İnternetin Yeni Yıldızı

Dünyada hızla yükseliyor. Hatta Arap ülkelerinde bile ciddi mesafe alındı. Türkiye’de ise “Voice Over IP” (VoIP), internet protokolü üzerinden telefon konuşmasının önünde Telekom engeli var. Ancak,...

1.05.2003 03:00:000
Paylaş Tweet Paylaş

Dünyada hızla yükseliyor. Hatta Arap ülkelerinde bile ciddi mesafe alındı. Türkiye’de ise “Voice Over IP” (VoIP), internet protokolü üzerinden telefon konuşmasının önünde Telekom engeli var. Ancak, şirketler çok umutlu. Ciddi bir şekilde hazırlanıyor, yeni uygulamanın yakında yürürlüğe gireceğine inanıyor. Bu hazırlığın arkasında ise VoIP modelinin sunduğu büyük olanaklar ve ucuz konuşma fırsatı yatıyor.

Şirketler Voice Over IP (VoIP) yani internet protokolü üzerinden telefon konuşmasının Türkiye’de de yasal hale gelmesi için gün sayıyor. Daha ucuza, aynı kalitede telefon konuşması yapma imkanı sağlayan VoIP, başta ABD olmak üzere dünyanın bir çok ülkesinde uygulanıyor. 

Bu teknolojiyle ses sinyalleri, normal telefon hatları yerine, sayısallaştırılarak veri paketleri halinde internet üzerinden iletiliyor. Öncelikle yüksek hızlı bir IP bağlantısı, yani internet erişimi gerektiren sistemle, kullanılan WAN protokolüne ve diğer cihazların performansına da bağlı olmak olarak aynı anda dört adede kadar telefon görüşmesi yapılabiliyor. Ayrıca, PC’den PC’ye, PC’den telefona, telefondan telefona aktarımda mümkün.

VoIP’i başta ABD olmak üzere Avrupa’nın pek çok ülkesinde hatta Romanya, Bulgaristan, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri’nde kullanılıyor. Bu teknoloji sesli mesajlar, fax mesajları, e-posta için tek bir mesaj kutusu gibi özellikleriyle tüm haberleşme teknolojilerinin birlikte çalışma olanağı bulmasını  sağlıyor. Bunların yanı sıra Network Telefonu, çalışanlara sanki ofisteymiş gibi network’e uzaktan bağlanma ve telefonla işlerini halletme imkanı veriyor. Kolay kurula bilen bu teknolojiyle şirketler çağrı merkezi, çağrı kayıtları, ses tanımayı rahatlıkla kullanabiliyor. 

Her ne kadar bazı şirketler ofisleri arasındaki telefon görüşmelerini bu teknolojiyle gerçekleştiriyor olsa da, yasal olarak Türk Telekom her hangi bir firmanın ses trafiğini IP protokolü üzerinden üçüncü şahıslara hizmet vermesine izin vermiyor. Ancak, şirketler bu konuda çok umutlu. Kısa sürede yasal düzenlemenin yapılmasını bekliyor. Onlara göre, ardından da büyük bir hareket başlayacak.

Bu konuda yasal düzenlemelerin yapılmasıyla birlikte çok sayıda alternatif operatörün hizmet vereceği tahmin ediliyor. Şu anda yılda 4-5 milyar dolar arasında bir büyüklüğü olan sektörün, VoIP ile birlikte 1 milyar dolar daha büyüyeceği tahmin ediliyor.

Yatırım maliyeti azılıyor

VoIP, analog ses sinyallerini sayısallaştırıp internet protokolü (IP) üzerinde birleştirerek zincir paketler halinde iletilmelerine olanak tanıyan bir teknoloji olarak tanımlanıyor. Bu teknolojiyle ses sinyalleri, normal telefon hatları yerine, sayısallaştırılarak veri paketleri halinde internet üzerinden iletiliyor.  Verilerin iletilmesi, genel kullanıma açık internet, Frame Relay ve ATM ağları gibi mevcut sanal özel ağlar ya da VPN üzerinden gerçekleşebiliyor. 

