1912'nin devleri şimdi nerede?

Dünyanın en büyük şirketlerine ilişkin en eski veri, 1912 yılına ait. Daha eskisini şimdiye kadar görmedim. ABD ya da İngiltere'ye ait olanları biliyorum ama global anlamdaki ilk veriye bakınca, o yılların dünya rekabetini ve lider ülkeleri de görmek mümkün... İlk 100 şirketin dağılımının oluşturduğu sıralama çok değişmemekle birlikte, lider ülkelerin aldıkları paylarda azalma olduğu hemen dikkati çekiyor. Onlardan, yani ABD, İngiltere, Almanya gibi ülkelerden gidenlerin yerini de Çin, Hindistan gibi gelişmekte olan ülkelerden çıkan yeni şirketler alıyor. Benim esas dikkatimi çeken, ilk 100 içinde ilk 10'da yer alan, o dönemlerde " Too big to fail" (Batmak için çok büyük) denebilecek şirketlerin hızla yok olması. Örneğin 20'nci yüzyılın başında ABD'nin en önemli ambalajı tüketici ürünleri şirketi olan Cudahay Packing ile bizim çocukluğumuzun efsane şirketi Alman AEG. Kale gibilerdi ve kimse onların bir gün tarih olacaklarına ihtimal vermezdi. Oysa 1912 yılındaki 100 büyük şirketten sadece 20'si 1995 yılına kadar hayatta kalabildi. O dönemdeki şirketlerden Exxon, Procter&Gamble, BASF ve General Electric listeye girebiliyor. Ama bugün de önde gelen şirketler arasında yer alan Bayer, Unilever, BAT, Rio Tinto, Guiness ve Eastman Kodak gibi şirketler, İlk 100 değil ancak 500 içinde kendilerine yer bulabiliyor. Neredeyse 100 yılı bulan iki liste arasındaki geçen dönemle ilgili birkaç saptama daha yapmak mümkün:

- Alman ve İngiliz şirketlerinin, 1912 listesinden bugünkü listeye geçme oranları, ABD'ye göre daha yüksek. Bu tür araştırmalarıyla tanınan Leslie Hannah, bunu, Amerikalıların "yaratıcı yıkım" becerileri ile yeni şirket/iş yaratma kabiliyetlerine de bağlıyor.

- Aradan geçen 98 yılda ABD, Japonya'nın ve Avrupa'nın payı azalmış. Bunun yanına Çin, Hindistan gibi ülkelerden şirketler katılmış.

- Böyle giderse araştırmanın 100'üncü yılında, 2012'de Çin, Hindistan ile Uzakdoğu'dan katılanların sayısı daha da artacak.