“Kadın Yönetici Şirket Kârını Doğrudan Etkiler”

Kadınlar, erkeklerden 5 kat fazla ağlıyor. İşitme ve koklama duyuları daha güçlü. Buna karşılık erkekler ışığa karşı daha hassas. Erkek, yüzde 14 daha ağır bir beyne sahip. Ancak beynin iki küresi arasındaki iletişim kadınlarda daha iyi. Özetle iki cinsiyet arasında onlarca farklılık var. Bunlar, onların liderlik yaklaşımlarına da yansıyor. Michael Gurian ve Barbara Annis adlı iki yazar, Leadership and the Sexes- Liderlik ve Cinsiyetler adlı kitaplarında bu konuyu ele alıyor. Yazarlardan Michael Gurian, kadınların, daha az agresif, daha az risk alabilen ve daha az rekabetçi olduğunu söylüyor. Oysa rekabet duygusu gelişmiş erkekler, azimle istenilen lider kişiliğine bürünüyor. Gurian, “Kadın yöneticilerin yeteneği şirketler için çok önemli. Direkt olarak kârlılığı etkiliyor. İşte bu yüzden cinsiyet ayrımcılığı programlarına çok ihtiyaç var” diye konuşuyor.

Amerikalı evlilik uzmanı John Grey, bundan tam 10 yıl önce “Erkekler Mars’tan Kadınlar Venüs’ten” adını taşıyan kitabını yayınladığında adeta bir devrim gerçekleştirdi.  Her iki cinsin farklı gezegenlerden gelen farklı yaratıklar olduğunu esprili bir şekilde ele alan kitap, öylesine ilgi gördü ki 130 hafta dünyanın birçok ülkesinde en çok satanlar listesinde kalmayı başardı.

Bu kitabın ardından akademisyenler de kadını ve erkeği ayrı ayrı ele almak konusuna daha fazla eğildi. Konu hakkında birçok çalışma yapıldı. Ancak iş dünyasında kadın ve erkek farkını ele alan en detaylı çalışmayı Michael Gurian ve Barbara Annis gerçekleştirdi. Leadership and the Sexes-Liderlik ve Cinsiyetler adını taşıyan kitaplarında, bilimsel olarak cinsiyetleri mercek altına alan ikilinin elde ettiği sonuçlar, iş dünyası için oldukça önemli. Yaptıkları cinsiyet araştırmasına göre kadınlar detaycı, erkekler kuralcı. Sorunları konuşarak çözmekten yana olan kadınların aksine erkekler problemlere pratik çözümler bulmaktan yana. Çalışma arkadaşlarıyla olan iletişimde de kadın ve erkeğin farkı net olarak hissediliyor. Kadın yöneticiler, çalışanların moralinin nasıl olduğu, o andaki ihtiyaçların neler olduğu gibi konularla erkeklerden daha ilgili. Öte yandan sorumluluk verme konusunda erkekler kadınlara göre daha istekli. Erkek yöneticiler, çalışanlarının bir an önce sorumluluk sahibi olmasını beklerken, aynı yaklaşımı kadın yöneticilerde görmek zor.

 Leadership and the Sexes-Liderlik ve Cinsiyetler kitabının yazarlarından Michael Gurian, cinsiyet farklılıklarının iş dünyasına nasıl yansıdığını Capital’e şöyle anlattı:

*Leadership and the Sexes-Liderlik ve Cinsiyetler adlı kitabınız için yaptığınız cinsiyet araştırmanıza göre bir iş ortamında erkek ve kadın arasındaki farklar neler?
Kadın ve erkek farkını anlatmaya bir araştırmayla başlamak istiyorum. CBC (Canadian Broadcasting Corporation) iki grup oluşturdu. Bir grubun başına kadın, diğer grubun başına ise bir erkeği getirdi. Onlardan bir macera kampı yaratmaları istendi.

Grup A’nın lideri, kampa bir dizi kural koydu. Hiyerarşik bir yapı tasarlandı. Buna uymaları sağlandı.

Diğer taraftan Grup B’nin lideri, diğer kamp üyeleri ile birlikte oturdu ve düşünmeye başladı. “Neden böyle bir teste tabi tutuluyoruz”, “Kamp için ne yapabiliriz” gibi sorular sorup birlikte yanıt almaya çalıştı.

