Stratejik Karar Sayısı Esneklerde 2’ye Katlanıyor

Tüm şirketler stratejik kararları doğrultusunda ilerliyorlar. Bu stratejik kararların sayısı ise onların gelecek hedeflerini ve performanslarını etkiliyor. Yine de artık kararların sayısından çok h...

1.10.2006 03:00:000
Paylaş Tweet Paylaş

Tüm şirketler stratejik kararları doğrultusunda ilerliyorlar. Bu stratejik kararların sayısı ise onların gelecek hedeflerini ve performanslarını etkiliyor. Yine de artık kararların sayısından çok hangi yöntemle alındığı daha büyük önem taşıyor. Dünyada periyodik olarak alınan stratejik karar sayısı yılda ortalama 2,5 civarında. Bu rakam sürekli alınan kararlarda ise yılda 6,1’e çıkıyor. Türkiye’de ise sektörün önde gelen şirketleri bu anlamda farklı stratejiler izliyor. Yine de yılda en fazla 5 karar alan bu şirketler, rakipleri arasından bu kararları aksiyona dönüştürme hızlarıyla sıyrılıyor.

Dünyanın ünlü yönetim danışmanlık şirketlerinden Marakon Associates, geçtiğimiz yıl şirketlerin “karar alma performansı” konusunda ilginç bir araştırmaya imza attı. Cirosu 1 milyar doları aşan 156 büyük şirketin üst düzey yöneticisiyle yapılan araştırmaya göre, stratejik kararların sayısı karar alma yöntemine göre değişiklik gösteriyor. Periyodik olarak planlama yapan şirketlerde yılda ortalama alınan karar sayısı 2,5 civarında. Bu işi sürekli yani daha esnek yapan şirketlerde ise bu sayı 6,1’e çıkıyor. Araştırmadan çıkan sonuca göre yıllık planlama yapan şirketlerde daha az sayıda karar alınıyor. Bu da bazı fırsatların kaçmasına neden oluyor. Karar alma sürecinde yaşanan hantallık kimi zaman şirket içindeki bürokrasiden de kaynaklanıyor.

Türkiye’de çoğu şirket yöneticisi de bu konudan şikayetçi. Türkiye’nin önde gelen ilaç şirketlerinden birisinin yönetim kurulu başkanı bu şikayetini, “Kararların aksiyona dönüşmesinde problem yaşıyoruz. Artık şirket içinde alınan kararlarla ilgili aksiyonun 24 saat içinde alınmasını istiyorum” şeklinde özetliyor. Çoğu uzman ise alınan karar sayısından çok kararların uygulanma oranının düşük olduğuna dikkat çekiyor.

Özellikle aile şirketleri konusunda Türkiye’nin uzman isimlerinden Haluk Alacaklıoğlu da “Yılda 30 stratejik karar veriyorum diyen şirketlerde mutlaka bir sorun vardır” diye konuşuyor. Bunun pratikte mümkün olmayacağını düşünen Alacaklıoğlu, az ama öz karar veren şirketlerin başarıyı yakaladığına dikkat çekiyor. Gerçekten de son yıllarda sektörlerinde aldıkları kararlarla önemli başarılara imza atmış şirketlerin, yılda en fazla 5 stratejik karar almaları dikkat çekici. Bu şirketler periyodik karar alsalar da, yıl içerisinde sürekli revizyona gittikleri için güncel kalmayı da başarıyor. Aynı zamanda karar sayısı az olsa da bunları aksiyona dönüştürme oranları fazla olduğu için, rakipleri arasından da sıyrılıyorlar.

Tav, Yılda 5 Karar Alıyor
Havalimanı işletmeciliği yapısı gereği son derece dinamik bir sektör. Özellikle dünyada farklı iş modelleriyle dikkat çeken bu sektörde, son yıllarda başarılı atılımlarıyla TAV Holding dikkat çekiyor. Şirket içinde stratejik planlama ve karar alma süreçleri de dinamik yapıya paralellik gösteriyor. Yılda bir stratejik planlama yapılan şirkette, esnek yapının gerekliliğine inanan TAV yönetimi, kararlarını yılda bir ya da iki kez gözden geçirerek ayarlamalarını değişen koşullara göre sürekli yeniliyor.

