“Bireyselin payı 10 yılın zirvesinde”

Bankacılıkta sorunlu krediler hızla artıyor. Haziran sonunda bilançolarda takipteki alacak tutarı, 427 milyar TL’ye ulaştı. Son iki yıldır ivme kazanan bu artış, bankaları sorunlu kredilerini satmaya zorlarken varlık yönetim şirketleri için güçlü bir yatırım fırsatı yaratıyor.

Elçin Cirik / [email protected]
Fotoğraflar: Gökhan Çelebi
Capital Dergisi / Eylül 2025

Gelecek Varlık Genel Müdürü Sezin Ünlüdoğan, satışların 2024’ün ikinci yarısındaki hızda sürdüğünü belirtiyor: “2023’te bankalar tarafından satılan toplam anapara 14,1 milyar TL’yken 2024 sonunda 40,7 milyar TL’ye ulaştı. Haziran sonunda satışlar geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 70 artışla 25 milyar TL’ye yaklaştı. Temmuz sonunda ise 33 milyar TL’ye çıktı.” Portföylerin kompozisyonu da değişiyor. 2024 sonunda anapara satışlarının yüzde 69’u bireysel segmentten geldi. 2025’in ilk çeyreğinde bu oran yüzde 80’e çıktı. Ünlüdoğan, “Bu, son 10 yılın en yüksek seviyesi” diyerek yıl sonunda toplam satışların 55-60 milyar TL’ye ulaşacağını, bireyselin payının ise yüzde 70-80 bandında kalacağını öngörüyor.

Ünlüdoğan, Capital’e sektörün dinamiklerini ve Gelecek Varlık’ın büyüme planlarını anlattı.

Bu yıl varlık yönetim sektörü için nasıl gidiyor?

2024’ün ikinci yarısında hızlanan satışlar, 2025’te de aynı tempoyla sürüyor. 2023’te bankalarca satılan toplam anapara 14,1 milyar TL’yken 2024 sonunda 40,7 milyar TL’ye ulaştı. 2025 Haziran sonunda satışlar geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 70 artışla 25 milyar TL’ye yaklaştı ve temmuz sonunda ise 33 milyar TL’ye çıktı. Varlık yönetim şirketleri için güçlü bir yatırım dönemi, portfolyo değerlendiriyoruz. 2024 sonunda varlık yönetim şirketlerinin toplam alacak stoku 135,2 milyar TL seviyesindeydi. BDDK verilerine göre 2025 Temmuz sonunda bu tutar 168 milyar TL’yi geçti.

Bu tabloyu nasıl okumak gerek?

Evet, sorunlu alacak oranındaki artışın bir sonucu. 2024’ün ikinci yarısında sorunlu alacaklarda hızlı bir yükseliş başladı. Bankacılık sektörü bilançosunda haziran itibarıyla 427 milyar TL’lik takipteki alacak büyüklüğü var. Özellikle bireysel tarafın oranı dikkat çekici şekilde yükseliyor. Oysa 2020’de bireysel takipteki alacakların oranı yüzde 11’e kadar gerilemişti. Kademeli artışla geçen yıl sonunda yüzde 39’a ulaştı. Bu nedenle bankaların yaptığı satışların ağırlığını da bireysel alacak portföyleri oluşturmaya başladı.

Burada kompozisyon nasıl?

2024 sonunda anapara satışlarının yüzde 69’u bireysel segmentten oluşuyordu. Bu yıl Mart sonunda bu oran yüzde 80’e çıktı. Bu, son 10 yılın en yüksek seviyesi.

Bunun nedeni ne?

Bu gelişmede iki faktör etkili: Bireysel segmentte takipteki alacaklar hızlı arttı. Bankaların bireysel satış süreçlerini artık mükemmele yakın yürütmesinin de etkisi var. Ticari ve KOBİ segmentlerinde de satışlar başladı. Ancak bankalar bireysel satışlarda çok daha proaktif ve hazırlıklı davranıyor. Hatta sektörde yeni bir yaklaşım öne çıkıyor. Normalde erken dönem grubundaki yani 90 güne kadar olan ödeme gecikme olan alacakların satışı çok nadir görülürdü, şimdi bu satışlar da yapılmaya başladı.

KOBİ ya da ticari segmentler için tablo nasıl?

Bu alanlar biraz daha geriden geliyor. Bankalar bu segmentlere biraz daha zaman vermek istiyor. Ayrıca satış süreçleri de tam oturmuş değil, hala gelişme aşamasında. Yurt dışı örneklerde çok daha zengin ve etkin satış süreçleri görüyoruz. Sektör şu anda 2,1 milyon bireysel, 330 bin tüzel müşteri yönetiyor. Ancak anapara rakamlarına bakıldığında iki segment birbirine oldukça yakın. Önümüzdeki dönemde bu dengenin değişmesini bekliyoruz.

Nasıl bir değişim bekliyorsunuz?

Trendin değişmesini öngörüyoruz. Çünkü tahsili gecikmiş alacak paketinin yüzde 55’inden fazlası KOBİ ve ticari segmentlerden geliyor. Dolayısıyla bankaların yapacağı satışlarda bireysel segmentin payının yüzde 80’lerde kalmasını beklemiyoruz. Önümüzdeki 2-3 yılda bu oranın yüzde 65’e kadar gerileyeceğini tahmin ediyoruz.

Peki bu yıl sonunda bankaların toplam alacak satışının ne kadarı bulacağını tahmin ediyorsunuz?