Ardından bu ilk aşamada, jüri üyelerine hangi kampın daha başarılı olacağı soruldu. Gelen yanıt, Grup A oldu. Grup B’nin çok lakayıt bir ortama sahip olduğu ve hedeflerine asla ulaşamayacağı düşünülüyordu. Oysa sonuç hiç de düşünülen gibi olmadı. Grup B, Grup A’ya göre çok daha iyi bir performans sergiledi.

Sizce hangisinin yöneticisi kadındı? Tahmin ettiğiniz gibi Grup B’nin lideri bir kadındı. Aslında bu araştırma bile iş yerinde kadın ve erkeğin nasıl farklı çalıştığının bir göstergesi. Kadınlar, grup içinde sözel şekilde rekabet ederken erkekler, hiyerarşinin kurulması ve o kurallar çerçevesinde rekabet edilmesini tercih ediyor.

*Biraz daha detay vererek farklı oldukları alanları nasıl sıralarsınız?
Kadınlar, 5 duyu organını erkeklere göre daha çok kullanır ve 5 duyu organıyla oluşturdukları yargıları ileride kullanmak üzere saklar. Konuşma esnasında detaylara daha çok takılır, bu nedenle detayları daha çok hatırlarlar.

Kadınlar, erkeklere oranla daha fazla kelime kullanarak iletişim kurar. Kadınların ve erkeklerin retinalarında da farklılık var. Kadınlar, renkler ve detayları görebilirken erkekler, daha çok objelerin hareketlerine bakar.

Kadın ve erkek arasında en belirgin farklar ise satın alma davranışları esnasında gerçekleşiyor. Kadınlar, bir mağazaya girdiklerinde eşyalara dokunup, o ürünlerin onda ne gibi hisler uyandıracağına bakarken erkekler bununla daha az ilgilenir.

Ayrıca erkekler, sanal dünyada olan video oyunlarını tercih eder. Çünkü, burada daha fazla agresif bir kimliğe bürünüp rekabet duygusunu tatmin edebiliyorlar. Erkeklerin duygusal anlamda bağlanmaları daha geç olabiliyor. Kadınlar, duygusal anlamda bağlanma duygusunu erkeklerden çok daha hızlı yaşayabiliyor. Problemleri çözme konusunda kadınlar, problemi birden fazla neden bağlarken erkekler bir çözüm önerisiyle geliyor.

*Erkek yönetici sayısı, kadınlardan daha fazla. Bu durumun nedeni nedir?
Kadınlar, genetik davranış şekli nedeniyle rekabet ederken uzun vadede zayıf kalabiliyor. Çünkü yapıları gereği hiyerarşik açıdan daha az agresif, daha az risk alabilen, daha az çatışmacı ve daha az rekabetçiler. Az rekabetçi olmaları, iş yerinde onlardan istenen her şeyi yapmamalarını sağlıyor.

Rekabet duygusu gelişmiş erkekler ise azimle istenilen lider kişiliğine bürünüyor. Kadının iyi bir yönetici olabilmesi için ya iş yerinin daha az rekabet eden bir şirket olması ya da erkek gibi davranabilmesi gerekiyor.

1990’lı yıllarda ‘3’üncü cinsiyet’ kavramı ortaya çıktı. Kadınlar, lider olabilmek için erkek gibi davranmaya çalışırken sonunda ne erkek ne kadın oluyor, 3’üncü bir cinsiyete bürünüyordu.

*Yani kadınlar doğaları gereği daha mı az rekabetçi?
Bunu şöyle anlatmak istiyorum: Bir finans şirketinde, bir kadın ve bir erkek olmak üzere iki yönetici var. Erkek yönetici, en fazla para getirecek olan müşterisine yoğunlaşıyor. Kadın yönetici ise her müşteriyle eşit derecede ilgilenmeye çalışıyor. Kazandıkları paraya bakarsanız, her ikisinin de eşit oranda şirkete gelir getirdiği gözleniyor.

Öte yandan erkek bir işi kaybettiği zaman telefonu sesli bir şekilde kapatıyor. Bu durum, şirket içinde o adamın işine olan hırsı ve başarısı gibi yorumlanıyor. Erkek de kızıp, sinirlenip sesli kapattığı telefon konuşmasının ardından kendiyle gurur duyuyor. Oysa aynı durumu yaşayan kadın ağlıyor. Kimse kadının prolaktin salgısı fazla olduğu için ağladığını düşünmüyor. İş yerinde dedikodular başlıyor. Herkes bu işin altından kalkamadığı için ağladığını düşünüyor. Oysa durum çok farklı.