TAV Holding Yönetim Kurulu Başkanı Sani Şener, TAV’ın genç bir şirket olmasına rağmen son 5 yılda önemli stratejik kararlara imzasını attığını belirtiyor. Temel bazı kararlara bağlı olarak şirket bünyesinde yılda ortalama 5 stratejik karar alındığını söylüyor. “Biz TAV yönetimi olarak yenilikçi ve ölçülebilir yönetim modeli uyguluyoruz” diyen Şener, bu nedenle dünyadaki gelişmeleri çok yakından takip ettiklerine dikkat çekiyor. Bu sayede şirket, kendisine uygun modeli oluştururken dünyadaki veri ve eğilimleri de inceleme fırsatı buluyor. Şirket içindeki yönetim kadrosunun da önemine değinen Şener sözlerini şöyle sürdürüyor:
“Yönetici kadromuz, karar alma süreçlerinin her aşamasında görüşleriyle yer alıyor. Aynı zamanda her çalışan, bilgi, görüş ve önerilerini hızla yöneticilere ulaştırabiliyor. Gelen bu veriler de karar alma aşamasında değerlendiriliyor. Karar almadaki en büyük başarımız ise alınan kararları uygulayabilme gücümüz. Bu da hem planlamayı hem karar almayı daha dinamik ve sistematik hale getiriyor. Hızlı karar alıp uygulayabildiğimiz için de alanımızda rekabet avantajını yakalayabiliyoruz. Zaten TAV’ı Türkiye ve bölgede marka haline getiren de bu hız ve esneklik.”

Borusan’ın “Olay Bazlı” Yaklaşımı
Dünyada stratejik karar alma yöntemleri farklılık içeriyor. Kimi “takvim bazlı” karar alırken kimi “olay bazlı” karar almaktan yana. Türkiye’de de şirketlerin karar alma süreçlerinde farklılık var. Türkiye’nin önde gelen holdingleri arasında yer alan Borusan Holding, stratejik kararlarını olay bazlı alıyor. Stratejik planlarını 5’er yıllık dönemler için hazırlayan şirket, uzun vadeli hedefleri ve aksiyonları etkileyecek nitelikteki olayların periyodik olarak ele alınmamasını prensip edinmiş. Buradan hareketle de uzun vadeli aksiyon planları ve hedefler, sadece şirketlerin rekabet koşullarını önemli derecede etkileyecek bir olay olursa revize ediliyor. Borusan Holding CEO’su Agah Uğur, yıllık bazda da fiili karşılaştırma yapıp, varsayımların hala geçerli olup olmadığını sorguladıklarını söylüyor. Gözden geçirilmiş stratejik planların yıllık iş planlarının hazırlanmasında temel oluşturduğunu belirtiyor. “Stratejik planlarda üst seviyede tanımlanmış olan aksiyon planlarını, iş planlarında tüm organizasyona yayacak şekilde detaylandırıyoruz” diyen Uğur, kararlarla ilgili performans kriterleri tespit edip, bunları şirket ve departman karneleri olarak stratejik plan dönemi boyunca takip ettiklerini de sözlerine ekliyor. Borusan’da alınan stratejik kararların sonuçlarını daha önceden aldıklarını da vurgulayan Uğur sözlerini şöyle sürdürüyor:

“2002 yılının son aylarında 2007 sonu için planlamış olduğumuz hedeflere, 3 yıl içinde yani 2005 biterken ulaşabildik. Uzun vadeli bakış açısı perspektifini kaybetmemek adına 3’üncü yılın sonunda yeni 5 yıllık stratejik plan hedefleri açıklıyoruz ve yeni bir planlama süreci başlatıyoruz. Bu kapsamda grup olarak bugünlerde 2006 – 2010 stratejik plan çalışmasını tamamlamak üzereyiz.”

Akçansa’da Yöntem Değişti
Değişen piyasa koşullarına göre stratejik karar alma periyotlarını değiştirenler de var. Bu değişimle birlikte şirketler, karar alma etkinliklerini de artırmaya çalışıyor. Akçansa da bu şirketlerden biri. Şirket, 2005 yılına kadar stratejik planlarını 3 yıllık yaparken, Sabancı Holding’in stratejik planlarını 10 yıl olarak belirlemesi üzerine bu sistemi benimsemeyi tercih etti. Şu anda Akçansa’da 10 yıllık stratejik planlar, 2 yıllık detaylı stratejik eylem planları ve 1 yıllık detaylı bütçeler ile takip ediliyor. Akçansa Genel Müdürü Mehmet Göçmen, stratejik karar alma sayısının şirketin yarattığı ve değerlendirdiği fırsatlar dışında, makro ekonomik gelişmelere paralel olarak değiştiğini söylüyor. 2001 yılındaki krizin ardından inşaat sektöründe stratejik yatırım kararlarının ancak 2004 yılından itibaren alınmaya başlandığına dikkat çekiyor. Şirket olarak 2004 ve 2005 yılları arasında sektör dengelerini değiştirecek 2 ana stratejik karar hayata geçirdiklerini vurgulayan Göçmen, “Bu kararların yanında sektörde Akçansa'nın önderlik ettiği konularda dört stratejik karar da aksiyona dönüştürülmüştür” diye konuşuyor.

