"Krizin telafisi 3 yıl alacak"

2009 ilk yarıyıl verilerine göre leasing sektörü, yaklaşık yüzde 65 küçülerek 993 milyon dolarlık bir işlem hacmi gerçekleştirdi. Bu rakam 2008’in aynı döneminde yaklaşık 3 milyar dolardı. Deniz Leasing Genel Müdürü Göktuğ Demiray, sektörün son 1 yılda önemli ölçüde müşteri kaybettiğini söylüyor. Yaşanan müşteri kaybının, sözleşme adetlerinden çok net görülebildiğine dikkat çeken yönetici, şu rakamlara işaret ediyor:
“2009 ilk yarı yılında gerçekleşen sözleşme adedi yaklaşık yüzde 80 küçülerek 2 bin 722’ye geriledi. Geçen yılın aynı döneminde bu rakam 12 bin 893 adetti.”
Leasing sektöründe yılın ikinci yarısı, ilk yarısından daha iyi geçiyor. Haziran ayından sonra hareketlenmelerin başladığına dikkat çeken Demiray, asıl ivmenin ise 2010 yılında kazanılacağını düşünüyor.
Sektörde şu anda yoğun bir rekabet var. Demiray, fiyatlamaların da her geçen gün düşen faiz ortamına ayak uydurduğunu söylüyor. Rekabetin gelecek yıl da artarak devam edeceğine işaret eden yönetici şöyle devam ediyor:
“Leasing şirketlerini zorlu günler bekliyor. Giderlerini çok iyi kontrol etmek, uzun vadeli fonlama olanaklarını artırmak ve fonlama maliyetlerini düşük tutabilmek, sorunlu alacak yaratmadan aktiflerini büyütmek, leasing şirketlerinin önümüzdeki dönemdeki başarılarını belirleyecek unsurlar olacak.
Deniz Leasing, leasing kira alacakları toplamına göre yüzde 11’lik bir pazar payıyla sektörün en büyük 3’üncü şirketi konumunda. Göktuğ Demiray, “2010 yılında da yerimizi korumayı ve geliştirmeyi planlıyoruz. Sektörde hızlı bir büyüme beklenmese de biz,  pazar payımızı artırmaya çalışacağız” diye konuşuyor.
Deniz Leasing Genel Müdürü Göktuğ Demiray ile leasing sektörünün gelişimini, yeni dönem beklentilerini konuştuk:
Capital:   Leasing, krizden en çok etkilenen sektörlerden biri oldu. Sektörde küçülme ne kadara ulaştı? Son verilerle işlem hacmi, sözleşme sayısı ne düzeyde?
-  2008 yılı başından itibaren, müşteriler açısından KDV avantajının, leasing şirketleri açısından da vergi muafiyeti avantajının ortadan kalkmasıyla sektör zaten olumsuz etkilenmişti. Bir de bunun üzerine global krizin yansımaları eklenince, doğal olarak 2009 yılının özellikle ilk yarısını çok durgun geçirdik.
Ancak, Türkiye’de likiditenin bollaşması ve düşen faiz seviyeleri yılın 2’nci yarısından sonra piyasaya ufak da olsa bir hareketlenme getirdi. Yatırımlardaki artışın yılın geri kalanında ivme kazanmasıyla piyasadaki hareketliliğin de hız kazanmasını bekliyoruz.
İlk yarıyıl verilerine göre sektör, yaklaşık yüzde 65 küçülerek 993 milyon dolarlık bir işlem hacmi gerçekleştirdi. Bu tutar 2008’in aynı döneminde yaklaşık 3 milyar dolardı. Yine 2009 ilk yarısında gerçekleşen sözleşme adedi yaklaşık yüzde 80 küçülerek 2 bin 722 adet oldu. Geçen yılın aynı döneminde bu rakam 12 bin 893 adetti.
Yaşanan müşteri kaybı, sözleşme adetlerinden çok net görülebiliyor. Zaten kriz nedeniyle yatırım yapan firma sayısı da çok azaldı. Ayrıca bankalar da çeşitli uzun vadeli yatırım finansmanı araçlarıyla leasinge rakip olmaya başlamış durumda.
