Bireysel emeklilik şirketleri kuruluş aşamalarında yaptıkları fizibilite çalışmalarında, 6 ve 7’nci yıllarda kâr öngörmüştü. 2003’te devreye giren sistemde bu yıl ilk kez kâr heyecanı yaşanıyor. Se...
Bireysel emeklilik şirketleri kuruluş aşamalarında yaptıkları fizibilite çalışmalarında, 6 ve 7’nci yıllarda kâr öngörmüştü. 2003’te devreye giren sistemde bu yıl ilk kez kâr heyecanı yaşanıyor. Sektörün önde gelen oyuncuları 2009 sonunda, hayat branşının desteği olmaksızın kâr yazacak. Bir kısım şirketler ise hedefi gelecek yıla ertelemiş görünüyor. 12 şirketin faaliyet gösterdiği sektörde, henüz eşiğe uzak olanlar da var. Kârsızlık uzun sürerse bu şirketler için konsolidasyon mümkün.
Türkiye’de bireysel emeklilik sistemi (BES) 2003 yılında faaliyete geçti. Birikimli hayat sigortalarından BES’e aktarımın mümkün olduğu ilk 3 yılda şirketler, sistemin tanıtımına büyük mesai harcadı. Ardından bir süreliğine unutulan hayat ürünleri yeniden ön plana çıktı. BES şirketleri hayat portföylerini genişletti. Hayatta yakalanan performans, kârlılıklara pozitif yansıdı. Geçtiğimiz yıl sonuna kadar tüm BES şirketleri kârı hayat ürünleriyle yakaladı.
Aslında BES şirketleri kuruluş aşamasında yaptıkları fizibilite çalışmalarında, ilk 6-7 yıl kâr öngörmüyordu. Bu dönem, gerekli altyapı yatırımlarına ve tanıtım faaliyetlerine yatırım yaparak geçecekti. Öyle de oldu. Hayat tarafını bir kenara bırakırsak 2008 sonuna kadar hiçbir şirket, emeklilik poliçesi satarak kâr elde edemedi. Bu yıl ise tablo değişiyor. Sistemin 6’ncı yılı sonunda sektör ilk kez kâr yazmayı bekliyor. Yıl sonunda kâr öngören 4 şirket var. Bazıları kriz nedeniyle hedefi gelecek yıla erteledi. Diğer yandan emeklilikte henüz kâra uzak şirketler de bulunuyor.
Eşik 1 Milyar TL
BES şirketleri için ulaşılan fon büyüklüğü ve bu fon büyüklüğünün korunması, kârlılık için en önemli etken. AvivaSA CEO’su Meral Egemen, 1 milyar TL’nin altında bir fon büyüklüğü ile kâr etmenin pek mümkün olmadığını söylüyor. Ciddi miktarda kâr etmek içinse 4 ya da 5 milyar TL gibi bir fon büyüklüğüne ulaşmak gerektiğine dikkat çekiyor.
Elbette fon büyüklüğü tek başına kârlılığın göstergesi değil. Şirketlerin kanal maliyetleri ve gider yapılarına bağlı olarak kâr eşiği değişiklik gösterebiliyor. Ancak sektördeki tablo, işaret edilen eşiği doğrular nitelikte. Anadolu Hayat Emeklilik Fon Yönetimi Müdürü Mine Kumcuoğlu, bireysel emeklilik branşında teknik kâr elde edebilmek için belirli bir fon büyüklüğüne ihtiyaç olduğunu söylüyor ve şöyle devam ediyor:
“Çünkü bireysel emeklilik branşında ana gelir kalemi olan fon işletim gelirleri, fonların net varlık değerleri üzerinden günlük olarak kesiliyor ve bu gelir kalemi fonların büyüme oranı ile doğru orantılı olarak artıyor. Fon büyüklüğü optimal büyüklüğe ulaşmış ve başlangıç maliyetlerinin etkisi giderek azalmış olan şirketlerin teknik kâr elde etmesi bekleniyor. 2009 yılı ilk çeyrek sonuçlarına göre ilk 4 sırada yer alan emeklilik şirketlerinin teknik kârlılığa ulaşması da bunu kanıtlıyor.”
4 Şirket Hedefi Yakalıyor
Mine Kumcuoğlu’nun işaret ettiği gibi, sektörde bu yıl kâr bekleyen 4 şirket var. Bu şirketler AvivaSA, Anadolu Hayat Emeklilik, Garanti Emeklilik ve Yapı Kredi Emeklilik olarak sıralanıyor. Hepsi de fon büyüklüğünde 1 milyar TL eşiğini aşmış durumda. Emeklilik Gözetim Merkezi’nin 14.08.2009 tarihli verilerine göre AviviSA, 1 milyar 781 milyon TL düzeyinde fon büyüklüğüne sahip. Anadolu Hayat ve Emeklilik’in fon büyüklüğü 1 milyar 755 milyon, Garanti’ninki 1 milyar 173 milyon ve Yapı Kredi Emeklilik’in fon büyüklüğü de 1 milyar 219 milyon TL düzeyinde.