Teknogen Genel Müdürü Soner Gezci, sistemin işleyişi hakkında şu bilgileri veriyor:

“Günümüzde artık şirketlerin çoğu  birbirine bağlı çalışma ortamlarına ya da en azından bir internet bağlantısına sahip. Kurum içi ağlar (intranet) her durumda IP-Telefon donanımlarına uyum sağlayabiliyor. Gerekli band genişliği ve teknik öngörülerin sağlanması durumunda, iyi bir ses kalitesine ulaşılmasına imkan tanıyor.

IP ve normal telefon araçlarının da bir arada kullanılması mümkün. Dolayısıyla, VOIP uygulaması, firmaların uzun mesafe konuşma, ekipman ve şebeke maliyetlerinde belirgin düşüşlere yol açacak. Aynı zamanda iki ayrı ses ve veri şebekesini tek bir IP şebekesi üzerinde birleştirilebilmesi esnekliği de sağlayacak. Bu da şirketlere mevcut teknoloji kaynakları ile potansiyel bir verimlilik artışı yaratacak. Dolayısıyla, yatırım harcamalarını da büyük oranda düşürecek.”

İnternet bağlantısı yeterli

VoIP için öncelikle yüksek hızlı bir IP bağlantısı, yani internet erişimi gerekiyor. VoIP çözümlerinde çoğunlukla Türk Telekom'un sağladığı “Leased-Line” ya da “Frame Relay” hatları kullanılıyor. Öte yandan sesin Internet Protokolü (IP) üzerinden taşınmasını sağlayacak dönüştürücü donanımlar da VoIP teknolojisini kullanmak için gerekenler arasında yer alıyor.  VoIP donanımı, yüksek hızlı veri hatları, router, PBX santral, gateway ve diğer yardımcı cihazlardan oluşuyor.

Bnet Genel Müdürü Hakan Akan, VoIP ile aynı anda dört telefon görüşmesi yapılabildiğine dikkat çekiyor ve şöyle devam ediyor:

“Kullanılan WAN protokolüne ve diğer cihazların performansına da bağlı olmak üzere, 64Kb band genişliğine sahip bir hat üzerinde aynı anda dört adede kadar telefon görüşmesi yapılabiliyor. PC’den PC’ye, PC’den telefona, telefondan telefona aktarım ise Unified Messaging yazılımları ile gerçekleştiriliyor. Bu yazılımlar; e-mail, ses mesajları ve faksları farklı cihaz ve mekanlardan toplayıp tek bir ara yüzden görülmesini, okunmasını ve dinlenmesini sağlıyor. Böylelikle farklı ortamlardan gelen mesajların etkili bir şekilde yönetimiyle zamandan tasarruf sağlanıyor.

Henüz VoIP yasal altyapı oluşturulmasa da, Telekomünikasyon Kurumu, geçtiğimiz günlerde yayınladığı iş takviminde bu konudaki düzenlemeyi yılın ikinci yarısında gerçekleştireceğini açıkladı.”

Telekom’un kararı bekleniyor

Voice Over IP teknolojisiyle teknik olarak telefon görüşmesi yapmak mümkün. Hatta bazı firmalar ofisleri arasındaki telefon görüşmelerini bu teknolojiyle gerçekleştiriyor. Ayrıca, VoIP’nın getirdiği çok geniş katma değerli hizmetler de var. Ancak, Türk Telekom gerekli ekipmanların kullanılmasına izin vermiyor. Sistemin uygulanması için ise Türk Telekom'un kendi sinyalleşme şebekesiyle bir ara yüz gerekiyor.