Akçansa bir “joint venture” olduğu için alınan stratejik kararların her iki ortağın stratejilerine de uyması gerekiyor. Stratejik karar alma sürecinin başarısı yapılan hazırlık ile birebir orantılı. Göçmen, Akçansa yönetimi olarak yatırım önerilerini detaylı dosyalar ve sunumlarla hazırladıklarını söylüyor ve devam ediyor: “Bir yatırım dosyasında yatırımın kârlılığı dışında; hassasiyet analizleri, değişik senaryolar ile sonuçları, SWOT analizleri ve uzun vadeli projeksiyonlar bulunuyor. Stratejik eylem planlarının ve kararların organizasyonun en alt kademelerinin katkısı ve iştiraki ile alınması için çalışıyoruz. Stratejik konularda farklı departmanların ve farklı yönetim kademelerin katılımı ile oluşturulan proje ekipleri, bu konularda aktif çalışıyor.”

Index, 6 Ayda Sonuç Alıyor
Türkiye’de pek çok şirket dünyada olduğu gibi stratejik kararlarını yılın başında alıyor. BT sektörünün önemli oyuncularından Index de bu şirketlerden biri. Yine de şirket 100’ün üzerinde markanın distribütörlüğünü yaptığı için, yıl içinde bu markaların yeni stratejilerine ve yapılarına göre revize planlar da yapıyor. Geçtiğimiz 5 yıl içinde 10’un üzerinde stratejik karar alan şirkette yılda ortalama 1-2 stratejik karar alınıyor. Index Yönetim Kurulu Başkanı Erol Bilecik, stratejik kararların icra kurulu tarafından belirlendiğini söylüyor. Daha sonra alınan bu kararların genişletilmiş yöneticiler toplantısında paylaşıldığını belirtiyor. “Gerektiği durumlarda revize yapılması sonrasında, öncelikle çalışanlarımız, ardından da üreticilerimiz ve iş ortaklarımızın bu kararları benimsemesini sağlıyoruz” diyen Bilecik, belirlenen stratejik kararların sonuçlarını ise 6 ay içinde aldıklarını sözlerine ekliyor.

Index içinde alınan kararların tüm çalışanlar tarafından benimsenmesi büyük önem taşıyor. Bunun yanında iş ortakları ve kritik konumdaki üreticiler de bu karar sürecine dahil ediliyor. Bilecik, bütün paydaşlar tarafından kararların benimsenmesi için çok karmaşık kararlar almamaya dikkat ettiklerini söylüyor ve şöyle devam ediyor: “Uygulaması kolay, basit ve çoğunluk tarafından benimsenecek kararlar alma konusunda hassas davranıyoruz. Birden fazla paralel ürüne sahip üreticiye ve geniş bir ürün yelpazesine sahip olduğumuzdan, bazen zorluk çekiyoruz. Sonuçta aldığımız bazı kararların portföyümüzde bulunan bazı üreticiler tarafından benimsenmesi zaman alıyor. Bu durum da yaşadığımız en büyük zorluklardan biri. Bu zorluğu da, ikna etmek ya da ikna olmak yöntemiyle aşabiliyoruz.”

Organizasyon Yapısı Etkili
Küçük ev aletleri sektöründe son 3 yıldır markasının adını daha fazla duymaya başladığımız Arzum’da ise stratejik kararlar, yılbaşında alınıyor. Bu kararlar günün koşullarına ve değişen ortama göre 6 ayda bir revize ediliyor. Arzum Genel Müdürü Murat Kolbaşı, son 5 yılda hayata geçirdikleri stratejik karar sayısının 12 olduğunu söylüyor. Yılda ortalama 2 ila 4 arasında değişen sayılarda stratejik karar aldıklarını belirtiyor.

