Projeksiyon

Alçı

İnşaattaki Küçülme Etkiliyor
Alçı sektörü, inşaat sektörünün direkt etkilediği alanlardan biri. Dolayısıyla inşaatta yaşanan her türlü değişim, alçı üreticilerine de yansıyor. Sektörde, 2008’e ait kesin rakamlar belli olmamakla birlikte 2,5 milyon ton düzeyinde bir üretim gerçekleştiği tahmin ediliyor. 2006 yılında 500 bin ton olan ihracat ise 2007’de 100 bin ton artarak 600 bin tona ulaşmıştı. Ancak 2008’e ilişkin rakamlar ihracatta da aynı düzeyde kalındığını gösteriyor. Alçı sektörünün, küresel krizden ciddi biçimde etkilendiğini söyleyen Türkiye Alçı Üreticileri Derneği (ALÇIDER) Genel Sekreteri Turgan Vargı’nın pazara ilişkin değerlendirmeleri şöyle: “Sektörümüz inşaat sektörünün bir alt kategorisi olduğu için kriz dönemlerinde doğal olarak biz de durgunluktan çok yakından etkileniyoruz. İnşaatta yaşanan en ufak bir kriz, bizi ciddi biçimde etkiliyor. Bu yıla ilişkin bir üretim rakamı vermek güç, ancak mevcut üretim miktarımızı koruyabilirsek kendimizi başarılı sayacağız. Aslında 2009 yılında, inşaat sektörünün, özellikle de konut segmentinin az da olsa kıpırdayacağını düşünüyorum. Faiz oranlarının düşmesi konuta olan talebi artırabilir. Dolayısıyla inşaat sektörü az da olsa hareketlenebilir. Ama bu etkiler, ancak üçüncü. çeyrekten sonra görülebilir. Şu andaki koşullara baktığımızda geçen yılki üretimi yakalamak bizim için başarı olacaktır.”

Alçı sektörünün, 2008’de, ancak 2007 yılı rakamlarını yakalayabildiği tahmin ediliyor. Bu yıl için de en iyi ihtimalle 2,5 milyon ton üretim olacağı düşünülüyor.

Çorap

İhracat Düşüyor
2005 yılına kadar baş döndürücü bir hızla artan çorap ihracatı, dünya ölçeğinde miktar kısıtlamalarının kaldırıldığı 2005’de küçük bir oranda büyüme gösterdi. 2006’da ise ihracattaki artış durakladı. Ancak Türkiye, hala kaliteli üretimi ve know-how’ı ile dünya pazarında çok önemli bir yere sahip. Sektör, dünyanın ikinci büyük çorap üreticisi konumunda yer alıyor.

Türk çorap üreticisinin en önemli ihraç pazarları Almanya, İngiltere, İspanya, Hollanda ve Fransa olarak dikkat çekiyor. ABD ise Türkiye’nin çorap ihraç ettiği ülkeler arasında 9’uncu sırada. Ancak krizden doğan talep daralması, çorap sektörünü de olumsuz biçimde etkilemeye başladı. Örneğin Türkiye’nin ABD’ye ihracatı, 2008’in ilk 10 ayında 126,4 milyon dolar oldu. Bu rakam bir önceki yılın aynı dönemiyle kıyaslandığında yüzde 28,7’lik bir düşüş anlamına geliyor.

Özellikle son aylarda AB ülkelerinden de talep daralması sinyalleri geldiğini söyleyen Çorap Sanayicileri Derneği Başkanı Kenan Koç, bu yıla ilişkin karamsar. Kriz nedeniyle yüzde 30’luk daralma öngördüklerini belirten Koç, şu değerlendirmeyi yapıyor:

“Kriz nedeniyle yüzde 30’luk bir daralma öngörüyoruz. 2009’a ilişkin küçülme oranı yüzde 30’un altında kalırsa başarılı, yüzde 30’u geçerse başarısız olarak değerlendireceğiz. Bu oran hem üretim hem ihracat miktarımız için geçerli.”

Geçen yıl 1,3 milyar çift çorap ihraç edildi. Bu yıla ilişkin tahminler ise 900 milyon çift düzeyinde.

