Şirketler iç kaynağa yöneliyor

Özellikle perakende, ilaç, bankacılık, telekomünikasyon, otomotiv, beyaz eşya ve tekstil sektörlerinde CEO ve genel müdür seviyesindeki transferler azaldı. Uzmanlara göre kriz nedeniyle birçok şirketin finansal darboğaza girmesi üst düzey yönetici hareketlerinde durgunluğa neden oldu. Gelecekte de bu sektörlerde hareket beklenmezken, rekabetin arttığı enerji ve sağlıkta ise güçlü bir transfer dalgasının yaşanması kaçınılmaz görülüyor. Türkiye'nin küçük ölçekli bankalarından biri yabancı ortağının talebiyle 2010 yılı ortalarında yeni bir CEO arayışı başlattı. Yabancı ortak sektörde itibarlı, parlak, iddialı bir ismi transfer etmenin peşindeydi. Neredeyse 1 yıl süren hararetli arama süreci hayal kırıklığıyla sonuçlandı. Çünkü birkaç milyon dolarlık ücret paketi kabul gören parlak CEO adayı, işi ileriye götürüp 5 yıl iş garantisi istedi ve o noktada ipler koptu. Bankacılıkta dünya deneyimine sahip olan yabancı ortak, CEO'su olarak görmeyi çok istediği ve tüm koşullarını kabul ettiği bu adayı bu kez kesin bir dille geri çevirdi. Başarısızlıkla sona eren bu transfer hikayesi, banka içinde genel müdür yardımcısı olarak görev yapan ve son 3 yıldır kurumdaki değişimin liderliğini üstlenen bir diğer isme ise CEO'luk yolunu açtı... Bu atama son yıllardaki içeriden terfi oranını artıran gelişmelerden biri olarak kayda geçti. İnsan kaynakları profesyonelleri ve danışmanlarını kapsayan araştırmamıza göre son 4 yıldır transferlerde ciddi bir azalma yaşanıyor. En önemlisi şirketler giderek daha fazla oranda orta ve üst düzey yöneticiyi kendi içlerinden çıkarıyor.
Ebru Çapa, "Farklı sektörlerden yöneticilere olan talep artıyor" diyor.

Farklı sektörden geçiş trendi
Farklı deneyimin önemi Transferlerde dikkat çeken bir başka gelişme de farklı sektörlerden geçişler, Artık birçok şirket, rakipler yerine, farklı sektörlerde deneyim sahibi yönetici transferine daha sıcak bakıyor, Uzmanlar her geçen gün bu eğilimin daha da geçerlilik kazandığını belirtiyor, yetenek ihtiyacı Monster Gelişen Pazarlar Başkan Yardımcısı Ebru Çapa da farklı sektörlerden yöneticilere olan talebin arttığını ifade ediyor, Rakibe geçmenin geçmiş yıllarda hızlı büyüyen sektörlerin yetenek ihtiyacını karşılamak için geçerli bir yöntem olduğunu söyleyen Çapa, "Ancak, günümüzde farklı sektörlerden geçişi de yoğun olarak görüyoruz, Çünkü, 'sektör deneyiminden' çok 'zoru başarma', 'ekibi iyi yönetme', 'finansal hedeflere ulaşma' ve 'üzerine çıkma' gibi kriterlerin önem taşıdığı bir dönemi yaşıyoruz, Başarılı yöneticinin farklı sektörlerde de başarıya ulaşabileceğine inanılıyor" diyor, inşaata yöneliş PwC Türkiye İK Hizmetleri Direktörü Murat Demiroğlu da özellikle telekomdan bazı yöneticilerin diğer sektörlere geçmeye başladığına değiniyor, Bu sektörlerin neler olduğunu da şöyle anlatıyor, "İnşaat ya da üretim gibi daha pazarlama ve satışa yönelik, daha müşteriye dönük pozisyonlu olan işyerlerine geçmeye başladılar, Zamanında hızlı tüketimden bankacılığa geçiş vardı, sonra bankacılıktan diğer sektörlere geçiş oldu şimdi geçişler inşaata kayıyor,"~


