Esas hedef yüzde 50!

Son dönemde kadınların iş dünyasına katılımına yönelik çalışma sayısında bir artış var. Bunda SPK’nın şirketleri teşvik etmesi ve bağımsız yönetim kurulu üyelerinin çoğunun görevlerinin 2018 yıl sonunda bitiyor olması önemli etken. 2012 yılında İngiltere’de başlatılan “Yüzde 30 Kulübü” de bu projelerden biri. Türkiye’de ise bu program Sabancı Üniversitesi Kurumsal Yönetim Forumu tarafından geçen yıl hayata geçirildi. Sabancı Üniversitesi Öğretim Üyesi ve Kurumsal Yönetim Forumu Direktörü Melsa Ararat, kulübün ortaya çıkış sürecini şöyle anlatıyor: “Sabancı Üniversitesi olarak 2012 yılında Bağımsız Direktörler Projesi’ni başlattık ve bu proje çerçevesinde bir veri tabanı oluşturduk. Bu veri tabanı yetkin kadınlardan oluşturuldu. Kadın atamak isteyen şirketler, zorluk çekmesin ve kolaylıkla gelip arzu ettikleri kriterdeki kadınlara ulaşabilsin diye bunu hizmet olarak sunduk. O sırada zaten İngiltere’de Yüzde 30 Kulübü’nü tanımıştık. Aynı yıl İngiltere’de de Türkiye’de de kadın yönetim kurulu üyesi sayısı yüzde 12’ydi. Gelinen süreçte onlar yüzde 30’lara çıktı biz ancak yüzde 13,9’a gelebildik. Bunun üzerine üniversitede bu kulübe ev sahipliği yapmaya karar verdik.” 

“PORTFÖY ÇEŞİTLENMELİ”

Kulübün kurucu üyeleri arasında yer alan Anadolu Holding CEO’su Hurşit Zorlu, “Yüzde 30 Kulübü”nün faydalı bir oluşum olduğunu düşünüyor. Zorlu, kulübe katılma süreçlerini ve holding bünyesinde kadınlarla ilgili yaptıkları çalışmaları şöyle özetliyor: “Grup olarak ‘Yüzde 30’ oluşumuna davet edildik. Aslında şirketler, ilk önce kadın çalışan sayısını artırmaya odaklanmalı. Bu durum doğal olarak yönetim kuruluna ve üst düzey yönetim seviyesine yansıyacaktır. Birden bire yüzde 30’a çıkaralım diye ilerlemek de negatif etkilere neden olabilir. Biz holding olarak geçmişte de kadınlarla ilgili çalışmalar yapıyorduk. Şirketlerimiz içinde grup bazında çalışan kadın sayısını artırmayı öncelikli hedef olarak gördük. Şu anda Anadolu Grubu’nda kadın çalışan oranı yüzde 30’lar seviyesinde. Ancak yönetici seviyesinde bu oranımız daha yüksek. Özellikle dışarıdan eleman aldığımızda mutlaka bir kadın aday da olsun diye düşünüyoruz. Düzenleyici kuruluşların tamamen zorlayıcı olmasa da koyduğu birtakım hedefler var. Bu regülasyonların da faydalı olduğunu düşünüyoruz. Kadın yönetici portföyünün genişlemesi lazım. Eskiye göre çok daha ilerideyiz ancak bunu daha da geliştirmek lazım ki serbest seçim daha rahat olsun.” 

“ÇEŞİTLİLİK ÖNEMLİ” 

Türk Tuborg’un yönetim kurulu üyesi ve 90Fit’in kurucusu Tülin Karabük, Türkiye’de kadın yönetim kurulu üyelerinin artış oranının istenilen seviyede olmadığını düşünenlerden. Bunun oldukça uzun bir süreç olacağını kabul eden Karabük, sözlerini şöyle sürdürüyor: “Kadınların aile hayatındaki yeri, üst düzey yönetim seviyesinde yer alan kalifiye kadın sayısının az olması gibi nedenlerin kadınların yönetimde söz sahibi olmasının önünde engel. Ancak ben asıl engelin bu olmadığını düşünüyorum. Burada en önemli nokta karar vericilerin bu konuyu içselleştirmesi. Şirket olarak toplumun yarısını temsil eden bir çeşitliliği yönetim kurulunda barındırmaya yönelik bir kararınız ve inancınız varsa o zaman bu konuda ilerleme kaydedebilirsiniz. Yönetim kurulunda bir boşluk olduğunda özellikle bu boşluğu doldurmak üzere kadınlara öncelik verirsiniz. Bence prensipte kadın erkek olarak düşünmeden çeşitliliğin desteklenmesi gerekiyor. Bunun yanında bazı yetkinlikler kadın ve erkeklerde farklı şekillerde ortaya çıkıyor. Bunların entegre olması kaçınılmaz. Bugün artık şirketler o kadar büyük ve önemli problemlerle uğraşıyor ki sadece yetkinliklerin bir kısmının temsil edildiği bir karar mekanizması düşünülmemeli bile.”

