Düzenleme olacak mı?

Kur, enflasyon, faiz ve ÖTV artışına FED açıklamaları da eklenince Türkiye’de sektörler ciddi bir fiyat baskısı ile karşı karşıya kaldı. Otomotiv fiyatlarında son birkaç ayda yüzde 25-30, beyaz eşyada yüzde 20, inşaatta ise sadece son bir ayda yüzde 10’un üzerinde artış gerçekleşti.

Kurlardaki ve girdi maliyetlerindeki yükselişten kaynaklanan bu artışların ise henüz az bir kısmı etiketlere yansıdı. Daralan ekonomide artış yapmakta zorlanan şirketler, şimdilik baskıyı küçük düzenlemeler ve birtakım fedakarlıklarla hafifletmeye çalışıyor. Ancak bu tedbirlerin yerini çok yakında artışlar alacak gibi görünüyor.

Tabloyu görmek için görsele tıklayın.
Çünkü, neredeyse tüm şirketler seçim sonrasında piyasalar düzelse de düzelmese de fiyatlarında önemli oranlarda düzenleme yapmayı planlıyor. Son birkaç ayda maliyetlerimiz ciddi oranda arttı. Ancak bunun çok az bir kısmını fiyatlarımıza yansıttık. Tümünü yansıtmamız ise en azından şimdilik mümkün görünmüyor.

Çünkü, daralan bir ekonomide fiyat artışı yapmak zor.” Bugünlerde bu sözleri herhangi bir iş insanından duymak mümkün. Özellikle yerli üretimi olmayan ve hammadde konusunda mecburen yurtdışına bağımlı bulunan sektörlerde şikayetin dozu giderek artıyor.

Bu durumun nedeni ise hiç kuşkusuz son birkaç aydır Türkiye’de yaşanan sıra dışı gelişmeler. FED’in para politikalarında kesintiye gitmesi, 17 Aralık sonrasında yaşananlar derken ülke siyasal ve ekonomik anlamda ciddi dalgalanmalara sahne oluyor.

Bu dalgalanmalar etkisini en keskin şekilde kurlar üzerinde gösterdi. Döviz kuru yüzde 32 oranında artarken, 2013 yılı enflasyonu da yüzde 7,3 seviyesinde gerçekleşti. Gelişmeler nedeniyle özellikle girdileri dövize endeksli olan sektör ve şirketler önemli bir fiyat baskısı ile karşı karşıya.~
2014 yılının enflasyon ve ekonomik dalgalanmaların yoğun olacağı, tüm sektörler için iç pazarda talebin azalabileceği bir yıl olması beklentisi ile iş dünyası bu baskıya daha fazla dayanılamayacağını düşünüyor. Uzmanlar bu doğrultuda üretim adetlerinin azalacağını fiyatların da orantılı olarak artacağını öngörüyor. Capital ekonomik konjonktürdeki hareketliliğin şirketlere ve fiyatlara nasıl yansıdığını araştırdı.

HAREKETLİLİĞİN ETİKETE ETKİSİ
Konjonktürdeki dalgalanmalar şirketleri harekete geçirdi. Maliyetleri artan çok sayıda şirket fiyatlarında yeni bir düzenleme ihtiyacı duydu. Örneğin, son birkaç ayda sadece dövize endeksli olarak maliyetleri yüzde 20 artan Arnica, bugüne kadar fiyatlarında yüzde 6’lık bir artış gerçekleştirdi. İnoksan ise bu artışı yüzde 7 oranında hayata geçirdi.

Homend Genel Müdürü Hakan Koçer, artan maliyetleri göz önünde bulundurarak şubat ayı başı itibariyle ortalama yüzde 10 oranında fiyatlarını artırmak zorunda kaldıklarını söylüyor. Lojistik sektöründe konjonktür çok boyutlu olarak fiyatları etkiledi.