3Com Türkiye Satış Müdürü Nurper Rodoplu, Türk Telekom’un her hangi bir firmanın ses trafiğini IP protokolü üzerinden üçüncü şahıslara hizmet vermesine izin vermediğine dikkat çekiyor ve şöyle konuşuyor: “Uzun vadede IP Tabanlı ses çözümleri toplam sahip olma maliyeti açısından klasik santrallere göre yüzde 20 civarında bir kurulum, yönetim ve kullanımda maliyet avantajı sağlıyor. Bu tasarruflar yönetim ve bakım konularında da düzenli olarak devam ediyor. Telekom, bu yıl sonuna doğru bu konuda düzenleme yapılacağı duyurdu. Gelecek yıl Türk Telekom’un Türkiye’de ses taşınmasıyla ilgili konulardaki yetkilerinin düzenlenmesiyle, pek çok özel firmanın bu konudaki çalışmalarının hızla artacağını düşünüyoruz.

Ayrıca, Türk Telekom’un özelleştirilmesiyle, VoIP teknolojilerinin tüm Türkiye’de kullanılacağını tahmin ediyoruz. Bu sayede firmalar tüm ses ve data iletişimlerini aynı altyapı üzerinden taşıyacak. Özel firmalarda bu alanda çalışarak hem maliyet hem de uygulama çeşitliliği yaratacak.”

Yeni operatörler ortaya çıkacak

VoIP, başta ABD olmak üzere Avrupa’nın pek çok ülkesinde kullanılıyor. Son yıllarda ise Romanya, Bulgaristan, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri’nde kullanıma geçildi.  Cisco System Türkiye Genel Müdür Yardımcısı Mete Kabatepe, AB’nin üye ülkelerine VoIP uygulaması için son tarih olarak 2002’i verdiğine dikkat çekiyor. Kabatepe, değerlendirmesine şöyle devam ediyor:

“VoIP bir çok ülkede iki üç yıldan beri yasal olarak uygulanıyor. Bu teknoloji; sesli mesajlar, fax mesajları ve e-posta için tek bir mesaj kutusu gibi özellikleriyle, tüm haberleşme teknolojilerinin birlikte çalışma olanağı bulmasını  sağlıyor. Bunların yanı sıra, network telefonu, çalışanlara sanki ofisteymiş gibi network’e uzaktan bağlanma ve telefonla işlerini halletme imkanı da veriyor. Kolay kurula bilen bu teknolojiyle şirketler çağrı merkezi, çağrı kayıtları, ses tanımayı rahatlıkla kullanabiliyor. Her ülkede liberalleşme sonrasında bu alana büyük ilgi oldu. Türkiye’de de şirketler şu an için niyetlerini belli etmeseler de bu konuda çalışmak istiyorlar. Pek çok şirketin bu konuda hazırlık yaptığını tahmin ediyorum.

Çeşitli alternatif operatörler mutlaka çıkacak. Bilhassa büyük şehirlere ve uluslararası görüşmelere yönelik bir talep olacağını düşünüyorum. Çünkü özellikle bu görüşmelerin tarifeleri çok ucuzlayacak. Telekom hizmetleri sunan değişik şirketler kendi aralarında işbirliğine gidecek. Şirketler yatırım maliyetini düşürdükleri için fiyat avantajıyla rekabet güçlerini artıracak.”

İNTERNET TELEFONUNDAN FARKLI

Voice Over IP (VoIP) ile internet telefonu, her ne kadar çoğu zaman karıştırılsa da aslında birbirinden farklı iki kavram. VoIP, ses trafiğinin PTT gibi normal hatlar yerine, “paket teknoloji” adı verilen bir teknoloji ile taşınmasını içeriyor. Yani sesin internet protokolü üzerinden iletiliyor. “İnternet telefonu”nda ise bilgisayara eklenmiş ses kartı var. Kullanıcılar,  mikrofonla bilgisayardan bilgisayara konuşuyorlar. DoğanOnline IT Direktörü Zihni Uğurbil bu konuda şu bilgiyi veriyor:

“VoIP, IP networkü üzerinden ses verisinin taşınması olarak tanımlanıyor. Networkler, bilgilerin sayısal olarak paket halinde uç noktalar arasında iletiminin sağlandığı bir altyapıdır. Ses bilgisi de sayısal hale getirilerek IP networkü üzerinden taşınabiliyor. ‘Internet telephony transmisyon’, network ortamı olarak interneti kullanan donanım ve yazılım sınıfına verilen genel isim. Genellikle doğru olmasa da her iki isim birbirinin yerine de kullanılıyor.