 “MUCİZE BEKLEMEK ANLAMSIZ” 

Füsun Akkal Bozok, Türkiye’deki az sayıda kadın yönetim kurulu üyelerinden biri. Yapı Kredi Bankası’nda bağımsız yönetim kurulu üyesi olan ve Sabancı Üniversitesi’nde de öğretim üyeliği yapan Bozok, son dönemde kadın yönetim kurulu üyelerinin sayısında bir artış olduğunu düşünüyor ve sözlerini şöyle sürdürüyor: “Kadınların görünür olamama sorunu var. Yönetim kurulu üyeliği, biraz networkle ilgili bir durum. Kadınlar, ne kadar yetkin olsa da çok fazla göz önünde değil. Bu da seçimde etkili oluyor ne yazık ki. Yüzde 30 Kulübü’nün ilk amacı, gelecekte yönetim kurulundaki kadın sayısını 3’te 1 oranda artırmak. Daha sonraki hedef ise yüzde 50. Yani yönetim kurulunda eşitlik sağlanması. Eşitlik konusu sadece insan hakları konusu değil, aynı zamanda adalet konusu. Yönetim kararlarında kadın ve erkeğin eşit temsil edilmesi gerekiyor. Bu nedenle uzun vadede amacımız bunu yüzde 50’ye tamamlamak. Erkeklerin yönetim kuruluna katkısı ne kadarsa kadınlar için de aynı durum geçerli.”

~

“İŞ YAPIŞ ŞEKİLLERİ DE��İŞİYOR” 

Simit Dünyası’nın yönetim kurulu üyesi Selen Kocabaş, son dönemde kadın konusuna bir odaklanma olduğunu düşünenlerden. Yine de alınacak çok yol olduğunu söylüyor. “Türkiye’de yüzde 50’ye yakın bir kadın nüfusu var. İstihdama gelince bu oran yüzde 70 erkek, yüzde 30 kadın şeklinde ortaya çıkıyor” diye konuşuyor. Kocabaş, bu eşitsizliğe şu verilerle ışık tutuyor: “BİST verilerine göre bağımsız yönetim kurulu üyelerinde yüzde 86 erkek, yüzde 14 kadın üye var. Bu yüzde14’ün yüzde 7’sini aileden gelen kadınlar oluştururken ancak geri kalan yüzde 7’sini bağımsız kadınlar oluşturuyor. Avrupa’ya göre de çok gerideyiz. Bu yüzden bir kota uygulaması gerekli. Yönetim kurulu birbirini tamamlayan ve destekleyen üyelerden oluşmalı. Konu arz konusu değil, çeşitlik ve karar mercilerinde kadın popülasyonunun artması gerekli. Dünyada iş yapış şekillerinin değiştiği bir dönemdeyiz. Çeşitliliği sağlama noktasında kadınlara daha fazla ihtiyaç olacak. Yönetim kurulunun ana rolü, şirketi belli bir kalibrasyonun içinde tutabilmek. Bunun için de birbirini tamamlayan insanlara ihtiyaç var.” 

DURAKLAMA DEVRİ Mİ?