Capital:  Tablonun ne zaman yeniden pozitife dönmesini bekliyorsunuz? Bugünden alınan olumlu sinyaller var mı?
-  Sektörde canlanmayı teşvik edecek en önemli unsurlar ekonominin tekrar canlanması, yatırımların hız kazanması ve en az onlar kadar önemlisi faizin istikrarlı bir şekilde en azından bugünkü seviyelerini koruması olacak.
Yılın bir bölümünün belirsizliklerle geçmesi ve ekonominin daralmasının da getirdiği olumsuz etkilerle 2009’u geride bırakıyoruz. Ancak ikinci yarıdan sonra hareketlenmeler başladı ve asıl ivmenin 2010 yılında kazanılacağını düşünüyorum. Sektörde rekabet şu an üst seviyelerde ve fiyatlamalar da her geçen gün düşen faiz ortamına ayak uyduruyor.~
Capital:  Yıl sonu rakamları nasıl olacak? 2010 beklentileriniz ne yönde?
-  Yıl sonunda 2 milyar dolarlık işlem hacmine ulaşılmasını bekliyoruz. Bu rakam 2007’de 8,1 milyar dolardı. 2008’de KDV avantajının kaldırılmasıyla 5,3 milyar dolara geriledi. 2010’da ise 3 milyar dolar seviyelerinde olmasını bekliyoruz. Kriz öncesi rakamlarının yakalanması ancak 2012’den sonra olabilecek.
Bu krizin bir özelliği de büyük firmalardan ziyade daha çok küçük ve orta boy firmaları etkilemesi oldu. Leasing sektöründe de sorunlu işlemler bu tür firmalarda yoğun.
Sektörümüz kendi gücü ölçüsünde bu sorunlu firmalara yardımcı olmaya çalışıyor. Bu dönemde çok sayıda, ödeme güçlüğü içindeki iyi niyetli firmalarla yeniden yapılandırma sözleşmeleri yapıldı.
Öte yandan bazı yasal boşluklar, az sayıda da olsa kötü niyetli borçluların sığınma alanları oldu. Önümüzdeki dönemde, bu yasal boşlukların yeniden düzenlenerek giderilmesine çalışılması sektörün önemli bir uğraş alanı olacak diye düşünüyorum.
Bu düzenlemeler yapılabilirse leasing sektörünün güçlenmesi ve ekonomiye katkısının artması sağlanmış olur.
Capital:  Sektörde rekabet ne düzeyde? Pazarın önemli bir bölümünü ilk 10 şirket elinde tutuyordu. Bu tablo devam ediyor mu? Geriye kalan şirketler bundan sonraki dönemde rekabette nasıl ayakta kalacak?
-  Pazarda büyük rol üstlenen şirketler yine pazardaki işlem hacminin yüzde 80’lik kısmını oluşturuyor. Biliyorsunuz krizin ilk günlerinde dünya çapında yaşanan likidite krizi bugünlerde tamamen aşıldı. Finans kuruluşlarının elinde bulunan likidite fazlası gidecek yer arıyor. Ancak reel sektörün tedirginliği henüz sürüyor. Dolayısıyla büyük bir yatırım talebi yok. Bu nedenlerle finans kuruluşları arasında plasman yapma konusunda rekabet yoğun ve giderek de artacak. Bu şartlar altında artan rekabet nedeniyle leasing şirketlerini zorlu günler bekliyor. Giderlerini çok iyi kontrol etmek, uzun vadeli fonlama olanaklarını artırmak ve fonlama maliyetlerini düşük tutabilmek, sorunlu alacak yaratmadan aktiflerini büyütmek, leasing şirketlerinin önümüzdeki dönemdeki başarılarını belirleyecek unsurlar olacak.
Rekabette fiyat, her zaman olduğu gibi en belirleyici etken. Bunun dışında leasing alışkanlığı olan firmalar, fiyatlar birbirine yakın olduğu müddetçe genelde daha önce çalıştıkları ve memnun kaldıkları leasing şirketini tercih ediyor. Tamamlanması yoğun bir emek ve uzmanlık gerektiren leasing sözleşmelerinin  hızla ve sorunsuz bitirilmesi de rekabette önemli bir unsur olmaya devam edecek.