Özellikle müşterilerinin faaliyetlerindeki düşüş nedeniyle birim hizmet başına sabit maliyetlerinin arttığını belirten Omsan Lojistik Genel Müdürü Osman Küçükertan, diğer taraftan da enflasyon ve motorindeki fiyat artışlarının fiyatlamalarını etkilediğini ifade ediyor: “Son dönemde yeni müşterilerimize verdiğimiz fiyatlarda yüzde 3-5’lik bir düzeltme yapmak zorunda kaldık.”

Gıda, kozmetik ve kimya sektörleri de son birkaç ayda fiyatta yeni düzenlemeye gitti. Boya sektöründe ÇBS yüzde 10, Viking Kozmetik yüzde 8, Gloria Jeans Coffee yüzde 5 seviyesinde fiyat artışı yaptı. Gloria Jeans Coffee Genel Müdürü Emrah Bilgin, “Maliyetlerimizi baz aldığımızda normalde fiyatlarımızı yüzde 20 artırmamız gerekiyordu ancak bu artışı yüzde 5 olarak yansıttık, rakiplerimizi izliyoruz” diye konuşuyor.~
HANGİ ŞİRKETLER YANSITMADI?
Bazı şirketler ise kur ve enflasyondaki hareketlilik karşısında şimdilik sadece bekleme sürecine geçmiş durumda. Dalgalanmalar sebebiyle temkinli hareket ettiklerini belirten İnci Akü CEO’su Göksel Paker, bu temkinliliğin nedenini şöyle açıklıyor:

“Şu hali ile yüzde 10 civarı bir artış yapmamız gerekiyorken henüz yapmadık. Üretimin büyüklüğü ve ürünlerimizle hitap ettiğimiz hedef kitlenin geniş olması bizi fiyat konusunda iki kez düşünmeye yönlendiriyor. Hem kendi açımızdan hem müşterilerimiz için uygun, ortak bir paydada buluşmaya gayret ediyoruz.

Bu sebeple fiyat politikamızda bir değişikliğe gitmedik, konu üzerinde çalışmalarımız devam ediyor.” Bazı sektörlerde rekabet şirketlerin fiyat artışı yapmalarına engel oluyor. Kurdaki yükselişle ithal ettikleri ve yerli üretimden tedarik ettikleri ürünlerin toplam maliyetinin yüzde 9 arttığını ifade eden, ancak hiçbir fiyat artışında bulunmadıklarını anlatan Fuga Mobilya Genel Müdür Yardımcısı Mehmet Özgöz, “Maliyet artışını öz kaynaklarımızdan karşılayacağız.

Zaten döviz kuru ve enflasyondaki yükselişin seçim sonrasında etkisini kaybedeceğini düşünüyoruz” diyor. Bazı şirketler de daralan bir ekonomide fiyat artırmak mümkün olmadığı için yeni bir düzenleme yapmaktan kaçınıyor. Camper da bu şirketlerden...

Camper Genel Müdürü Ulaş Divarcı, “Ekonomide daralma beklenirken fiyatları ciddi oranda artırmak mümkün değil. Bu nedenle dalgalanmaları bire bir fiyatlara yansıtma taraftarı değiliz” diye konuşuyor.

YENİ DAYANMA FORMÜLÜ
İhtiyaç duydukları artışları gerçekleştiremeyen şirketler fiyat baskısına farklı yöntemlerle dayanmaya çalışıyor. Örneğin normal şartlarda fiyatlarına yüzde 13’lük zam yapması gerekirken sadece yüzde 8 zam yapan Viking Kozmetik, verimlilik noktalarını tekrar gözden geçirerek gelişen şartlara uyum sağlamak peşinde.~
Asus artan kurla birlikte tüketici lehine daha fazla kampanya yaparak fiyatlardaki artışı artan kur oranının altında tutma stratejisini benimsiyor. İnci Akü, peşin satış yapılması gibi çeşitli kısıtlamalar ve iyileştirmeler gerçekleştiriyor.

