Anadoludan yükseliş sinyali

Tuba İlze

[email protected] 

Doğanlar Mobilya Grubu ise Anadolu’da tekli mağaza yapılanmasından çokluya geçiş için çalışıyor. Sadece bu şirketler değil LCWaikiki, Orka Holding, Bosch Otomotiv, Flokser Tekstil de Anadolu’da olmadığı illere girme planı yapıyor. Zincir özel okul ve hastaneler gelir artışı için Anadolu’ya yayılıyor. Özetle Anadolu’nun her sektördeki payında artış söz konusu. Uzmanlar da demografik değişimin devam etmesi, büyük illerdeki maliyet etkisi, Anadolu’daki turist sayısında yaşanan yükseliş gibi etkenlerin bu artışa katkı sağlayacağını düşünüyor.

Yataş’ın toplam cirosundan Anadolu illerinin aldığı pay yüzde 76’ya, Bosch Otomotiv’in yüzde 69’a, LCWaikiki’nin yüzde 60’a ulaştı. Zincir özel okullar ve hastaneler de Anadolu’ya yayılmayı sürdürüyor. Pek çok diğer perakende kanalı için de Anadolu’nun şirket gelirlerine etkisinde önemli bir artış söz konusu. Sektör oyuncuları bu durumu bazı illerde yoğunlaşan turist nüfusuna, tersine göçün başlamasına, İstanbul ve İzmir gibi şehirlerdeki rekabetin ve maliyet artışının getirdiği fiyat duyarlılığına bağlıyor. Konjonktüre bağlı demografik değişimlerin yaşandığı bu süreçte ise şirketler; İstanbul, Ankara ve İzmir dışındaki illerde varlıklarını güçlendirmeye yönelik yatırımlar yapıyor. Türkiye İstatistik Kurumu “il bazında gayrisafi yurt içi hasıla” verilerine göre ekonomik büyümeye pozitif katkı veren iller sıralamasında İstanbul, Ankara ve İzmir’in ardından Antalya, Kocaeli ve Bursa geliyor. İllere göre AVM sayılarına bakıldığında da yine benzer bir tabloyla karşılaşılıyor. 3 ilin dışında Antalya, Bursa, Kocaeli’nin öne çıktığı görülüyor. Alışveriş Merkezleri ve Yatırımcıları Derneği (AYD) Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Hüseyin Altaş, 2023 yılı sonuna kadar AVM açılmasının planlandığı başlıca Anadolu illerini Antalya, Tekirdağ, Hatay ve Yalova olarak sıralıyor. 

BURSA VE ANTALYA ÖNDE

Şirketlere 3 büyük ilin dışında satışlarında en çok paya sahip illeri sorduğumuzda, Bursa ve Antalya ön plana çıkıyor. Sanayileşme, gelir düzeyi, turizm ve göç Bursa ve Antalya’nın yükselişindeki nedenler arasında gösteriliyor. Uzmanlara göre özellikle son yıllarda artan yabancı turist sayısı, bu şehirleri daha da ilgi çekici hale getiriyor. Sanayinin yanı sıra Arap turist denildiğinde akla gelen şehirlerin başında Bursa geliyor. Suudi Arabistan, Bahreyn, Katar, Kuveyt, Birleşik Arap Emirlikleri, Lübnan ve Umman gibi birçok ülkeden gelen Arap turistler, yılın her mevsimi Bursa’ya akın ediyor, lüks alışverişleriyle piyasayı canlı tutmaya devam ediyorlar. Yılda 10 milyondan fazla turistin ziyaret ettiği Antalya ise zamanla yabancıların yaşam için tercih ettiği kent haline gelmesiyle dikkat çekiyor. 130 ülkeden 20 bin 872 sigortalı çalışanın bulunduğu Antalya’da ikamet için izin verilen yerleşik yabancı sayısı 178 bine yaklaştı. Antalya Valisi Ersin Yazıcı, ikamet izni verilenler arasında 50 bin kişiyle Rusların ilk sırada yer aldığını belirtiyor. Rusya’yı Kazakistan ve Ukrayna vatandaşları izliyor. Özellikle Rusya- Ukrayna savaşıyla birlikte zaten oldukça fazla olan Rusya ve Ukrayna vatandaşlarının sayısı daha da artış gösterdi. Yataş Grubu CEO’su Nuri Öztaşkın, “Demografik yapının değişimi Orta Doğu, Rusya, Ukrayna bölgelerinden gelen kalıcı göç ve beraberinde yarattığı yeni konut ve yerleşim bölgeleriyle Bursa ve Antalya’da satışlarımız olumlu etkilendi” diyor. 

