5 alanda son tablo

Yılın son çeyreğine giriyoruz. Türkiye ekonomisinden yavaşlama sinyalleri geliyor. Bu tabloda sadece iç talepteki değil dış talepteki zayıflamanın da etkisi var. 15 Temmuz başarısız darbe girişiminin de piyasalar üzerinde olumsuz etkisi oldu. Ayrıca Standard&Poor’s’un ardından Moody’s’in de Türkiye’nin kredi notunu düşürmesi olumsuz havayı iyice pekiştirdi. İşte bu tablodan bankacılık dışı finans kategorileri de etkilendi. Ancak her kategoriye yansıması farklı oldu. Sigorta kategorisinde fiyat artışından dolayı rekor büyümeler yaşandı. Finansman şirketlerinde ise büyüme beklentisi korunuyor. Buna karşılık BES’te geçen yıla benzer, yatay bir seyir var. Oysa faktoring ve leasingde tablo çok farklı. Faktoring kategorisi yerinde sayarken leasingde ise küçük bir büyüme kaydedildi. Yıl sonuna ilişkin tahminler de bu iki kategoride ciddi bir hareket beklenmediği yönünde.

SİGORTADA BÜYÜMEDE SIÇRAMA
2016 başında hayat dışı sigortacılık için büyüme öngörüleri, 2015’i yüzde 20 ile kapatan sektör için oldukça mütevazıydı. Unico Sigorta Genel Müdürü Cenk Tabakoğlu, sektör büyümesini yüzde 10-15 arasında beklerken Allianz Türkiye CEO’su Aylin Somersan Coqui, yıl sonunda sektörün toplam prim üretiminin yüzde 13-15 arasında artacağını öngörüyordu. Ama sektör primde, bu yılın ilk 6 ayını yüzde 37,8 büyümeyle kapatmayı başardı. Toplam prim üretimi ise 17 milyar 721 milyon TL oldu. Peki bu hızlı büyüme nereden kaynaklanıyor? SBN Sigorta Genel Müdürü Recep Duray yaptığı açıklamada büyümede ana etkenin trafik sigortalarında artan fiyatlar olduğuna dikkat çekiyor. Öyle ki ilk yarıda trafik sigortalarında prim artışı yüzde 115’lik sıçrama yaptı. Sompo Japan Genel Müdürü Recai Dalaş, “Bu yıl sektör hızlı büyüyor. Burada asıl trafik sigortası branşı etkili oluyor. Yüzde 40 civarı büyüme, yabancıların aklını durduruyor” yorumunda bulunuyor. Sektörün bu yılı yüzde 35-40 arası büyümeyle kapatması öngörülüyor. Ancak trafik sigortaları fiyatlarında düşüş eğilimi devam ediyor ve asıl yıl sonu prim üretimini bu etken belirleyecek gibi görünüyor. Recai Dalaş, “Trafik sigortalarında artık fiyatlar oturuyor. Hatta aşağı doğru trend var. O yüzden büyüme ilk 6 ay civarında kalır” diyor. Kârlılık anlamında da 2016 daha aydınlık görünüyor. Hayat dışı sigortada ilk 6 ayda net dönem kârı 144 milyon TL oldu. 2015’in ilk 6 ayındaysa 198 milyon TL net dönem zararı kaydedilmişti. Çünkü trafik sigortasındaki zarar, azalma eğiliminde. Geçtiğimiz yılın ilk yarısında 1,2 milyar TL teknik zarar edilen branşta, bu yılın ilk yarısında teknik zarar 515 milyon TL’ye geriledi.

