Kadınlar Niye Az Kazanır?

Aslında tartışma yıllardır sürüyor. İş dünyasında kadın ve erkek arasındaki uçurum, özellikle ücret farkı hep tartışılır. Dr. Warren Farrel, “Why Men Earn More” (Erkekler Neden Daha Fazla Kazanıyor) adlı kitabında bu konuyu inceliyor ve önemli saptamalarda bulunuyor. “Kadınların, erkeklerden daha fazla kazandığı 39 büyük iş alanı var. Ama 90 alanda kadınlar erkeklerden daha fazla kazanıyor” diye konuşuyor. Ona göre, bunun birçok nedeni var. Ancak, kazançlarını artırmak isteyen kadınların çaba göstermesi gerekiyor. Bunun için de 25 yöntem gösteriyor.

İş hayatında erkekler genellikle kadınlardan daha fazla kazanıyor. Bu durum aynı pozisyonda yer alan kadınlar ve erkekler için de değişmiyor. Farklı nedenlerle kadınlar ücret skalasında hep erkeklerin gerisinde yer alıyor. Bu döngüden şikayet etmek yerine onu kırmak niyetindeyseniz, bu yazıyı okuyun. Neden erkeklerin daha çok kazandığını ve bir kadın olarak daha çok kazanmak için neler yapmanız gerektiğini çok iyi kavrayacaksınız.

Dr. Warren Farrell, Financial Times’ın “Dünyanın İlk 100 Düşünce Lideri” listesinde yer alan bir yazar. En önemli iki kitabı “Why Men Are the Way They Are” (Erkekler Neden Oldukları Gibidir) ve “The Myth of Male Power” (Erkek Gücü Efsanesi). Farrell, son kitabı “Why Men Earn More”da (Erkekler Neden Daha Fazla Kazanıyor) ise kadınların neden erkeklerden daha az kazandığını inceliyor ve kadınlara kazançlarını artırmaları için 25 yöntem öneriyor.

Farrell, “Erkekler ne kadar uzun süre çalışırlarsa kadınlarla aralarında olan ücret uçurumu da o kadar artıyor. Bunun nedeni ise kadın ya da erkek olmaları değil. Asıl neden, bir kural olarak, erkeklerin işyerinde kadınlardan 25 farklı iş yapıyor olmaları” diyor.

Bu 25 farklı iş nedeniyle erkekler daha fazla para kazanırken kadınların da daha iyi hayatlara sahip olduğunu belirtiyor. Kadınların hayatlarında iş ve aile dengesinin daha iyi kurulmuş olduğuna dikkat çeken Farrell, “Kadınlar çok uzun saatler çalışmıyorlar. Çalışacakları alanları seçme şansına sahipler. Erkekler ise bahsettiğim en kötü 25 işi yapmak durumunda” yorumunu yapıyor.

Aile ya da çocuk sahibi olmanın kadının daha fazla para kazanmasına engel olmadığını söyleyen Farrell, “Ama erkeklerin ve kadınların ebeveynler olarak işbölümü konusunda verdikleri kararlar kadının daha çok evde ve erkeğin de daha çok işte olması yönündedir” diyor. Bu kararın da ücretlerdeki farklılığın asıl kaynağı olduğunun altını çiziyor.

Warren Farrell, Capital’e erkeklerin neden kadınlardan daha fazla kazandığını ve kadınların daha fazla kazanmak için neler yapabileceğini anlattı:

Bu kitabı yazma ve “Erkekler neden daha fazla kazanıyor” diye sorma nedeniniz neydi? Neler gözlemlemiştiniz?

Ben uzun yıllar New York City’de National Organization for Women’ın yönetim kurulundaydım. Kadınlara yapılan ayrımcılığın da karşıtları arasındaydım. O zamanlar kendime şu soruyu soruyordum: “Eğer aynı iş için erkeklere, kadınlardan daha fazla para ödeniyorsa, o zaman insanlar, ne sebeple olursa olsun, neden erkekleri işe alır ki?”

Elbette bu soruya yanıt veremedim. Bunun ardından, kadın ve erkeklerin, aldıkları maaşta bu kadar fark yaratacak düzeyde nasıl bir değişik iş yaptıklarını araştırmaya başladım. Çünkü, kadınlara aynı işi, daha az ücret vererek yaptırabileceklerine göre erkekleri çalıştırmaya devam etmeleri tuhaftı.