*Camdan tavan konusu hakkında ne düşünüyorsunuz?
Bugüne kadar kadınların anne olması, işlerinde yükselmelerinde en büyük dezavantajlarından biriydi. Cam tavanı oluşturan da buydu. Ancak bazı büyük şirketler, internetle birlikte artık kadın yöneticilerin evden de çalışabilecekleri bir ortam yaratıyor. Dünyanın bilinen büyük şirketlerinde kadınlar, evden çalışarak hem çocuklarına bakıyor hem yöneticilik görevlerini sürdürebiliyor.

Görüştüğümüz birçok yönetici, özellikle son 10 yılda erkek dominant iş dünyasının kadınlara kapılarını açtığını söylüyor. Yöneticiler bunun artık yapılması gerektiğini belirtiyor. Rekabetin yüksek olduğu pazarlarda, artık cinsiyet ayırımcılığı yapma gibi bir lüksün olmadığı düşünülüyor. Çünkü kadın ve erkek birleştiği zaman çok ilginç şeyler gerçekleşebiliyor. Aslında yöneticilik pozisyonunda kadın erkek eşitliği internet sayesinde biraz daha gelişti.

*Birçok şirket kadın erkek ayırımı konusundaki programlara, eğitimlere tonlarca para yatırıyor. Cinsiyet ayırımı programlarına neden ihtiyaç var?
Alışverişin yüzde 83’ü kadınlar tarafından yapılıyor. Elektronik şirketlerinin müşterilerinin yüzde 51’i kadınlardan oluşuyor. Ayrıca kadınlar, elektronik eşyaların satın alma süreçlerini yüzde 89 oranında etkiliyor.

Catalyst şirketinin yaptığı araştırmaya göre, en üst düzey yöneticilerinin kadın olduğu şirketler, olmayanlara oranla daha iyi performans sergiliyor. Yapılan birçok araştırmaya göre de özkaynak sermaye açısından bakıldığında kadınların çoğunlukta olduğu şirketler yüzde 35 daha iyi performans gösteriyor.

Bizim görüştüğümüz şirketler de Catalyst’in yaptığı araştırmayı destekliyor. Kadın yöneticilerin yeteneği şirketler için çok önemli. Direkt olarak kârlılığı etkiliyor. İşte bu yüzden cinsiyet ayrımcılığı programlarına çok ihtiyaç var.

*Kadına yaklaşımını değiştirerek başarıyı yakalayan şirketler arasında sizin en beğendiğiniz hangisi?
Ben IBM’in yeni yaklaşımını beğeniyorum. IBM, 1992 yıllında kadın yöneticilerin çok az olduğu bir şirketti. Kadınlar, bu şirkette çalışmayı istemiyordu; çünkü hep alt seviyelerde çalıştırılıyordu. Ancak şirket bir noktadan sonra kadınlara yönelik durumun farkına vardı. Toplam 2 yıl süren bir eğitim düzenlediler. Bu eğitimlerde, kadın ve erkek beyinlerinin farklı çalıştığını, hem kadından hem erkekten farklı şekilde yararlanabileceği anlatıldı. Böylece IBM’in yönetim seviyesine kadınlar girdi. Şirket, bu uygulamasıyla kârlılığının yanı sıra sektördeki itibarını da artırdı. 1995 yılında IBM bünyesindeki kadın yöneticilerin sayısı, 185 iken 2005 yılında 1.000 kişiye ulaştı. Ayrıca kadınların yöneticilik pozisyonuna başvurma oranı 9 yılda yüzde 425 arttı. 

“Erkek Kısa Diyaloğu Tercih Ediyor”

Kadınlar Çok Konuşuyor
Erkek liderlerin çalışanlarıyla olan ilişkileri, genellikle kısa diyaloglar şeklinde gerçekleşiyor. Kadınlar daha uzun konuşuyor. Örneğin bir kadın, bilgisayarında problem yaşadığı zaman aynı problemi yaşayan iş arkadaşına durumu anlatıyor; hatta uzun soluklu bir diyalog yaşıyor. Erkek liderlerde aynı davranışı görmek zordur. Onlar, şirketin geleceğine ilişkin uzun vadeli işlerlerle ilgilenir. Şirketin o andaki problemleri üzerine yoğunlaşmazlar.