NÜFUS ARTIŞ ETKİSİ 

Bu illerdeki yükselişi Orka Holding Yönetim Kurulu Üyesi Onur Orakçıoğlu da doğruluyor. Anadolu’daki tüketimin turistlerin yoğun olduğu bölgelerde daha yüksek grafiklerde seyrettiğini gözlemlediklerini belirtiyor. Orakçıoğlu, “Bu iller kaliteden ve konfordan taviz vermeyen, yenilikçi, dinamik ve alım gücü yüksek bir profile sahip. Aralarında Antalya, Bursa, Kahramanmaraş, Gaziantep ve Denizli’nin de olduğu pek çok ilde satışlarımızın yüksek olduğunu söyleyebilirim” diyor. Özellikle İstanbul ve büyükşehirlerde artan kira maliyetleri nedeniyle yaşanan geriye göçün etkileri doğal olarak mobilya satışlarına da yansıyor. Anadolu’da nüfus artışı gözlemlediklerini ifade eden Doğanlar Mobilya Grubu CEO’su İsmail Doğan, “Anadolu’da tek mağaza yapılanmasından çoklu mağazaya geçiş projelerimizin yanı sıra büyük ilçelerde bayilik çalışmalarına da hız verme hedefimiz var” diyor. Satışlarda öne çıkan illeri ise Antalya, Bursa, Adana, Muğla, Balıkesir olarak sıralıyor. Anadolu’nun satışlardaki payının yüzde 40 seviyelerinde olduğunu ifade eden Doğan, “Anadolu’da mağaza rakamlarını artırma hedefimiz var. Bu doğrultuda hedef şehirlerde 2, 3 hatta 4’üncü mağazaları açmayı planlıyoruz” diyor. 

ENFLASYON ÖNEMLİ

Firmaların 2023 yılında Anadolu’daki varlıklarını güçlendirme hedeflerinde alım gücündeki azalış da önemli bir etken. Koza Halı Genel Müdürü İbrahim Cingisiz, satın alma e��ilimindeki değişimlerin fırsat yaratabileceğini de düşünüyor. Cingisiz, “Bu durum Türkiye ve sektörümüz açısından karşımıza yeni fırsatlar çıkarırken sektörümüze de dinamik bir yapı katıyor. Özellikle online alışverişin gelişmesiyle Anadolu kültürünün satın alma eğiliminde büyük şehirlere oranla daha heyecan uyandırıcı tepkiler görüyoruz” diyor. Mevcut ekonomik ortamda temel tüketim ürünlerinde talep azalması görmediklerini ancak daha az fakat daha sık alım gerçekleştiğini ifade eden Doruk Un Yönetim Kurulu Başkanı ve CEO’su Gürsel Erbap, “Alım gücünün düşüşüyle azalan ve azalacak olan talebin farkındayız. Bu nedenle uygun fiyat politikasıyla diğer Anadolu şehirlerinde de pazarda olmaya başlıyoruz” diyor. Erbap, Türkiye nüfusunun yaklaşık yüzde 65’inin 3 büyük kentin dışında yaşıyor olmasına rağmen un tüketiminin yüzde 75-80’inin Anadolu illerinde gerçekleştiğini hatırlatıyor. Anadolu’daki bu oranın şimdilik yüzde 1’ini sağlayan Doruk Un’un hedefinin ise bu oranı yüzde 5-10 seviyelerine çıkarmak olduğunu belirtiyor. 

