KARDEŞ PAYI MÜMKÜN MÜ?
Aile şirketlerinde özellikle kardeşlerin yönetimdeki başarısının sırrı uyumda gizli… Uzmanlara göre en doğru görev dağılımını yapan ve birbirinin yetki alanına girmeden, egolarını devre dışı bırakan kardeş yöneticiler, şirketlerinin daha uzun ömürlü olmasını sağlıyor. Peki Türkiye’de kardeşler bunu nasıl başarıyor? Aile üyeleri görev paylaşımını nasıl yapıyor? Çatışmadan nasıl kaçınıyorlar? Aslında bu konuda her bir ailenin kendi kuralları devreye giriyor. Bazıları geleneklere bazıları aile anayasasına göre hareket ediyor.
Disney’in başarısının en önemli unsuru, kurucu kardeşlerin arasındaki muhteşem uyumdu. Walt ve Roy Disney kardeşler yönetimi öyle adil paylaşmıştı ki birinin vizyonerliği diğerinin yaratıcılığıyla birleştiğinde dünyanın en başarılı ve ahenkli yönetilen şirketlerinden biri hayat buldu. Walt Disney hayal kurdu, ağabeyi Roy ise finansı yönetti. En önemlisi tüm bunları yaparken kimse birbirinin alanına müdahale etmedi. Aslında çoğu uzman, aile şirketlerinde başarının sırrının Disney’deki gibi doğru görev paylaşımıyla doğru orantılı olduğunu düşünüyor. Gerçekten de yönetimi paylaşan aile bireyleri, özellikle kardeşler arasındaki uyum şirketlerin geleceğini yakından etkiliyor. Bu uyumu yakalayamayan örnekler başarısız bir performans gösteriyor. Örneğin dünya gıda devi Kellogs’un başarısızlığının arkasında kardeş kavgası olduğu bilinen bir gerçek. Kellogs kardeşler, birbirleriyle doğru iletişim kurmakta zorlandı. Hatta Will ve John kardeşler en sonunda Corn Flakes ve gronala’yı kim keşfetti diye mahkemelik bile oldu. Peki bugün Türkiye’deki aile şirketlerinde kardeşlerin görev dağılımı nasıl yapılıyor? Birbirleriyle nasıl iletişim kuruyorlar ve bu durum şirketlerin performansına nasıl yansıyor? İşte yanıtlar…
KURALLAR BELLİ M İ? Arıkan Grup’ta Arıkan Ailesi’nden 3 kişi yönetim kurulunda yer alıyor. Yönetime girecek aile üyelerinin görev tanımları belirlenirken önce yaş, ilgi alanları ve yeteneklerdeki farklılıklar göz önünde bulunduruluyor. “Biz her anını birlikte yaşayan, tüm heyecanını paylaşan bir aileyiz” diye Arıkan Grup Yönetim Kurulu Başkanı Mahmut Arıkan, “Bizimle birlikte çalışan arkadaşlarımızla da bunu paylaşmaya çalışıyoruz. Rutinlerimizi ise pazartesi ve cuma olmak üzere haftada iki gün olarak belirledik. Yoğun dönemlerimizde bu sayı çift haneli rakamlara ulaşabiliyor” diyor. Arıkan Grup Yönetim Kurulu Üyesi Serdar Arıkan da kardeşler arasında iletişimi sıcak tutmanın çok kolay olduğunu söylüyor. Ancak yine de her anını dolu dolu yaşayan organizasyonda karışıklıklara neden olmaması için kuralları yazılı hale getirdiklerini açıklıyor. “Bunu yaparken kurallarımızı tüm çalışma arkadaşlarımızla paylaşıp fikirlerini aldık. Bunun bir sonucu olarak doğru ve hızlı karar alabilmemizi sağlayıp bizi hantallıktan uzak tutan bir yönetim yapısı oluşturduk” diye konuşuyor.
İ LGİ ALANLARINA GÖRE Elvan Grup’tan Hidayet Kadirğolu şirketi kardeşi Osman Kadiroğlu’yla birlikte yönetiyor. Görev tanımlarını daha önceki iş deneyimleri ve ilgi alanlarına göre belirleyen iki kardeşten Hidayet Kadiroğlu, pazarlama, satış, finans ve İK’dan sorumlu grup başkanlığını yürütüyor. Kardeşi Osman Kadiroğlu da yatırım ve üretimden sorumlu grup başkan yardHmcHlHIHndan sorumlu…Yaklaşık 15 yıldır böyle çalıştıklarını anlatan Hidayet Kadiroğlu, 2000’li yıllarda büyüyen yapılarına bağlı olarak danışmanlık hizmetleri almaya başladıklarını, şirketlerindeki görev tanımlarıını da buna göre oluşturduklarını söylüyor. Elvan’da yönetimin nasıl çalıştığına gelince… Profesyonellerin de katılımıyla gerçekleştirilen aylık icra toplantılarında iki kardeş de bir araya geliyor. Hidayet Kadiroğlu "Yeni dönem için 10 yıllık stratejik yol haritası hazırladık. Buna göre görevler, yürütecek kişiler ve takvimlar çok net olarak belirlenmiş durumda. Ancak 130 ülkeye ihracat yapıyoruz ve çok değişken faktörleri yönetebilmek, süreçleri sağlıklı yürütebilmek için kardeşimle sürekli irtibat halindeyiz. Aile şirketi olmanın avantajını kullanıp gerektiğinde çok kısa sürede bir araya geliyor ve hızlı kararlar alabiliyoruz" diyor.