İÇERİDEN YETİŞTİRME ZAMANI
Beyin avcısı şirketlere göre, 2007-2011 yılları arasında perakende sektöründe yüzde 40 olan transfer oranı yüzde 35'e, hizmet sektöründe yüzde 40'tan yüzde 35'e, ilaçta yüzde 25'den yüzde 15'e, bankacılıkta yüzde 23'den yüzde 20'ye geriledi. Bu gelişmenin arkasında büyük ölçüde son yıllarda yaşanan ekonomik gelişmelerin yarattığı baskı var. Birçok sektörde yaşanan durgunluk, yönetici transferlerini de yavaşlattı. Sadece kriz değil, sektörlere özel gelişmeler de transfer piyasalarını etkiledi. Son yıllarda telekomünikasyon, otomotiv, beyaz eşya ve tekstil sektörlerinde CEO ve genel müdür seviyesindeki transferler azaldı. Özellikle 2008-2009 yılları arasında otomotiv sektöründe tüm transferler neredeyse durdu. Uzmanlar benzer sürecin dünya genelinde yaşandığını ve önümüzdeki dönemde de bu sektörde transfer anlamında hemen bir canlanma beklemediklerini dile getiriyor.


HANGİ SEKTÖRLER ÖNDE?
PwC Türkiye İK Hizmetleri Direktörü Murat Demiroğlu, benzer sürecin dünyada da yaşandığını ve önümüzdeki dönemde bir canlanma beklemediklerini söylüyor. Management Centre Türkiye'nin Yönetici Ortağı Tanyer Sönmezer ise "Otomotivde büyüme belli bir adede geldi ve tıkandı. Daha fazla kapasite yatırımları yapmaları lazım ancak şu anda böyle bir tablo söz konusu değil. Bu nedenle de şu anda yönetici transferleri kitlenmiş durumda. Bir kişi çıksa bile yerine gelebilecek yedek 3-5 kişi var" diyor. Telekom sektörü de transferlerin yavaşladığı bir diğer sektör. Bundan 7-8 yıl önce telekomda ciddi bir hareketlilik yaşandığını belirten Fortune Danışmanlık Yönetici Ortağı Alper Arıduru şöyle devam ediyor: "Şimdi orada bir doygunluk var. GSM operatörleri ve telekom şirketleri kendi bünyelerinde yeterli sayıda yetenek yetiştirebildiler. Bu nedenle de eskisi gibi şirket dışından yönetici transferine ihtiyaç duymuyorlar." Son 4 yılda sağlık sektöründeki transfer oranı yüzde 25'ten yüzde 40'a, turizmdeki transfer oranı yüzde 30'dan yüzde 35'e, gayrimenkulde ise yüzde 15-20'den yüzde 30'a çıktı. Bugün birçok yetenek avcısı, başta enerji, inşaat, sağlık ve turizm olmak üzere sektörlerin hareketlenmeye başladığını haber veriyor. İçdaş İK Müdürü Hatice Ümit, enerjide, özellikle yatırım, üretim ve pazarlama pozisyonlarında transferin çok yoğun olduğunu belirtiyor.