Yıl sonunda bankalarca yapılan toplam anapara satışının 55-60 milyar TL olacağını öngörüyoruz. En son bireysel segmentte 48 aylık yeni bir kredi kartı yapılandırması açıklandı. Bu uygulamanın ne kadar yaygın uygulanacağı, ikinci yarıdaki satışları önemli derecede etkileyebilir. Ekim sonu gibi tablo netleşecek. Ama tahminlerimizin tutacağını düşünüyoruz. Satışların yıl sonunda yüzde 70-80 oranında bireysel segmentten geleceğini tahmin ediyoruz. Ama 2026 ve sonrasını öngörmek çok zor. Ne kadar sorunlu alacak oluşacağını, ne kadar satış yapılacağını kestirmek güç. 2025 Haziran sonunda toplam sorunlu alacak bakiyesi 427 milyar TL oldu. Bunun yaklaşık yüzde 15’inin satışa konu olduğunu öngörüyoruz. Genelde bankaların stratejisine ve ekonomik koşullara bağlı olarak sorunlu alacakların yüzde 5 ila 20’si satışa çıkar.

Mevcut faiz politikası nasıl etkiliyor?

Son 5 yıl, faizlerin sektöre etkisini net şekilde gösterdi. Pandemi sonrası dönemde düşük faizler ve koruyucu politikalar hakimdi. Bu ortamda aslında tahsilat güçlendi, müşteri ödeme kabiliyeti arttı, müşteriler nakdi tutmak yerine ödeme yapmayı tercih etti. Tabii bu dönemde sorunlu alacak oranları düştüğü için bankaların satışları da çok geriledi. Ekonominin dolayısıyla kredilerin büyümesine paralel tahsili gecikmiş alacaklar artar ama uygulanan para politikasına bağlı trend değişebiliyor. Pandemi yavaşlattı, 2020-2023 arası neredeyse hiç yatırım yapılmadı. Ardından faizlerin yükseldiği, sıkı para politikasının uygulandığı döneme geçtik. 2024 sonunda bankacılıkta tahsili gecikmiş alacak oranı yüzde 2,2’ye geldi. Aslında bu yüksek bir oran değil. Ama güçlü satışların nedeni, trendin terse dönmesi oldu. Bankalar alacak artışını hissetti ve müşteriler ödemelerini ertelemeye yöneldi. Zaten varlık yönetim şirketlerine yeni gelen portföyler son dönem bireysel segment kredilerinden oluşuyor.

Tahsilat anlamında nasıl bir değişim var?

Tahsilatta dinamikler daha farklı. Sektörümüzün riskte doğal bir korunma mekanizması var. Mevcut ortam bizim için yatırım dönemi, çok fazla yatırım yaparak portföy alımı yapıyoruz. Yeni aldığımız portföylerin tahsilatları görece yavaş ilerliyor. Ekonomi yeniden yukarı yönlü ilerlemeye başladığında yatırımda yavaşlayacağız, bu sefer de tahsilatlar hızlanacak. Tahsilat konusunda Gelecek Varlık verileri üzerinden analiz yapmak mümkün. Şirketimizin ilk yarı yılda tahsilatları, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 49 arttı. Bunun iki nedeni var. İlki, yeni gelen portföylerin tahsilatları yavaş olsa da eski portföylerimizden güçlü ödeme akışı devam ediyor. Geçmişten gelen borçlarımızın ödeme performansı düşmedi. İkincisi yatırım yaptıkça şirketin tahsilat performansı yükseliyor. Benzer şekilde sektörde de tahsilat oranlarında artma eğilimi var, çünkü diğer varlık şirketleri de önemli portföy yatırımları yaptı.

Yılın devamında tahsilatta azalma olur mu?

Şirket olarak biz güçlü tahsilat performansıyla devam edeceğimizi düşünüyoruz. Çünkü faiz oranları geri çekiliyor, yıl sonuna kadar bu devam edecek.

2026’da sektörünüz için nasıl bir ortam bekliyorsunuz?

Ekonominin güçleneceği, enflasyonun düşeceği bir dönem olmasını bekliyoruz. Temmuzdaki faiz düşüşüyle birlikte pozitif sinyal de aldık. Banka tarafında satışların devam edeceğini öngörüyoruz. Çünkü bugün oluşan sorunlu alacakların 2026’da satışları gerçekleşecek. Hatta bir kısmı 2027’ye kalabilir. Öte yandan portföylerin tahsilat performansının güçlenmesini bekliyoruz. Dolayısıyla 2026 yatırımın ve tahsilat akışının güçlü olacağı bir yıl olacak. 2026 ve sonrasında satışlarda bireyselin payının normalize olmasını ve yüzde 65 seviyesine düşmesini bekleyebiliriz.

Finansal özgürlüğüne kavuşan kişi ve kurum sayısı ne kadar oldu?

Gelecek Varlık olarak 960 bin müşterimizi bireysel ve tüzel finansal özgürlüğüne kavuşturduk. Bunların yüzde 93’ü bireysel. Sektörde yönetilen borçlu sayısının 2,1 milyonu bireysel ve 330 bin tüzel müşteri olduğunu dikkate alarak yaklaşık 2 milyon bireysel ve 130 bin kadar tüzel müşterinin finansal özgürlüğüne kavuştuğunu tahmin ediyoruz. 2023-2024’te finansal özgürlüğüne kavuşan kişi sayısı arttı, çünkü 2.500 TL altı af dosyalarının çözümlendiği bir dönemdi. 2023 sonunda çok büyük bir çoğunluğunu tamamladık. Bu yıl artık normalleşiyoruz.