Yükselen Yeni Model

İnternet ve teknolojik gelişmeler, ardı ardına yeni iş modellerini yaratıyor. Eski olmasına rağmen son dönemde yıldızı parlayan “Peer to Peer” (P2P) de bunlardan biri. Kişiler ve server’lar arasındaki iletişime dayalı bu uygulama, “içerik”, “arama”, “kişisel iletişim” ve “anlık mesaj” gibi dört model üzerine kurulu. Müzik dosya paylaşım sitesi Napster’ın öncülük ettiği bu uygulamanın geleceğinin parlak olduğu, bazı modellerin yıldızının ise daha hızlı parlayacağı söyleniyor.

Teknoloji dünyasındaki gelişmeleri, yeni ekonomideki iş modellerini yakından izleyenler mutlaka şahit olmuşlardır. Son dönemde ortaya çıkan iş modelleri arasında birkaçı müthiş bir yükseliş gösteriyor. “Peer to Peer” (P2P) olarak adlandırılan bu model üzerinde çok sayıda danışmanlık ve araştırma şirketinin çalışma yürütüyor.

Bilişim dünyasını yönlendirenler de, gelecekte etkili olacak teknolojilerin arasında mutlaka P2P’ı gösteriyor. Ancak, sıra P2P’nin diğer teknolojilerle nasıl entegre edileceğine ve nasıl para kazanılacağına geldiğinde, yanıtların yetersiz kaldığı görülüyor.

Aslında P2P oldukça eski bir teknoloji. Dünyaca ünlü Napster efsanesi sayesinde adını duyurdu, öne çıktı. Fakat tam anlamıyla model ve bundan nasıl gelir elde edileceği anlaşılamadı. O nedenle önce P2P’nin ne olduğunu ortaya koymak gerekiyor.

İnternet temelde kullanıcı ve server arasındaki ilişkiye dayanan bir teknoloji. Buna göre kullanıcı server’dan bir veri veya başka bir şey talep ediyor. Server da bu isteği yanıtlıyor. Oysa P2P teknolojisi farklı şekilde işliyor. P2P uygulamalarında tüm işlemler kullanıcıların kişisel bilgisayarları arasında gerçekleşiyor. Buna göre P2P genel olarak kullanıcı aletlerinin herhangi bir server’a ihtiyaç duymadan, doğrudan iletişim kurmasına olanak tanıyan teknoloji olarak tanımlanıyor.

Nasıl para kazanılır?

P2P ile ilgili olarak girişimci ve şirketlerin yanıtını merak ettikleri soru, bu teknolojiden nasıl para kazanılabileceği. Konuyla ilgili şirket ve uzmanların farklı görüşleri var.

Sorunun yanıtını almanın ilk yolu, şu andaki şirketlerin ne yaptığı, nasıl para kazandığını incelemekten geçiyor. Bugüne kadar P2P’nin en yaygın olarak kullanıldığı alan, kullanıcıların müzik dosyası arayıp bilgisayarlarına indirmelerine izin veren uygulamalar. Örneğin bu alanda faaliyet gösteren Gnutella’nın milyonlarca kullanıcısı bulunmasına rağmen ciddi anlamda bir para kazandığı söylenemez.

Para kazanan bir iş olmamasına rağmen şu anda çok sayıda girişimci bu alan üzerinde çalışıyor, yatırıma hazırlanıyor.

Ancak, ABD’li teknoloji devi Intel gibi P2P’e ümit bağlayan şirketler ve araştırma kurumları, başka noktalara çevirmiş durumdalar. Intel Orta Doğu İş Geliştirme Müdürü Maan Ahmadie, P2P’i, şirketlerin iç operasyonlarında kullanarak maliyet ve zaman yönünden büyük avantaj elde edebileceklerini, burada çok büyük fırsatların olduğunu söylüyor.

İçeriğe dayalı model

Bu teknolojiyle ilgili en ciddi analiz ve fırsat içeren araştırmaları, dünyaca ünlü danışmanlık şirketi Forrester yapıyor. Şirketin P2P teknolojisinde sorumlu uzmanı Bruce Kasrel, P2P’nin, önümüzdeki dönemde en fazla kişisel iletişim alanında etkili olacağını tahmin ediyor.

Forrester Research’e göre, P2P alanında iletişim, içerik paylaşımı ve internette arama gibi alanlarda yapılacak yatırımlardan para kazanmak mümkün. 