Leasing

Talep Yetersizliği Vurdu
Finansal kiralama, ekonomik koşullarla ve yatırım iklimiyle doğrudan ilintili bir sektör. Yatırımların sürdüğü dönemde hareketlenen sektör, durgunluk sürecinden de çok yakından etkileniyor.

2008 yılında bir önceki yıla göre işlem hacmi açısından yüzde 35, işlem adedi açısından ise yüzde 60 düzeyinde küçülen sektör, bu yıl için de oldukça karamsar. Sektör, 2008 yılını 5,3 milyar dolarlık işlem hacmi ve yaklaşık 20 bin adet işlemle kapatmıştı. 2009’a ilişkin yıl sonu beklentileri, küçülmenin süreceği ve yılın 2008’e göre yüzde 35 daha daralmayla kapanacağı yönünde. Yıl sonu işlem hacminin 3,5 milyar dolar düzeyinde kalacağı tahmin ediliyor.

Finansal Kiralama Derneği (FİDER) Genel Sekreteri Hakan Gülelçe, global kriz nedeniyle ertelenen veya iptal edilen yatırımların, finansal kiralama sektörünü direkt etkilediğini ve işlem hacminin daraldığını söylüyor. Gülelçe’ye göre sektör, bu yılı, diğer pazarlardaki sıkıntılara paralel olarak ciddi bir küçülmeyle kapatacak. Gülelçe’nin 2009 öngörüsü şöyle: “İşlem hacmimiz geçen yıl 2007’ye oranla yüzde 35 daha az oldu. Talep yetersizliği nedeniyle ülkemizde ve diğer ülkelerde durgunluk olduğu için yatırımlar çok yavaşladı. Bu nedenle 2009 yılında da yüzde 35 civarında küçülme olacağını öngörüyoruz.”

Finansal kiralama sektörü, son 2 yıldır ciddi daralma yaşıyor. Geçen yıl yüzde 35 oranında küçülen pazar, bu yıl da aynı oranda daralacak.

Turizm

Hedef “2008’i Geçmek”
Türk turizmi, 2008 yılını çok parlak geçirdi. Hem turist hem turizm geliri açısından hedefler tutturuldu. 26 milyon turist ağırlanırken 21,9 milyar dolarlık rekor turizm geliri elde edildi.

Ancak turizmciler, başarılı geçen 2008’in ardından bu yıla krizin gölgesinde girdi. Sektör temsilcileri, tedirgin olsalar da 2009’un kötü geçmeyeceğini düşünüyor. Hedefler ise geçmiş yıllara kıyasla oldukça mütevazı.

Türkiye’nin 2008 yılında turizmde çok iyi bir yıl geçirdiğini ifade eden Turistik Otelciler, İşletmeciler ve Yatırımcılar Birliği (TUROB) Başkan Yardımcısı Osman Öztürk, şu değerlendirmeyi yapıyor:

“Geçtiğimiz yıl 26 milyon turist sayısını geçerek, 20 milyar doların üzerinde döviz girdisi gerçekleştik. 2008 yılı, Türk turizmi açısından çok başarılı bir yıl oldu. Bu yıl ise global krize rağmen başarılı bir yıl geçirmeyi hedefliyoruz. 2009’da, 2008 yılı rakamlarını geçeceğimizi ümit ediyoruz. Bu yıl, 27 milyonun üzerinde turist ve 21 milyar dolara yakın döviz girdisi hedefliyoruz. Zira son günlerde, ileriye dönük rezervasyonlarda çok ciddi yoğunluk yaşanıyor. Bu yıl da uluslararası kongrelerle sportif organizasyonlara ev sahipliği yapmaya devam edeceğiz. 40’ın üzerindeki sektörü tetikleyen, 1,5 milyonun üzerinde kişiye doğrudan veya dolaylı istihdam yaratan turizm sektörü, ülkemizin lokomotifidir. Türkiye’nin geleceğinin, turizm olduğuna inanıyoruz.”

Sektör temsilcileri, her yıl yaşanan yüzde 15’lik büyümenin bu yıl olamayacağını biliyor. Hedef ise 2008 rakamlarını geçmek.