~
HASSAS NOKTALARA Dİ KKAT İnci Holding’de 5 kız kardeşten 2’si emekli olduktan sonra, yönetim kurulunda ikinci kuşaktan 3 ve üçüncü kuşaktan 2 üye yer alıyor. Üç kardeşten biri olan Perihan İnci, İnci Holding Yönetim Kurulu Başkanlık görevini yürütüyor. DiIer kardeşler Şerife İnci Eren ve Meral Zaim de yönetim kurulu üyesi olarak görev yapıyor. Kurumsallaşmanın sağlıklı olması açısından holding yönetim kurulunda yer alan üyenin icracı bir görevde bulunamadığını veya grup şirketlerinin yönetim kurullarında yer alamadığını belirten İnci Holding Yönetim Kurulu Başkanı Perihan İnci, “Bu nedenle kardeşlerin yönetim kurulu üyeliği dışında tanımlı bir görevi yok. Bizde 5 hissedar aile, kendi üyesini aileden veya profesyonel olarak, yönetim kuruluna aday gösterir. 5 üyenin dışınnda bağımsız üyelerimiz mevcut” diyor. İnci Holding’de kardeşler aylık yönetim kurulu toplantılarında birlikte oluyor. Kardeşler olarak çoğunlukla iş yerinde öğle yemeklerinde bir araya geldiklerini anlatan Perihan İnci, “15 günde bir de aile yemeğimizde hep birlikte oluyoruz. Yönetimde herkes birbirinin hassas noktalarını bilir ve bunlara özen gösterir” diye konuşuyor.
"BİRBİRİMİZİN ALANINA GİRMİYORUZ" Boydak Holding Yönetim Kurulu 9 üyeden oluşuyor. Boydak Holding CEO’su Memduh Boydak, bu üyelerin 6’sınınn yani amca çocuklarının yönetimde olduğunu söylüyor. Yönetim kuruluna seçilen üyelerin görevlerini belirlerken hem faaliyet gösterdikleri sektörlerdeki tecrübelerini hem uzmanlık alanlarını dikkate aldıklarını belirtiyor. Boydak, aile içinde iş bölümünü nasıl oluşturduklarını şöyle anlatıyor: “Şu anda yönetim kurulumuzda görev alan üyelerimizin doğrudan sorumlu oldukları alanlar belirli olmasına karşın her bir üyemiz Boydak Holding’in faaliyette bulunduğu bütün iş kollarında önemli bilgi ve deneyime sahip. Grup şirketlerimizin her ay aylık icra kurulları mevcut ve her 3 ayda bir de yönetim kurulumuz bir araya geliyor. Stratejik ve önemli konularımızı aylık olarak gerçekleştirdiğimiz icra kurullarımızda masaya yatırıyoruz. Ancak icra ve yönetim kurullarından bağımsız sürekli olarak fikir alışverişlerimiz de oluyor. Mobilya üretim, finans, enerji, yeni yatırımlar, endüstriyel ürünler, yurtiçi ve yurtdışı pazarlama konularında doğrudan sorumlu birer üyemiz bulunmakla birlikte tüm üyelerin tüm iş kollarıyla ilgili karar alma mekanizmasına katılımı saIlanıyor.
” HOBİ SAATLERİ VAR Lila Kağıt, Türkiye’nin en köklü gruplarından Marmara Şirketler Grubu’na ait. Grubu ilk şirketi Hasan Öğücü ve oğulları tarafından 1930 yılında kurulan Çırçır ve Dokumac ılık. Lila Kağıt Genel Müdürü Alp Öğücü, köklü şirketin yeni nesil yöneticilerinden... Alp Öğücü’nün genel müdürlük koltuğunda oturduğu şirkette yönetim kurulunda 3 kardeş bulunuyor. Yönetim kurullarının 2010 yılında oluşturulan aile anayasası doğrultusunda şekillendiğini anlatan Alp Öğücü, “Yönetim kurulumuzda yer alan kardeşler arasında görev dağılımı, karşılıklı müzakereler, geçmiş deneyim ve gelecekteki hedef ve ihtiyaçlar doğrultusunda belirlendi” diyor. Lila Kağıt’ta yönetim kurulu 15 günde bir düzenli olarak toplanıyor. Ancak toplantıların yanı sıra kardeşler arasında daha samimi ortamların oluşması için öğle yemekleri, kahve molaları ve hafta sonu görüşmeleri de fikir alışverişleri için değerlendiriliyor. Öğücü, “Ayrıca hafta sonu sabahın ilk ışıklarında gerçekleştirdiğimiz yürüyüş ve fotoğraf çekim gibi hobi saatlerimiz de var” diye ekliyor. Öğücü, kardeşlerin yönetimde birbirinin alanına girmemeye de özen gösterdiğinin altını çiziyor. “Bu noktada bize en doğru yolu gösteren sözün şu olduğuna inanıyorum: ‘Hesap verenle hesap soranın ayrıştırılmamasının sonucu er ya da geç hüsrandır’.”