İçerik paylaşımında en iyi örnek Napster... Kullanıcılarına ücretsiz olarak MP3 dosyalarının paylaşımına olanak sağlayan bu uygulama, son dönemde büyük ilgi odağı haline geldi. Sistem aslında çok basit. Örneğin bir kullanıcı sevdiği müzik parçasını bulmak istiyor. Napster burada devreye giriyor ve server’ı sayesinde bu dosyaya sahip başka bir kullanıcıyı bulmasına yardımcı oluyor. Böylece iki kullanıcının karşılıklı iletişimine olanak sağlıyor.

Freenet ve Flycode, içerik dağıtımının iki başarılı örneği... Bu sistemlerin sağladığı en önemli avantaj, tüketicinin tüm depolama ve bant genişliği maliyetlerini üstlenmesi. Ancak, bu şirketler, şu an en yaygın P2P uygulaması olan içerik paylaşımından nasıl para kazanacaklarını somut olarak ortaya koymuş değiller.

“Anlık mesaj”ın geleceği

En fazla gelecek vadeden bir başka P2P uygulaması da “Instant messaging” (Anlık mesaj). Bu sistemde kullanıcılar merkezi bir server’a ihtiyaç duymadan birbirleriyle iletişim kurabiliyor. Bu da şirketlere daha verimli iletişim kurmak gibi bir takım avantajlar getiriyor. Bu alanda faaliyet gösteren uygulamaların en başarıları arasında Aimster ve Jabber gösteriliyor. 

Forrester’ın araştırmasına göre, önümüzdeki yıllarda “Anlık mesaj”, şirket içi iletişimin yanısıra, müzik ve görüntü paylaşımında da kullanılacak. Örneğin AOL gibi şirketler, “You’ve Got Pictures” gibi hızlı bir şekilde çocuğun fotoğraflarını gönderip alabilecekler. Konu üzerinde çalışan firmalar anlaşma yaptığı Web sayfalarının ziyaretçi sayılarının artmasıyla gelecek gelirden pay almayı planlıyor.

OpenCola’nın arama modeli

Bu alanda faaliyet gösterecek şirketler internette arama yapmak gibi popüler aktiviteleri daha etkili ve rahat hale getirerek para kazanmayı planlıyor. Sözünü ettiğimiz şirketlere verilebilecek örneklerden birisi openCOLA. Şirket, benzer zevk ve tercihlere sahip tüketicilerden oluşan bir network kuruyor. Kullanıcılar bu sistem sayesinde search engine (arama motoru) sonuçlarını ve bookmark’ları paylaşabiliyor.

OpenCOLA, böylece geleneksel arama motorlarından farklı olarak kullanıcının isteğini, benzer zevklere sahip diğer tüketicilerin aramalarıyla karşılaştırarak  kullanıcıya en uygun sonuçlarla geri dönüyor. Ancak, bu modelden de nasıl para kazanılacağı tam olarak açıklık kazınmış durumda değil.

Intel’in favori modeli

Tüm bu modeller yatırımcıların kafalarındaki soru işaretlerini ortadan kaldırmıyor.

Bu modelden para kazanmanın, yeni bir şirket oluşturma dışında da yolları var. Şirketler, bu teknolojiyi kendi iç operasyonlarına enteger ederek de gelir sağlayabiliyorlar. P2P teknolojisinde oldukça iddialı olan Intel’in üzerinde en fazla durduğu modellerden birisi bu. Ahmedie konuyla ilgili şöyle konuşuyor:

“P2P bugün ilk defa gündeme gelen bir fikir değil. Birçok şirket P2P’yi doğrudan olmayan şekilde kullanıyor. Biz Intel olarak uzun süredir bu teknolojiyi zamandan kazanmak ve maliyetleri azaltmak amacıyla kullanıyoruz. Yine dünyanın en büyük uçak üreticilerinden Boeing firması da işlemlerini değişik bilgisayarlar üzerine yayarak bu teknolojiyi kullanıyor.”

P2P’nin geleceği nerede?

Forrester’ın yaptığı çalışmaya göre, P2P, gelecekte en fazla kişisel iletişim uygulamalarında etkili olacak. Resim paylaşımı ve mesaj, bu alanda en öne çıkacak uygulamalar olarak gösteriliyor. Aynı araştırma, 2002 yılında yaklaşık 3 milyon hanenin P2P teknolojisini kişisel bilgi paylaşımı ve yönetimi amacıyla kullanacağını tahmin ediyor.