Hareket nereye kayıyor?
Transfer ihtiyacı duyanlar var Bugün bazı sektörlerde birçok şirket ciddi transfer yapma ihitiyacı duyuyor. Fortune Eğitim ve Kariyer'in yönetici ortağı Alper Arıduru, bu sektörler arasında sağlık, enerji, gayrimenkul ve inşaatın ilk sırada geldiğini ifade ediyor. Arıduru, bu sektörlerin gelecekte rekabetin de en yoğun yaşanacağı alanlar olacağını düşünüyor. Bankacılıkta talep yükseliyor Bankacılıkta yatırım bankacılığı ayağında hareketlilik bekleniyor. Egon Zehnder Yönetici Ortağı Murat Yeşildere, "Özellikle geçtiğimiz iki yılda Türkiye'deki faaliyetini durduran bankaların tekrar Türkiye'de faaliyete geçme anlamında bir çabası var, bu anlamda birçok talebin olduğunu biliyoruz. Dolayısıyla yılın ikinci yarısında bununla ilgili birçok atama göreceğiz" diyor. İlaç şirketleri ne yapıyor? Yeni dönemde ilaç şirketlerinin hızlı tüketim şirketlerinin satış ve pazarlama ekiplerinden transferler gerçekleştirmesi düşünülüyor. Nedenini Management Centre Türkiye'nin Yönetici Ortağı Tanyer Sönmezer şöyle açıklıyor: "Özellikle OTC yasasından sonra dağıtım kanalını satış etkinliğini, marka yönetimini bilen kişilere ihtiyaç duyulacak. Buradaki transferler kaçınılmaz olacak." Enerjide uzman açığı büyük Enerji sektörü çok yeni bir sektör. Yeniden yapılanmaların, devlet düzenlemelerin yoğun olduğu bir alan. Doğal olarak yeni bir sektörde uzmanlaşma olmadığı için farklı sektörlerden transferlerin artacağı bir alan olacak. PwC Türkiye İK Hizmetleri Direktörü Murat Demiroğlu: "Enerji dağıtımını ve sektörünü bilen insan sayısı az olduğu için bu alanda hem mühendis hem finans hem de devlet kökenli insan kaynağı transferleri artacak" diyor.~

ŞİRKETLER İÇERİYE BAKIYOR
Birçok sektörde CEO düzeyindeki yöneticilerin transferlerinin azalmasının bir diğer nedeni de içeriden terfi yönteminin ön plana çıkması oldu. 2008 sonrasında tüm ekonomilerde şirketler değişen para politikaları nedeniyle genel müdür ya da CEO transfer etmek yerine daha az maliyetli olan içerden terfi yöntemini tercih etti.
Şirketler cephesine baktığımızda bu gerçek çok daha net görülebiliyor. Örneğin Ceva Lojistik, her yıl içeriden terfinin yüzde 40-45 oranında artırıyor. Şirket ara kademe işe alımlarında özellikle üst düzey görevlere dışarıdan transfer yaparken ihtiyaç duyduğu diğer orta kademe pozisyonlarda ise içeriden terfiyi tercih ediyor. Eureko Sigorta'da yönetim kademelerindeki pozisyon açıklarının doldurulmasında, iç terfilerin oranı yüzde 100. Eureko Sigorta İnsan Kaynakları Bölüm Müdürü Oya Buyan, "Dışarıdan transferle doldurulan pozisyonların sayısı 2008'de yüzde 85 iken 2009'da bu oran yüzde 76'lara geriledi. 2010'da ise yine yüzde 10 oranında bir azalma söz konusu" diyor. Son 5 yıldır pozisyonlarını yüzde 40 oranında dışardan transfer yöntemiyle dolduran Pakpen Şirketler Grubu da artık içeriden terfiye yönelmeye başladı.

GELECEKTE NE OLACAK?
Korn Ferry EMEA ve Türkiye Yönetici Ortağı Şerif Kaynar da son gelişmelere katılmakla birlikte başka bir trende dikkat çekiyor ve ekliyor: "İlerleyen dönemde yönetici transferlerinin daha da hızlanacağını düşünüyorum. Hızlı tüketim sektörler ve perakende iyi yöneticileri işe alma konusunda harekete geçecek." İçinde bulunduğumuz dönemin konjonktürel özellikleri bazı sektörlerde bazı pozisyonlara olan talebi artırıyor. Management Centre Türkiye'nin Yönetici Ortağı Tanyer Sönmezer, transferlerin en çok hareket kazanacağı pozisyonların şunlar olduğunu söylüyor: "Finansta hazine, strateji ve KOBİ bölümlerinde, ilaçta üretim, telekomünikasyonda satış ve pazarlama, enerjide ise genel müdürün yanı sına üretim -dağıtım ve altyapı için teknik pozisyonlarda transferler hızlanacak." Sönmezer, orta kademede bir transfer dalgasının yaşanabileceğine dikkat çekiyor ve nedenlerini şöyle anlatıyor: "Pazar şartları zorlandığı zaman şirketlerin özellikle orta kademedeki yetişmiş yönetici ihtiyacı artıyor. Örneğin bankacılıkta Akbank özellikle Garanti, HSBC ve Finansbank'tan genel müdür yardımcısı seviyesinde alımlar yaptı. Bankacılıkta orta ve ortanın üstü kademede transfer oranı arttı." PwC Türkiye İK Hizmetleri Direktörü Murat Demiroğlu, her sektörde maliyeti iyi bilen finansçılara talebin arttığını, ilaç ve hızlı tüketim ürünlerinde senaryo kuran daha strateji odaklı kişilerin arandığını dile getiriyor. Üst düzey transferlerde ise ilaç şirketleri öne çıkıyor. Uzmanlara göre ilaç sektöründeki eğilim daha çok yurtdışındaki tecrübeli yöneticileri transfer etmek yönünde ve bu gelecekte de devam edecek.~