Ayrıca, eğer erkekleri işe alıp onlara daha fazla para öderlerse, erkelerle aynı işi yapan ve aynı ürünü üreten kadınları çalıştırarak onlara daha az para veren insanlar nedeniyle işlerini kaybederler. Bu benim başlangıç noktalarımdan biriydi.

İkincisi ise benim 17 ve 18 yaşlarında iki kızım var. Onların nasıl para kazanabileceklerini ve aynı zamanda nasıl iyi hayatlara sahip olabileceklerini düşünmeye başladım. Yeni fırsatlara, pazarlık koşullarına baktım. Bu da kitabı yazmamın ikinci nedeniydi.

Özellikle hangi işlerde erkeklerin kadınlardan daha fazla kazandığını gözlemlediniz? Bu işler kadınların karşılayamadığı özel kriterlere mi sahip?

Erkekler neredeyse her alanda kadınlardan daha fazla para kazanıyor. Kadınların erkeklerden daha fazla kazandığı alan sayısı yalnızca 90.

Ortada şöyle bir durum var. Erkekler ne kadar uzun süre çalışırlarsa, kadınlarla aralarında olan ücret uçurumu da o kadar artıyor. Bunun nedeni ise kadın ya da erkek olmaları değil. Asıl neden, bir kural olarak, erkeklerin, işyerinde kadınlardan 25 farklı iş yapıyor olmaları. Bu 25 farklı iş nedeniyle erkekler daha fazla para kazanıyor. Ancak, kadınlar da daha iyi hayatlara sahip oluyor. Kadınların hayatlarında iş ve aile dengesi daha iyi kurulmuş durumda. Çok uzun saatler çalışmıyorlar. Çalışacakları alanları seçme şansına sahipler. Erkekler ise bahsettiğim en kötü 25 işi yapmak durumunda.

Kitabınızda en iyi ve en kötü işleri sıralamıştınız. Bu işlerin en iyi ya da en kötü olduklarına nasıl karar verildi?

Bu işler Jobs Rated Almanac’ta bu şekilde sıralanmışlardı. Bu almanakta işe verilen ücret, iş güvenliği, emeklilik seçenekleri gibi etkenlere göre işler en iyi ve en kötü olarak sıralanıyor.

Kitabınızda yer alan bir tabloda kadınların, erkeklerden en az yüzde 5 daha fazla kazandıkları 39 iş alanı olduğu görülüyor. Kadınlar bu alanlarda neden daha fazla kazanıyor?

Evet, kadınların, erkeklerden daha fazla kazandığı 39 büyük iş alanı var. Ama tüm işlere baktığınızda 90 alanda kadınlar erkeklerden daha fazla kazanıyor. Bunun nedenine gelince, diyelim ki siz bir mühendislik şirketinde çalışıyorsunuz. ABD’de eğer bir şirket cinsiyet ayrımcılığı yapıyor ve az sayıda kadın çalıştırıyorsa, o zaman ceza alır. Ayrıca kadınları işe alır, ancak onları hızlı bir şekilde terfi ettirmezlerse, o zaman da cinsiyet ayrımcılığı nedeniyle ceza alabilir.

Kadın mühendislerin sayısı oldukça azdır. Bu kadınların da oldukça azı uzun süre işe devam eder. Dolayısıyla, kadın mühendise ihtiyaç vardır ve kadın mühendis de az bulunur. Bilim dalları, bilgisayar mühendisliği, mühendislik gibi alanlarda az sayıda kadın olduğu için bu kadınları işe alan şirketler onlara daha fazla para verir. Bu şekilde kadınları çalıştırabilirler.

Kadınların bir aile ve çocuk sahibi olmaları erkeklerle aralarındaki ücret uçurumunun bir nedeni mi?

Aile ya da çocuk sahibi olmak kadını daha fazla kazanmaktan alıkoymaz. Ama erkeklerin ve kadınların ebeveynler olarak işbölümü konusunda verdikleri kararlar, kadının daha çok evde ve erkeğin de daha çok işte olması yönündedir. Bu karar da ücretlerdeki farklılığın asıl kaynağıdır.

