1 Numaralı iş doğru insanı işe almaktır

GE'nin efsane CEO'su Jack Welch, Amazon.ccn'uıı yaratıcısı Jeff Bezos ve HP'yi kuraıı Bili Hewlett ile Dave Packard'ın tek ortak özellikleri yaratıcı iş zekaları değil. Aslına bakılırsa onları aynı noktada birleştiren en önemli özellikleri, insan kaynağını seçme ve değerlendirme konusundaki başarıları. Egpn Zehnder International'ın yönetim kurulu eski üyesi Claudio Fernandez Araoz, bu dört liderin bugüne kadar iş dünyasında insan kaynağını merkeze koyarak başarıya ulaşma anlamında öne çıktığını belirtiyor. Araoz aynı zamanda İK seçiminin şirketlerin yaşamaya devam edebilmesi için kritik önem taşıdığını vurgulayan bir de kitap yazdı. "Great People- Great Decisions" (Doğru Kararlar, Doğru Liderler) kitabında geniş çerçeveli olarak bu konuyu ele alıyor. Claudio Fernandez Araoz, bugünün iş dünyasında da liderlerin en temel özelliklerinden birinin doğru kişileri işe almak ve onları terfi ettirmek olması gerektiğini savunuyor. Araoz, "Şirketin geleceğini, satışlarını, risklerini yönetme gibi kritik işler o yöneticinin kurduğu ekibe ve onun işleyiş biçimine bağlı" diye konuşuyor.
Peki liderler kritik insan kaynağı seçimine neye göre yapmalı? Araoz, bu soruyu da şöyle yanıtlıyor: "Düşük pozisyondaki çalışanları potansiyele göre değerlendirmek gerekiyor. Ancak yüksek seviyeli liderler için deneyim çok daha önemli. Tüm seviyeler için belli bir zeka, birlikte çalışabilme özelliği ve yüksek EQ şart." Egon Zehnder International'ın yonetim kurulu eski üyesi Claudio Fernandez Araoz, şirket yönetiminde ve liderlikte insan kaynağı seçiminin önemini, bu konuda yapılacak yanlışların ne gibi sonuçlara yol açabileceğini Capital'e anlattı:

Capital:  "Doğru Kararlar, Doğru Liderler" adlı kitabınızda, doğru kararın doğru kişileri işe almak ya da terfi ettirmek konusunda kişisel yetkinliği artıracak bir kaynak olduğunu söylüyorsunuz. Bu yetkinliğe sahip olmak neden önemli?
- Şirketler için doğru kişileri işe almak kadar önemli hiçbir şey yok. Bu durum özellikle yönetici olduğunda daha da önemli hale geliyor. Çünkü şirketin geleceğini, satışlarını, risklerini yönetmek gibi kritik işler, o yöneti-cinin kurduğu ekibe ve onun işleyiş biçimine bağlı. Doğru kişilerin işe alınması veya doğru kişilerin terfi ettirilmesi hem şirketler hem yöneticilerin kişisel başarıları açısından çok önemli.

Capital: Kitabınızda Jack Welch'in genç bir yöneticiyken insan seçimi konusunda yüzde 50 başarılı olduğunu, ancak 30 yıl sonra bu başarısının yüzde 80'e ulaştığından bahsediyorsunuz. Bu yetkinliği artırmak için ne yapılmalı?
-  Bence Jack Welch doğru kişileri seçme ve yönetme konusunda yüzyılın yöneticisidir. Aslına bakarsanız, GE'nin başına geçtikten sonra insan ve şirket değerini ortaya çıkaracak çok önemli bir kültür yarattı. Boston'daki evinde onunla sohbet ettiğimde bana, "Claudio, doğru kişileri seçmek zor, onları yönetmek daha da zor" demişti. Seçim konusunda yüzde 50 başarılı olduğunu söylemişti. ~
30 yıl sonra insan seçimi konusunda başarı oranını yüzde 80'e çıkardı. Yani buradan şu sonuç çıkabilir: Doğru kişileri seçmek Allah vergisi, genetik bir şey değildir. Bunu yöneticiler zamanla geliştirebilir.

Capital:  İnsan seçiminde yanlış karar aldığı için zarar eden şirketler var mı?
-  Dünyanın en önemli düşünürlerinden Jim Collins, birkaç yıl önce yazdığı "Good to Great" kitabında şirketlerin iyi bir şirketken nasıl mükemmel olabileceklerini ele aldı. Collins'in son kitabı "How the Mighty Fall" ise güçlü şirketlerin nasıl yok oldukları anlatıyor.Birçok mükemmel şirketin bir gün yok olabileceğine değinen bu kitaba göre mükemmel şirketlerin ayakta kalmalarının en önemli nedeni İK yapıları. Yani özellikle liderin yanlış seçilmiş olması bile o şirketin tamamen batmasına neden olabilir.