~
ANAYASAYA TAM SADAKAT! Işıklar Holding ve tüm grup şirketleri yönetim kurullarında aileyi temsilen Rıza Işık ve kardeşi Uğur Işık, başkan ve başkan vekili olarak görev yapıyor. Yönetim danışmanı Ulaş Bıçakcı ile 1991 yılında aile anayasasına uygun yönetim kurulunu oluşturduklarını anlatan Rıza Işık, “Holding dahil tüm grup şirketlerinde yönetici pozisyonunda çalışan Işık Ailesi mensubu bulunmuyor. Yönetim kurullarımız ilgili sektörlerden tecrübeli yöneticiler, grup çalışanlarından tecrübeli üst yöneticiler ve halka açık şirketlerimizde ise SPK Kurumsal Yönetim İlkeleri doğrultusunda ikişer bağımsız üye yer alıyor” diye anlatıyor. Işıklar Holding’de yönetim kurulu ayda bir toplanıyor. Rıza ve Uğur Işık kardeşler ise haftada en az 3 gün bir araya geliyor. Rıza Işık, bu buluşmalarda görüş alışverişlerinde bulunduklarını ancak aile anayasasında yer alan belirli kurallara uyduklarını söylüyor.
ARSLAN KARDEŞ LER İN STRATEJİ Sİ Arbel Grubu Mahmut, Hüseyin, Hasan ve Ali Arslan kardeşler tarafından 34 yıl önce kuruldu. Arbel Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Mahmut Arslan, deneyim ve bilgi birikiminin kardeşler arasında doğal bir görev paylaşımına imkan doğurduğunu söylüyor. Tüm kardeşlerin küçük yaşlardan itibaren iş hayatının içinde olduğunu belirtiyor. “Kimimiz ticarette kimimiz teknik konularda yetkinleştik ama hepimiz bir diğerimizin uzmanlık alanına hakimiz” diye konuşuyor. Kendi içlerinde açık ofis şeklinde çalıştıklarına da dikkat çeken Arslan, bu durumun yönetimde yer alan herkesin ihtiyaç halinde rahatlıkla toplantı yapabilmesini sağladığını söylüyor. Kardeşler olarak görev paylaşımlarını sırlarını şöyle açıklıyor: “Tüm yönetim kadrosu öğle yemeğinde bir arada oluyoruz. Bu bize günlük bilgi paylaşımı ve danışma imkanı sunuyor. Ayrıca her cumartesi günü öğleden sonra yönetim kurulu üyeleriyle birlikte tesisleri geziyor, ardından toplantı yapıyoruz. Bugün şirketimizde üçüncü kuşak da çalışmaya başladı. Şirketin bizlerden sonra da ayakta kalabilmesi, gücünü koruyabilmesi ve kavgaların yaşanmaması için şirketleri birleştirerek Kanada’da borsaya açıldık. Bu tek çatı altında toplanan şirketin yönetim kurulu 5 kişiden oluşuyor. Bu grup içinde benim çocuğum yarın gelip bunun başına oturamaz. Ayrıca şirket geleneği gereği, okulunu bitiren aile bireylerinin öncelikle başka bir şirkette çalışması ve şirkete geldiğinde de çalışacağı alanla ilgili olarak en alt kademeden başlaması gerekli.
~
” S İNERJ İ YARATAN TOPLANTILAR Saya Grup bünyesindeki şirketlerde 6 kardeş yönetimde bulunuyor. Her şirketin yönetiminde profesyonellerin dışında en az 2 kardeş yer alıyor. Görev tanımlarını öncelikle aile bireylerinin yetkinliğine ve bu yetkinliğin şirketin ihtiyaçlarıyla örtüşmesine göre belirlediklerini ifade eden Saya Grup Yönetim Kurulu Başkanı Abdulrezzak Sancak, “Örneğin kardeşlerden biri ilaç şirketimiz olan Pharmactive’in yönetim kurulu başkanlıIını yürütürken diğer şirketlerimizde de yönetim kurulu üyeliği yapabiliyor” diyor. Saya Grup’ta bir aile anayasası yok. Bazen yaşça küçük kardeşlerin tecrübesi ve yetkinliğinden dolayı büyük kardeşinin üstünde bir pozisyonda görev alabileceğine de değinen Sancak, bu durumun aralarındaki saygı ve sevgiye hiçbir şekilde olumsuz yansımadığının altını çiziyor. Saya Ailesi her ay düzenli olarak toplanmaya özen gösteriyor. Ayrıca iki ayda bir tüm yönetim kurulu üyelerinin ve şirket üst düzey yöneticilerinin katıldığı icra kurulu toplantısı yapıyor. Sancak, bu toplantılar sonucu üst düzey yöneticileriyle kardeşlerinin, grubun tüm şirketleri hakkında bilgi sahibi olduğunu ve iyi bir sinerji çıktığını söylüyor.