Araştırmada, P2P’nin gelecekte özellikle kişisel medya paylaşımı ile bilgi paylaşımı-dağıtımı alanlarında çok cazip fırsatlar barındırdığına dikkat çekiliyor. Forrester’a göre medya paylaşımı alanı şu anda da yükselme eğiliminde. En iyi örneği ise dijital fotoğraf makinelerinin kullanımı oluşturuyor. Forrester’a göre, 2002 yılında 17 milyon hane 3 megapixellik dijital fotoğraf makineleri gibi multi-medya aletleri kullanacak. Bunlardan 3 milyon hane ise P2P paylaşım servislerine ihtiyaç duyacak.Ayrıca, araştırmada, taşınabilir bilgisayarların artmasıyla, bilgi paylaşım ve dağıtımının da yükselişe geçeceğine dikkat çekiliyor.

Araştırmada kişisel bilgi  paylaşım ve dağıtımı 

Teknolojiden parlak gelecek

Araştırmalar, teknolojik gelişmeler, özellikle de Microsoft gibi şirketlerin bu alanda yapacağı yatırımlarla, P2P’nin büyüme sürecinin hızlanacağını ortaya koyuyor. Forrester’a göre, Microsoft ve Groove Networks gibi şirketler, P2P yazılımlarını basitleştirip, daha güçlü hale getirecekler. Ayrıca, broadband şirketleri de, bu alanda büyük kolaylık sağlayacak yenilikler ilan edecekler.

Forrester’ın P2P sorumlusu Bruce Kasrel bu konudaki tahminlerini şöyle sıralıyor:

“Önümüzdeki dönemde şu anki mevcut P2P servisleri, işletim sistemi daha genel platformlarda faaliyet gösterme ihtiyacı duyacaklar. Bu alanın tartışmasız en büyük oyuncusu Microsoft muhtemelen evrensel bir P2P geliştirme platformu yaratacak. Böylece P2P uygulamalarında çok hızlı bir şekilde aktif kullanıcılar tespit edilebilecek, dosyalar daha kolay paylaşılacak ve sistem kaynaklarına rahat bir şekilde ulaşılabilecek.”

Broadband kullanıcılarının davranışları ise yüksek hızdaki sürekli internet bağlantısı nedeniyle köklü olarak değişecek. Araştırmaya göre, gelecekte ABD’de firmaların aylık 10 dolar karşılığında servis sağlamasıyla, broadband internet bağlantısına sahip tüm bilgisayarların P2P kullanımı çok daha kolay ve rahat hale gelecek.

P2P web’i şekillendirecek

P2P teknolojisinin yaygınlaşmasıyla birlikte internette de ciddi değişiklikler yaşanacak. Buna göre gelecekte P2P teknolojisi nedeniyle kişisel web sayfalarının sayısında artış olacak. E-ticaret ve içerik sağlayan siteler de, sayfalarından kişisel sitelere linkler koyacak. Tüketiciler bu linkler sayesinde aileleri veya arkadaşlarının bulunduğu sitelere rahatlıkla ulaşabilecekler.

E-ticaret sitelerindeki muhtemel gelişmelere örnek olarak, dünyanın en büyük sanal kitapçısı Amazon’un gelecekte yerel Java uygulamaları yaratacak olması verilebilir. Amazon’un müşterileri, bu uygulamaları  kişisel takvimlerine entegre edebilecekler. Bunun sonucunda bu tür siteler kullanıcılarına doğum günü gibi özel günleri hatırlatacak.

Yeni uygulamalara gitme olasılığı bulunan bir diğer site ise BabyCenter. Site, yeni anne babaların çocuklarının doğumunu duyurmak amacıyla açtıkları sitelere hediye önerilerinin gönderilmesine olanak verecek. Bu tür e-ticaret siteleri AT&T ve BellSouth gibi telekom şirketleriyle müşterilerine indirim sağlamak amacıyla ortaklıklar kuracak.

PORTAL'LAR P2P REHBERİ OLACAK

P2P teknolojisinin geniş kitleler tarafından kullanılmaya başlanması, internetin en büyük oyuncularından olan portal’ların faaliyetlerinde de değişikliklere neden olacak.