LEASİNGDE PERFORMANS ZAYIF
Leasing sektörü için maalesef tablo bu kadar parlak değil. Turkcell Finans Genel Müdürü ve Finansal Kurumlar Birliği (FKB) Başkanı Mehmet Cantekin, sektörün 2016’nın ilk çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine oranla daha zayıf performans gösterdiğini açıklıyor. 2016’nın ikinci çeyreğinde ise bir nebze hareket görüldüyse de sektör, AkLease Genel Müdürü Şenol Altundaş’un açıkladığı gibi TL bazında yüzde 5 bir artışla kapatabildi. Bu oran, yılın başındaki hedefin epey uzağında. İş 250 CAPITAL 10 / 2016 Leasing Genel Müdürü Hasan Bolat, “Önceki büyüme beklentimiz GSYİH’nin yüzde 4,5 büyüyeceği ve özel sektörün leasing kullanımı yaptığı makine ve ekipman yatırımı oranının yüzde 6,5 seviyesinde gerçekleşmesi üzerineydi. Buna göre finansal kiralama sektörünün yeni yaptığı işlemlerde TL bazında yüzde 12 artış bekliyorduk” diyor. FKB, son dönemde büyüme oranını revize ederek yüzde 5 olarak açıklıyor. Çünkü sektör yöneticileri, 3’üncü çeyrekteki durgunluktan olumsuz etkilenildiği görüşünde. Hasan Bolat, “3’üncü çeyrekte yaşanan gelişmeler yatırım iştahının ötelenmesine neden oldu. Bu nedenle nispeten zayıf bir 3’üncü çeyrek verisi bekliyoruz. Son 3 ay geleneksel olarak firmaların yatırıma yöneldikleri bir dönem, talebin görece artacağını öngörüyoruz” diyor. Şenol Altundaş da “2016 başında işlem hacmi büyüme beklentisi yüzde 15’ti. Bu oran gerçekleşmese bile sektörün bu yılı pozitif bir ivmeyle tamamlamış olacağını düşünüyoruz” yorumunda bulunuyor. Ancak bu dönemde sektörde oyuncuların işlerdeki seçiciliği ve kâr odaklılığı nedeniyle kâr negatif olarak etkilenmiyor. Sektörde özkaynak kârlılığı, 2015’in ilk yarısında yüzde 13,9 iken 2016’nın ilk yarısında yüzde15,3’e yükseldi. Cantekin, yıl sonu kârlılığının geçen yılın üzerinde biteceğini de belirtiyor.~FAKTORİNGDE BÜYÜME YOK
İhracattaki durgunluk, faktoring sektörünün bu yılki büyüme hedeflerini kökten değiştiriyor. TEB Faktoring Genel Müdürü Çağatay Baydar, 2016’nın ilk yarısında toplam faktoring işlem hacminin geçen yılla aynı gerçekleştiğini açıklıyor. Detaya inildiğinde sektörde ihracat faktoringinde yaşanan yüzde 12’lik düşüşün büyümeyi baskıladığı görülüyor. Strateji Faktoring Yönetim Kurulu Başkanı Zafer Ataman, “Yılın başında yüzde 10-15 civarında bir büyüme bekliyorduk; yılın ilk yarısında hedeflerimizin gerisindeyiz. Ancak bunun dönemsellikten kaynaklandığını düşünüyoruz” diyor. Yine de sektör yöneticileri, son çeyrekteki ivmeden umutlu. Mehmet Cantekin, “İşlem hacminde büyümenin yüzde 10 civarında gerçekleşeceğini umuyoruz. Her ne kadar bu hedeflerin gerisinde görülsek de öncü göstergeler geçen yılın 3’üncü çeyreğine göre daha iyi bir performans gösteriyor” yorumunda bulunuyor. Yalnız işlem hacminin aksine, 2016 yılının ilk 6 ayında sektörün net kârı geçen yıla göre yüzde 15 artmış durumda. Baydar, burada esas payın kur farkı gelirlerindeki artış olduğuna vurgu yapıyor. “Ancak alacak kalitesi hala ciddi bir problem, faktoring şirketlerinin şüpheli alacak rakamı bir önceki yıla göre yüzde 29 artmış durumda. Son 4 ayda işlem hacminde beklediğimiz artışa ek, aktif kalitesinde iyileşme olması durumunda sektörün bilançosu daha sağlıklı bir yapıya kavuşacak” diyor. Bu konuda Ataman da “Çek hapis yasağının bir dönem kalkması, menfi tespitin kötü amaçlı kullanılması gibi benzer nedenler karşılık oranlarımıza negatif yansıdı. Ancak 2016’da sektördeki şirketlerin bu konuda daha özenli davrandığını görüyoruz. Ciro rakamlarımızda bir artış olmamasının da bir nedeni sektörün kredilendirme süreçlerinde daha ihtiyatlı olması” görüşünde.