"Transferlerdeki büyük değişim!"
İyi yöneticiler revaçta Son aylarda sağlık gayrimenkul ve inşaat sektörlerinde yönetici transferleri anlamında çok büyük kıpırdanma görüyorum. Sağlık sektörü yeni oyuncu girişleri ile profesyonelleşiyor. iyi hastane yöneticileri şu anda çok revaçta. Hangileri hareketlenecek? Türkiye'de özellikle seçimden sonra büyük bir büyüme olacağını düşünüyorum. ilerleyen dönemde yönetici transferlerinin daha da hızlanacağına inanıyorum. Hızlı tüketim sektörleri, ilaç ve perakende iyi yöneticileri işe alma konusunda harekete geçecek. İçeriden terfide son durum Aslında bir yöneticiyi içeriden terfi en efektif, en hızlı ve en ucuz yol. Artık atamaların da böyle olması gerekir ama böyle değil. Çünkü, şirketler kendi yeteneklerini kaybediyor, ellerinde tutamıyorlar. Orta düzey için de bu geçerli. Türkiye'deki değişim Türkiye'de bir değişim var. Eskiden Türk şirketleri tepe yöneticilerin iyi profesyonel olmasına daha az önem veriyordu. Ama son 3 yılda bu trend değişti. Daha önceki yıllarda bizim müşteri portföyümüzün yüzde 70'ini yabancılar, yüzde 30'ünü Türkler oluştururken şimdi bu oran yüzde 70 Türk yüzde 30 yabancıya döndü. Böyle bir trend var. ŞERİF KAYNAR

YÜKSEK ÜCRETLERE VEDA!
Bundan birkaç yıl öncesine kadar transferlerde en önemli motivasyon ücretti. Mevcut ücretin birkaç katı ücret ve transfer bedellerinin ödenmesi yaygındı. Bugün İK direktörleri ve danışmanları artık bu tür yüksek ücret ve transfer bedellerinin pek görülmediği konusunda anlaşıyorlar. Artık transferlerde ücret artışı belli bir aralıkta tutuluyor. Yeni dönemde üst düzey transferlerde yöneticiler genellikle mevcut maaşlarının yüzde 25 üzerindeki teklifleri kabul edebiliyor. Orta kademede transferler sırasında yaşanan ücret artışı yüzde 15 civarında. Uzmanlara göre, CEO düzeyinde yüzde 25, direktör düzeyinde yüzde 15-20, müdür düzeyinde yüzde 20-30, uzman düzeyinde ise yüzde 5-10'luk bir ücret artışı transferlerde rol oynuyor. Egon Zehnder Yönetici Ortağı Murat Yeşildere, transfer ücretlerinde eskisi gibi büyük artışların olmadığına dikkat çekiyor. Yeşildere, "Bununla birlikte Private Equity'lerin de işin içine dahil olması ile şirketin uzun vadeli menfaatlerinden opsiyon paketleri ya da şirketin satışından elde edilebilecek paketler daha cazip olmaya başladı" diyor. PwC Türkiye İK Hizmetleri Direktörü Murat Demiroğlu: "Yeni Türk Ticaret kanunuyla birlikte kendi hisselerini belli koşullarda elde tutma hakkı geliyor. Böylece özellikle üst düzey olmak üzere hisse bazlı ücretlendirmeler olabilir" diyor. Q