“TEPEDEN İNMEYE İZ İN VERMİ YORUZ” Starpet bir aile şirketi. Aile bireylerinden oluşan yönetim kurulunda şirketin kurucusu Mahfuz Okalin ve çocukları Murat Okalin ile Hilal Okalin yer alıyor. Şirket genelinde ise aileden 17 kişi çalışıyor. Şirket olarak liyakata, çalışanların yeteneklerine ve eğitimlerine uygun konumlarda yer almasına önem verdiklerini belirten Starpet Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Murat Okalin, “Şirketimizde tepeden inme yönetici profiline izin vermiyoruz. Aile bireyleri de kademe kademe yükselebiliyor” diyor. Starpet’in henüz bir aile anayasası yok. Ancak bu konuda hazırlıklara başlanmış durumda. Okalin, bir yandan anayasanın hazırlığını yaparken bir yandan da hızla bu anayasaya uygun bir sistemde devam etmeye özen gösterdiklerini söylüyor. Okalin Ailesi hemen her sabah güne yönetim kurulu üyeleriyle birlikte istişare toplantısı yaparak başlıyor. Bu toplantıların yanında aile üyeleri aynı katta birbirine yakın odalarda çalıştıkları için gün içinde sık sık bir araya geliyor. Böylesine yakın çalışma koşullarına rağmen Murat Okalin kimsenin birbirinin alanına girmediğinin altını çiziyor. “Yazılı kurallar yok ama her aile bireyinin iş alanı ayrı ve görevleri tanımlanmış durumda. Yönetim kurulu başkanımız her birimin işleyişiyle ilgilenir, diğer aile bireyleri ise sadece kendi görev alanlarında faaliyet gösterir” diyor.
~
PETER FISK / YÖNETİM GURUSU
“UYUMUN KOŞULLARI VAR” Yönetim danışmanı olarak birçok ülkede aile şirketleriyle çalıştım. Özellikle kardeşlerin yönetimde olduğu şirketlerde dezavantajlar olabiliyor. Örneğin kardeşler birbirlerine soru sormaktan çekinebiliyor, tartışmadan kaçınmaya çalışıyorlar. Kardeşler arasında da kim daha üst noktaya gelecek şeklinde bir rekabet yaşanıyor. Öte yandan kardeş yönetiminin avantajı da var. Kardeşler birbirlerini çok iyi tanır. En çok birbirlerine güvenir. Başarı ve hatayı da içtenlikle paylaşır. Ama bence kardeşlerin daha uyumlu çalışmaları için bazı kuralları uygulamaları gerekiyor. Bu kurallar da şöyle: Öncelikle güçlerine göre yönetimi paylaşmalılar. Örneğin Walt Disney vizyoner, Roy Disney teknikti… Mutlaka profesyonel bir yönetici istihdam etmeliler. Her şeyi formal yapmanın yolu yasal ve net olmaktır. Aile şirketlerinin en büyük eksikliği odaklanma. Mutlaka kendilerine net bir hedef koymalılar. Olabilecek kötü sonuçları da birbiriyle paylaşmalılar.
ELİF ÇOBAN / ŞÖLEN CEO'SU
“YUMUŞAK GEÇİŞ İÇİN İCRANIN BAŞINA GELDİM”
AILE MECLISI Ben icra kurulu başkanlığı görevini yürütüyorum. Erkek kardeşlerim Ismail Çoban yönetim kurulu başkanı, Ali Çoban yönetim kurulu başkan yardımcısı ve Mehmet Çoban ile Hasan Çoban da yönetim kurulu üyesi olarak görevlerine devam ediyor. 2008 yılında icra ve yönetimin ayrılmasından sonra Kasım 2011’de aile anayasamızı oluşturmaya karar verdik ve aile meclisini oluşturduk.
GÖREV DAGILIMI Görev dağılımını aile bireylerinin her birinin ayrı ayrı bilgi ve deneyimlerini en uygun olan şekliyle değerlendirerek yaptık. Her biri üretim, yurtiçi satış ve dağıtım, yatırımlar gibi uzmanlık alanlarında görevlerini sürdürüyor. Işin sahiplerini işten uzaklaştırmak yerine deneyimlileri işin içine katmak bizim için daha büyük önem taşıyor. Zaten öteden beri çok paylaşımcı bir yapımız vardı. Onu da devam ettirmek için bu yönteme başvurduk. Öncelikle kurumsallaşma adına ne yapmak istediğimizi, ne yöne doğru gideceğimizi konuşarak ortak bir karara vardık. Aile üyeleri olarak gün içinde birbirimizle sürekli iletişim halindeyiz. Yönetim kurulu üyelerimizin bir kısmı Gaziantep’te çalışmalarını sürdürüyor. Bu sebeple ayda bir kez düzenlediğimiz yönetim kurulu toplantılarında bir araya geliyoruz. Ancak sürekli birbirimizin görüşlerine başvuruyoruz.
~
MEVLÜT BÜYÜKHELVACIGİL / HELVACIZADE YKÜ
"UYUMUN SIRRI ORTAK DİL GEREK"
4’ÜNCÜ KUŞAK YÖNETIMDE Şu anda ailemizden 3’üncü ve 4’üncü kuşakların yönetimde olduğu Helvacızade Gıda’da ağabeyim Tahir Büyükhelvacıgil, yönetim kurulu başkanlığını babamızdan devraldı. Babamız Kadir Büyükhelvacıgil, yönetim kurulu onursal başkanı olarak deneyim ve bilgilerini aktarmaya devam ediyor. Ben ise şirketimizin yönetim kurulu üyesi ve grubumuzun sağlık alanındaki markası Zade Vital’in CEO’luk görevini yürütüyorum. Kız kardeşimiz Ferda Hanım çalışma hayatında olmamayı tercih etti.