 FİNANSMANDA BÜYÜME SÜRÜYOR
Otomotiv kredileri ağırlıklı çalışan finansman şirketleri de bu yıldan yara almadan çıkan alanlardan. 2016 yılı ilk 6 ay verilerine göre sektörün büyüme ivmesi devam ediyor. Sektörün işlem hacmi 2016 ilk yarısında yüzde 18 oranında büyüyerek 10 milyar TL’yi aştı. “Son birkaç yıldaki yüzde 35-40 büyüme seviyelerinde olmasa da sektöre yeni oyuncuların katılımıyla büyümenin devam edeceğini öngörüyoruz” diyen Turkcell Finans Genel Müdürü ve Finansal Kurumlar Birliği Başkanı Mehmet Cantekin, sektör ağırlıklı otomotiv kredisi veren finansman şirketlerinden oluştuğundan son yarı için otomotiv sektörünü öncü gösterge olarak alıyor. Cantekin, “Yıl sonuna kadar geçen yıl geçilen bir milyon adet satışların bu yıl 900-950 bin civarında gerçekleşmesi öngörülüyor. Bu bağlamda finansman şirketlerinin geçen yılki büyümelerini aynı şekilde gerçekleştireceklerini düşünüyoruz” diyor. ALJ Finansman Genel Müdürü Nilüfer Günhan da Cantekin ile benzer görüşte. Günhan, yılın ikinci yarısında mevsimsel etkiyle büyüme artışının hızlanmasını bekliyor. Ayrıca son dönemde otomotiv markalarının kendi finansman şirketlerinin dışında Turkcell gibi telekomünikasyon şirketleri, bankalar ve dayanıklı tüketim malları üreten firmalar da bu sektöre giriyor. Yöneticiler, sektörün önümüzdeki yıllarda büyümesinin bu gelişmeden kaynaklı olacağını noktasında birleşiyor. Günhan, “Sektöre otomotiv kredisi dışında kredi hizmeti sunan yeni oyuncuların katılması ve otomotiv kredisi ağırlıklı çalışan finans şirketlerinin de toplamdaki pazar payını artırmaya devam etmesi büyüme beklentisini doğruluyor” şeklinde konuşuyor. Sektör liderlerinden Koçfinans ise yılın başında 2016 için yüzde 20 büyüme beklediğini açıklıyor. Otomotivdeki iyi gidişata ek olarak bu yıl sektöre otomotiv dışındaki iş alanlarından yeni girişlerin olmasıyla yıl sonunda bu oranın tutturulacağı görüşünü de paylaşıyor.~BES’TE STABİL SEYİR
YAVAŞLAMA
2013’te devlet katkısının bireysel emekliliğe kazandırdığı ivme, yavaş yavaş azalıyor. 2013’te 1 milyon kişinin sisteme girmesiyle başlayan trend, 2014’te 900 bine, bu yıl da 700-800 bine düştü. Emeklilik Gözetim Merkezi’nin 16 Eylül verilerine göre bu yılın başından bu yana katılımcı sayısında yüzde 7 ve fonlarda yüzde 19,1’lik bir büyüme mevcut. Yılın kalan yarısı için de BES fonlarının yılı aynı paralelde kapatması bekleniyor. Fiba Emeklilik Genel Müdürü Ömer Mert, “Fon getirileri iyi olduğu için orada hızlı büyüme devam etti. 2016 başında 7 milyon katılımcıya ulaşılacağı öngörülüyordu ama sistemdeki çıkış oranın artması nedeniyle adetsel hedeften geri kaldık. Ama fonlardaki yüzde 20 büyüme hedefi tutacak” yorumunda bulunuyor.
GELİR ARTMIYOR
Ancak bu büyümelere rağmen bu yıla kesintilere dair yeni bir yönetmelikle giren sektörde, ilk 6 ayda emeklilik şirketlerinin gelirlerinde düşüş gözlemleniyor. Ömer Mert, “Toplam etkiyi görebilmek için yıl sonunu beklemek lazım ama ilk göstergelere baktığımız zaman şirketlerin gelirlerinin belli oranda düştüğünü görüyoruz. Aslında bu, müşteri lehine bir hareket olduğu için çok fazla sesimizi çıkarmıyoruz. 2015’e göre kârın da zararın da büyümeyeceğini düşünüyorum. Sektör büyümesine rağmen gelir artmayacak. Pazar payının yüzde 70’ine sahip olan ilk 4 şirket, gelir-gider ve kâr-zarar oranlarını çok etkiliyor. Bu büyüklerin ilk 5 aylık tabloda durumunun çok kötü olmadığını söyleyebiliriz. Şirketler, devamlı yeni satış yaptığı için yeni maliyet ekleniyor. Bugün şirketler satışı durdurup var olan portföyüyle ilerlese ciddi biçimde kâr elde edebilir. Ama o zaman da pazar payını kaybedeceği için bunu yapmak mümkün değil” diyor.

“SON ÇEYREKTE HAREKET BEKLİYORUZ”
YEŞİM PINAR KİTAPÇI / KOÇ FİNANS GEN. MÜD.
15 TEMMUZ ETKİSİ
Yılın 3’üncü çeyreğinde yaşanan darbe girişimiyle ülkemiz olağanüstü bir durum yaşadı. Bu sürecin toplumumuzun tüm kesimlerine etkisi olduğu gibi reel sektör dinamiklerine de yansımaları oldu. Bununla birlikte bu zorlu sürecin alınan ekonomik istikrar tedbirleriyle kısa sürede atlatılacağını öngörüyoruz. Nitekim ağustos ayı verileri de bunu destekler şekilde gerçekleşti. Yılın son çeyreğinde de otomotiv markalarının geleneksel indirim kampanyalarıyla hareketli bir sezon ve buna bağlı olarak yüksek bir kredi hacmi bekliyoruz. Bu çerçevede 2016 sonunda, yılın başında öngörülen büyümeye nazaran bir miktar düşüş olsa da büyümenin tahminlere yakın seviyede gerçekleşmesini bekliyoruz.
TAKİPTEKİ KREDİ ORANI
Finansman sektöründe kârlılığın temel bileşenleri faiz marjı ve takipteki kredilere ayrılan karşılıklar. Faiz marjları geçen yıla paralel seyrediyor. Kullandırılan kredilerin geri ödeme performansında da bu yıla özel bir sıkıntı gözlemlenmiyor. Sektörün takipteki kredi oranları geçen yılki seviyelerinin biraz üzerinde olsa da bankaların oranlarından düşük seviyede, alarm veren bir durum yok. Bununla beraber 2016 yılında finansman sektöründe ana odağın kârlılıktan ziyade başta KOBİ’lerimizin finansman ihtiyaçlarını destekleyerek reel ekonomimize hacim büyümesiyle katkı sunmak olduğunun da altını çizmek gerekir.