Hizmette büyük hız

SON YILLARDA hizmet sektörü oldukça cazip hale geldi. Bunda gelişen ve kişi başına düşen milli gelirin artış gösterdiği ülkemizde daha çeşitli hizmetleri almak isteyen tüketicinin talebinin artması çok önemliydi. Hizmet sektörü toplumun tüm sınıflarının işsizlik sorununa cevap vernde de son derece önemli bir görev yaptı. Düşük vasıflı iş gücüne fırsat sağladı. Toplumun her kesimini ekominin içine dahil etti. Orta ve alt sınıfın ekonomi ile olan ilişkileri giderek arttı." Bu sözler, gelirlerinin büyük kısmını liman işletmeciliği, havaalanı yapımı ve işletmeciliği, otelcilik, müteahhitlik gibi hizmet sektörlerinden elde eden Hamdi Akın'a ait. Aslında Hamdi Akın hizmet sektörüyle doğdu. Önüne çıkan fırsatları iyi değerlendirdi, zamanın ruhuna uygun hareket etti.Tüm hizmet sektörleri içinde büyüme şampiyonu olan havacılık sektörüne en doğru zamanda girdi. Bugün 1 milyar TL'lik cirosunun büyük kısmını hizmet sektörlerinde kazanarak Türkiye'nin en önemli başarı öykülerinden birini yazdı. Hizmet sektörü Hamdi Akın'la birlikte Türkiye'de pek çok başarı öyküsü yarattı. Sağlıkta Medline, Acıbadem, Memorial, Medical Park, Dünya Göz Hastanesi; havacılıkta TAV, Çelebi, Pegasus, AtlasJet, Onur Air; turizmde Rixos, ETS Group; perakendede BİM, A101, Koton, Boyner, LCW; inşaatta Rönesans, Ağaoğlu; telekomda Turkcell gibi şirketler son 10 yılda altın çağlarını yaşadı. Capital yeni sektörler yaratan, başarılı pek çok şirket doğuran, binlerce istihdam sağlayan hizmet sektörünün son 5 yılda Türkiye'de aldığı yolu araştırdı.

GELİR ARTTI, HİZMET YÜKSELDİ
İkinci Dünya Savaşı'nda tahrip olan Avrupa ekonomileri savaşın hemen sonrasında yeni oluşturulan uluslararası kuruluşların da desteğiyle hızla toparlanırken 1960 yılına doğru iktisat literatürüne yeni bir terim girdi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Uluslararası Ticaret Bölüm Başkanı Prof. Dr. Erdoğan Alkin'in "sanayi ötesi toplum'' olarak tercüme ettiği bu yeni kavram, zengin ülkelerde sanayinin GSYİH içindeki payının giderek azalacağını ve hizmet sektörünün payının artacağını öngörüyordu. Gidiş tam tahmin edildiği gibi oldu ve hizmet sektörünün GSYİH içindeki payı birçok ülkede kısa sürede yüzde 50'yi geçti.

En hızlı büyüyen alanları görmek için görsele tıklayın
Türkiye'de de bu trende uygun biçimde hizmet sektörünün GSYİH içindeki payı son 10 yılda yüzde 62'ye yaklaştı. Alkin, bu gelişimin evreleri hakkında şunları söylüyor: "Liberal açık ekonomi anlayışının uygulamaya geçtiği 1983 sonrası dönemde uygulanan teşvik yöntemleri hizmet sektörünün belli başlı alt sektörlerini de kapsadı. Bu da hizmet sektöründeki gelişmeyi hızlandırdı." TOBB ETÜ'den Prof. Dr. Ramazan Aktaş, hizmet sektörünün son 10 yılda hızlı büyümesinin ekonomik gelişimle birlikte gerçekleştirdiğine dikkat çekiyor ve şöyle devam ediyor: "Türkiye'de kişi başına düşen milli gelirin artması, hizmet sektörüne olan talebi artırdı ve perakende, havacılık, telekomünikasyon gibi sektörler böylece gelişti. Gelirdeki artışa bağlı hizmetin GSYİH'den aldığı pay da yükselir. ABD, Fransa ve İngiltere'de hizmet sektörünün GSYİH'den aldığı pay yüzde 80'lere yaklaştı. Bu oran ülkelerin gelişmişlik düzeyi arttıkça artıyor." Gerçekten 2002 yılında 3 bin 492 dolar olan kişi başına GSYİH, 2010 yılında 10 bin 79 dolara ulaştı. 2002 yılında yüzde 59,2 olan hizmetlerin GSYİH'den aldığı pay da 2010 yılında yüzde 62'ye yaklaştı.~

