BİST’in hedefi ilk 10
Derin bir borsaya nasıl ulaşılacak? Merak edilenleri Borsa İstanbul Başkanı İbrahim Turhan’a sorduk.
Nisan 2013, İstanbul finans piyasası için yeni bir başlangıç oldu. İstanbul Finans Merkezi hedefiyle yola çıkıldı, altın borsası ve İMKB aynı çatı altında birleştirildi. Adı da Borsa İstanbul’a (BİST) dönüştü. Aradan geçen 1,5 yılda kat edilen mesafe az değil. Ama Borsa İstanbul Başkanı İBRAHİM TURHAN ’a göre yeterli de değil.
“2010’da küresel finansal merkezler arasında 74’üncü sırada olan İstanbul, 2014’te 47’nci sıraya yükseldi” diyen Turhan, ekliyor: “Hedefimiz, İstanbul’un ilk 10 küresel finansal merkez arasında olmasını sağlamak.” 2013’ü 430 milyar dolar toplam işlem hacmiyle kapatan BİST’in derinlik kazanması ise halka arz sayısının artmasına bağlı. Peki daha derin bir borsaya nasıl ulaşılacak? Merak edilenleri Borsa İstanbul Başkanı İbrahim Turhan’a sorduk.
Son verilerle BİST'in büyüklüğü, hacmi nedir? Kaç şirket aktif olarak işlem görüyor?
2014 Ağustos itibarıyla Borsa İstanbul’un toplam işlem hacmi 229 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti. 2013 sonunda ise toplam işlem hacmi, 430 milyar dolar düzeyindeydi. Son 10 yılda işlem hacminde 4 kata yakın artış gerçekleşti.
Aynı dönemde BİST’in piyasa değeri de arttı. Toplam piyasa değeri 2013 sonu itibarıyla 236 milyar dolar, 2014 Ağustos itibarıyla 263 milyar dolar düzeyine ulaştı. İşlem gören şirket sayısı ise yine 2014 Ağustos itibarıyla 423.
BİST'te kaç endeks var? En etkili ve büyük hacimliler hangileri?
Pay piyasası için 57’si anlık, 285’i seans sonlarında olmak üzere toplam 342 endeks; borçlanma araçları piyasası için ise 7’si anlık, 11’i gün sonunda olmak üzere toplam 18 endeks hesaplıyoruz. En etkili ve büyük hacimli endeksler BİST100, BİST30 ve BİST10 endeksleri. BİST100 endeksi, pay piyasası için temel gösterge endeksi olarak kullanılıyor.~
Borsamızın derinleşmesi için şimdiyedek neler yapıldı? Hedefe ulaşıldı mı?
İlk etapta ürün yelpazesini geliştirmek için bir dizi çalışma gerçekleştirildi. 2014’ün ilk yarısında döviz opsiyonları piyasa yapıcılığı sistemiyle işlem görmeye başladı. Sonrasında altına dayalı fiziki teslimatlı sözleşmeyi devreye almayı planlıyoruz.
Borsa İstanbul spot enerji piyasasını işletecek olan EPİAŞ’a yüzde 30 oranında ortak olurken, türev enerji piyasalarını kurup işletecek. Takip eden süreçte doğalgaz ve diğer enerji türev sözleşmeleri de borsamızda işlem görmeye başlayacak. Bir metal piyasası oluşturuyoruz.
Bu gelişmelere ilave olarak, İslami finans ürün yelpazemizi de geliştiriyoruz. Son 2 yıldaki bu dönüşüm sürecinin henüz başında olmamıza rağmen, önemli bir aşama kaydedildi. Küresel finansal merkezler arasında 2010’da 74’üncü sırada olan İstanbul, 2014’te 47’nci sıraya yükseldi. Hedefimiz, İstanbul’un ilk 10 küresel finansal merkez arasında yer almasını sağlamak.
Türkiye'nin ekonomik hacmi ile borsanın hacmini karşılaştırdığımızda borsamız yeterli hacimde mi?
Piyasa kapitalizasyonu/GSYİH oranı 2002 yıl sonu itibarıyla yüzde 15 düzeyindeyken, 2014 yılı ilk yarısı itibarıyla yüzde 30 düzeyine ulaştı. Ancak gelişmiş ülke borsalarıyla karşılaştırıldığında bu düzey hedefimizin oldukça altında. İstanbul Finans Merkezi projesi 2018 hedeflerine uygun olarak bu oranı yüzde 60 seviyesine çıkarmayı amaçlıyoruz.