GÖREV DAGILIMI Kardeşimle görev dağılımımızı şirketimizin gelecek yıllara büyüyerek gelmesini sağlayacak iki stratejik bölümü dikkate alarak gerçekleştirdik. Ben “AR-GE ve üretim”de yer alırken, kardeşim ise “pazarlama ve satış” bölümünün yöneticiliğini yürüttü. Yüksek lisans çalışmalarımı ABD Preston Üniversitesi‘nde fonksiyonel yağlar üzerinde, doktora çalışmalarımı ise “aile şirketleri ve aile anayasası” konusunda gerçekleştirdiğim için ben grubumuzun iş geliştirme, yatırımlar, AR-GE ve inovasyon, üretim ve kurumsallaşma projelerine odaklandım.
DESTEK MEKANIZMASI Helvacızade’nin bugün Türkiye’nin en büyük 500 şirketi arasında yer almasının ve ürünlerini dünyanın 60 ülkesine gönderebilmesinin temelinde “birlik ve beraberliğimizi koruyarak tek yürek oluşturmamız” yer alıyor. Kardeşimle aramızdaki uyumun yüksek olması, birbirimizin kararlarına her koşulda, tamamen destek vermemiz, ortak bir dil oluşturmakta, bu durum genç kuşaklarımıza gelecekteki birlikteliği nasıl koruyacaklarını da en güzel şekilde göstermektedir.
KURALLAR BELLİ M İ? Arıkan Grup’ta Arıkan Ailesi’nden 3 kişi yönetim kurulunda yer alıyor. Yönetime girecek aile üyelerinin görev tanımları belirlenirken önce yaş, ilgi alanları ve yeteneklerdeki farklılıklar göz önünde bulunduruluyor. “Biz her anını birlikte yaşayan, tüm heyecanını paylaşan bir aileyiz” diye Arıkan Grup Yönetim Kurulu Başkanı Mahmut Arıkan, “Bizimle birlikte çalışan arkadaşlarımızla da bunu paylaşmaya çalışıyoruz. Rutinlerimizi ise pazartesi ve cuma olmak üzere haftada iki gün olarak belirledik. Yoğun dönemlerimizde bu sayı çift haneli rakamlara ulaşabiliyor” diyor. Arıkan Grup Yönetim Kurulu Üyesi Serdar Arıkan da kardeşler arasında iletişimi sıcak tutmanın çok kolay olduğunu söylüyor. Ancak yine de her anını dolu dolu yaşayan organizasyonda karışıklıklara neden olmaması için kuralları yazılı hale getirdiklerini açıklıyor. “Bunu yaparken kurallarımızı tüm çalışma arkadaşlarımızla paylaşıp fikirlerini aldık. Bunun bir sonucu olarak doğru ve hızlı karar alabilmemizi sağlayıp bizi hantallıktan uzak tutan bir yönetim yapısı oluşturduk” diye konuşuyor.
İ LGİ ALANLARINA GÖRE Elvan Grup’tan Hidayet Kadirğolu şirketi kardeşi Osman Kadiroğlu’yla birlikte yönetiyor. Görev tanımlarını daha önceki iş deneyimleri ve ilgi alanlarına göre belirleyen iki kardeşten Hidayet Kadiroğlu, pazarlama, satış, finans ve İK’dan sorumlu grup başkanlığını yürütüyor. Kardeşi Osman Kadiroğlu da yatırım ve üretimden sorumlu grup başkan yardHmcHlHIHndan sorumlu…Yaklaşık 15 yıldır böyle çalıştıklarını anlatan Hidayet Kadiroğlu, 2000’li yıllarda büyüyen yapılarına bağlı olarak danışmanlık hizmetleri almaya başladıklarını, şirketlerindeki görev tanımlarıını da buna göre oluşturduklarını söylüyor. Elvan’da yönetimin nasıl çalıştığına gelince… Profesyonellerin de katılımıyla gerçekleştirilen aylık icra toplantılarında iki kardeş de bir araya geliyor. Hidayet Kadiroğlu "Yeni dönem için 10 yıllık stratejik yol haritası hazırladık. Buna göre görevler, yürütecek kişiler ve takvimlar çok net olarak belirlenmiş durumda. Ancak 130 ülkeye ihracat yapıyoruz ve çok değişken faktörleri yönetebilmek, süreçleri sağlıklı yürütebilmek için kardeşimle sürekli irtibat halindeyiz. Aile şirketi olmanın avantajını kullanıp gerektiğinde çok kısa sürede bir araya geliyor ve hızlı kararlar alabiliyoruz" diyor.
~
HASSAS NOKTALARA Dİ KKAT İnci Holding’de 5 kız kardeşten 2’si emekli olduktan sonra, yönetim kurulunda ikinci kuşaktan 3 ve üçüncü kuşaktan 2 üye yer alıyor. Üç kardeşten biri olan Perihan İnci, İnci Holding Yönetim Kurulu Başkanlık görevini yürütüyor. DiIer kardeşler Şerife İnci Eren ve Meral Zaim de yönetim kurulu üyesi olarak görev yapıyor. Kurumsallaşmanın sağlıklı olması açısından holding yönetim kurulunda yer alan üyenin icracı bir görevde bulunamadığını veya grup şirketlerinin yönetim kurullarında yer alamadığını belirten İnci Holding Yönetim Kurulu Başkanı Perihan İnci, “Bu nedenle kardeşlerin yönetim kurulu üyeliği dışında tanımlı bir görevi yok. Bizde 5 hissedar aile, kendi üyesini aileden veya profesyonel olarak, yönetim kuruluna aday gösterir. 5 üyenin dışınnda bağımsız üyelerimiz mevcut” diyor. İnci Holding’de kardeşler aylık yönetim kurulu toplantılarında birlikte oluyor. Kardeşler olarak çoğunlukla iş yerinde öğle yemeklerinde bir araya geldiklerini anlatan Perihan İnci, “15 günde bir de aile yemeğimizde hep birlikte oluyoruz. Yönetimde herkes birbirinin hassas noktalarını bilir ve bunlara özen gösterir” diye konuşuyor.