LÜKS SEGMENTTE DURUM 

Temel tüketim ürünlerinden daha lüks segmentteki ürünlere doğru ilerlediğimizde ortaya çıkan tablonun markaları motive ettiği görülüyor. Lüks tüketim pazarının yılı dünyada yüzde 14’lük, Türkiye’de ise yüzde 20’lik bir büyümeyle kapatacağını öngördüklerini ifade eden Enplus Yönetim Kurulu Üyesi ve COO’su Murat Hatipoğlu, “2022’de Türkiye’deki mağaza sayımızı 28’e çıkardık. Bursa’daki mağazalarımızda satış performansı, Adana ve Diyarbakır’daki yeni mağazalarımızda ilgi beklentimizin üzerinde gerçekleşti. Bu da Türkiye’nin her yanında lüks perakendeye ilgi duyulduğunun göstergesi” diyor. Enplus; Gaziantep, Mersin, Ankara, Antalya, Trabzon ve Samsun’da açmayı planladığı mağazalarla 2023-2024 döneminde Anadolu satışlarının payını yüzde 35’lere çıkarmayı hedefliyor. Alım gücündeki düşüşe rağmen lüks güzellik ürünlerine Anadolu’da da artan bir ilginin olduğuna işaret eden L’Oréal Luxe Divizyonu Genel Müdürü Ufuk Batur, Türkiye genelindeki satışlarda Anadolu’nun payının şu an için yüzde 15 seviyelerinde olduğunu ancak yeni yatırımlarla bu oranın yüzde 20 seviyesine geleceğini öngördüklerini ifade ediyor ve Anadolu’daki büyümenin kendileri için neden değerli olduğunu şöyle açıklıyor: “Sabit bir pazar büyüklüğünde pay artırmaktansa pazarın büyümesini, özellikle sürekli gelişen lüks tüketim pazarında sektörümüzün daha fazla pay elde etmesini daha çok önemsiyoruz.” 

E-TİCARETTE FİZİKSELE KAYIŞ

Elektronik ticaretin yaygınlaşmasıyla birlikte fiziksel varlığa gerek olmadan da müşteriye ulaşmak mümkün. Ancak yine de e-ticaret markaları 3 büyük ilin dışında fiziksel olarak daha fazla yer almak istiyor. Tatil Sepeti Genel Müdürü Koray Küçükyılmaz İstanbul, Ankara ve İzmir dışı satışlardan sırasıyla Antalya, Bursa ve Adana’nın pay aldığını ifade ediyor. Online bir seyahat portalı olarak hizmet vermelerine rağmen büyük Anadolu şehirlerinde birer irtibat ve satış ofisi açmayı planladıklarını söyleyen Küçükyılmaz, “Geçen yıl Bursa’da bir mağaza açtık. Bu sene de birkaç büyük Anadolu şehrinde daha benzer ofislerden açmayı planlıyoruz” diyor. Evidea’nın Türkiye genelinde fiziksel mağazalardaki satışlarında 3 büyük ilden sonra en yüksek paya Bursa, Muğla, Tekirdağ, Kocaeli ve Sakarya sahip. Evidea’nın Anadolu satışlarında mağazaların yaklaşık yüzde 57, e-ticaretin ise yüzde 65 payı var. Web sitesinden gelen satışlarda Kocaeli, Bursa, Muğla, Konya gibi fiziksel mağazaların bulunduğu iller ön plana çıkıyor. Henüz fiziksel mağazanın bulunmadığı Antalya’nın da satışlara önemli katkısı var. Evidea Genel Müdürü Kazım Mavuş, “2022 yılında Isparta, Çorum, Adana, Diyarbakır mağazalarımızı açarak büyümeye devam ettik. Tüm bu bölgelerin büyük bir potansiyeli olduğunu gördük ve satışlar da bunu destekledi. Mağaza açılışlarımız çoğunlukla Anadolu şehirlerinde olacak” ifadesinde bulunuyor. 

YENİ İLLERE GİRECEKLER 

Firmalar halihazırda faaliyet gösterdikleri illerin yanı sıra mevcut olmadıkları pazarlara da fiziksel yatırım yapmayı planlıyor. Bingöl, Elazığ ve Giresun’da yeni mağaza yatırım planları bulunduğunu söyleyen Orka Holding Yönetim Kurulu Üyesi Onur Orakçıoğlu, “Anadolu’daki toplam satışlarımız yüzde 25-30 aralığında seyrediyor. Anadolu’da 2 üretim tesisi yatırımımız var. Damat, Tween ve D’S damat markalarımızla Anadolu’ya mağaza yatırımlarımız ve Giteks fabrikasının da bulunduğu Giresun’a üretim yatırımımız sürecek” diyor. Flokser Tekstil Yönetim Kurulu üyesi Aysim Tükek Ütebay da Bursa ve çevresinin otomobil ve tekstil sektörünün üretim merkezi konumunda olmasına ve birçok mobilya işletmesinin Kayseri’de yer almasına dikkat çekiyor ve ekliyor: “Bu durum bu illeri en fazla satış yaptığımız iller sıralamasında üstlere çıkarıyor. Satışlarımızda Anadolu’nun payı yüzde 40 civarında. Ancak bu oranı artırmak için stratejik planlarımız hazır. 2023 yılında Anadolu’ya yönelik etkin bir çalışma içinde olacağız. Bugüne kadar dokunmadığımız şehirlerdeki üreticilerimizle yakından ilgilenmeyi hedefliyoruz.”