İSTİHDAMIN YENİ MOTORU
TÜİK'in 2010 yılı verilerine göre çalışanların yüzde 55'i hizmet sektöründe, yüzde 25'i tarım ve yüzde 20'si ise sanayi sektörlerinde istihdam ediliyor. Hizmet sektöründe istihdam son 5 yıldır düzenli olarak artıyor. TOBB, yıllardır ülkenin sanayi envanterini çıkarmak için çalışıyor. Ama bu envanter tamamlanmadığından Türkiye'deki şirketlerin ne kadarının sanayi ne kadarının hizmet sektöründe faaliyet gösterdiği bilinemiyor. Capital'in tek tek ulaştığı sektör temsilcilerinin verdikleri bilgilere göre ise en fazla girişimcinin bulunduğu hizmet alt sektörü perakende ve inşaat.
Bu iki sektörde irili ufaklı 200'er bin şirketin bulunduğu tahmin ediliyor. Perakende ve inşaat aynı zamanda en fazla kişiyi istihdam eden sektörler. Alışveriş Merkezleri ve Perakendeciler Derneği'nin (AMPD) verdiği bilgiye göre 5 yıl önce 1,7 milyon kişinin istihdam edildiği sektörde, bu rakam 2010 sonunda 2,1 milyona yükseldi. Yani perakendenin girişimcileri 5 yılda 400 bin kişiye daha iş yarattı. Bu süreçte sektörün ulaştığı büyüklük ise yüzde 62 artarak 175 milyar dolara ulaştı. Türkiye Müteahhitler Birliği'nin (TMB) verdiği rakamlara göre ise inşaat sektöründe 150'si TMB üyesi toplam 200 bin şirket, 1 milyon 423 bin kişiye istihdam yaratıyor. İnşaat sektöründe yaratılan 59,3 milyar dolar cironun 20,3 milyar doları yurtdışı müteahhitlik gelirlerinden oluşuyor. Turizm de 1 milyon 66 bin kişiyle en fazla istihdam yaratan 3'üncü sektör. Hizmet sektöründe en fazla girişimcinin çıktığı diğer iki sektörü ise emlak komisyonculuğu ile restoran-kafe-bar işletmecililikleri oluşturuyor. Bu iki sektörde de 30'ar bin işletme olduğu tahmin ediliyor. Emlak Müşavirleri Federasyonu Başkanı Rıza Kaymakçı, sektörün büyüklüğünü 3 milyar dolar ve çalışan sayısını da 100 bin kişi olarak hesaplıyor. Turizm Restoran Yatırımcıları ve İşletmecileri Derneği'nin (TURYİD) verdiği bilgilere göre restoran-kafe-bar sektörünün büyüklüğü tahminen 6 milyar dolara ulaştı. İstihdam sayısı da 400 bin kişiye yaklaştı. Tike Restoranları sahibi Mehmet Ali Burduroğlu, sektörün son 5 yıldır her yıl ortalama yüzde 10 büyüdüğünü belirtiyor ve "Tüketim alışkanlıklarının değişmesi sektöre girmeme neden oldu" diyor. Hizmet sektörleri arasında en hızlı büyüyen ise havacılık oldu.

Türkiye Özel Sektör Havacılık İşletmeleri Derneği (TÖSHİD) Genel Sekreteri Musa Alioğlu, havacılığın özel sektöre açılmasıyla hızlandığına dikkat çekiyor ve  şöyle devam ediyor: "2005 yılında sektörün cirosu 5 milyar dolardı. Bunun 1,5 milyar dolarını özel sektör yaptı. 2010'da ise sektörün cirosu 12 milyar doları buldu" diyor. Bu 12 milyar doların 10,6 milyar doları ise özel sektöre ait... Alioğlu, "2023'te özel sektörün cirosu 15 milyar doları bulur. İstihdam 5-10 bin kişi daha artar" öngörüsünde bulunuyor. Son 5 yılda araç kiralama en hızlı büyüyen ikinci sektör.. .Bu sektörün lideri Avis'in genel müdür yardımcısı İnan Ekici, "Gelecek 3 yılda da sektörün önü açık" diyor. Ekici, sektörü büyüten gelişmeleri şöyle sıralıyor: "Kongre turizminin gelişmesi araç kiralama potansiyelini artırıyor. Özel havayolu şirketlerinin sayısının artması da sektörün önünü açan gelişmelerden biri." Bankacılık ve GSM sektörlerinin ardından hayatımıza giren çağrı merkezleri sektörü ise en hızlı 3'üncü sektör oldu. Lojistik sektörü yüzde 107'lik büyüme hızıyla en hızlı 4'üncü olurken bankacılık, BES, leasing, faktoring, sigorta gibi alt sektörleri bünyesinde barındıran finans hizmet sektörünün en hızlı büyüyen 5'inci alanı oldu. Finans 2005 yılında 441 milyar dolar olan aktif büyüklüğünü 2010 sonunda 867 milyar dolara taşıdı. En hızlı büyüyen 6'ncı sektör ise bilişim teknolojileri (BT). 2005 yılında 3,9 milyar dolar olan büyüklüğünü 2010 sonunda 7,5 milyar dolara taşıyan BT sektörü 200 bin kişiye iş sağlıyor. Logo Yazılım Genel Müdürü Ali Güven, sektörün 2020'de 500 bin ile 700 bin arası kişiye istihdam sağlayacağını düşünüyor.