"BİRBİRİMİZİN ALANINA GİRMİYORUZ" Boydak Holding Yönetim Kurulu 9 üyeden oluşuyor. Boydak Holding CEO’su Memduh Boydak, bu üyelerin 6’sınınn yani amca çocuklarının yönetimde olduğunu söylüyor. Yönetim kuruluna seçilen üyelerin görevlerini belirlerken hem faaliyet gösterdikleri sektörlerdeki tecrübelerini hem uzmanlık alanlarını dikkate aldıklarını belirtiyor. Boydak, aile içinde iş bölümünü nasıl oluşturduklarını şöyle anlatıyor: “Şu anda yönetim kurulumuzda görev alan üyelerimizin doğrudan sorumlu oldukları alanlar belirli olmasına karşın her bir üyemiz Boydak Holding’in faaliyette bulunduğu bütün iş kollarında önemli bilgi ve deneyime sahip. Grup şirketlerimizin her ay aylık icra kurulları mevcut ve her 3 ayda bir de yönetim kurulumuz bir araya geliyor. Stratejik ve önemli konularımızı aylık olarak gerçekleştirdiğimiz icra kurullarımızda masaya yatırıyoruz. Ancak icra ve yönetim kurullarından bağımsız sürekli olarak fikir alışverişlerimiz de oluyor. Mobilya üretim, finans, enerji, yeni yatırımlar, endüstriyel ürünler, yurtiçi ve yurtdışı pazarlama konularında doğrudan sorumlu birer üyemiz bulunmakla birlikte tüm üyelerin tüm iş kollarıyla ilgili karar alma mekanizmasına katılımı saIlanıyor.
” HOBİ SAATLERİ VAR Lila Kağıt, Türkiye’nin en köklü gruplarından Marmara Şirketler Grubu’na ait. Grubu ilk şirketi Hasan Öğücü ve oğulları tarafından 1930 yılında kurulan Çırçır ve Dokumac ılık. Lila Kağıt Genel Müdürü Alp Öğücü, köklü şirketin yeni nesil yöneticilerinden... Alp Öğücü’nün genel müdürlük koltuğunda oturduğu şirkette yönetim kurulunda 3 kardeş bulunuyor. Yönetim kurullarının 2010 yılında oluşturulan aile anayasası doğrultusunda şekillendiğini anlatan Alp Öğücü, “Yönetim kurulumuzda yer alan kardeşler arasında görev dağılımı, karşılıklı müzakereler, geçmiş deneyim ve gelecekteki hedef ve ihtiyaçlar doğrultusunda belirlendi” diyor. Lila Kağıt’ta yönetim kurulu 15 günde bir düzenli olarak toplanıyor. Ancak toplantıların yanı sıra kardeşler arasında daha samimi ortamların oluşması için öğle yemekleri, kahve molaları ve hafta sonu görüşmeleri de fikir alışverişleri için değerlendiriliyor. Öğücü, “Ayrıca hafta sonu sabahın ilk ışıklarında gerçekleştirdiğimiz yürüyüş ve fotoğraf çekim gibi hobi saatlerimiz de var” diye ekliyor. Öğücü, kardeşlerin yönetimde birbirinin alanına girmemeye de özen gösterdiğinin altını çiziyor. “Bu noktada bize en doğru yolu gösteren sözün şu olduğuna inanıyorum: ‘Hesap verenle hesap soranın ayrıştırılmamasının sonucu er ya da geç hüsrandır’.”
~
ANAYASAYA TAM SADAKAT! Işıklar Holding ve tüm grup şirketleri yönetim kurullarında aileyi temsilen Rıza Işık ve kardeşi Uğur Işık, başkan ve başkan vekili olarak görev yapıyor. Yönetim danışmanı Ulaş Bıçakcı ile 1991 yılında aile anayasasına uygun yönetim kurulunu oluşturduklarını anlatan Rıza Işık, “Holding dahil tüm grup şirketlerinde yönetici pozisyonunda çalışan Işık Ailesi mensubu bulunmuyor. Yönetim kurullarımız ilgili sektörlerden tecrübeli yöneticiler, grup çalışanlarından tecrübeli üst yöneticiler ve halka açık şirketlerimizde ise SPK Kurumsal Yönetim İlkeleri doğrultusunda ikişer bağımsız üye yer alıyor” diye anlatıyor. Işıklar Holding’de yönetim kurulu ayda bir toplanıyor. Rıza ve Uğur Işık kardeşler ise haftada en az 3 gün bir araya geliyor. Rıza Işık, bu buluşmalarda görüş alışverişlerinde bulunduklarını ancak aile anayasasında yer alan belirli kurallara uyduklarını söylüyor.