Erkekler Ne Bekliyor?
Kadınlar ise çalışanların moralinin nasıl olduğu, o andaki ihtiyaçların neler olduğu gibi konularla daha ilgilidir. Erkek yöneticiler, iyi performansı ödüllendirirken kötü performans için de çalışanları utandırabilir. Erkekler, çalışanların bir an önce sorumluluk sahibi olmasını bekler. Oysa kadınlar, onları o kadar özgür bırakmaz. Buna güncel yaşamdan pay biçin. Bir anne, babaya göre daha yavaş, “Büyü artık. Kendi ayakların üzerinde dur” der.

Liderlikte Cinsiyet Faktörü

İlişkilere Bakış
Bir kadın, iş yerinde ilişkilere daha çok önem verir. “İş saatlerinde her zaman ilişkiye ve diyaloga ayrılacak zaman vardır” diye düşünür. Eğer ilişkiler olmazsa işlerini tam olarak yapamadıklarına inanırlar. Oysa erkekler, iş yerinde yaşanacak ilişkilerin zaman kaybı olduğunu düşünür. Bununla uğraşacaklarına daha fazla iş yapabilirler.

Nasıl Dinleniyorlar?
Ayrıca erkekler dinlenirken gerçekten beyinlerini boş bırakabiliyor. Oysa kadınlar da aynı durum söz konusu değil. Onlar düşünmeye devam ediyor. Kadınların neden detayları daha iyi hatırladığını biliyor musunuz? Örneğin kadınlar odanın rengini, biçimini, odada duran çiçeği beynine kaydeder.

Kimin Hafızası Güçlü?
Çünkü beyinde, hipokampüs adında önemli bir hafıza merkezi var. Bu bölüm kadında daha fazla çalışıyor. Kadınlar, yüz ifadelerini de daha iyi okuyor. Erkeklerin sinirlendikleri zaman neden fiziksel davranışlar sergilediğini biliyor musunuz? Bunun nedeni de erkeklerin beynindeki amigdal’in daha fazla olması. Bu fazlalık onların fiziksel tepkiler vermesini sağlıyor.

Strese Farklı Yaklaşım
Yapılan son araştırmalara göre kadınlar ve erkekler stresi de farklı şekilde yaşıyor. Erkekler, stresli oldukları zaman daha fazla fiziksel tepki veriyor. Kadınlar ise problem üzerinde konuşmayı tercih ediyor. Bu tepkilere neden oksitosin denilen kimyasal bir hormon.

Görsellikle Kim İlgili?
Beyindeki oksitosin ne kadar artarsa insanların agresif olma olasılığı da o kadar azalır. Kadın beynindeki oksitosin ve serotonin oranı, erkeklerden daha fazla olduğu için işte eğlenme duygusu o kadar artıyor. Kadınlar bu etkiyle iş yerlerinde görselliğe daha fazla önem veriyor. Örneğin masalarına çiçek koyuyorlar.

Yönetimde Nasıl Farklılaşıyorlar?

Biri Detaycı Diğeri Kuralcı
Erkekler, kadınlardan daha çok kural koyar. Çalışanlarına bu kuralları agresif olarak söyler. Aslında bu durum, bazen kadınlarda da görülüyor. Kadın liderler, şirketin hedeflerini ve yapılacak olan işlemleri detaylı bir şekilde anlatır. Çalışanlardan gelen tepkilere bakarlar ve birlikte hedefe ulaşmaya çalışırlar.

Az Konuşur Sonuca Bakar
Bu gibi nedenlerden dolayı toplantılarda kadınlar ve erkeklerden farklı şekilde verim alınır. Erkekler, toplantıda daha az konuşmayı, bir an önce sonuca ulaşmaya çalışır. Ayrıca başkalarının düşüncelerine de çok önem vermezler. Dinleyerek vakit kaybına uğradıklarını düşünürler.

Kadınlar İletişim Yanlısı
Kadınlar daha çok konuşmayı tercih eder. İnsanlara konuşmaları için daha fazla vakit ayırır. Erkeklerde, biri konuşurken onun sözünü kesme eğilimi daha fazladır. Bunun nedeni, baskın karakter olmaya çalışmak değil, çok fazla söz dinlemek istememelerinden kaynaklanıyor. Yaşanılan çatışmaları kadınlar daha çok hatırlar. Bu nedenle bir sonraki toplantıda, bir önceki toplantıda yaşanılan olayları hatırlatarak konuşabilir.