NASDAQ OMX ile gerçekleştirilen stratejik ortaklık, işlem hacminin geliştirilmesinde hayati bir etken olacak. Kotasyon koşullarını AB müktesebatına tam uygun yapıya kavuşturma çalışmalarımız da sürüyor. Böylelikle uluslararası şirketler daha fazla işlem görebilecek.
Yeni dönemde yeni endeksler olacak mı?
Endeksler içerdikleri payların ortalama fiyat seviyesini gösteren önemli göstergelerdir. Borsa İstanbul olarak endeks geliştirme konusuna önem veriyoruz. Önümüzdeki dönemde sürdürülebilirlik endeksi geliyor. Ayrıca piyasanın aşırı oynaklığından korunmak isteyen yatırımcıların kullanabileceği BİST Risk Kontrol endeksleri geliştirdik. Borçlanma araçları endekslerinin geliştirilmesine yönelik de çalışıyoruz.~
Şirketlerin halka arza ilgisi nasıl? Halka açık şirketlerin yüzde kaçı KOBİ?
2013 yıl sonu verilerine göre Borsa İstanbul’da payları işlem gören 286 adet reel sektör şirketinin yüzde 29’u yani 83 adedi KOBİ’lerden oluşuyor. İlk 500 büyük sanayi kuruluşunun 84’ü, ikinci 500 büyük sanayi kuruluşunun ise 42’si Borsa İstanbul’da işlem görüyor. Toplamda ise büyük sanayi kuruluşlarının oranı yüzde 25 düzeyinde.
Neden halka arza KOBİ'ler daha çok ilgi gösteriyor? Avantajları neler?
Halka arz yoluyla finansmanda banka kredilerinde olduğu gibi teminatlandırma, geri ödeme mekanizmaları olmadığı gibi diğer maliyetler de çok düşük. Bu nedenle özellikle nakde ihtiyacı olan şirketler bu yolu tercih ediyor. Diğer taraftan, büyük şirketlerin halka arzı tercih etmesi için her şeyden önce global piyasalarda halka arza ilgi olması gerekiyor.
Halka açılma konusunu planlayan pek çok şirket var. Ancak bu halka arzlar büyük çaplı olacağından ve yurtdışı kurumsal yatırımcıların ilgisi gerektiğinden, şirketlerimiz yatırım ortamının yurtdışı yatırımcıya daha cazip gelecek doğru konjonktürü bekliyor.
Türkiye ekonomisine benzer ülkelerle kıyasladığımızda BİST'in geldiği nokta nedir?
Borsa İstanbul, dünya borsaları arasında önemli bir konuma sahip. İşlem hacmi olarak gelişmekte olan ülke ekonomileri borsaları arasında dünyada 6’ncı sırada yer alıyor. Borçlanma araçları piyasasında elektronik emir defteri işlem hacmi büyüklüğünde ise 4’ncü sırada. Yaptığımız çalışmalarla İstanbul’un küresel finans merkezleri arasında daha iyi konumlanmasını hedefliyoruz.~
BİST'in geleceğe dönük hedefleri neler? Daha derinleşmesi için neler yapılacak?
Piyasanın derinleşmesini destekleyecek en önemli faktör, halka açık şirket sayısının artırılmasıdır. 2013’te bu doğrultudaki çalışmalar yoğun şekilde sürdü. ‘Halka Arz ve Borsa İstanbul’un Sunduğu Fırsatlar’ konulu toplantılar düzenledik. 2014 sonuna kadar 248 şirketi daha ziyaret edeceğiz.
Borsa İstanbul’un yatırımcı profili nasıl? Yerli-yabancı dengesi nedir?
İlk göze çarpan olgu, bireysel yatırımcıların sayısal ağırlığıdır. Tüm yatırımcıların sayısal olarak yüzde 98’ini bireysel yatırımcılar oluşturuyor. Bireysel yatırımcıların yüzde 99’u da yerli. Kurumsal yatırımcılar içinde ise yabancı yatırımcı oranı yüzde 38 düzeyinde bulunuyor. Bireysel yatırımcıların sayısal çokluğuna rağmen, portföy değerleri açısından dağılımıma bakıldığında farklı bir durumla karşılaşıyoruz.