Portallar, P2P servisleri rehberi gibi görev yapmaya başlayacak. Tüketiciler portallar sayesinde diğer P2P tabanlı sitelere kolaylıkla bulabilecek.

Dünyanın en büyük portalı Yahoo!, bölgelere ve ilgi alanlarına göre hazırlanmış kişisel P2P sayfalarının listesini hazırlayıp katagorize edecek. MSN  ve AOL gibi portallar kendi sitelerini hazırlayan tüketicilere kişisel adres  ve takvimlerinde kullanmaları amacıyla veri uyumu sağlayan servisler verebilecek..

Forrester’ın araştırmasına göre, tüm bu gelişmelerden içerik siteleri de etkilenecek.  Bu siteler, P2P teknolojisini tüketicilerin ilgi alanlarına göre komüniteler oluşturmak için kullanacaklar. Örneğin Napster kullanıcılarına sadece müzik dosyalarını paylaşmalarını sağlamak yerine müzik dosyası satışı  ve kullanıcılarının kendi aralarında alışveriş yapmalarına da izin verecek.

P2P UYGULAMALARI NASIL ÇALIŞIYOR

En tanınmış P2P uygulamaları şu şekilde çalışıyor:

*Kullanıcı bilgisayarına P2P uygulaması indiriyor.  Bu uygulama sayesinde, kullanıcının bilgisayarı aynı uygulamaya sahip internet ortamında bulunan diğer bilgisayarlar tarafından tanınabiliyor.

*Uygulama çalışırken, kullanıcı bir istekte bulunuyor. Örneğin bu istek bir müzik veya başka yapıdaki bir dosya olabilir.

*Kullanıcı bilgisayarı isteklerine cevap verecek başka bir bilgisayara bağlanıyor. Bazı durumlarda merkezi server bağlantının kurulmasına yardım ediyor.

*İki bilgisayar birbirine bağlanıyor ve iletişim kurmaya başlıyor. Örneğin dosya alışverişine bulunuyorlar. Veya karşılıklı mesaj gönderiyorlar.

INTEL P2P’NİN ÖNÜNDEKİ ENGELLERİ KALDIRMAK İÇİN ÇALIŞMA BAŞLATTI

P2P teknolojisini gelişmesi için bazı noktaların açıklığa kavuşması gerekiyor. Intel Ortadoğu İş Geliştirme Müdürü Maan Ahmadie bu konuda Capital’e şunları açıkladı:

“Bildiğiniz gibi P2P yeni bir teknoloji değil. Eskiden beri mevcut. Bugünlerde gittikçe daha fazla öne çıkıyor. İnsanlar bu teknolojiyi modifiye ve entegre etmek istiyor. Bu teknolojinin üzerine yeni birşeyler eklemek için çalışıyor.

P2P eskiden, bugünkü gibi popüler bir teknoloji değildi. 10 yıl önce P2P iki PC’nin veri ve bilgi iletişimi yapılabilmesi için bağlantı sağlayan bir teknolojiydi. Bugün bu teknoloji giriş kontrolü, PC’ler arasında ve internet üzerinden bağlantı gibi olanaklar sağlıyor. Buna birçok merkezi mimari dahil oluyor.

Bu uygulama çok kısa sürede çok yüksek kullanıcıya ulaştı. Birçok insan bu nedenle bu teknolojiyle daha fazla ilgilenmeye başladı. Bu aynı zamanda birçok problemi de beraberinde getirdi. Buna örnek olarak telif hakları sorunu verilebilir. Bu nedenle şirketler müzik endüstrisi ile yasal anlaşmalar yapma yoluna gidiyor.

P2P gibi yeni bir teknoloji üzerinde çalışılırken iki şeyi aydınlatmak gerekli. İlkönce bu teknolojinin yeterince güvenli olup olmadığına bakıyoruz. Yönetim, güvenlik ve protokol olmak üzere üç konudan emin olmalıyız. Bu konuda çalışmak üzere ilk olarak çalışma grubu başlattık. Bir teknolojiyi ilk önce ortaya çıkarıp daha sonra entegre edemezsiniz. P2P teknolojisi yaygınlaşmadan önce yukarıda bahsettiğim üç konuda emin olmalıyız. Bu üçüne sahip olduğunuzda, teknolojiyi entegre etmeye başlayabilirsiniz. “