ARSLAN KARDEŞ LER İN STRATEJİ Sİ Arbel Grubu Mahmut, Hüseyin, Hasan ve Ali Arslan kardeşler tarafından 34 yıl önce kuruldu. Arbel Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Mahmut Arslan, deneyim ve bilgi birikiminin kardeşler arasında doğal bir görev paylaşımına imkan doğurduğunu söylüyor. Tüm kardeşlerin küçük yaşlardan itibaren iş hayatının içinde olduğunu belirtiyor. “Kimimiz ticarette kimimiz teknik konularda yetkinleştik ama hepimiz bir diğerimizin uzmanlık alanına hakimiz” diye konuşuyor. Kendi içlerinde açık ofis şeklinde çalıştıklarına da dikkat çeken Arslan, bu durumun yönetimde yer alan herkesin ihtiyaç halinde rahatlıkla toplantı yapabilmesini sağladığını söylüyor. Kardeşler olarak görev paylaşımlarını sırlarını şöyle açıklıyor: “Tüm yönetim kadrosu öğle yemeğinde bir arada oluyoruz. Bu bize günlük bilgi paylaşımı ve danışma imkanı sunuyor. Ayrıca her cumartesi günü öğleden sonra yönetim kurulu üyeleriyle birlikte tesisleri geziyor, ardından toplantı yapıyoruz. Bugün şirketimizde üçüncü kuşak da çalışmaya başladı. Şirketin bizlerden sonra da ayakta kalabilmesi, gücünü koruyabilmesi ve kavgaların yaşanmaması için şirketleri birleştirerek Kanada’da borsaya açıldık. Bu tek çatı altında toplanan şirketin yönetim kurulu 5 kişiden oluşuyor. Bu grup içinde benim çocuğum yarın gelip bunun başına oturamaz. Ayrıca şirket geleneği gereği, okulunu bitiren aile bireylerinin öncelikle başka bir şirkette çalışması ve şirkete geldiğinde de çalışacağı alanla ilgili olarak en alt kademeden başlaması gerekli.
~
” S İNERJ İ YARATAN TOPLANTILAR Saya Grup bünyesindeki şirketlerde 6 kardeş yönetimde bulunuyor. Her şirketin yönetiminde profesyonellerin dışında en az 2 kardeş yer alıyor. Görev tanımlarını öncelikle aile bireylerinin yetkinliğine ve bu yetkinliğin şirketin ihtiyaçlarıyla örtüşmesine göre belirlediklerini ifade eden Saya Grup Yönetim Kurulu Başkanı Abdulrezzak Sancak, “Örneğin kardeşlerden biri ilaç şirketimiz olan Pharmactive’in yönetim kurulu başkanlıIını yürütürken diğer şirketlerimizde de yönetim kurulu üyeliği yapabiliyor” diyor. Saya Grup’ta bir aile anayasası yok. Bazen yaşça küçük kardeşlerin tecrübesi ve yetkinliğinden dolayı büyük kardeşinin üstünde bir pozisyonda görev alabileceğine de değinen Sancak, bu durumun aralarındaki saygı ve sevgiye hiçbir şekilde olumsuz yansımadığının altını çiziyor. Saya Ailesi her ay düzenli olarak toplanmaya özen gösteriyor. Ayrıca iki ayda bir tüm yönetim kurulu üyelerinin ve şirket üst düzey yöneticilerinin katıldığı icra kurulu toplantısı yapıyor. Sancak, bu toplantılar sonucu üst düzey yöneticileriyle kardeşlerinin, grubun tüm şirketleri hakkında bilgi sahibi olduğunu ve iyi bir sinerji çıktığını söylüyor.
“TEPEDEN İNMEYE İZ İN VERMİ YORUZ” Starpet bir aile şirketi. Aile bireylerinden oluşan yönetim kurulunda şirketin kurucusu Mahfuz Okalin ve çocukları Murat Okalin ile Hilal Okalin yer alıyor. Şirket genelinde ise aileden 17 kişi çalışıyor. Şirket olarak liyakata, çalışanların yeteneklerine ve eğitimlerine uygun konumlarda yer almasına önem verdiklerini belirten Starpet Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Murat Okalin, “Şirketimizde tepeden inme yönetici profiline izin vermiyoruz. Aile bireyleri de kademe kademe yükselebiliyor” diyor. Starpet’in henüz bir aile anayasası yok. Ancak bu konuda hazırlıklara başlanmış durumda. Okalin, bir yandan anayasanın hazırlığını yaparken bir yandan da hızla bu anayasaya uygun bir sistemde devam etmeye özen gösterdiklerini söylüyor. Okalin Ailesi hemen her sabah güne yönetim kurulu üyeleriyle birlikte istişare toplantısı yaparak başlıyor. Bu toplantıların yanında aile üyeleri aynı katta birbirine yakın odalarda çalıştıkları için gün içinde sık sık bir araya geliyor. Böylesine yakın çalışma koşullarına rağmen Murat Okalin kimsenin birbirinin alanına girmediğinin altını çiziyor. “Yazılı kurallar yok ama her aile bireyinin iş alanı ayrı ve görevleri tanımlanmış durumda. Yönetim kurulu başkanımız her birimin işleyişiyle ilgilenir, diğer aile bireyleri ise sadece kendi görev alanlarında faaliyet gösterir” diyor.