VoIP, bilgisayardan bilgisayara web browser'lara eklenmiş olan ürünlerle gerçekleştirilebiliyor. Internet Explorer'da NetMeeting ve Netscape'de CoolTalk gibi uygulamaların yanı sıra, ‘soft phone’ türü uygulamalar da kullanılabiliyor. IP telefonların, analog telefonlarla görüşebilmeleri için gateway türü ürünler kullanılıyor. Gateway'ler üzerinde hangi analog hattın hangi porttan erişileceğinin yanı sıra sayısal telefonlara erişim için de bilgiler tutuluyor. Özellikle IP telefon sayısının fazla olduğu uygulamalarda call manager veya gate keeper gibi ürünlerin kullanılması gerekiyor.”

YATIRIM TASARRUFU SAĞLIYOR

Voice Over IP uygulamaları arasında "Web tabanlı çağrı merkezleri",  "IP konferans", "İnternet protokolü üzerinden faks" ve "Unified messaging" gibi uygulamalar var. Gantek Teknoloji Bağımsız Yönetim Kurulu Üyesi Engin Arıkan, bütün bu uygulamaların iş hayatında verimliliği artıracağına dikkat çekiyor ve şöyle devam ediyor:

“Bu hizmetlerin ortak noktası bir PC ve VoIP terminali olduğu için, kullanıcılar her hizmet için ayrı bir cihaz almadan tüm bu hizmetlerden yararlanacaklar. Dolayısıyla, yatırım bakımından önemli tasarruf sağlanacak.  Diğer taraftan tüm bu hizmetler, ‘always on’ türü bir internet bağlantısı üzerinden gerçekleştirildiği durumda, ki bir çok şirket internete bu tür hatlarla bağlı, bu hizmetlerin her biri için ayrı bir kontör bazlı ücretlendirme gereği olmayacak. Bu da ayrı bir tasarruf yaratacaktır.

Bu konuda yasal düzenlenmenin yapılması gerekiyor. Türkiye’de ses haberleşmesi mevcut yasalarla Türk Telekom’un tekelinde. Ancak, bir çok şirket,  VoIP için teknik altyapıyı kendi iç haberleşmeleri için kullanmak için belirli yerlerde kurmuştur. Hatta, bu şirketlerden bazılarında H.323/PSTN gateway de mevcut olup, bu şekilde PSTN abonelerini de VoIP telefonu üzerinden arama imkanı var.”

BİR MİLYAR DOLARLIK PAZAR

Her ne kadar Türk Telekom gelirlerini kaybetme endişesiyle Voice Over IP’nin kullanılmasına olanak tanımasa da, bu yeni teknoloji beraberinde bir takım ek hizmetleri de getiriyor. Bu da pastanın daha da büyüyeceğini gösteriyor.

Şu anda Türk Telekom’un yıllık geliri ortalama 4-5 milyar dolar arasında. Ancak, VoIP uygulamasıyla birlikte hayata geçirilecek yeni hizmetlerle pazarın 1 milyar dolar daha büyüceği tahmin ediliyor. Cisco System Genel Müdür Yardımcısı Mete Kabatepe şöyle konuşuyor:

“Bu teknoloji sadece daha ekonomik telefon konuşmasını sağlamıyor. Libarelleşmeyle birlikte yeni hizmetlerinde ortayla çıkaracak. Yeni oluşacak GSM operatörleri ile Türk Telekom birbirlerine daha entegre olan hizmetler sunacaklar. Mesela kablolu TV, normal telefon, internet aboneliği ve GSM aboneliği olan kullanıcı, farklı faturalar yerine, tek bir fatura ödeyecek. Hem de Türk Telekom’dan normal telefon hizmeti, Doğan Online’dan internet,  alsam da aynı fatura ile ödeme yapabileceğim. Bu ayın dört gününde fatura ödemeyi ortadan kaldırır.