Omsan Lojistik bu yıl birinci çeyrek sonuna kadar ilave maliyetlerin bir kısmını kendi öz kaynaklarıyla finanse edip, diğer kısmını da müşteri portföyünü genişleterek karşılamayı hedefliyor. Homend, ithal girdi maliyetlerini azaltmak için, daha fazla ürünü Türkiye’de üretme yoluna gidiyor.

Homend Genel Müdürü Hakan Koçer, “Bu sayede eskisinden çok daha fazla ürünü Türkiye’de üretmeye, hem kur hem faiz artışlarından daha az etkilenmeye başladık” diye konuşuyor. Arnica Yönetim Kurulu Başkanı Serhan Akın, ihracat oranlarını artırarak fiyat baskısını dengelemeyi planladıklarını söylüyor.

ÇBS fiyatlamayı kısa vadeli yaparak kendi adına çözüm üretiyor. Önceki yıllarda fiyat listelerini uzun vadeli hazırladıklarını belirten ÇBS Satış ve Pazarlama Müdürü Hakan Yılmaz, “TL baz alınarak fiyat sabitle-mesinden vazgeçtik” diyor. Karakaş Atlantis Yönetim Kurulu Başkanı Kamil Karakaş, süreçlerini ve maliyetlerini kontrol altına alıp revize ettiklerini anlatıyor.

FEDAKÂRLIĞIN ADRESİ
Şirketler dayanma sürecinde pek çok fedakarlık da yapıyor. Fedakarlık söz konusu olduğunda ilk sırada kârlılık, büyüme hedefleri ve yatırımlar geliyor. Eğretli Gıda Genel Müdürü Galip Eğretli, bu dönem büyümede agresif hedefler belirlemeyeceklerini söylüyor.

İnoksan İcra Kurulu Başkanı Gürhan Akdoğan, “İstihdamdaki büyüme öngörümüzü beklemeye aldık” diyor. Kaanlar Gıda, fedakarlıklar kapsamında büyük yatırım harcamalarını kısacak olan şirketlerden... Kaanlar Gıda Yönetim Kurulu Üyesi Abdurrahman Kaan, önceliği küçük acil ihtiyaçlara vereceklerini söylüyor.~
“Kârlılığımızdan da fedakarlık yapıyoruz. Ayrıca vadeler uzuyor, bu da bize finansal yük getiriyor. Üretici olarak çiftçiye 15 günde bir para öderken piyasaya aktardığınız parayı ancak 90 ila 120 günde geri alabiliyorsunuz” diye devam ediyor. Omsan Lojistik için de fedakarlık yapılacak alan kârlılık.

Döviz kurlarının ve lojistik hizmet fiyatlarının artmasıyla lojistik şirketlerinin toplam kârının düşeceğini ifade eden Omsan Lojistik Genel Müdürü Osman Küçükertan, “Her ne kadar birim hizmet fiyatları artıyor görünse de girdi maliyetlerindeki artış ve müşterilerin satın alacağı lojistik hizmet miktarlarındaki düşüş, toplam kârın düşmesinin temel nedeni” diyor.

Marmarabirlik Genel Müdürü İbrahim Minareci de yatırımları içinde özellikle döviz üzerinden girdi maliyetleri olan yeni makine ve ekipman alımlarını ertelediklerini ifade ediyor, ardından şöyle devam ediyor: “Minimum ambalaj stokları ile çalışmaya başladık. Paranın her zamankinden çok daha kıymetli olduğu bir dönemde olduğumuz için nakitte kalmayı tercih edeceğiz.”

YENİ ARTIŞLAR GELİYOR!
Son birkaç ayda ekonomik konjonktürdeki hareketlilik karşısında fiyata yönelik herhangi bir aksiyon almayan şirketler, piyasayı yakından takip ediyor. Harekete geçmek için seçim sonrasını bekliyor. Çok sayıda şirketin ajandasında seçim sonrasında fiyatlarını gözden geçirmek ve maliyet artışlarının yarattığı baskıyı hafifletmek var.