Yapı Kredi Emeklilik Genel Müdür Yardımcısı Dr. Bülent Eriş, yıl sonunda 20 milyon TL’nin üzerinde kâr beklediklerini söylüyor. Eriş, “Bireysel emeklilik branşında bu yıl başa baş noktaya gelmeyi hedefliyoruz. 2010 yılından itibaren de hem emeklilik hem hayat tarafında kâr eden bir şirket olacağız” diye konuşuyor.
AvivaSA CEO’su Meral Egemen bu yıl ilk kez emeklilikte kâr edecekleri için heyecanlı olduğunu söylüyor ve ekliyor:
“Ak Emeklilik ile Aviva Hayat ve Emeklilik’in birleşmesiyle kurulan AvivaSA, birleşmeyi takip eden yıl olan 2009’da kâra geçmeyi hedeflemişti. Bu yıl bu hedefi gerçekleştireceğiz. 2009 sonunda ne kadar kâr elde edeceğimiz ise yılın geri kalanında ne kadar yatırım yapmak isteyeceğimize bağlı olarak değişecek.”
Konsolidasyon Olabilir
Hali hazırda 12 şirketin faaliyet gösterdiği bireysel emeklilik sektöründe, fon büyüklüğü dikkate alındığında henüz kâra uzak şirketler de var. Bunlardan bazıları, öngördükleri kâra geçme süresini aşmasına rağmen hala bilançolarında zarar ile yola devam ediyor.
Garanti Emeklilik Genel Müdürü Erhan Adalı, sürekli zarar ile faaliyet göstermeye devam etmenin, sürdürülebilir bir iş planı olmadığına dikkat çekiyor ve ekliyor: “Bu yıl ve 2010’dan sonra mali tablolar hala pozitife dönmemişse sermayedarların şapkalarını önlerine koyup bir kez daha düşünerek farklı çözüm yolları aramaları gerekebilir.”
Gelecek dönem sektörde zarar ederek varlık göstermeye devam edecek şirketler için konsolidasyon da öngörülüyor. Adalı, bu açıdan 2010 yılının bireysel emeklilik sektörü için hareketli bir yıl olacağı görüşünde. Dr. Bülent Eriş de konsolidasyon beklediğini söylüyor ve ekliyor: “Uzun süre kâr elde etmeyen ve ileride kâr etmesi olası görünmeyen şirketler mutlak suretle ya iş modellerini değiştirip kâr etmeyi hedefleyecek ya da başka bir şirketle birleşerek ölçek ekonomisinden faydalanma yolunu seçmek zorunda kalacak.”
Gelecek Dönem
Gelecek dönemde hayat sigortacılığında birikimli hayat ürünlerinden ziyade BES’i tamamlayıcı ürünler olan risk ürünlerinin önem kazanması bekleniyor. Dolayısıyla hem BES hem hayat branşında risk ürünleri sayesinde birbirine paralel ilerleyen bir kârlılık öngörülüyor. Anadolu Hayat Emeklilik Fon Yönetimi Müdürü Mine Kumcuoğlu şu değerlendirmeyi yapıyor:
“Bireysel emeklilik, hayat branşına göre daha kârlı ve büyüme potansiyeli olan bir branş olduğu için çoğu şirket ilk yıllarda zarar etmeyi göze alarak bu branşta faaliyet göstermeye başladı. Önümüzdeki 5 yılda, şirketlerin ana faaliyet alanının bireysel emeklilik branşına kaymasını, kârlılığın ise bu branşa dayanmasını bekliyoruz. Yabancı şirketlerin bireysel emeklilik şirketlerine olan ilgisi de sektördeki büyüme ve kârlılık potansiyelinden kaynaklanıyor.”
Meral Egemen ise, sektörün büyümesine paralel olarak müşteri tutundurmada başarılı şirketlerin kâr performanslarını artıracakları görüşünde. Bireysel emeklilik şirketlerinin sayısının yakın gelecekte 15’e çıkacağına dikkat çeken Egemen, “Artan rekabetle birlikte kârlılık, şirketlerin ürün ve hizmetlerinde yaratacakları farklılıklar, satış kanalları ve maliyetlerin etkin yönetimi ile doğru oranda gelişim gösterecek” diye konuşuyor.
Erhan Adalı/Garanti Emeklilik Genel Müdürü
“Sektör Büyüdükçe Kârlar Artacak”
Küçükler İçin Kâr Etmek Zor
Sektörde şu an emeklilikten kâr eden yalnızca birkaç şirket var. Şirketlerin katılımcı ve fon büyüklüğünün elbette kâra ulaşmada etkisi var. Oyunun kuralı gereği, katılımcı sayısı ve fon büyüklüğü şirketlerin var olabilmesi ve operasyonlarının verimli sürdürebilmeleri için çok önemli iki gösterge. Buna rağmen, daha az sayıda katılımcı veya daha küçük bir fon büyüklüğü ile de kârlı olunabilir. Ancak buna ulaşabilen şirket örneği az.