Ancak, eşler birlikte karar alabilir ve erkek evde çocuklara bakabilir. O zaman kadın çalışır. İş dünyasında çok sayıda hırslı, verimli ve iyi çalışan kadın ve yine çocuklarına bakmaya hevesli çok sayıda erkek var. Ayrıca erkekler tarafından yetiştirilen çocuklar, kadınlar tarafından yetiştirilenlere göre daha iyi durumda oluyorlar. Son dönemde yapılan çalışmalar bunu gösteriyor.

Güçlü bir kadının yapması gereken şey o para kazanırken evde oturup çocuklara bakmaya gönüllü olacak bir erkekle evlenmektir. Bu şekilde kadının iyi bir işi, mutlu bir evliliği ve iyi yetiştirilen çocukları olur.

Ancak, bu bahsettiğiniz durum dünya genelinde hakim olan kültürel anlayışın tamamen tersine dönmesi anlamına gelmiyor mu?

Evet kesinlikle haklısınız. Elbette bu şekilde bir yaşam kurmak için ödenmesi gereken bedeller de var. Örneğin, çocuklarına bakmakla zaman geçiren erkekler tanıyorum. Bu erkekler, eşleri tam zamanlı çalışırken kendilerinin çocuklara baktığını söylediğinde parkta karşılaştıkları kadınlardan olumsuz tepki alıyorlar. Bu nedenle erkeklerin bu konuyla başa çıkabilmeleri için yeterince garanti altında olmaları, aynı şeyi yapan diğer erkeklerle bir araya gelmeleri gerekiyor.

Kadınlar da eşlerinin evde çocuklara baktığını söylediğinde “Seni kullanmadığına emin misin” sorusuyla sıklıkla karşılaşıyor. Hatta, eğer erkek işsizse o zaman eşinin ailesi onu değersiz bile görebilir. Böyle tehlikeler de var elbette. Kadının ya da erkeğin arkadaşları ve ebeveynleri erkeğin çocuklara bakıp kadının çalışmasını eleştirebilir. Bu nedenle her ikisinin de arkadaşlarını çok iyi seçmeleri gerekir.

Kadınların daha az para kazanıyor olmalarının nedeni, erkeklerden daha az yetenekli olmaları olamaz, değil mi?

Elbette hayır. Bu tamamen tercihlerle ilgili bir konu. Ama yeteneklerin de değişik çeşitleri var. Örneğin, bir erkek fiziksel anlamda daha güçlü olabilir. Bu nedenle de fiziksel güç gerektiren işlerde daha fazla erkek yer alabilir. ABD’de Irak Savaşı’nda savaşa giden erkek ve kadın askerlere, savaş bölgesine gittikleri için ekstra para ödeniyor. Ama ABD ordusundan 400 asker öldürüldü ve hepsi de erkekti.

Aynı pozisyonda çalışan erkekler ve kadınlar arasında çocuk sahibi olmak ücretlerde farklılık yaratıyor mu?

Kadınlar annelik, erkekler de babalık iznine çıkabiliyor. Ama annelik izni veren şirket sayısı, babalık izni veren şirket sayısından oldukça fazla. Babalık iznini kullanan erkeklerin sayısı da son derece az. Bu seçimi ailenin yapması gerekiyor. Çünkü, birinin çalışması ve birinin de çocuğa bakması şart. Sonuçta kadın çocukla kalıyor, erkek de çalışmaya devam ediyor. Bir anlamda bu karar dayatılıyor demek de doğru olabilir. Çünkü, kadınlar genelde daha az kazanıyor.

Dolayısıyla, aile için en iyi ekonomik karar erkeğin çalışması oluyor. Ancak, ben bunun artık geçerli olmadığını, hırslı bir kadının aynı işte en az erkekler kadar iyi kazanabileceğini düşünüyorum. Bu nedenle kadınlara evde çocuklara bakabilecek bir erkekle evlenmelerini söylüyorum.

Yaptığım 100’den fazla televizyon programında erkeklere eşleri evin geçimini sağlarken evde oturup çocuklara bakmayı tercih edip etmeyeceklerini sordum. Arayan 10 erkekten neredeyse 9’u bunu yapmaktan memnun olacağını söyledi.

Kadın ve erkek çalışanları arasında ücret uçurumu olmayan şirketler var mı? Örnek verebilir misiniz?