Örneğin, Omsan Lojistik yüzde 10, Kayalar Kimya yüzde 5-8, Ode Yalıtım yüzde 10-15’lik bir artış planlıyor. Maliyetlerindeki yüzde 10’luk artışa rağmen sadece yüzde 1-2’lik fiyat artışına gidilebildiğini belirten Dumankaya Yönetim Kurulu Başkanı Uğur Dumankaya, seçimden sonraki dönemde görülecek hesapları olduğunu söylüyor.

“Biz rekabetten dolayı yaşadığımız artışı bir anda tüketiciye yansıtamayız. Sonuçta arzın ciddi boyutta olduğu, devlet krizinin yaşandığı bir piyasada yer alıyoruz. Ancak seçimden sonraki dönemde artış enflasyonun üzerinde olur. Eğer bir seferde yapılacaksa bu artış enflasyon artı yüzde 10 şeklinde, 2 yıla yayılırsa enflasyon artı yüzde 5 oranında gerçekleşir” diye konuşuyor.~
Birçok şirket de hemen fiyata müdahale planı yapıyor. Arnica Mart ayında yüzde 8’lik bir artış yapmak niyetinde. Sektördeki tüm oyuncularla eş zamanlı aksiyon alacak olan İnci Akü, kısa vadede fiyatlarında yüzde 5-8 arasında bir artış öngörüyor. Perakende sektöründe yer alan Tergan, artan maliyetlerini yüzde 5-10 arasında fiyatlarına yansıtmayı düşünüyor.

En büyük artış ise otomotiv ve medikal ürünler sektöründe bekleniyor. Kale Oto Radyatör Yönetim Kurulu Üyesi Hayati Kaya, otomotiv sektörünün genelinde yüzde 20’ler seviyesinde artışlar olacağını söylüyor. “Bunun sebebi de döviz kurlarındaki artış” diyor.

Medikal ürünler sektöründe faaliyet gösteren İncekara Holding Yönetim Kurulu Başkanı Özgür İncekara, yüksek enflasyonun da etkisiyle sektör fiyatlarında yüzde 25-30 oranında artış olabileceğini dile getiriyor.

KILINÇ ORHAN ERDEMİR / GOLD TEKNOLOJİ MARKETLERİ PAZARLAMA MÜDÜRÜ
PAZAR YÜZDE 10 ŞİŞKİNLİK YASAYACAK"
REKABET ŞİDDETLENİYOR
Şu an içinde bulunduğumuz koşullarda fiyatlamaya i bir projeksiyondan bahsetmek ne yazık ki pek mümkün değil. Oyuncu sayısından dolayı rekabetin yoğun olduğu bir sektörde hizmet veriyoruz. Teknoloji marketlerinin yanı sıra son kredi kartı düzenlemesinden sonra dolaylı olsa bile GSM operatörleri ve senetli satış mağazaları da rekabetin şiddetlenmesinde etkili olacak.

KÂR ARTIŞI MÜMKÜN DEĞİL
Bu sebeple, sektörde kârlılık oranların artırılması kısa vadede mümkün görünmüyor. Ancak döviz artışına kimse kayıtsız kalamaz ve teknoloji satışı yapan her şirket, artan fiyatları tüketiciye yansıtmak zorunda kalacak. Teknoloji marketleri 2013'te yüzde 37 büyüdü. 2014'te bu büyümenin altında kalınacak. Ayrıca döviz artışından dolayı pazar yüzde 10 civarında şişkinlik yaşayacak.~
FEDAKARLIĞI ENGELLEYEN DURUM
Teknoloji marketleri brüt yüzde 15 civarında kârlılıkla hizmet veriyor. Yoğun rekabetin getirdiği bu durum, aslına bakılırsa daha fazla fedakarlık yapılmasını engelliyor. Dövizin artışı ve kredi kartlarına getirilen sınırlanmayı da düşündüğünüzde, önümüzdeki günlerde teknoloji ürünlerinde fiyatların düşmesi sadece bir hayalden ibaret olacak.