Merit Risk Yönetimi ve Danışmanlık Kurucu Ortağı Dr. Botan Berker, yönetim kurulunda kadın sayısının uzun zamandır artmadığını, hatta bir duraklama olduğunu belirtiyor. Bu konunun önündeki engelleri ise şöyle sıralıyor: “Yasal olarak ya da arz eksikliğinden kaynaklanan hiçbir engel yok. Bunun önünde görünmeyen engeller var. Toplumun psikolojisi, yetiştirilme şekli, eğitim eksikliği gibi konular kadınların yönetimde söz sahibi olmasına engel oluyor. Dünyanın birçok ülkesinde görünmeyen engelleri aşmak için kota uygulaması konuldu ve bunun başarılı olduğunu da görüyoruz. Bizde ise durum aslında çok çarpık. Son 30-40 yılda üniversitelerde eğitim gören kadın sayısıyla akademik kariyer yapan kadın sayısında bir yükselme görüyoruz. Ancak aynı yükseliş, iş dünyasında yönetim kademesinde yeterli düzeyde gerçekleşmedi. Bunun aşılması için bu Yüzde 30 Kulübü’nün katkı sağlayacağını düşünüyorum, zamanla bu oranların artacağına inanıyorum. Bu gelişim asla kendiliğinden olmayacak. Kadınlar kendi çabalarıyla bir yere gelecek. Kadınların beyinlerinin aynı anda birden fazla işi yapabiliyor oluşu, daha etkili çözümler sunulmasında yararlı oluyor. Kadınlar çözüm getirirken stratejik olarak daha çalışkan ve disiplinliler.” 

“2018 KIRILMA YILI OLACAK”

“Yüzde 30 hedefi oldukça gerçekçi bence” diyerek söze başlayan Egon Zehnder Türkiye Yönetici Ortağı Murat Yeşildere, “Buradaki en büyük engel ise önyargılar. Yüzde 30 oluşumu bu önyargıları aşmak için iyi bir başlangıç. Bu oluşumda insanlar birbirlerinden ilham alarak ilerliyor, herhangi bir zorlama yok” diye konuşuyor. Sabancı Üniversitesi ile yaklaşık 6 yıl önce Türkiye’de yönetim kurullarına girmeye hazır kadınlarla ilgili bir havuz yarattıklarına da değinen Yeşildere, gelinen noktayı şöyle özetliyor: “Bu havuzun içinde yaklaşık 300 yetkin kadın yönetici var. Bu kişiler yönetim kurullarına girmeye hazır adaylar. Şu anda borsadaki halka açık şirketlerde yaklaşık 3 bin adet yönetim kurulu üyeliği var. Bunların 3’te 1’inin kadın olması demek 1.000 kadına ihtiyaç var demek. Bu da aslında elde olan bir veri… Kadınların yönetimde olması konusu birkaç boyuttan incelenmeli. Bir tanesi performans ve iş boyutu, ikincisi toplumsal cinsiyet eşitliği ve üçüncüsü de insan hakları. Her yıl yönetim kurullarına kadın adayı arayan şirket sayısında artış oluyor. 2018 ise bu anlamda bir kırılma yılı olacak. Çünkü SPK, bağımsız yönetim kurulu üyelikleriyle ilgili kararnameyi çıkardığında 6 yıl kalma koşulu getirdi. Altı yılın üzerinde bağımsızlığınızı yitiriyorsunuz.” 

“HEDEFİMİZE ULAŞTIK” 

TAV Havalimanları İcra Kurulu Başkanı Sani Şener, SPK tebliğince görev süresi sona eren 4 bağımsız yönetim kurulu üyesinin yerine, belirtilen kriterlere göre yapılan değerlendirme sonucunda yeni üyeler atadıklarını söylüyor. Şener, şöyle devam ediyor: “Geçtiğimiz yıl, 2021’e kadar yönetim kurulundaki kadın üye oranını yüzde 25’e çıkarmayı taahhüt etmiştik. Yönetim kurulumuza üç kadın üyenin katılmasıyla birlikte bu yıl hedefimize ulaşmış olduk. Borsa İstanbul’da 2017 itibariyle yer alan 404 şirketin 168’inin yönetim kurulunda kadın üye yer almıyor; yönetim kurulu üyeleri içinde kadınların oranı yüzde 14. TAV Havalimanları olarak, insan kaynaklarında çeşitliliğin, farklı deneyimlere ve tecrübelere sahip bireylerden oluşan bir insan kaynağının farklı bakış açıları ve inovasyon konusunda kolaylaştırıcı olacağına inanıyoruz. Bu doğrultuda toplumsal cinsiyet eşitliği ve fırsat eşitliği konusuna da önem veriyoruz. 2016’da Kadının Güçlenmesi Prensipleri (WEPs) imzacıları arasına katıldık; aynı zamanda KAGİDER Fırsat Eşitliği Modeli sertifikasyonunu aldık. Kadın çalışanlarımızın oranı yüzde 30’lar düzeyinde. Bu yıl ayrıca Sabancı Üniversitesi Kurumsal Yönetim Forumu’nun ‘Yönetim Kurulu Çeşitlilik Politikası Saydamlık Özel Ödülü’nü aldık.”

~