3,5 milyar TL'lik muz üretiminde hastalık tehdidi

Dünyada muz üretimi yapılan ülkelerde ‘Fusarium Solgunluğu’ (TR4) hastalığı 1 milyon dekardan fazla alanda zarara yol açtı. Türkiye'de de hastalık 200 bin aileye istihdam sağlayan ve yaklaşık 3,5 milyar TL’lik bir ekonomik hacme sahip olan muz üretimini tehdit ediyor.  Bugüne kadar Mersin ve Antalya’da tespit edilen hastalığın yayılmaması için FAO ve T.C Tarım ve Orman Bakanlığı çitçileri bilgilendiriyor.

Türkiye’de Mersin, Antalya, Adana ve Hatay illeri başta olmak üzere Ege Bölgesi’nde Muğla ve Manisa illerinde yetiştiriciliği yapılan muz üretiminde son dönemlerde önemli artışlar yaşandı ve üretim alanları da genişledi. 2000 yılında sadece 64 bin ton olan üretim 2021 yılında yaklaşık 14 kat artarak 883 bin tona yükseldi. Bu üretim gücüyle Türkiye ithalatçı olduğu muzda ihracatçı haline geldi. 2016 yılında 209 bin ton olarak gerçekleşen muz ithalatı 2020 yılında 160 bin tona geriledi. Ülkenin bu üründe kendine yeterlilik oranı yüzde 55,1’den yüzde 76,6’ya yükseldi. Toplam 200 bin aileye istihdam sağlayan muz üretimi, 3,5 milyar TL’lik bir ekonomik hacim yaratıyor.

ÜRETİM 2’YE KATLANDI

Bu üretimin her geçen yıl artması bekleniyor. Ancak ‘fusarium solgunluğu hastalığı’ tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de muz üretimini tehdit ediyor. Tropik iklim koşullarında yetişen ve 1.000 çeşidi bulunan bir bitki türü olan muzun anavatanı Güney Çin, Hindistan ve Hindistan ile Avusturalya arasında kalan adalar olarak kabul ediliyor. 2000 yılından bu yana dünya muz üretimi iki kat artmış durumda. 2000 yılında 67 milyon tonlarda olan dünya muz üretiminin 2020 yılında 120 milyon tona çıktığı görülüyor. Hindistan, Endonezya ve Brezilya en önemli üreticiler olarak öne çıkıyor. Bu ülkeleri Ekvador, Filipinler, Guatemala ve diğerleri izliyor. Muz üreticisi ülkeler son yıllarda üretim kayıplarına neden olan ‘fusarium solgunluğu hastalığı’ ile mücadele ediyor.  Hastalığın üretici ülkelere faturasının 4 milyar dolar seviyesinde olduğu tahmin ediliyor.

2 ŞEHİRDE HASTALIK TESPİT EDİLDİ

Bugün 728 bin tonluk üretim miktarıyla dünya muz üretiminde yüzde 0,61’lik bir paya sahip Türkiye’de de Mersin ve Antalya’da hastalık tespit edildi. Tarım uzmanları muz üretim alanlarının henüz yüzde 6’lık bir bölümünde ‘fusarium solgunluğu hastalığı’na rastlandığını ve hastalığın yayılmaması için gerekli önemleri aldıklarını belirtiyor. Uzmanlar, geç kalmamak adına önceden önlem almanın ve üreticilerde hastalık konusunda farkındalık yaratmanın önemine dikkat çekiyor. Bu kapsamda BM Gıda ve Tarım Örgütü FAO Türkiye’nin, Tarım ve Orman Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü (TAGEM) ve Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü (GKGM) ile iş birliği içerisinde hayata geçirdiği “Muzlarda Fusarium Solgunluğu Hastalığının Önlenmesine Yönelik Çalışmaların Desteklenmesi” projesi devam ediyor.

EN YIKICI HASTALIKLARDAN

Muzun, Türkiye için önemli bir tarım ürünü olduğuna vurgu yapan Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) Tarım Uzmanı Fazıl Düşünceli,  ‘fusarium solgunluğu hastalığı’nın dünya çapındaki en yıkıcı bitki hastalıklarından biri olduğunu ve hastalığa mantari bir etmenin neden olduğunu söylüyor. Hastalığın muz bitkisinin köklerine ve gövdesine enfekte olduğunu belirten Düşünceli, “Kaynağı belirsiz hiçbir materyal asla alana sokulmalı. Bulaşma ihtimaline karşı üretim alanlarından toprak ve bitki taşınmasına izin verilmemeli. Üretim alanlarının giriş ve çıkışına dezenfektan havuzu konulmalı” diye anlatıyor.

23 ÜLKEDE TESPİT EDİLDİ

Muz bitkisinin ölümüne neden olan ‘fusarium solgunluğu hastalığı’nın dünyada 23 ülkede tespit edildiğini ifade eden Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Biyolojik Mücadele Araştırma Enstitüsü Müdürü Mümine Özarslandan ise, “Ülkemizde Mersin ve Antalya’da hastalık bulgularına rastladık. Adana ve Hatay’da henüz yok. Hastalığın yayılmaması için hızlı aksiyon aldık ve üreticilerimize bilgilendirmeler yaptık. Bugüne kadar 10 bin çiftçimize hastalıklar ilgili eğitimler verdik. 6 adet de farkındalık çalıştayı yaptık” diyor.

TÜRKİYE’NİN DÜNYADAKİ YERİ

Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü’nden Bitki Sağlığı Araştırmaları Daire Başkanı Suat Kaymak ise dünyada 135 ülkede muz üretimi yapıldığını ve yıllık 120 milyon ton muz elde edildiğini ifade ediyor. Türkiye’nin bu üretimden binde 61 pay aldığını belirten Kaymak, “Muzun da dünyada üretimini kısıtlayan bazı faktörler var, bu faktörlere baktığımızda Fusarium Solgunluğu hastalığı önde geliyor ve ülkemizde tespit edilmiş durumda. Biz, FAO, TAGEM ve Gıda Kontrol işçiliğinde bu hastalığı önlenmesine yönelik çalışmalar yapılmasını ve çiftçi bilgilendirmeleri yapılması konusunda söz konusu projeyi geçirdik" diye konuşuyor.