Şirket içinde yatay bir organizasyon yapısı olması nedeniyle kararlar tüm çalışanlara danışılarak alınıyor. Karar alırken yetkin ve uzman kişilerle çalıştıklarını söyleyen Kolbaşı, mevcut organizasyon yapısının bilgi aktarımının doğru ve hızlı olmasını sağladığını söylüyor. Ona göre şirkette hiyerarşinin olmaması da karar alma sürecimizin çok hızlı işlemesine olanak veriyor. Kolbaşı, stratejik kararları aldıktan sonra uygulamada alınan kararlarda esnek olunması gerektiğine dikkat çekiyor. Ona göre Türkiye'de her sektörün kendine göre farklı bir dinamizmi olması ve küçük ev aletlerinde ise farklı dinamiklerin etkili olması alınan kararların yönünü etkileyebiliyor. Kolbaşı, pazarın dinamizmine dikkat çekiyor ve şöyle devam ediyor: “Küçük elektrikli ev aletleri pazarı tüm sektörler içerisinde en dinamik sektörlerden biri olarak dikkat çekiyor. Bu sektörde esnek olmak ve gelişmeleri yakından takip etmek önemli. Sonuçta stratejik karar almak kadar bu kararları değişen pazar koşullarına göre yeniden revize etmek de önemlidir.”

Goldaş’ı Yönlendiren Kokpit
Trendlerin ve beğenilerin çok hızlı değiştiği kuyum sektöründe, stratejik kararlar da büyük önem taşıyor. Sektörün ilk halka açık şirketi olan Goldaş da bunun bilincinde. Şirket içinde stratejik planlar 5 yıllık dönemler için hazırlanıyor. Yıllık olarak gözden geçirilen stratejik kararlarda, tüm yöneticilerin ve ilgililerin görüşü alınıyor. Pazardan ve müşteriden gelen bilgileri de planlama sürecinde yer alıyor. Şirket bünyesinde geçtiğimiz 5 yıl içinde 20’ye yakın stratejik karar alınmış durumda. Goldaş Yönetim Kurulu Başkanı Hasan Yalınkaya,
sektörün dinamiği gereği, tasarımların, ürün ve hizmetlerin her zaman güncel olması gerektiğini söylüyor. Bu nedenle, stratejik kararları aldıktan sonra aksiyona çok kısa sürede geçirdiklerini belirtiyor. Ona göre şirket bünyesinde stratejik kararlar geniş katılımla alındığı için hayata geçirmekte zaman kaybedilmiyor.

Şirket içinde stratejik kararlar tüm şirket yöneticileri ve ilgililerinden oluşan bir alan stratejik planlama çalışma grubu tarafından alınıyor. Şirket her hafta “Kokpit” adı verilen toplantılarda stratejik kararlarla ilgili gelişmeleri gözden geçiriyor. Yalınkaya, bu toplantılarda, pazar, çevre ve rekabet analizi yapıldığını söylüyor. Bunun sonucunda iş planlaması yapıldığını belirtiyor. Yalınkaya, sözlerini şöyle sürdürüyor: “Şirket yönetici ve çalışanları da karar alma sürecinde yer alıyor. Bu da stratejik kararların uygulanmasını kolaylaştırıyor. Benimsediğimiz yönetim ilkeleri çerçevesinde, tüm bölümler yıllık hedeflerini ve bu hedeflere nasıl ulaşılacağını ortaya koyuyor. Bunun için 2 ayda bir tüm yöneticilerimizin katıldığı genişletilmiş yönetim takımı toplantıları düzenliyoruz.”

Hyundaı Assan/Yönetim Kurulu Başkanı Ali Kibar

“Karar Sayılarını Azaltmak Gerek”

Yılda 5 Toplantı Yapıyoruz Yönetim kurulu olarak yaptığımız ve stratejik kararları aldığımız toplantılarımızı yılda 5 kez düzenliyoruz. Gerçekleştirdiğimiz bu toplantıların en az 2-3 tanesinde stratejik planlamalar kapsamında kararlar alıyoruz. Böylece Hyundai Assan’ın gelecek dönem projelerini gündeme alıp ön çalışmalarına başlamış oluyoruz.