Toplam 227 milyar TL’lik elde tutulan pay senedinin yüzde 82’si kurumsal yatırımcılarda bulunuyor. Bu kurumsal yatırımcıların da yüzde 77’sini yabancı yatırımcılar oluşturuyor. Özet olarak, yerel yatırımcılar ortalamanın üzerinde sıklıkla işlem yaparken, yabancı yatırımcılar daha az sıklıkla işlem yapıyor. Ancak halka açık payların yüzde 63’ünü portföyünde bulunduruyor.
“2010’da küresel finansal merkezler arasında 74’üncü sırada olan İstanbul, 2014’te 47’nci sıraya yükseldi” diyen Turhan, ekliyor: “Hedefimiz, İstanbul’un ilk 10 küresel finansal merkez arasında olmasını sağlamak.” 2013’ü 430 milyar dolar toplam işlem hacmiyle kapatan BİST’in derinlik kazanması ise halka arz sayısının artmasına bağlı. Peki daha derin bir borsaya nasıl ulaşılacak? Merak edilenleri Borsa İstanbul Başkanı İbrahim Turhan’a sorduk.
Son verilerle BİST'in büyüklüğü, hacmi nedir? Kaç şirket aktif olarak işlem görüyor?
2014 Ağustos itibarıyla Borsa İstanbul’un toplam işlem hacmi 229 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti. 2013 sonunda ise toplam işlem hacmi, 430 milyar dolar düzeyindeydi. Son 10 yılda işlem hacminde 4 kata yakın artış gerçekleşti.
Aynı dönemde BİST’in piyasa değeri de arttı. Toplam piyasa değeri 2013 sonu itibarıyla 236 milyar dolar, 2014 Ağustos itibarıyla 263 milyar dolar düzeyine ulaştı. İşlem gören şirket sayısı ise yine 2014 Ağustos itibarıyla 423.
BİST'te kaç endeks var? En etkili ve büyük hacimliler hangileri?
Pay piyasası için 57’si anlık, 285’i seans sonlarında olmak üzere toplam 342 endeks; borçlanma araçları piyasası için ise 7’si anlık, 11’i gün sonunda olmak üzere toplam 18 endeks hesaplıyoruz. En etkili ve büyük hacimli endeksler BİST100, BİST30 ve BİST10 endeksleri. BİST100 endeksi, pay piyasası için temel gösterge endeksi olarak kullanılıyor.~
Borsamızın derinleşmesi için şimdiyedek neler yapıldı? Hedefe ulaşıldı mı?
İlk etapta ürün yelpazesini geliştirmek için bir dizi çalışma gerçekleştirildi. 2014’ün ilk yarısında döviz opsiyonları piyasa yapıcılığı sistemiyle işlem görmeye başladı. Sonrasında altına dayalı fiziki teslimatlı sözleşmeyi devreye almayı planlıyoruz.
Borsa İstanbul spot enerji piyasasını işletecek olan EPİAŞ’a yüzde 30 oranında ortak olurken, türev enerji piyasalarını kurup işletecek. Takip eden süreçte doğalgaz ve diğer enerji türev sözleşmeleri de borsamızda işlem görmeye başlayacak. Bir metal piyasası oluşturuyoruz.
Bu gelişmelere ilave olarak, İslami finans ürün yelpazemizi de geliştiriyoruz. Son 2 yıldaki bu dönüşüm sürecinin henüz başında olmamıza rağmen, önemli bir aşama kaydedildi. Küresel finansal merkezler arasında 2010’da 74’üncü sırada olan İstanbul, 2014’te 47’nci sıraya yükseldi. Hedefimiz, İstanbul’un ilk 10 küresel finansal merkez arasında yer almasını sağlamak.
Türkiye'nin ekonomik hacmi ile borsanın hacmini karşılaştırdığımızda borsamız yeterli hacimde mi?
Piyasa kapitalizasyonu/GSYİH oranı 2002 yıl sonu itibarıyla yüzde 15 düzeyindeyken, 2014 yılı ilk yarısı itibarıyla yüzde 30 düzeyine ulaştı. Ancak gelişmiş ülke borsalarıyla karşılaştırıldığında bu düzey hedefimizin oldukça altında. İstanbul Finans Merkezi projesi 2018 hedeflerine uygun olarak bu oranı yüzde 60 seviyesine çıkarmayı amaçlıyoruz.
NASDAQ OMX ile gerçekleştirilen stratejik ortaklık, işlem hacminin geliştirilmesinde hayati bir etken olacak. Kotasyon koşullarını AB müktesebatına tam uygun yapıya kavuşturma çalışmalarımız da sürüyor. Böylelikle uluslararası şirketler daha fazla işlem görebilecek.