~
PETER FISK / YÖNETİM GURUSU
“UYUMUN KOŞULLARI VAR” Yönetim danışmanı olarak birçok ülkede aile şirketleriyle çalıştım. Özellikle kardeşlerin yönetimde olduğu şirketlerde dezavantajlar olabiliyor. Örneğin kardeşler birbirlerine soru sormaktan çekinebiliyor, tartışmadan kaçınmaya çalışıyorlar. Kardeşler arasında da kim daha üst noktaya gelecek şeklinde bir rekabet yaşanıyor. Öte yandan kardeş yönetiminin avantajı da var. Kardeşler birbirlerini çok iyi tanır. En çok birbirlerine güvenir. Başarı ve hatayı da içtenlikle paylaşır. Ama bence kardeşlerin daha uyumlu çalışmaları için bazı kuralları uygulamaları gerekiyor. Bu kurallar da şöyle: Öncelikle güçlerine göre yönetimi paylaşmalılar. Örneğin Walt Disney vizyoner, Roy Disney teknikti… Mutlaka profesyonel bir yönetici istihdam etmeliler. Her şeyi formal yapmanın yolu yasal ve net olmaktır. Aile şirketlerinin en büyük eksikliği odaklanma. Mutlaka kendilerine net bir hedef koymalılar. Olabilecek kötü sonuçları da birbiriyle paylaşmalılar.
ELİF ÇOBAN / ŞÖLEN CEO'SU
“YUMUŞAK GEÇİŞ İÇİN İCRANIN BAŞINA GELDİM”
AILE MECLISI Ben icra kurulu başkanlığı görevini yürütüyorum. Erkek kardeşlerim Ismail Çoban yönetim kurulu başkanı, Ali Çoban yönetim kurulu başkan yardımcısı ve Mehmet Çoban ile Hasan Çoban da yönetim kurulu üyesi olarak görevlerine devam ediyor. 2008 yılında icra ve yönetimin ayrılmasından sonra Kasım 2011’de aile anayasamızı oluşturmaya karar verdik ve aile meclisini oluşturduk.
GÖREV DAGILIMI Görev dağılımını aile bireylerinin her birinin ayrı ayrı bilgi ve deneyimlerini en uygun olan şekliyle değerlendirerek yaptık. Her biri üretim, yurtiçi satış ve dağıtım, yatırımlar gibi uzmanlık alanlarında görevlerini sürdürüyor. Işin sahiplerini işten uzaklaştırmak yerine deneyimlileri işin içine katmak bizim için daha büyük önem taşıyor. Zaten öteden beri çok paylaşımcı bir yapımız vardı. Onu da devam ettirmek için bu yönteme başvurduk. Öncelikle kurumsallaşma adına ne yapmak istediğimizi, ne yöne doğru gideceğimizi konuşarak ortak bir karara vardık. Aile üyeleri olarak gün içinde birbirimizle sürekli iletişim halindeyiz. Yönetim kurulu üyelerimizin bir kısmı Gaziantep’te çalışmalarını sürdürüyor. Bu sebeple ayda bir kez düzenlediğimiz yönetim kurulu toplantılarında bir araya geliyoruz. Ancak sürekli birbirimizin görüşlerine başvuruyoruz.
~
MEVLÜT BÜYÜKHELVACIGİL / HELVACIZADE YKÜ
"UYUMUN SIRRI ORTAK DİL GEREK"
4’ÜNCÜ KUŞAK YÖNETIMDE Şu anda ailemizden 3’üncü ve 4’üncü kuşakların yönetimde olduğu Helvacızade Gıda’da ağabeyim Tahir Büyükhelvacıgil, yönetim kurulu başkanlığını babamızdan devraldı. Babamız Kadir Büyükhelvacıgil, yönetim kurulu onursal başkanı olarak deneyim ve bilgilerini aktarmaya devam ediyor. Ben ise şirketimizin yönetim kurulu üyesi ve grubumuzun sağlık alanındaki markası Zade Vital’in CEO’luk görevini yürütüyorum. Kız kardeşimiz Ferda Hanım çalışma hayatında olmamayı tercih etti.
GÖREV DAGILIMI Kardeşimle görev dağılımımızı şirketimizin gelecek yıllara büyüyerek gelmesini sağlayacak iki stratejik bölümü dikkate alarak gerçekleştirdik. Ben “AR-GE ve üretim”de yer alırken, kardeşim ise “pazarlama ve satış” bölümünün yöneticiliğini yürüttü. Yüksek lisans çalışmalarımı ABD Preston Üniversitesi‘nde fonksiyonel yağlar üzerinde, doktora çalışmalarımı ise “aile şirketleri ve aile anayasası” konusunda gerçekleştirdiğim için ben grubumuzun iş geliştirme, yatırımlar, AR-GE ve inovasyon, üretim ve kurumsallaşma projelerine odaklandım.
DESTEK MEKANIZMASI Helvacızade’nin bugün Türkiye’nin en büyük 500 şirketi arasında yer almasının ve ürünlerini dünyanın 60 ülkesine gönderebilmesinin temelinde “birlik ve beraberliğimizi koruyarak tek yürek oluşturmamız” yer alıyor. Kardeşimle aramızdaki uyumun yüksek olması, birbirimizin kararlarına her koşulda, tamamen destek vermemiz, ortak bir dil oluşturmakta, bu durum genç kuşaklarımıza gelecekteki birlikteliği nasıl koruyacaklarını da en güzel şekilde göstermektedir.
