bugün nakit yönetiminin şirketler için her zamankinden daha fazla ön plana çıktığına dikkat çekiyor. “Mümkün olduğu kadar müşteri ihtiyaçlarını iyi anlayıp daha hızlı tedarik yöntemini ön plana çıkaracağız. Dolayısıyla daha az terminal stokla sezonları kapatmayı öngörüyoruz” diyor. Sarkuysan Yönetim Kurulu Başkanı Hayrettin Çaycı, yeni yıl ajandasını katma değeri ve kâr marjı yüksek ürünlere yönelmek, maliyetleri düşürmek ve verimliliği artırmak olarak açıklıyor. Doğanlar Yatırım Holding Yönetim Kurulu Başkanı Davut Doğan’ın yeni yıl ajandası oldukça yoğun. Doğan, ajandanın en önemli maddelerini şöyle paylaşıyor: “BioTrend Enerji’yi halka arz edeceğiz. İnşaatta Doğyap ile Senegal’de yeni projeye başlayacağız. D Afric Senegal Furniture Sa şirketimiz Batı Afrika ve deniz aşırı ülkelere ihracat yapacak. Yatak markamız Lova’nın lansmanını gerçekleştireceğiz. Mobilyada 134 yeni satış noktasıyla 550 mağazaya ulaşacağız.” Canovate Group Yönetim Kurulu Başkanı Can Gür, yeni yılda yurt içi ve yurt dışında e-ticaret portallerinde yer alacaklarını söylüyor. “Avrupa ve ABD’de yerleşik satış organizasyonu ve lojistik merkezler oluşturmak istiyoruz” diyor. Turkcell Genel Müdürü Murat Erkan, üç stratejik odak alanları olan tech-fin, dijital iş çözümleri ve dijital servislerde hızlı büyümelerini sürdürmeyi planladıklarını açıklıyor.