Ben yaptığım araştırmaları şirket bazında değil, sektörler bazında değerlendirdim. Ama mühendislik şirketlerinin çoğunun kadınlara erkeklerden daha fazla ücret verdiğini söyleyebilirim. Kadınlar, bilgisayar ve satış mühendisi alanında, aynı işi yapan erkeklerden ortalama yüzde 143 daha fazla kazanıyorlar. Çünkü, bu alanlarda daha az sayıda kadın var ve kadınlara daha fazla değer veriliyor. Erkek egemen işlerin tümünde kadınlar erkeklerle eşit ya da onlardan daha fazla para kazanıyor.

Eğer bir kadın iş dünyasına girer ve bu sistemi erkeklerin kurduğuna inanırsa bu bence çok zor bir durum. Çünkü, olan şey bu değil. Bir erkek ve bir kadın aynı kararı verdiğinde ya eşit ücret alıyorlar ya da kadın erkekten daha fazla kazanıyor. Bence bunun kadınlara cesaret vermesi gerekiyor. Ayrıca cinsiyet ayrımına odaklanırsanız hata yaparsınız. Yapmanız gereken fırsatlara odaklanmaktır.

ERKEĞİN BAŞKA YARDIMCISI OLMA ŞANSI 15 KAT FAZLA

Aynı işi yapan erkekler ve kadınlar arasında verimlilik, bilgi sahipliği ve yetenek gibi konularda belirgin farklar var mı?

Eğer tüm etkenler kontrol altındaysa, aslında şu anda aynı işi yapan kadın ve erkeklere baktığımızda kadınların daha fazla kazandıklarını söyleyebilirim. Ancak, farklı işleri yapmaları söz konusu olduğunda, erkeklerden daha az kazanıyorlar.

Tüm etkenler kontrol altındaysa derken de şunu kastediyorum: Eğer bir kadın ve bir erkek bir şirketin başkan yardımcısıysa, genel ortalamaya bakıldığında erkek başkan yardımcısına daha fazla para ödenir. Ama bir kadının 40 yaşından önce başkan yardımcılığına yükselme olasılığı, bir erkeğin bu konuma yükselme olasılığından 15 kat fazladır. Kadınlar aslında daha az deneyimli olurlar. Bu da ücret anlamında kadınların aleyhine bir durum yaratır.

Bunun yanında kadınlar genellikle daha az sayıda çalışanı ve cirosu olan, ulusal ya da bölgesel, daha küçük şirketlerde başkan yardımcısı konumuna yükselebilirler. Üstelik genelde başkan yardımcılığına daha fazla ücret veren finans, satış ya da pazarlamadan çok insan kaynakları ya da halkla ilişkilerden sorumlu başkan yardımcısı olurlar. Dolayısıyla, kadınların başkan yardımcılığına yükselme olasılığı erkeklerden 15 kat fazladır ama bu şekilde kadınlar şirkette daha az deneyim sahibi olur ve daha az para kazanırlar.

Tüm bunları dikkate aldığımızda, erkekler ve kadınlar aynı büyüklükteki bir şirkette aynı sorumluluklara, eşit verimliliğe sahiplerse, o şirkette eşit süredir bulunuyorlarsa o zaman kadınlar erkeklerden daha fazla kazanır.

KADINLAR ÜCRET PAZARLIĞI YAPAMAZ MI?

PARA VE SEVGİ: Aslında ortalamaya baktığımızda bunun doğru olduğunu söyleyebilirim. Bunun nedenlerinden biri, kadınların parayı sevgiyle ilişkilendirmeden büyümüş olmalarıdır. Erkekler ise hayatları boyunca para olmadığı sürece aşk da olmayacak diye büyütülmüşlerdir.

ERKEKLER BASKI ALTINDA Bir kadınla çıkmak için yemek ısmarlamaları, bir şeyler almaları yani para kazanmaları gerekir. Dolayısıyla, erkekler üzerinde, daha fazla para kazanmaları için oldukça büyük bir baskı vardır. İkinci olarak, evli ve çocuklu bir kadının para konularıyla ilişkisi bekar bir kadından daha azdır. Bu kadın bekar olsa çalıştığı şirkette daha kolay yükselebilir. Hiç evlenmemiş ve çocuk sahibi olmamış kadınlar aynı durumdaki erkeklerden daha fazla para kazanır.

PAZARLIK GÜCÜ Buradan şöyle bir sonuç da çıkarabiliriz aslında; bir erkek evlenmediği ve çocuk sahibi olmadığı sürece daha fazla para istemez. Çünkü, evlendiğinde ya da çocuk sahibi olduğunda yeni sorumlulukları olmuştur ve bu nedenle de daha fazla para ister. Erkeklerin üzerinde bu anlamda daha fazla baskı olduğu için kadınlardan daha iyi ücret pazarlığı yapabilirler.