GÖRGÜN ÖZDEMİR / OTOKOÇ OTOMOTİV GENEL MÜDÜRÜ
"YÜZDE 10'LUK ARTIŞ OLASILIĞI VAR"
“FİYATA YANSIMA TAMAMLANMADI”
2013 yılı otomotiv pazarı için hem olumlu hem olumsuz gelişmelerin yaşandığı bir yıl oldu. Yılın ikinci yarısından sonra Amerikan Merkez Bankası FED'in açıklamalarından sonra kur ve faizde yaşanan yükselişin etkilerinin hala devam ettiğini görüyoruz.

Otomotivde fiyat artışına sebep olan değişkenler olan faiz ve kur artışı, ÖTV'nin yükselmesi ve model yılı değişikliği ile FED açıklamaları öncesi ile bugünü kıyasladığımızda fiyatlarda yüzde 25-30 artış yaşandı. Henüz bu artışın tamamı fiyatlara yansımadı.

“BÜTÇEMİZİ GÖZDEN GEÇİRİYORUZ”
Bu dönemde, ortalama yüzde 15-20 gibi bir yansıma oldu. Yani hala daha yüzde 5-10 civarında bir artış söz konusu olabilir. Otomotiv pazarının yaklaşık yüzde 70'i ithal olduğu için kura paralel etki yıl boyu devam edecek.

Otokoç Otomotiv olarak, 2014 yılı bütçelerimizi kur artışı öncesinde yaptık, ancak 3 aylık dönemlerde bütçemizi gözden geçiriyoruz ve gerekirse revize ediyoruz. Bu süreçte, bir süre daha pazarı ve gidişatı gözlemlemek istiyoruz. Ancak, şunu söyleyebiliriz, 2013 yılına göre daha düşük seviyede bir pazarın gerçekleşeceğini tahmin ediyoruz.~
EKREM AKYİĞİT / COLLEZIONE YÖN. KUR. BŞK.
“DURAĞAN BİR SEYİRDEYİZ"
DİNAMİK BÜTÇE YÖNETİMİ
Döviz kurları ve enflasyondaki artış tüketici davranışlarını ve güven endeksini etkiliyor. Bu durumun şirketin plan ve bütçesi üzerindeki olumsuz etkilerini azaltma amaçlı olarak durağan bir seyirdeyiz.

Fiyatlama politikası anlamında ekonomik ve döviz gelişmelerini yakından takip ederek dinamik bütçe yönetimini kullanmaktayız. Son dönemde fiyat artışı yapmadık çünkü dövizdeki gelişmeler ağırlıklı olarak sezon ortasında oluşmaya başladı.

GANİMETE ÇEVİRMEMEK İÇİN
Yeni sezon ürünleri daha önceden sipariş edildiği için fiyat etkilenmesi yaşamadık ve bu olumsuz enflasyon durumunu ganimete çevirmemek için müşteriye yansıtmadık. Satın alma fiyatlanmasında oluşan olumsuz yansımanın belki bir bölümünü tekrar gözden geçireceğiz.

Bu dönemin geçici olacağını düşünüyoruz. Ancak gelişmeler katlanılamaz bir seviyeye gelirse fiyatta en fazla yüzde 10 düzeyinde bir fark olabilir.

FEDAKARLIK YAPMAK GEREKİRSE...
Son gelişmelerden nitelikli insan kaynağının, bilançoların ve sermaye yapısının olumsuz etkilenmemesi için siyasi oluşumları, pazar konjonktürünü ve müşteri taleplerini doğru anlamalı, bunun için çok daha fazla çalışmalı. içinde bulunduğumuz süreçte fedakarlık yapmak gerekirse yurtiçinde mağaza büyümesi durağana geçebilir, yurtdışında mağazalarımızı büyütme konusundan ise vazgeçmeyi düşünmüyorum.