Yeni dönemde yeni endeksler olacak mı?
Endeksler içerdikleri payların ortalama fiyat seviyesini gösteren önemli göstergelerdir. Borsa İstanbul olarak endeks geliştirme konusuna önem veriyoruz. Önümüzdeki dönemde sürdürülebilirlik endeksi geliyor. Ayrıca piyasanın aşırı oynaklığından korunmak isteyen yatırımcıların kullanabileceği BİST Risk Kontrol endeksleri geliştirdik. Borçlanma araçları endekslerinin geliştirilmesine yönelik de çalışıyoruz.~
Şirketlerin halka arza ilgisi nasıl? Halka açık şirketlerin yüzde kaçı KOBİ?
2013 yıl sonu verilerine göre Borsa İstanbul’da payları işlem gören 286 adet reel sektör şirketinin yüzde 29’u yani 83 adedi KOBİ’lerden oluşuyor. İlk 500 büyük sanayi kuruluşunun 84’ü, ikinci 500 büyük sanayi kuruluşunun ise 42’si Borsa İstanbul’da işlem görüyor. Toplamda ise büyük sanayi kuruluşlarının oranı yüzde 25 düzeyinde.
Neden halka arza KOBİ'ler daha çok ilgi gösteriyor? Avantajları neler?
Halka arz yoluyla finansmanda banka kredilerinde olduğu gibi teminatlandırma, geri ödeme mekanizmaları olmadığı gibi diğer maliyetler de çok düşük. Bu nedenle özellikle nakde ihtiyacı olan şirketler bu yolu tercih ediyor. Diğer taraftan, büyük şirketlerin halka arzı tercih etmesi için her şeyden önce global piyasalarda halka arza ilgi olması gerekiyor.
Halka açılma konusunu planlayan pek çok şirket var. Ancak bu halka arzlar büyük çaplı olacağından ve yurtdışı kurumsal yatırımcıların ilgisi gerektiğinden, şirketlerimiz yatırım ortamının yurtdışı yatırımcıya daha cazip gelecek doğru konjonktürü bekliyor.
Türkiye ekonomisine benzer ülkelerle kıyasladığımızda BİST'in geldiği nokta nedir?
Borsa İstanbul, dünya borsaları arasında önemli bir konuma sahip. İşlem hacmi olarak gelişmekte olan ülke ekonomileri borsaları arasında dünyada 6’ncı sırada yer alıyor. Borçlanma araçları piyasasında elektronik emir defteri işlem hacmi büyüklüğünde ise 4’ncü sırada. Yaptığımız çalışmalarla İstanbul’un küresel finans merkezleri arasında daha iyi konumlanmasını hedefliyoruz.~
BİST'in geleceğe dönük hedefleri neler? Daha derinleşmesi için neler yapılacak?
Piyasanın derinleşmesini destekleyecek en önemli faktör, halka açık şirket sayısının artırılmasıdır. 2013’te bu doğrultudaki çalışmalar yoğun şekilde sürdü. ‘Halka Arz ve Borsa İstanbul’un Sunduğu Fırsatlar’ konulu toplantılar düzenledik. 2014 sonuna kadar 248 şirketi daha ziyaret edeceğiz.
Borsa İstanbul’un yatırımcı profili nasıl? Yerli-yabancı dengesi nedir?
İlk göze çarpan olgu, bireysel yatırımcıların sayısal ağırlığıdır. Tüm yatırımcıların sayısal olarak yüzde 98’ini bireysel yatırımcılar oluşturuyor. Bireysel yatırımcıların yüzde 99’u da yerli. Kurumsal yatırımcılar içinde ise yabancı yatırımcı oranı yüzde 38 düzeyinde bulunuyor. Bireysel yatırımcıların sayısal çokluğuna rağmen, portföy değerleri açısından dağılımıma bakıldığında farklı bir durumla karşılaşıyoruz.
Toplam 227 milyar TL’lik elde tutulan pay senedinin yüzde 82’si kurumsal yatırımcılarda bulunuyor. Bu kurumsal yatırımcıların da yüzde 77’sini yabancı yatırımcılar oluşturuyor. Özet olarak, yerel yatırımcılar ortalamanın üzerinde sıklıkla işlem yaparken, yabancı yatırımcılar daha az sıklıkla işlem yapıyor. Ancak halka açık payların yüzde 63’ünü portföyünde bulunduruyor.