Öneriler Departmanlardan Geliyor Departmanlar, işleyişin durumuna göre yönetime önerilerde bulunuyor. Bu öneriler de yönetimle paylaşılıyor. Yönetim de kendi tecrübe ve bilgi birikimleri doğrultusunda kararlar alır. Yetki delegasyonu sürecinde kararlar, departman yöneticilerinin uzmanlık dallarına bağlı olarak departmanlar tarafından da alınabiliyor.

İş Konularının Önceliğine Bakıyoruz Bu alınan kararlarda departmanların çalışmaları önem taşıyor, ancak iş konularının önceliği alınacak kararlarda büyük önem taşıyor. Yönetim kurulu olarak karar sayısını artırmaktan çok, azaltıp daha istikrarlı bir süreci yaratmak gerekiyor. Böylece daha kısa sürede, daha etkin çalışmalara imza atabiliyoruz.
Bu süreç konunun kapsamına göre değişiklik gösterebiliyor, ancak yönetim kurulunun karar verme süreci genellikle 1 hafta ile 1 ay arasında değişiyor.

Borusan Holding/Agah Uğur

Borusan Holding Son 5 Yıldır Stratejik Kararlarla Atakta

Farklı Alanlarda Stratejik Kararlar Hem Grup seviyesinde, hem de şirketlerimizde pazardaki konumlandırma, üretim, teknoloji, yönetim ve hatta sosyal sorumluluk çalışmalarına ilişkin stratejik kararlarımız var. Dolayısıyla Borusan genelinde baktığınız zaman, son 5 yılda alınmış çok fazla sayıda stratejik karar söz konusu.

Yeni İş Alanlarına Girdik Örnek vermek gerekirse, geçtiğimiz 5 yıllık dönemde hali hazırda güçlü olduğumuz sektörlerle sinerji yaratabileceğimiz yeni iş alanlarına girme stratejisi belirledik. Bu doğrultuda portföyümüze lojistik, telekomünikasyon ve çok markalı, çok kanallı 2’nci el otomobil satışı gibi 3 yeni iş alanını ekledik ve bu işleri kendi pazarlarında en önemli oyuncular haline getirdik.

Mevcut İşimizde Güçlendik Bunların ötesinde mevcut işlerimizde konumumuzu güçlendirmek için önemli stratejik yatırımlarımız ve kararlarımız da oldu. Örneğin ortağımız Arcelor ile birlikte Borçelik’te 3 yıl içinde 2 kez büyük yatırım kararları aldık. Bu yatırımlarla hem üretim kapasitemizi katladık, hem de extragal teknolojisi gibi yassı çelikte uluslararası standartlarda en üst kalite noktasına ulaştık.

Depolama Kapasitemizi Artırdık Borusan Boru ile Mannesman Boru şirketlerimizi tek çatı altında topladık. Lojistik’te önemli bir açılım gördüğümüz için depolama kapasitemizi önemli ölçüde geliştirdik. Şimdi de liman kapasitemizi artırmayı hedefliyoruz.

Beko Cfo/ Temer Soyupak

Beko Stratejik Kararları Nasıl Alıyor?

Kararların Yüzde 30’u Stratejik Şirketimizde Yönetim Kurulu bazında yılda yaklaşık 30 karar alıyoruz. Bunların da yaklaşık yüzde 30’unu stratejik planlama kapsamına girecek kararlar oluşturuyor.

Konsensüs Sağlamak Önemli İş konularına göre şirket yönetimince irdelenen konular tam bir konsensüs sağlandıktan sonra yönetim kuruluna gidiyor. Yani gerekli fizibilite ve çalışmaları yapılıp, tüm beklentilere ait sonuçlar görüldükten sonra kurulda değerlendirmeye alınıyor.

İmza Sirkülerinde Herşey Belli Yönetim Kurulu kendilerine sunulan öneriyi inceledikten sonra karar veriyor. Bizim yapımızda, şirket imza sirküleri yönetim kurulundaki karar ve sorumlulukları, grup ilke ve prensiplerine göre açık şekilde tanımlamıştır.

Kararı En Fazla 3 Saatte Alıyoruz Konunun karara bağlanması konunun önem ve büyüklüğüne göre değişmekle birlikte yönetim kurulunda 1 ila 3 saat arasında zaman almaktadır.

Şeyma Öncel Bayıksel
[email protected]

Türkiye ve dünya ekonomisine yön veren gelişmeleri yorulmadan takip edebilmek için her yeni güne haber bültenimiz “Sabah Kahvesi” ile başlamak ister misiniz?


İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR

Yorum Yaz