Garanti’nin Performansı
Şirketlerin büyüklüğünden belki de daha önemlisi, yapılan işin verimliliğidir. Şirketlerin kalıcı ve kârlı olabilmeleri için verimli çalışma olmazsa olmaz. Garanti Emeklilik olarak sektörümüzdeki tüm şirketlerin kârlı olmasını önemsiyoruz. Hissedarların bu sektöre yapmış oldukları yatırımları onlara kârlı bir şekilde geri döndürmeliyiz ki sermayedarlar yeni yatırımlar konusunda istekli ve heyecanlı olsunlar. Garanti Emeklilik olarak biz bunun en güzel örneklerindeniz. Katılımcı sayısında ikinci, fon büyüklüğünde dördüncü olmamıza rağmen maliyetlerimizi iyi yönetmemiz ve verimliliğimiz sayesinde yatırımlarımızın geri döndürülmesi konusunda sektör lideriyiz.
Tek Başına Kâr Yetmez
Tek başına büyüklük sektörde sürdürülebilir kârlılığı ve performansı getirmeyecektir. İş planlarını baştan doğru kurgulamış, müşteri odaklılığı ön planda tutan, verimli ve güçlü finansal bünyeye sahip olan şirketler artık yatırımlarının nemalarını toplamaya başlayacak. Bunları yapamamış olan şirketler de rakamsal olarak ne kadar büyürlerse büyüsün, uzun bir süre daha kâra geçemeyecek.
Gelecek 5 Yıl Hedefi
Önümüzdeki yıllarda kurumsal girişlerin artacağını bekliyoruz. Ayrıca, ikinci basamak diye tabir ettiğimiz zorunlu özel emeklilik sistemine geçilmesi ile sektörün büyümesinin hızlanacağını düşünüyoruz. 5 yıl içinde sistemin 4,5 milyon katılımcıya yaklaşacağını ve 50 milyar TL civarında fon büyüklüğüne ulaşacağını tahmin ediyoruz. Zira penetrasyon oranları şu an için Türkiye’de dünya geneline göre daha düşük olmasına rağmen, sektörün önümüzdeki yıllardaki performansının iyi yönde olacağı tahmin edilmemiş olsaydı, sektöre bu kadar yabancı sermaye girişi olmazdı.
Philippe Giraudeau /Başak Groupama Emeklilik Genel Müdür Yardımcısı
“Kriz Kâra Geçme Süresini Erteledi”
Başak Groupama’nın Hedefi
Çalışmalarımıza göre yıl içi kârı 4’üncü yılda, kümülatif karı 6’ncı yılın sonunda yani bu yıl sonunda bekliyorduk. Şu an yıl içi kârımız var ancak hem kriz hem satış ekibini genişletmemiz dolayısıyla kümülatif kâra ulaşmamız gelecek yılı bulacak. Krizin etkilerini azaltmak için kendimize, yeni müşteri kazanmanın yanında mevcut müşterilerimizin sadakatini artırma hedefi de koyduk. Aracı bazında verimliliğimizi artırma yolunda çalışmalarımız var.
Başa Baş Noktası
Yeni kurulan bir iki şirket dışında hemen her şirketin, belli bir dönem zarfında bile olsa yıl içi kâra ulaştığını düşünüyorum. Bununla beraber henüz başa baş noktasına ulaşan bir şirket olduğunu sanmıyorum. Her şirket için ortak bir başa baş noktasından söz edilemez çünkü neticede her şirketin işletme maliyeti, satış örgütünün büyüklüğüne bağlı olarak giderleri, satış hacmi, fon büyüklüğü, kendine gelir için uyguladığı gider oranları kendine göre farklı. Neticede belli bir fon büyüklüğüne ulaşmayı gerektiriyor. Şimdi kriz nedeniyle bu sürelerin bir nebze ertelendiğine inanıyorum.
Kârsız, 10 Yıl Dayanmak Mümkün
Bir emeklilik şirketinin kâr etmeden faaliyete devam etmesi için çok güçlü bir sermayesinin olması gerekiyor. Sektördeki her şirket kâr planını bu nedenle uzun vadeye yaymış durumda. Kâr olmadan dayanabilecekleri ortak bir süreden söz etmek zor çünkü şirketler, bireysel emeklilikten ettikleri zararı hayat branşından gelen kâr ile kompanse ediyor. Sermayesi ve fon varlığı da güçlüyse bir şirket emeklilikte kâr etmeden en az 10 yıl dayanabilir.
Hande D. Süzer
[email protected]
Türkiye ve dünya ekonomisine yön veren gelişmeleri yorulmadan takip edebilmek için her yeni güne haber bültenimiz “Sabah Kahvesi” ile başlamak ister misiniz?