EVLİ KADINLAR Ayrıca evli kadınların üzerinde ödemelerle ilgili fazla baskı olmaması nedeniyle daha fazla ücret isteme konusunda yeterli bilgi ve becerileri yok. Aslında bu biraz tavuk-yumurta ikilemine benziyor demek yanlış olmaz.

DAHA FAZLA KAZANMANIN 25 YOLU

1. Sanat ya da sosyal bilimler alanlarını değil, teknoloji ya da fen bilimleri alanlarını tercih edin. Edebiyat yerine Eczacılık eğitimi almayı tercih edin. 

2. Tehlikeli ve riskli işler çok kazandırır. Hava Kuvvetleri gibi bir kurumda, ama daha az tehlikeli bir işte çalışın. Örneğin, orduda asker olmak yerine Hava Kuvvetleri’nde kadın yönetici olun.

3. Daha az eğitim gerektiren işler arasında iç mekanlarda yapılan işler yerine, dışarıda çalışma gerektiren işler daha fazla kazandırır. Resepsiyonist olmak yerine FedEx kuryesi olun. 

4. Daha fazla ücret alınan pek çok alanda, gün sonunda her şeyi unutup işten çıkamazsınız. Önemli davalarla uğraşan bir avukat her zaman bir kütüphane görevlisine göre daha streslidir. Ancak, bunun parasal karşılığını da alır. 

5. Daha fazla ücret alınan alanların çoğunda duygusal tatmin oranı düşüktür. Mühendisler, yuva öğretmenlerine göre daha çok kazanır. Ancak, öğretmenler ise daha çok tatmin olur.

6. Yüksek finansal ödüller alan insanlar, daha yüksek finansal ve duygusal riskler içeren alanları seçerler. Risk sermayesi ortakları elbette bir süpermarket kasiyerinden daha fazla kazanır. 

7. Daha fazla para kazanılan alanların çoğunda kötü vardiyalarda ve kötü saatlerde çalışmak gerekir. Birkaç hastanede birden çalışan, nöbet tutan bir pratisyen hekim, anlaşmalı bir kurum hekiminden daha çok kazanır. 

8. Bazı işler çok fazla insanın tercih etmediği sevilmeyen ortamlara insanları çekmek için daha fazla para verir. Bu yüzden bir gardiyan bir garsondan daha çok kazanır.

9. Nakit nakit doğurur ve bazı işlerde kazanılan para sürekli değişir. Satış mühendisi primlerle gelirini artırabilirken bir Fransızca öğretmeninin kazancı genellikle sabittir.

10. Daha fazla kazanan insanlar aynı zamanda “daha fazla kazandıran” alt birimlerde çalışmayı seçerler. Bu tip insanlar psikiyatr olmak yerine cerrah olmayı tercih eder. 

11. Daha uzun süreler çalışın. Bunun gerçekten de fark yarattığını göreceksiniz.

12. Özellikle şu anki işinizde daha uzun yıllar deneyim sahibi olun.

13. Şu anki işvereninizle daha fazla yıl deneyim kazanın.

14. Yıl boyunca daha uzun haftalar çalışın.

15. İşten daha az süreli uzak kalın. İşe sıklıkla gitmemezlik etmeyin.

16. Daha uzaktaki işlere aday olun ve bu tip değişiklikler yapın.

17. Şirketin, özellikle çok tercih edilmeyen bölgelerdeki işlerine talip olun ve oralara yerleşin.

18. İş ile ilgili olarak yoğun bir seyahat programına sahip olun.

19. Unvanlar aynı olsa bile değişik sorumluluklar üstlenmekten kaçınmayın.

20. Unvanlar aynı olsa bile daha büyük sorumluluklar almaktan kaçınmayın.

21. Çalıştığınız işte daha az güvenlik talep edin.

22. İşinizde daha fazla işe yarar eğitim alın.

23. Başlangıçtan itibaren yüksek kariyer hedeflerine sahip olun.

24. Sürekli daha derine inen iş araştırmaları yapın.

25. Tüm bunların da ötesinde, hep daha fazla üretin.

N. ASLI TEKİNAY
[email protected]