Oluklu Mukavva

Büyüme Trendi Durdu
Oluklu mukavva, aslında her yıl yüzde 6-7 oranında büyüyen bir sektör. Pazarın dinamikleri ise diğer sektörlere bağımlı bir durumda. Ekonominin düzgün gittiği dönemlerde istikrarlı biçimde büyüme gösteren sektör, daralmalardan da hızlı biçimde etkileniyor. Diğer sektörlerdeki üretim miktarının düşmesi, dolayısıyla ambalaj ve koli ihtiyacının azalması, pazardaki tüketimin daralmasına sebep oluyor.

Sektör, son 2 yıldır psikolojik sınır olan 1 milyon 400 bin tonluk tüketimi aşabilmiş değil. Aslında 2007 tüketim hedefi 1 milyon 450 bin tondu, ancak rakamlar 1 milyon 369 bin düzeyinde kaldı. Umutlarını 2008’e devreden sektör temsilcileri, 1 milyon 400 bin barajını geçen yıl da aşamadı. Özellikle 2008’in ikinci yarısında kendini hissettiren kriz, sektörün yılı 1 milyon 386 bin ton düzeyinde kapatmasına neden oldu.

Oluklu Mukavva Sanayicileri Derneği Genel Sekreteri Hakkı Yücesoy’un, krizin sektöre yansımalarına ve pazara ilişkin yorumları şöyle:

“2008 yılında tüketim miktarı ancak 1 milyon 386 bin ton oldu. Özellikle yılın son çeyreğindeki yüzde 10’luk daralma yüzünden tüm yılı ancak yüzde 1,24 düzeyinde büyümeyle kapatabildik. Kişi başı tüketim ise 19 kg düzeyinde kaldı. Bu yıla ilişkin tahmin yürütmek çok zor. Çünkü diğer sektörlerdeki daralma oranına bağlı olarak biz de küçüleceğiz. Dolayısıyla küçülme yaşanacağı kesin, ancak şimdiden rakam vermek zor. Ama ilk çeyrek için genel ekonomideki daralmaya paralel bir küçülme bekliyoruz.”

Sektör, 2009 için karamsar. Genel ekonomideki küçülme oranına yakın bir daralma olması bekleniyor.

Yapı Sektörü

Sektördeki Küçülme Sürecek
İnşaat, 2008’i en durgun geçiren sektörlerden biri oldu. İnşaat yatırımlarının öncü göstergesi olan bina ruhsatları, 2008 yılının ikinci çeyreğinde bir önceki döneme göre özel sektör kaynaklı yüzde 20,1 oranında daraldı. Aslında 2002 yılından bu yana hızlı bir büyüme trendinde olan inşaat sektörü, 2007’den itibaren hız kesmiş durumda. Hatta önceki yıllarda yüzde 20’ler düzeyinde büyüyen pazarın, 2007’de ancak yüzde 5,7 büyümesi bu duraklamanın en önemli işareti olmuştu. 2008’de ise sektördeki durgunluk daralmaya döndü. Zaten geçen yılın ilk 3 çeyreğine ilişkin veriler de küçülme trendinin başladığını gösteriyor. 2008’in ilk çeyreğinde yüzde 1,5 büyüyen yapı sektörü, ikinci ve üçüncü çeyreklerde sırasıyla yüzde 0,2 ve yüzde 4,3 küçülerek 9 aylık dönemi yüzde 1,1 daralmayla kapattı.

Yapı-Endüstri Merkezi Genel Müdürü Güven Cantürk, bu yıla ilişkin beklentilerin iyimser olmadığını vurguluyor: “Küresel kriz ve yükselen girdi maliyetleri nedeniyle tedirginlik yaşanması ve tüketicinin harcama eğilimlerinin olumsuz etkilenmesi, 2009 yılının ilk yarısı için olumlu beklentiler içine girilmesini geciktiriyor. Ülkemizde konut üretiminin tüm sektörlerden girdi kullanması ve bugüne kadar verilen konut kredilerinin geri dönmemesiyle ortaya çıkacak en ufak bir sıkıntı hem inşaat sektörünü hem yüzlerce yan faaliyet alanını doğrudan etkileyebilir. Hükümetin vergi oranlarını düşürmek konusundaki düzenlemeleri bir an evvel hayata geçirmesi, alınacak en önemli önlemler arasında.”

Küresel krizin yakından etkilediği inşaat sektörü, uzun yıllar sonra ilk kez küçüldü. Daralma bu yıl da sürecek.

Hazırlayan: Yasemin Erdoğan
[email protected]