Capital: Sizce işe alma konusunda yetkili merci kim olmalı? CEO mu İK yöneticisi mi? CEO ve İK yöneticisi seçim yaparken nasıl bir işbirliği içinde olmalı?
- Hem İK yöneticisi hem CEO'nun işe alım sürecinde kritik rol oynaması gerekir. Her ikisi de bu görev için çok önemli konumda. Her zaman için son karar CEO'nun onayından geçmeli. Elbette İK yöneticisi, çalışanları eğiten, destekleyen birim ama CEO'nun gözlemi ve kararı bir yöneticinin o şirkette çalışıp çalışamayacağına dair çok önemli. Mutlaka CEO'nun da bu işin içinde olması gerekir.İK yöneticilerinin birim yöneticilerinin bu konuda eğitimli olup olmamasına dikkat etmesi ve ihtiyaçları varsa onların bu alanda gelişmesine destek olması gerekir.

Capital:  Doğru kişileri alım konusunda Türk liderlerini nasıl buluyorsunuz?
-  Türkler çok zeki ve ticaret odaklı kişiler. Esnekler ve uyum sağlama kabiliyetleri yüksek. Bu da liderde aranan en önemli özellikler arasında. Bu tip özellikler krizlerde olduğu gibi belirsiz dönemlerde çok önemli. Artık dünya tahmin edilemez ve devamlı kuralların değiştiği bir yere doğru gidiyor. Türk liderlerin sadece Türkiye'de değil dışarıda da çok başarılı olacaklarını görebiliyoruz.

Capital:  Peki sizce şirketler ne zaman bir CEO arayışına girilmeli? CEO'lar şirket içinden mi dışarıdan mı atanmalı?
-  Yanıt çok basit gibi görünüyor. Olağan bir CEO değişikliğinde içeriden bir adayı terfi ettirmeli ve eski CEO kovulduğunda dışarıdan bir aday aramalısınız değil mi? Robert A. Iger, 2005'te Walt Disney Company'nin CEO'luğuna getirildiğinde, pek çok kişi 1 numaralı adam neredeyse görevini bırakmak zorunda bırakılırken, 2 numaralı adamın onun yerine terfi ettirilmesi kararını sorgulamıştı. Çoğu uzman Iger'in başarılı olmak için kendi vizyonunubelirlemesi gerektiğinde, yani dışarıdan gelen biri gibi davranması gerektiğinde hemfikirdi. Iger, tam da bekleneni yaptı. Bu yolda verdiği ilk net işaret, bir önceki CEO'nun en önemli adamlarından birini işten çıkarmak oldu. Sonra da şirketin baş strateji yöneticisine yeni görev verdi ve şirketin stratejik planlama birimini dağıtma planını duyurdu. Pixar Animasyon Stüdyoları'yla ilişkileri de yeniden canlandırmaya başladı.
2006 yılında şirket, 7,4 milyar dolara Pixar'ı alacağını duyurdu. Pixar'ın eski sahibi Steve Jobs da Disney'in baş hissedarı ve yönetim kurulunda koltuk sahibi oldu. Başka bir değişle Iger, bir şirket alımı vasıtasıyla hem dünya çapında yaratıcı hem yeteneğin hem de bir teknoloji dahisinin üzerine ağını atmış oldu. Bu vakadan çıkarılacak sonuç şu: İşler iyi giderken geleceğe bakma konusunda özellikle dikkatli olmalı ve terfi ettirdiğiniz kişinin gerekli kabiliyetlere sahip olduğundan emin olmalısınız. Bazı şirketlerde ve durumlarda içerideki en iyi aday dışarıdan gelecek herkesten iyiyken, bazı durumlarda da dışarıdan gelecek doğru kişi en iyi seçenektir.~

Capital:  İşe alınırken referansın öneminden bahseder misiniz?
-  25 yıl yönetici danışmanlığı yaptıktan, binlere insanla görüştükten sonra ve Harvard'da öğretmenlik yaptığım süre boyunca anladım ki referans çok önemli. Kişinin sonuç ya da strateji odaklı olup olmadığını sormak istiyorsanız patronunu aramanız lazım. Yeteneğini sormak istiyorsanız o zaman bölüm yöneticisini aramalısınız

Capital: Peki terfi ettirirken, hangi kişilerin doğru kişiler olduğunu nasıl anlarsınız?
-  Çok önemli. Jack Welch, zamanının yarısını kişilerin kendilerini geliştirmesi için harcıyordu. Bu eğitim için özel bir zaman ayırıyordu. Çalışanlar en nihayetinde para için çalışır ancak bazen ne için çalıştıklarını bilmek, bir amaçlarının olması, o işyerinde yükselme beklentilerinin karşılanması da onları motive eder, o işte tutar.