Ayrıca, Voice mail box denilen telesekreter servisinin operatörlerden bağımsız olarak verilmesi gibi katma değerli hizmetler ortaya çıkacak. Dolayısıyla, toplam pastanın büyüceğini ve Türk Telekom’un gelirlerinde de çok azalmayacağını düşünmüyorum. Çünkü, trafik artacaktır. Şu anda Türk Telekom belli hizmetleri sunmadığı ya da izin vermediği için belli bir talebi dizginliyor. Mesela geniş bantlı internet erişimini kendisi yapmıyor. Başkasına da izin vermiyor. Halbuki böyle bir talep var. “

TÜRK TELEKOM’UN ÖZELLEŞMESİ BEKLENİYOR

Türkiye’de VoIP uygulamasının başlaması için Türk Telekom’un özelleştirilmesi bekleniyor.  Telekom sektörünü özelleştiren ülkelerde, en yaygın uygulamaların başında VoIP geliyor. Türkiye’de de benzer bir durumun yaşanacağını belirten Superonline Genel Müdürü savaş Ünsal şöyle konuşuyor:

“Dünyada olduğu gibi Türkiye’de de maliyetlerin düşürülme hedefinde, iletişim giderlerini ciddi oranda azaltma aracı olarak VoIP gözüküyor. Türkiye’de bu pazarı, bir çok sektör ve alanda yaptığımız gibi, bireysel kullanım ve kurumsal kullanım şeklinde iki  temel alana bölüyoruz. Bir de uygulamaları çok temel haliyle ikiye ayırabiliriz.

Geniş alan ağları üzerinde kurulmuş kapalı devre VoIP trafiği için bir market büyüklüğü ve bir de konvansiyonel telco şirketlerinden gelen aramaların ya da bu yöne doğru yapılan aramaların VoIP teknolojisi ile karşılanması ya da iletimi ile gerçekleşen bir marketin büyüklüğü… Bir örnek vermek gerekirse, şirketlerin PBX (Private Branch Exchange) sistemleri ile yaptıkları yatırım üzerinden telefon kullanan üç milyon kurumsal kullanıcı her gün kendi aralarında, şirketlerinin bölge ofisleriyle veya herhangi bir yöne telefon görüşmesi yapıyor. Bu örnekte bir şirketin kendi bölgeleri arasındaki telefon trafiği geniş alan ağı üzerinden VoIP, bu bölgeler dışında kalan dünya ile yapmış olduğu telefon görüşmelerinden yaratılan trafiğe de PSTN ilişkili VoIP olarak bakabiliriz.

Bu tüm alanlardaki Pazarın Türkiye de sadece trafik anlamında 400 Milyon dolar olduğunu düşünüyoruz. Bir de öte yandan bu pazar için gerekli donanım, bakım ve destek hizmetlerinin de boyutu 10 milyonlarca doları buluyor. IP bazlı özel  network'ler , ISP'ler  ve  2004 'e hazırlanan  telekom operatorü veya network servis sağlayıcı konumunda olacak şirketlerin, TTNet  ve  Uluslararası çalışan telekom operatörlerinin de doğrudan veya ortaklıklarla  VoIP Türkiye pazarından pay almaya  çalışacaklarını düşünüyorum.”

 

Türkiye ve dünya ekonomisine yön veren gelişmeleri yorulmadan takip edebilmek için her yeni güne haber bültenimiz “Sabah Kahvesi” ile başlamak ister misiniz?


İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR

Yorum Yaz